I. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Nghiên cứu về ẩn dụ cấu trúc trong diễn ngôn chính trị đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà ngôn ngữ học. Các công trình nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng diễn ngôn chính trị không chỉ là một phương tiện truyền đạt thông tin mà còn là một công cụ mạnh mẽ để hình thành và định hình tư duy xã hội. Việc áp dụng lý thuyết nghiên cứu ngôn ngữ vào phân tích diễn ngôn chính trị giúp làm rõ mối quan hệ giữa ngôn ngữ và tư duy. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng ẩn dụ ý niệm đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải các giá trị văn hóa và tư tưởng chính trị. Đặc biệt, các ẩn dụ như “CHÍNH TRỊ LÀ MỘT CUỘC HÀNH TRÌNH” hay “QUỐC GIA LÀ MỘT CON NGƯỜI” không chỉ phản ánh cách nhìn nhận của người nói mà còn ảnh hưởng đến cách mà người nghe tiếp nhận thông điệp.
1.1. Tình hình nghiên cứu về ẩn dụ ý niệm
Nghiên cứu về ẩn dụ ý niệm đã phát triển mạnh mẽ trong những năm gần đây. Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng ẩn dụ không chỉ là một hiện tượng ngôn ngữ mà còn là một phần không thể thiếu trong cách mà con người hiểu và tương tác với thế giới. Theo lý thuyết của Lakoff và Johnson, ẩn dụ giúp con người hình dung và định hình các khái niệm trừu tượng thông qua các hình ảnh cụ thể. Điều này đặc biệt quan trọng trong diễn ngôn chính trị, nơi mà các khái niệm phức tạp thường được đơn giản hóa thông qua các ẩn dụ cấu trúc. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sử dụng ẩn dụ trong diễn ngôn chính trị không chỉ giúp truyền tải thông điệp một cách hiệu quả mà còn tạo ra sự đồng cảm và kết nối với người nghe.
II. Đối chiếu ẩn dụ cấu trúc có miền đích CHÍNH TRỊ
Chương này tập trung vào việc phân tích các ẩn dụ cấu trúc có miền đích là CHÍNH TRỊ trong diễn ngôn chính trị tiếng Việt và tiếng Anh. Các ẩn dụ như “CHÍNH TRỊ LÀ MỘT CUỘC HÀNH TRÌNH” được phân tích từ cả hai ngôn ngữ, cho thấy sự tương đồng và khác biệt trong cách mà hai nền văn hóa này tiếp cận vấn đề chính trị. Phân tích cho thấy rằng ẩn dụ không chỉ đơn thuần là một công cụ ngôn ngữ mà còn phản ánh những giá trị văn hóa sâu sắc. Ví dụ, trong tiếng Việt, ẩn dụ này thường gắn liền với hình ảnh của sự phát triển và tiến bộ, trong khi trong tiếng Anh, nó có thể mang ý nghĩa về sự khám phá và mạo hiểm. Sự khác biệt này không chỉ thể hiện trong ngôn ngữ mà còn trong cách mà người dân hai nước nhìn nhận về chính trị.
2.1. Phân tích trên cứ liệu tiếng Việt
Trong tiếng Việt, ẩn dụ “CHÍNH TRỊ LÀ MỘT CUỘC HÀNH TRÌNH” thường được sử dụng để nhấn mạnh quá trình phát triển và thay đổi trong chính trị. Các nhà chính trị thường sử dụng hình ảnh này để thể hiện sự tiến bộ và những bước đi cần thiết để đạt được mục tiêu. Điều này cho thấy rằng diễn ngôn chính trị không chỉ là việc truyền đạt thông tin mà còn là việc xây dựng hình ảnh và tạo dựng niềm tin từ phía công chúng. Các ví dụ từ các bài viết trong mục Bình luận quốc tế của báo Nhân dân điện tử cho thấy rằng việc sử dụng ẩn dụ này giúp người đọc dễ dàng hình dung và đồng cảm với các vấn đề chính trị phức tạp.
2.2. Phân tích trên cứ liệu tiếng Anh
Trong tiếng Anh, ẩn dụ “CHÍNH TRỊ LÀ MỘT CUỘC HÀNH TRÌNH” cũng được sử dụng rộng rãi, nhưng với những sắc thái khác nhau. Các nhà báo và chính trị gia thường sử dụng hình ảnh này để nhấn mạnh sự khám phá và những thách thức trong quá trình chính trị. Điều này cho thấy rằng diễn ngôn chính trị trong tiếng Anh không chỉ đơn thuần là việc truyền tải thông tin mà còn là việc khơi gợi cảm xúc và sự quan tâm từ phía người đọc. Các bài viết trong mục Opinion của The New York Times thường sử dụng ẩn dụ này để tạo ra sự kết nối với độc giả, giúp họ cảm nhận được những khó khăn và thách thức mà chính trị đang phải đối mặt.
III. Đối chiếu ẩn dụ cấu trúc có miền đích QUỐC GIA
Chương này phân tích các ẩn dụ cấu trúc có miền đích là QUỐC GIA trong diễn ngôn chính trị tiếng Việt và tiếng Anh. Các ẩn dụ như “QUỐC GIA LÀ MỘT CON NGƯỜI” được sử dụng để thể hiện mối quan hệ giữa cá nhân và quốc gia. Phân tích cho thấy rằng trong tiếng Việt, ẩn dụ này thường nhấn mạnh sự gắn bó và trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với quốc gia, trong khi trong tiếng Anh, nó có thể mang ý nghĩa về sự độc lập và tự chủ. Sự khác biệt này phản ánh những giá trị văn hóa và tư tưởng chính trị khác nhau giữa hai nền văn hóa.
3.1. Phân tích trên cứ liệu tiếng Việt
Trong tiếng Việt, ẩn dụ “QUỐC GIA LÀ MỘT CON NGƯỜI” thường được sử dụng để nhấn mạnh sự gắn bó giữa cá nhân và quốc gia. Các nhà chính trị thường sử dụng hình ảnh này để thể hiện trách nhiệm của mỗi công dân đối với sự phát triển của đất nước. Điều này cho thấy rằng diễn ngôn chính trị không chỉ là việc truyền đạt thông tin mà còn là việc xây dựng ý thức cộng đồng và trách nhiệm xã hội. Các ví dụ từ các bài viết trong mục Bình luận quốc tế của báo Nhân dân điện tử cho thấy rằng việc sử dụng ẩn dụ này giúp người đọc cảm nhận được vai trò của mình trong việc xây dựng và bảo vệ quốc gia.
3.2. Phân tích trên cứ liệu tiếng Anh
Trong tiếng Anh, ẩn dụ “QUỐC GIA LÀ MỘT CON NGƯỜI” cũng được sử dụng, nhưng với những sắc thái khác nhau. Các nhà báo và chính trị gia thường sử dụng hình ảnh này để nhấn mạnh sự độc lập và tự chủ của quốc gia. Điều này cho thấy rằng diễn ngôn chính trị trong tiếng Anh không chỉ đơn thuần là việc truyền tải thông tin mà còn là việc khơi gợi cảm xúc và sự quan tâm từ phía người đọc. Các bài viết trong mục Opinion của The New York Times thường sử dụng ẩn dụ này để tạo ra sự kết nối với độc giả, giúp họ cảm nhận được những thách thức mà quốc gia đang phải đối mặt.
