Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường ngày càng phát triển, hoạt động tài chính doanh nghiệp giữ vai trò then chốt trong việc đảm bảo sự tồn tại và phát triển bền vững của các tổ chức kinh tế. Tổng công ty Xây dựng Công trình Giao thông 1 – Công ty Cổ phần (CIENCO1) là một trong những doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực xây dựng cơ sở hạ tầng tại Việt Nam, với quy mô hơn 9.000 cán bộ công nhân viên và đa dạng các lĩnh vực kinh doanh. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2018-2020, đặc biệt là năm 2020 chịu ảnh hưởng nặng nề từ đại dịch COVID-19, năng lực tài chính của Tổng công ty có dấu hiệu suy giảm do các khoản thanh toán bị chậm trễ và áp lực trả nợ vay ngắn hạn tăng cao.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích báo cáo tài chính của Tổng công ty trong giai đoạn 2018-2020 nhằm đánh giá thực trạng tài chính, chỉ ra những ưu điểm và hạn chế, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực tài chính. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các báo cáo tài chính năm của Tổng công ty, bao gồm bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả kinh doanh và báo cáo lưu chuyển tiền tệ. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp thông tin chính xác, kịp thời giúp ban lãnh đạo và các bên liên quan đưa ra quyết định quản trị tài chính hiệu quả, đồng thời góp phần nâng cao vị thế và sức cạnh tranh của Tổng công ty trên thị trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình phân tích báo cáo tài chính hiện đại, trong đó nổi bật là:

  • Lý thuyết báo cáo tài chính: Báo cáo tài chính là hệ thống thông tin tổng hợp phản ánh tình hình tài chính, kết quả kinh doanh và dòng tiền của doanh nghiệp theo chuẩn mực kế toán Việt Nam (Thông tư 200/2014/TT-BTC). Báo cáo tài chính gồm bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ và bản thuyết minh báo cáo tài chính.

  • Mô hình phân tích tài chính Dupont: Phân tích tỷ suất sinh lời trên tài sản (ROA) và vốn chủ sở hữu (ROE) thông qua các nhân tố cấu thành như tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu, vòng quay tài sản và đòn bẩy tài chính, giúp đánh giá sâu sắc hiệu quả sử dụng vốn và khả năng sinh lời của doanh nghiệp.

  • Các khái niệm chính: Cấu trúc tài chính, khả năng thanh toán, công nợ, hiệu quả kinh doanh, lưu chuyển tiền tệ, vốn lưu động, tỷ lệ nợ, và các chỉ tiêu tài chính đặc thù của công ty cổ phần.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo tài chính năm 2018-2020 của Tổng công ty Xây dựng Công trình Giao thông 1 – Công ty CP, các tài liệu chuyên ngành, sách giáo trình kế toán và tài chính, cùng các báo cáo phân tích ngành và kinh tế liên quan.

  • Phương pháp phân tích:

    • Thống kê mô tả để tổng hợp, trình bày và giải thích các chỉ tiêu tài chính.
    • Phương pháp so sánh ngang và dọc nhằm đánh giá biến động và cơ cấu tài chính qua các năm.
    • Phân tích nhân tố để xác định mức độ ảnh hưởng của các yếu tố cấu thành đến các chỉ tiêu tài chính quan trọng.
    • Phân tích tỷ lệ tài chính nhằm đánh giá khả năng thanh toán, hiệu quả sử dụng vốn và khả năng sinh lời.
    • Mô hình Dupont được áp dụng để phân tích sâu về hiệu quả sinh lời của Tổng công ty.

  • Cỡ mẫu và timeline: Dữ liệu phân tích bao gồm toàn bộ báo cáo tài chính của Tổng công ty trong 3 năm liên tiếp từ 2018 đến 2020, đảm bảo tính liên tục và phản ánh chính xác xu hướng tài chính.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cơ cấu nguồn vốn và tài sản: Tổng nguồn vốn của Tổng công ty tăng trưởng trung bình khoảng 5% mỗi năm trong giai đoạn 2018-2020. Tỷ trọng vốn chủ sở hữu chiếm khoảng 40%, trong khi nợ phải trả chiếm 60%, cho thấy mức độ sử dụng đòn bẩy tài chính khá cao. Tài sản ngắn hạn chiếm khoảng 55% tổng tài sản, phản ánh đặc thù ngành xây dựng với nhu cầu vốn lưu động lớn.

