Luận văn: Đặc điểm Sử thi Dân tộc Chăm ở Phú Yên

• Chuyên ngành: Văn học dân gian
• Đề tài: Phân tích Đặc điểm Sử thi Dân tộc Chăm ở Phú Yên
• Loại tài liệu: Luận văn

• PHẦN MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ VĂN HOÁ VÀ SỬ THI DÂN TỘC CHĂM Ở PHÚ YÊN
• 1.1. Những đặc điểm cơ bản của dân tộc Chăm ở Phú Yên
• 1.1.1. Đặc điểm địa lý, kinh tế các tỉnh miền núi Phú Yên
• 1.1.2. Sự phân bố dân cư các dân tộc thiểu số ở Phú Yên
• 1.1.3. Nguồn gốc người Chăm ở tỉnh Phú Yên
• 1.1.4. Một số đặc điểm văn hoá người Chăm - Phú Yên
• 1.1.5. So sánh người Chăm ở Phú Yên và người Chăm ở vùng lân cận
• 1.2. Khảo sát tư liệu sử thi Chăm - Phú Yên
• 1.2.1. Số lượng thống kê
• 1.2.2. Tình hình tư liệu
• 1.2.3. Trình thức kể và không gian diễn xướng sử thi Chăm - Phú Yên
• 1.2.4. Các sử thi được khảo sát
• 2. CHƯƠNG II: ĐẶC ĐIỂM CẤU TẠO CỐT TRUYỆN SỬ THI DÂN TỘC CHĂM Ở PHÚ YÊN
• 2.1. Kết cấu cốt truyện
• 2.2. Tính hoàn chỉnh trong kết cấu sử thi Chăm - Phú Yên
• 2.3. Kết cấu đa sự kiện của sử thi Chăm - Phú Yên
• 2.4. Một số môtip trong cốt truyện sử thi Chăm - Phú Yên
• 2.4.1. Môtip “Sự cản trở trên đường đi”
• 2.4.2. Môtip “Băng rừng vượt núi”
• 2.4.3. Môtip “Sự giúp đỡ thần kì”
• 2.4.4. Môtip “Rèn luyện trước khi chiến đấu”
• 2.4.5. Môtip “Thuyết phục kẻ thù giảng hoà”
• 2.4.6. Môtip “Không thu nhận của cải, buôn làng kẻ đối địch khi thắng trận”
• 3. CHƯƠNG III: ĐẶC ĐIỂM CẤU TẠO NHÂN VẬT SỬ THI DÂN TỘC CHĂM Ở PHÚ YÊN
• 3.1. Nhân vật anh hùng
• 3.2. Đặc điểm về xuất thân, lai lịch
• 3.3. Đặc điểm về vẻ đẹp ngoại hình và sức mạnh
• 3.4. Đặc điểm về tâm lý, tính cách
• 3.5. Đặc điểm về hành động
• 3.6. Nhân vật anh hùng trong làm lụng
• 3.7. Nhân vật anh hùng trong hôn nhân
• 3.8. Nhân vật anh hùng trong chiến đấu
• 3.9. Các nhân vật khác
• 3.9.1. Nhóm nhân vật đối địch
• 3.9.2. Nhóm nhân vật người đẹp
• 3.9.3. Nhóm nhân vật dân làng
• 3.9.4. Nhóm nhân vật thần linh
• 4. CHƯƠNG IV: NGÔN NGỮ SỬ THI DÂN TỘC CHĂM Ở PHÚ YÊN
• 4.1. Tính giàu hình tượng trong ngôn ngữ sử thi Chăm - Phú Yên
• 4.2. Biện pháp so sánh
• 4.3. Biện pháp mô phỏng
• 4.4. Biện pháp sử dụng con số trong sử thi
• 4.5. Biện pháp lặp cấu trúc
• 4.6. Tính thần kì và hào hùng trong ngôn ngữ sử thi Chăm - Phú Yên
• 4.7. Tính nhạc điệu trong sử thi Chăm - Phú Yên
• PHẦN KẾT LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng quan về văn hóa và sử thi dân tộc Chăm ở Phú Yên

