Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của Internet và mạng xã hội, hành vi mua sắm trực tuyến ngày càng trở nên phổ biến, đặc biệt là qua các nền tảng như Facebook. Theo thống kê, có khoảng 44% dân số Việt Nam sử dụng Internet, trong đó 28 triệu người dùng mạng xã hội và 24 triệu người truy cập qua thiết bị di động. Facebook là mạng xã hội được yêu thích nhất với 21% người dùng, chiếm gần 50% thị phần mua sắm qua mạng xã hội (Medialink, 2015). Trang phục nữ là một trong những mặt hàng được lựa chọn nhiều nhất khi mua sắm trực tuyến, với 51% người dùng Internet tại Việt Nam bày tỏ ý định thử mua trang phục qua mạng.
Nghiên cứu này tập trung vào việc xác định các nhân tố ảnh hưởng đến ý định mua trang phục nữ qua mạng xã hội Facebook, đồng thời kiểm tra sự khác biệt về ý định mua theo các đặc điểm cá nhân như tuổi, thu nhập, nghề nghiệp, thời gian truy cập Internet và Facebook. Phạm vi nghiên cứu được thực hiện trong vòng 6 tháng tại Việt Nam, với đối tượng khảo sát là 198 nữ sử dụng Facebook từ 18 tuổi trở lên, chưa từng mua trang phục nữ qua Facebook nhưng có ý định mua.
Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ các nhân tố tác động đến ý định mua trang phục nữ qua Facebook, đo lường mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố, kiểm định sự khác biệt ý định mua theo đặc điểm cá nhân và đề xuất các giải pháp giúp nhà kinh doanh nâng cao hiệu quả kinh doanh trên nền tảng này. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, giúp các nhà kinh doanh trang phục nữ trên Facebook hiểu rõ hơn về hành vi người tiêu dùng, từ đó xây dựng chiến lược marketing phù hợp, tăng cường tương tác và thúc đẩy doanh số bán hàng.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên ba lý thuyết chính để xây dựng mô hình nghiên cứu:
Lý thuyết hành động hợp lý (TRA): Giải thích ý định mua dựa trên thái độ và chuẩn chủ quan của người tiêu dùng. Thái độ được hình thành từ nhận thức về các thuộc tính sản phẩm, còn chuẩn chủ quan phản ánh áp lực xã hội ảnh hưởng đến hành vi mua (Fishbein & Ajzen, 1975).
Thuyết hành vi dự định (TPB): Mở rộng TRA bằng cách bổ sung yếu tố nhận thức kiểm soát hành vi, thể hiện sự dễ dàng hay khó khăn trong việc thực hiện hành vi mua sắm (Ajzen, 1991).
Mô hình chấp nhận công nghệ (TAM) và mô hình chấp nhận thương mại điện tử (e-CAM): Tập trung vào nhận thức sự hữu dụng và nhận thức tính dễ sử dụng của công nghệ, đồng thời xem xét nhận thức rủi ro liên quan đến sản phẩm và giao dịch trực tuyến (Davis et al., 1989; Lee et al., 2001).
Các khái niệm chính trong nghiên cứu gồm:
- Giá cảm nhận: Mức độ người tiêu dùng cảm nhận về chi phí và lợi ích khi mua hàng qua Facebook.
- Nhận thức sự hữu dụng: Sự mong đợi về tiện lợi, chất lượng và dịch vụ khi mua sắm trực tuyến.
- Nhóm tham khảo chuẩn tắc: Ảnh hưởng của gia đình, bạn bè và xã hội đến ý định mua.
- Nhận thức rủi ro: Mối lo ngại về chất lượng sản phẩm, giao dịch và bảo mật thông tin.
- Kinh nghiệm mua sắm trực tuyến: Trải nghiệm trước đây của người tiêu dùng với các giao dịch trực tuyến.
- Số lượt thích trang hoặc mục quan tâm trên Facebook: Mức độ tương tác và tín nhiệm từ cộng đồng mạng.
- Sự chia sẻ của bạn bè trên Facebook: Ảnh hưởng của các hoạt động chia sẻ, bình luận từ bạn bè đến quyết định mua.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp định tính và định lượng:
Nghiên cứu định tính: Phỏng vấn tay đôi để hiệu chỉnh và bổ sung các biến quan sát, đảm bảo thang đo rõ ràng, ngắn gọn, dễ hiểu. Địa điểm phỏng vấn được lựa chọn tại các quán cà phê gần nhà người tham gia nhằm tạo sự thoải mái.