  2. Khả năng thanh toán: Hệ số khả năng thanh toán hiện hành giảm từ 1,3 năm 2018 xuống còn 1,1 năm 2020, gần sát ngưỡng an toàn. Hệ số khả năng thanh toán nhanh cũng giảm nhẹ, cho thấy áp lực thanh khoản tăng lên do các khoản phải thu kéo dài và nợ ngắn hạn tăng.

  3. Hiệu quả kinh doanh và khả năng sinh lời: Doanh thu thuần tăng trưởng trung bình 7% mỗi năm, tuy nhiên lợi nhuận sau thuế chỉ tăng khoảng 3%, dẫn đến tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu (ROS) giảm từ 8% xuống còn 6,5%. Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA) giảm từ 5,2% xuống 4,1%, trong khi ROE giảm từ 9% xuống 7,5%, phản ánh hiệu quả sử dụng vốn có xu hướng suy giảm.

  4. Lưu chuyển tiền tệ: Lưu chuyển tiền thuần từ hoạt động kinh doanh âm trong năm 2020, với dòng tiền chi ra lớn hơn dòng tiền thu vào, chủ yếu do các khoản phải thu chưa được thanh toán kịp thời và chi phí hoạt động tăng. Lưu chuyển tiền từ hoạt động đầu tư và tài chính cũng có biến động lớn, cho thấy Tổng công ty đang trong giai đoạn tái cấu trúc tài chính.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính dẫn đến những biến động trên là tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19, làm gián đoạn chuỗi cung ứng và tiến độ thanh toán từ các chủ đầu tư. Việc sử dụng đòn bẩy tài chính cao làm tăng rủi ro thanh khoản, đặc biệt khi nợ ngắn hạn chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu nguồn vốn. So sánh với một số doanh nghiệp cùng ngành, Tổng công ty có mức độ an toàn tài chính thấp hơn trung bình ngành khoảng 10%, đồng thời hiệu quả sinh lời cũng thấp hơn do chi phí quản lý và chi phí tài chính tăng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ cột thể hiện biến động các chỉ tiêu tài chính qua các năm, bảng so sánh tỷ lệ tài chính với mức trung bình ngành, và biểu đồ đường thể hiện xu hướng ROA, ROE, và ROS. Những phân tích này giúp làm rõ các điểm mạnh như quy mô vốn lớn, đa dạng lĩnh vực kinh doanh, đồng thời chỉ ra các điểm yếu như khả năng thanh toán giảm sút và hiệu quả sử dụng vốn chưa tối ưu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường quản lý công nợ: Áp dụng các biện pháp kiểm soát chặt chẽ các khoản phải thu, đẩy mạnh thu hồi công nợ nhằm cải thiện dòng tiền hoạt động kinh doanh. Mục tiêu giảm thời gian thu hồi nợ xuống dưới 60 ngày trong vòng 12 tháng tới, do phòng tài chính chủ trì thực hiện.

  2. Tối ưu hóa cơ cấu nguồn vốn: Giảm tỷ trọng nợ ngắn hạn, tăng vốn chủ sở hữu hoặc vay dài hạn để nâng cao tính ổn định tài chính. Đề xuất thực hiện trong 18 tháng tới, phối hợp giữa ban lãnh đạo và phòng kế hoạch tài chính.

  3. Kiểm soát chi phí và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn: Áp dụng mô hình phân tích Dupont để xác định các yếu tố làm giảm hiệu quả sinh lời, từ đó triển khai các biện pháp tiết kiệm chi phí, nâng cao năng suất lao động và quản lý tài sản hiệu quả. Thời gian thực hiện dự kiến 12 tháng, do phòng quản lý dự án và phòng kế toán phối hợp.

  4. Cải thiện quy trình phân tích báo cáo tài chính: Đào tạo nâng cao năng lực phân tích tài chính cho đội ngũ kế toán và tài chính, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý dữ liệu tài chính để nâng cao độ chính xác và kịp thời của báo cáo. Kế hoạch triển khai trong 6 tháng, do phòng nhân sự và phòng công nghệ thông tin phối hợp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo Tổng công ty Xây dựng Công trình Giao thông 1: Giúp hiểu rõ thực trạng tài chính, từ đó đưa ra các quyết định chiến lược về tài chính và đầu tư phù hợp.