Văn hóa Chăm ở Phú Yên mang đậm dấu ấn lịch sử và sự giao thoa văn hóa với các dân tộc khác. Sử thi Dân tộc Chăm không chỉ là một thể loại văn học mà còn là một phần quan trọng trong đời sống tinh thần của người Chăm. Những tác phẩm sử thi này phản ánh sâu sắc đời sống, phong tục tập quán và những khao khát của người Chăm. Đặc điểm văn hóa Chăm ở Phú Yên có sự khác biệt so với các vùng khác, nhờ vào sự giao thoa với các dân tộc như Ba Na và Ê Đê. Điều này tạo nên một bức tranh văn hóa đa dạng và phong phú, thể hiện qua các tác phẩm sử thi. Sử thi Chăm ở Phú Yên không chỉ đơn thuần là những câu chuyện, mà còn là những giá trị văn hóa, lịch sử, và tâm linh của một tộc người đã trải qua nhiều biến động trong lịch sử. Những tác phẩm này không chỉ có giá trị nghệ thuật mà còn có giá trị lịch sử, giúp người đọc hiểu rõ hơn về quá trình hình thành và phát triển của người Chăm tại Phú Yên.

1.1 Đặc điểm địa lý kinh tế các tỉnh miền núi Phú Yên

Phú Yên nằm ở khu vực duyên hải miền Trung, với địa hình đa dạng và khí hậu chịu ảnh hưởng của cả vùng Tây Nguyên và duyên hải. Đặc điểm địa lý này đã tạo điều kiện cho sự phát triển của nhiều loại hình kinh tế, trong đó nông nghiệp là chủ yếu. Người Chăm ở Phú Yên chủ yếu sống bằng nghề nông, chăn nuôi và các nghề thủ công truyền thống. Họ đã biết cách hòa nhập với thiên nhiên, tạo ra những giá trị văn hóa phong phú. Đặc biệt, rừng núi Phú Yên không chỉ là nguồn tài nguyên thiên nhiên mà còn là nơi lưu giữ nhiều truyền thuyết và sử thi của người Chăm. Những yếu tố này đã góp phần hình thành nên những đặc điểm riêng biệt trong sử thi Dân tộc Chăm tại Phú Yên, phản ánh sự gắn bó mật thiết giữa con người và môi trường sống của họ.

1.2 Sự phân bố dân cư các dân tộc thiểu số ở Phú Yên

Phú Yên là nơi sinh sống của nhiều tộc người, trong đó có người Chăm. Sự phân bố dân cư ở đây không đồng đều, với các huyện miền núi như Sông Hinh, Sơn Hoà, và Đồng Xuân là nơi tập trung chủ yếu của người Chăm. Số lượng người Chăm ở Phú Yên khoảng 17.515 người, sống chủ yếu ở các huyện miền núi. Sự phân bố này không chỉ phản ánh tình hình dân cư mà còn cho thấy sự giao thoa văn hóa giữa các tộc người. Người Chăm ở Phú Yên đã tiếp thu nhiều yếu tố văn hóa từ các dân tộc khác, tạo nên một bản sắc văn hóa độc đáo. Điều này cũng thể hiện rõ trong các tác phẩm sử thi Dân tộc Chăm, nơi mà những yếu tố văn hóa bản địa được hòa quyện với truyền thống văn hóa Chăm, tạo nên những giá trị văn hóa đặc sắc.

II. Đặc điểm cấu tạo cốt truyện sử thi dân tộc Chăm ở Phú Yên

Cốt truyện trong sử thi Dân tộc Chăm ở Phú Yên thường mang tính hoàn chỉnh và đa dạng. Các tác phẩm sử thi không chỉ đơn thuần là những câu chuyện mà còn chứa đựng những môtip đặc trưng, phản ánh tư duy nghệ thuật của người Chăm. Kết cấu cốt truyện thường xoay quanh những nhân vật anh hùng, những cuộc chiến đấu, và những thử thách mà họ phải vượt qua. Những môtip như 'Sự cản trở trên đường đi' hay 'Băng rừng vượt núi' thường xuất hiện, thể hiện rõ nét những khó khăn trong cuộc sống của người Chăm. Điều này không chỉ tạo nên sự hấp dẫn cho câu chuyện mà còn phản ánh những giá trị văn hóa và tinh thần của người Chăm. Sự phong phú trong cốt truyện cũng cho thấy sự giao thoa văn hóa giữa người Chăm và các dân tộc khác, đặc biệt là trong việc xây dựng nhân vật và tình huống. Những yếu tố này đã góp phần làm phong phú thêm cho sử thi Dân tộc Chăm ở Phú Yên.

2.1 Kết cấu cốt truyện

Kết cấu cốt truyện trong sử thi Dân tộc Chăm thường được xây dựng theo một trình tự logic, từ việc giới thiệu nhân vật, bối cảnh, đến những xung đột và giải quyết xung đột. Các tác phẩm sử thi thường có sự phân chia rõ ràng giữa các phần, giúp người đọc dễ dàng theo dõi diễn biến câu chuyện. Sự kết hợp giữa các yếu tố truyền thuyết và thực tế trong cốt truyện tạo nên một bức tranh sinh động về đời sống của người Chăm. Những nhân vật anh hùng thường được khắc họa với những phẩm chất cao đẹp, thể hiện lý tưởng sống của cộng đồng. Điều này không chỉ giúp nâng cao giá trị nghệ thuật của tác phẩm mà còn phản ánh những giá trị văn hóa, tinh thần của người Chăm. Kết cấu cốt truyện chặt chẽ và hợp lý là một trong những yếu tố quan trọng tạo nên sức hấp dẫn của sử thi Dân tộc Chăm.

2.2 Tính hoàn chỉnh trong kết cấu sử thi Chăm Phú Yên

Tính hoàn chỉnh trong kết cấu của sử thi Dân tộc Chăm thể hiện qua việc các phần của câu chuyện liên kết chặt chẽ với nhau. Mỗi phần đều có vai trò và ý nghĩa riêng, góp phần tạo nên một tổng thể hài hòa. Những xung đột trong cốt truyện thường được giải quyết một cách hợp lý, thể hiện sự khéo léo trong nghệ thuật kể chuyện của người Chăm. Điều này không chỉ giúp người đọc dễ dàng tiếp cận mà còn tạo nên sự hấp dẫn cho câu chuyện. Tính hoàn chỉnh trong kết cấu cũng phản ánh sự sâu sắc trong tư duy nghệ thuật của người Chăm, cho thấy họ đã có những hiểu biết nhất định về cách xây dựng một tác phẩm văn học. Những yếu tố này đã góp phần làm phong phú thêm cho sử thi Dân tộc Chăm ở Phú Yên, tạo nên những giá trị văn hóa đặc sắc.

Tổng quan nghiên cứu

Phú Yên, một tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ, là nơi sinh sống của nhiều dân tộc thiểu số như Ê đê, Chăm, Ba na, Hoa, Tày, Nùng, Dao, trong đó người Kinh chiếm đa số. Sự đa dạng về tộc người đã tạo nên kho tàng văn học dân gian phong phú, đặc biệt là thể loại sử thi. Sử thi dân tộc Chăm ở Phú Yên không chỉ phản ánh đời sống lịch sử xã hội mà còn thể hiện sự biến đổi văn hóa qua quá trình cộng cư với các dân tộc bản địa như Ba na, Ê đê. Tổng số người Chăm tại Phú Yên khoảng 17.515 người, tập trung chủ yếu ở ba huyện miền núi Sơn Hoà, Sông Hinh và Đồng Xuân.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là làm rõ đặc điểm cấu tạo cốt truyện, nhân vật và ngôn ngữ của sử thi dân tộc Chăm ở Phú Yên, đồng thời so sánh với sử thi Tây Nguyên để nhận diện nét đặc trưng riêng biệt. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào năm tác phẩm sử thi tiêu biểu: “Chi Bri - Chi Brit”, “Tiếng cồng ông bà Hbia Lơ Đă”, “Chi Liêu”, “Hbia Tà Lúi Ka Li Pu” và “Anh em Chi Blơng”. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Chăm, góp phần vào công tác giữ gìn bản sắc văn hóa các dân tộc thiểu số Việt Nam.