  2. Phòng Tài chính – Kế toán và Kiểm toán nội bộ: Cung cấp cơ sở khoa học để nâng cao chất lượng phân tích báo cáo tài chính, quản lý công nợ và kiểm soát chi phí hiệu quả.

  3. Các nhà đầu tư và đối tác tài chính: Đánh giá chính xác năng lực tài chính và rủi ro của Tổng công ty, hỗ trợ quyết định đầu tư và cấp tín dụng.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Kế toán – Tài chính: Là tài liệu tham khảo thực tiễn về phân tích báo cáo tài chính trong doanh nghiệp xây dựng quy mô lớn, góp phần nâng cao kiến thức chuyên môn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao phân tích báo cáo tài chính lại quan trọng đối với doanh nghiệp xây dựng?
    Phân tích báo cáo tài chính giúp doanh nghiệp đánh giá khả năng thanh toán, hiệu quả sử dụng vốn và rủi ro tài chính, từ đó đưa ra các quyết định quản lý phù hợp nhằm đảm bảo hoạt động kinh doanh bền vững.

  2. Các chỉ tiêu tài chính nào phản ánh rõ nhất năng lực tài chính của Tổng công ty?
    Các chỉ tiêu như hệ số khả năng thanh toán hiện hành, tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản (ROA), tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu và lưu chuyển tiền thuần từ hoạt động kinh doanh là những chỉ số quan trọng phản ánh năng lực tài chính.

  3. Làm thế nào để cải thiện khả năng thanh toán của doanh nghiệp?
    Doanh nghiệp cần tăng cường quản lý công nợ, tối ưu hóa cơ cấu nguồn vốn, kiểm soát chi phí và nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản để đảm bảo có đủ nguồn lực thanh toán các khoản nợ đến hạn.

  4. Phương pháp phân tích Dupont có ưu điểm gì trong đánh giá hiệu quả tài chính?
    Phương pháp Dupont phân tích tỷ suất sinh lời thành các nhân tố cấu thành giúp xác định rõ nguyên nhân ảnh hưởng đến hiệu quả tài chính, từ đó đề xuất các biện pháp cải thiện cụ thể và hiệu quả hơn.

  5. Tác động của đại dịch COVID-19 đến tình hình tài chính của Tổng công ty như thế nào?
    Đại dịch làm gián đoạn tiến độ thanh toán từ chủ đầu tư, tăng áp lực trả nợ vay ngắn hạn và làm giảm dòng tiền hoạt động kinh doanh, dẫn đến khả năng thanh toán và hiệu quả sinh lời của Tổng công ty suy giảm trong năm 2020.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và phương pháp phân tích báo cáo tài chính phù hợp với đặc thù doanh nghiệp xây dựng quy mô lớn.
  • Phân tích thực trạng tài chính Tổng công ty Xây dựng Công trình Giao thông 1 – Công ty CP giai đoạn 2018-2020 cho thấy sự suy giảm về khả năng thanh toán và hiệu quả sinh lời do ảnh hưởng của đại dịch và cơ cấu vốn chưa tối ưu.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực tài chính, tập trung vào quản lý công nợ, tối ưu hóa nguồn vốn, kiểm soát chi phí và nâng cao chất lượng phân tích tài chính.
  • Kế hoạch thực hiện các giải pháp được đề xuất với timeline rõ ràng, phân công trách nhiệm cụ thể cho các phòng ban liên quan.
  • Khuyến khích các bên liên quan sử dụng kết quả nghiên cứu để cải thiện quản trị tài chính, góp phần nâng cao sức cạnh tranh và phát triển bền vững của Tổng công ty trong tương lai.

Để tiếp tục phát triển, Tổng công ty cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời thường xuyên cập nhật và phân tích báo cáo tài chính để kịp thời điều chỉnh chiến lược kinh doanh. Hành động quyết liệt và có hệ thống sẽ giúp Tổng công ty vượt qua khó khăn, tận dụng cơ hội và phát triển bền vững trong giai đoạn tới.