Theo ước tính, hiện có hơn 800 tác phẩm sử thi Tây Nguyên được sưu tầm, trong đó dân tộc Chăm Hroi có hai tác phẩm được xuất bản rộng rãi. Tuy nhiên, nghiên cứu chuyên sâu về sử thi Chăm ở Phú Yên còn rất hạn chế, do đó luận văn này nhằm lấp đầy khoảng trống đó, đồng thời cung cấp cái nhìn hệ thống và toàn diện về kho tàng sử thi đặc sắc này.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu văn học dân gian, đặc biệt là lý thuyết về sử thi anh hùng và truyền thống kể chuyện truyền miệng (oral-formulaic theory). Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

• Lý thuyết sử thi anh hùng: Phân tích cấu trúc cốt truyện, đề tài và nhân vật anh hùng trong sử thi, dựa trên các công trình nghiên cứu của các nhà nghiên cứu như Võ Quang Nhơn, Đỗ Hồng Kỳ, Phan Đăng Nhật. Lý thuyết này giúp nhận diện các đặc điểm nội dung và thi pháp của sử thi dân tộc Chăm ở Phú Yên.

• Lý thuyết truyền miệng (oral-formulaic theory): Giúp hiểu cách thức lưu truyền sử thi qua hình thức hát, kể, ngâm trong cộng đồng, đồng thời phân tích không gian diễn xướng và thủ pháp nghệ thuật trong trình thức kể chuyện.

Các khái niệm chính được sử dụng bao gồm: cốt truyện sử thi, nhân vật anh hùng, môtip sử thi, không gian diễn xướng, biện pháp nghệ thuật trong ngôn ngữ sử thi.

Phương pháp nghiên cứu

• Phương pháp điền dã: Tiến hành khảo sát thực địa tại các huyện miền núi Sơn Hoà, Sông Hinh, Đồng Xuân, đặc biệt tại xã Ea Chà Rang – trung tâm văn hóa sử thi Chăm Phú Yên. Qua đó thu thập tư liệu về đời sống, phong tục, và hình thức diễn xướng sử thi từ các nghệ nhân, trong đó có ông Ka Sô Liễng – người sưu tầm và biên dịch sử thi Chăm.

• Phương pháp phân tích tổng hợp: Từ các đặc điểm cụ thể của từng tác phẩm sử thi, tổng hợp và khái quát thành những đặc điểm chung mang tính đặc thù của sử thi Chăm Phú Yên.

• Phương pháp thống kê: Thống kê tần số xuất hiện các môtip, chi tiết, biện pháp nghệ thuật trong các tác phẩm để xác định quy luật và đặc điểm chung.

• Phương pháp so sánh, đối chiếu: So sánh sử thi Chăm Phú Yên với sử thi Tây Nguyên để nhận diện sự tương đồng và khác biệt về tư duy nghệ thuật, đề tài, nhân vật.

• Phương pháp văn hóa học: Dựa trên kiến thức về văn hóa dân tộc Chăm và sự biến đổi văn hóa trong quá trình cộng cư, phân tích ảnh hưởng văn hóa lên sử thi.

Nghiên cứu sử dụng nguồn dữ liệu chính là năm tác phẩm sử thi đã được sưu tầm, phiên âm và dịch thuật bởi ông Ka Sô Liễng, cùng các tư liệu khảo sát thực địa từ năm 2008. Cỡ mẫu gồm các nghệ nhân kể sử thi và cộng đồng người Chăm tại Phú Yên. Phân tích dữ liệu theo timeline từ khảo sát thực địa đến tổng hợp, đối chiếu trong khoảng thời gian nghiên cứu từ năm 2000 đến 2010.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đề tài sử thi chủ yếu là chiến đấu bảo vệ cộng đồng
   Năm tác phẩm sử thi Chăm Phú Yên đều xoay quanh chủ đề chiến đấu chống giặc, diệt ác quỷ, bảo vệ gia đình và dân làng. Ví dụ, trong “Chi Bri - Chi Brit”, hai anh em đi tìm cha và lập chiến công diệt trừ ác quỷ, với nhiều sự kiện chiến đấu chiếm khoảng 70% nội dung. “Tiếng cồng ông bà Hbia Lơ Đă” kể về cuộc chiến trả thù và giải phóng dân làng khỏi kẻ thù Chi Lơ Bú. Tỷ lệ đề tài chiến đấu chiếm ưu thế so với đề tài hôn nhân, phản ánh đặc điểm chung của sử thi anh hùng.

2. Cấu trúc cốt truyện theo ba phần rõ ràng: mở đầu, diễn biến, kết thúc
   Phần mở đầu giới thiệu lai lịch, hoàn cảnh nhân vật anh hùng; phần diễn biến tập trung vào hành động làm lụng, chiến đấu, lấy vợ; phần kết thúc là sự chiến thắng, đoàn tụ và cuộc sống hòa bình. Ví dụ, “Chi Liêu” có kết cấu ba phần rõ ràng với phần kết thúc là sự chấm dứt chiến tranh và đoàn tụ gia đình. Tính hoàn chỉnh này tương đồng với cấu trúc sử thi Tây Nguyên nhưng khác biệt ở phần mở đầu khi nhân vật anh hùng Chăm không có xuất thân thần kỳ.

3. Nhân vật anh hùng thường là hai người, có vai trò cân bằng hoặc phân chia theo thế hệ
   Trong “Chi Bri - Chi Brit” và “Hbia Tà Lúi Ka Li Pu”, hai nhân vật anh hùng có vai trò ngang bằng, cùng thực hiện nhiệm vụ anh hùng. Trong “Tiếng cồng ông bà Hbia Lơ Đă”, nhân vật thứ hai (Xing Chi Ngã) là người hoàn thành nhiệm vụ trả thù cho thế hệ trước. Tỷ lệ xuất hiện và vai trò của nhân vật được phân tích chi tiết qua tần số sự kiện và hành động.

4. Ngôn ngữ sử thi giàu hình tượng, sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật
   Sử thi Chăm Phú Yên sử dụng biện pháp so sánh, mô phỏng, lặp cấu trúc, con số và nhạc điệu đặc sắc tạo nên tính thần kỳ và hào hùng. Ví dụ, mô tả rắn độc “mào to như tai voi, đỏ như mào gà” hay hình ảnh “núi gối lên núi, đồi nối đồi” tạo nên không gian sử thi sống động.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy sử thi dân tộc Chăm ở Phú Yên có nhiều nét tương đồng với sử thi Tây Nguyên về cấu trúc và đề tài chiến đấu, nhưng cũng có những đặc điểm riêng biệt do ảnh hưởng của văn hóa bản địa và điều kiện địa lý. Việc nhân vật anh hùng không có xuất thân thần kỳ phản ánh sự thực tế và gần gũi hơn với đời sống cộng đồng Chăm Hroi.

Sự đa dạng môtip như “sự cản trở trên đường đi”, “băng rừng vượt núi”, “sự giúp đỡ thần kỳ” thể hiện sự phong phú trong cách xây dựng cốt truyện và nhân vật, đồng thời phản ánh quan niệm về sức mạnh và sự kiên trì của con người trong văn hóa Chăm. Môtip “thuyết phục kẻ thù giảng hòa” và “không thu nhận của cải khi thắng trận” cho thấy tư duy hòa hợp, đề cao sự đoàn kết và bình yên trong cộng đồng, khác biệt với truyền thống sử thi Tây Nguyên cổ điển.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tần số xuất hiện các môtip, bảng so sánh cấu trúc cốt truyện và nhân vật giữa các tác phẩm, giúp minh họa rõ nét các đặc điểm nghiên cứu.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường công tác sưu tầm và bảo tồn sử thi dân tộc Chăm ở Phú Yên
   Động viên các nghệ nhân, cộng đồng người Chăm tham gia ghi âm, phiên dịch và lưu trữ sử thi. Mục tiêu nâng số lượng tác phẩm được lưu giữ lên ít nhất 30% trong vòng 3 năm. Chủ thể thực hiện: Sở Văn hóa, các viện nghiên cứu văn hóa dân gian.

2. Phát triển các chương trình giáo dục, truyền thông nâng cao nhận thức về giá trị sử thi
   Tổ chức hội thảo, triển lãm, các lớp học truyền dạy sử thi cho thế hệ trẻ người Chăm và cộng đồng địa phương. Mục tiêu tăng cường sự hiểu biết và yêu thích sử thi trong cộng đồng trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Trường học, trung tâm văn hóa, các tổ chức phi chính phủ.

3. Khuyến khích nghiên cứu chuyên sâu và xuất bản các công trình về sử thi Chăm Phú Yên
   Hỗ trợ kinh phí cho các đề tài nghiên cứu, xuất bản sách, tài liệu song ngữ để phổ biến rộng rãi. Mục tiêu xuất bản ít nhất 5 công trình nghiên cứu trong 5 năm. Chủ thể thực hiện: Bộ Khoa học và Công nghệ, các trường đại học.

4. Xây dựng không gian diễn xướng sử thi truyền thống và hiện đại
   Tổ chức các lễ hội, sự kiện văn hóa nhằm tái hiện và phát huy hình thức diễn xướng Hri, kết hợp với công nghệ số để lưu giữ và quảng bá. Mục tiêu tạo điểm đến văn hóa đặc sắc trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: UBND tỉnh Phú Yên, các đơn vị văn hóa.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian và sử thi
   Luận văn cung cấp dữ liệu và phân tích chuyên sâu về sử thi Chăm Phú Yên, giúp mở rộng hiểu biết về kho tàng văn học dân gian Việt Nam.

2. Sinh viên, học viên cao học ngành Văn học, Dân tộc học, Văn hóa học
   Tài liệu tham khảo quý giá cho các đề tài nghiên cứu liên quan đến văn hóa dân tộc thiểu số, sử thi và truyền thống kể chuyện.

3. Cơ quan quản lý văn hóa và các tổ chức bảo tồn di sản
   Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Chăm và các dân tộc thiểu số khác.

4. Cộng đồng người Chăm và các dân tộc thiểu số tại Phú Yên
   Giúp nâng cao nhận thức về giá trị văn hóa của chính mình, khích lệ việc bảo tồn và truyền dạy sử thi cho thế hệ tương lai.

Câu hỏi thường gặp

1. Sử thi dân tộc Chăm ở Phú Yên có điểm gì khác biệt so với sử thi Tây Nguyên?
   Sử thi Chăm Phú Yên có nhân vật anh hùng với xuất thân bình thường, không thần kỳ như Tây Nguyên. Ngoài ra, có sự pha trộn văn hóa bản địa, thể hiện qua hệ thống thần linh Yàng và các lễ hội đặc trưng.

2. Tại sao đề tài chiến đấu chiếm ưu thế trong sử thi Chăm Phú Yên?
   Chiến đấu là biểu tượng cho sự bảo vệ cộng đồng, chống lại thế lực thù địch và ác quỷ, phản ánh khát vọng hòa bình và an toàn trong xã hội truyền thống.

3. Hình thức diễn xướng sử thi được thực hiện như thế nào?
   Sử thi được hát, kể, ngâm trong không gian yên tĩnh, thường vào ban đêm tại nhà rông hoặc nhà lớn, sử dụng thủ pháp ngâm, hát với tiết tấu biến đổi theo nội dung.

4. Làm thế nào để bảo tồn sử thi dân tộc Chăm hiện nay?
   Cần kết hợp sưu tầm, phiên dịch, giáo dục truyền dạy, tổ chức sự kiện văn hóa và ứng dụng công nghệ số để lưu giữ và phát huy giá trị sử thi.

5. Vai trò của nghệ nhân Ka Sô Liễng trong nghiên cứu sử thi Chăm Phú Yên là gì?
   Ông là người sưu tầm, phiên dịch và truyền dạy nhiều tác phẩm sử thi, góp phần quan trọng trong việc bảo tồn kho tàng văn học dân gian Chăm tại Phú Yên.

Kết luận

• Luận văn đã xác định đặc điểm cấu tạo cốt truyện, nhân vật và ngôn ngữ của sử thi dân tộc Chăm ở Phú Yên, đồng thời so sánh với sử thi Tây Nguyên để làm rõ nét đặc trưng riêng biệt.
• Đề tài chiến đấu bảo vệ cộng đồng là chủ đề trung tâm, phản ánh khát vọng hòa bình và sự đoàn kết trong cộng đồng Chăm.
• Cấu trúc sử thi gồm ba phần rõ ràng, nhân vật anh hùng thường là hai người với vai trò cân bằng hoặc phân chia theo thế hệ.
• Ngôn ngữ sử thi giàu hình tượng, sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật tạo nên tính thần kỳ và hào hùng.
• Nghiên cứu góp phần quan trọng vào việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Chăm, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các hoạt động bảo tồn văn hóa dân gian.

Tiếp theo, cần triển khai các đề xuất bảo tồn, phát huy giá trị sử thi, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các dân tộc thiểu số khác tại Phú Yên và khu vực lân cận. Mời các nhà nghiên cứu, cơ quan quản lý và cộng đồng cùng chung tay bảo vệ di sản văn hóa quý báu này.