Nghiên cứu định lượng: Thu thập dữ liệu qua phiếu khảo sát trực tuyến với 198 nữ sử dụng Facebook từ 18 tuổi trở lên, chưa từng mua trang phục nữ qua Facebook nhưng có ý định mua. Phương pháp chọn mẫu phi xác suất theo phương pháp lấy mẫu phán đoán nhằm tập trung vào nhóm đối tượng mục tiêu.
Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 20.0 với các bước: kiểm định độ tin cậy thang đo (Cronbach’s Alpha), phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích hồi quy đa biến để xác định các nhân tố ảnh hưởng, và phân tích ANOVA để kiểm định sự khác biệt ý định mua theo đặc điểm cá nhân. Mức ý nghĩa thống kê được đặt ở 5%.
Timeline nghiên cứu kéo dài 6 tháng, bao gồm giai đoạn xây dựng thang đo, thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích kết quả.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Giá cảm nhận có tác động tích cực đến ý định mua: Kết quả hồi quy cho thấy giá cảm nhận có hệ số beta dương và ý nghĩa thống kê, cho thấy người tiêu dùng có xu hướng mua trang phục nữ qua Facebook khi cảm nhận giá cả hợp lý và tiết kiệm. Khoảng 60% người tham gia khảo sát đồng ý rằng giá cả là yếu tố quan trọng thúc đẩy họ mua hàng.
Nhận thức rủi ro ảnh hưởng tiêu cực đến ý định mua: Người tiêu dùng lo ngại về chất lượng sản phẩm và tính an toàn của giao dịch trực tuyến, làm giảm ý định mua. Khoảng 45% người khảo sát bày tỏ sự e ngại về rủi ro khi mua hàng qua Facebook.
Kinh nghiệm mua sắm trực tuyến tăng cường ý định mua: Những người có kinh nghiệm mua sắm trực tuyến trước đây có ý định mua trang phục nữ qua Facebook cao hơn 30% so với nhóm chưa có kinh nghiệm.
Số lượt thích một trang hoặc mục quan tâm trên Facebook có ảnh hưởng tích cực: Mức độ tương tác cao trên các trang bán hàng làm tăng sự tin tưởng và thúc đẩy ý định mua. Khoảng 55% người dùng cho biết họ bị ảnh hưởng bởi số lượt thích và đánh giá từ cộng đồng.
Ảnh hưởng của đặc điểm cá nhân: Phân tích ANOVA cho thấy thu nhập và thời gian sử dụng Facebook có ảnh hưởng đáng kể đến ý định mua. Người có thu nhập cao hơn và dành nhiều thời gian trên Facebook có ý định mua trang phục nữ qua mạng xã hội cao hơn trung bình 20%.
Thảo luận kết quả
Các phát hiện trên phù hợp với các nghiên cứu trước đây về hành vi mua sắm trực tuyến và ý định mua hàng trên Facebook. Giá cảm nhận là yếu tố then chốt, phản ánh nhu cầu tiết kiệm chi phí và so sánh giá cả dễ dàng trên mạng xã hội. Nhận thức rủi ro vẫn là rào cản lớn, đặc biệt trong bối cảnh mua sắm qua Facebook chưa có nhiều quy định pháp lý chặt chẽ, gây lo ngại về chất lượng và bảo mật.
Kinh nghiệm mua sắm trực tuyến giúp người tiêu dùng tự tin hơn khi ra quyết định, đồng thời số lượt thích và sự chia sẻ của bạn bè trên Facebook tạo ra hiệu ứng xã hội tích cực, tăng cường niềm tin và thúc đẩy hành vi mua. Đặc điểm cá nhân như thu nhập và thời gian sử dụng Facebook cũng đóng vai trò quan trọng, cho thấy nhóm người dùng có điều kiện kinh tế và thời gian tương tác cao có xu hướng mua sắm trực tuyến nhiều hơn.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thanh thể hiện tỷ lệ đồng ý với từng nhân tố ảnh hưởng, bảng phân tích hồi quy đa biến và bảng ANOVA minh họa sự khác biệt ý định mua theo nhóm thu nhập và thời gian sử dụng Facebook.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường chính sách giá hợp lý và ưu đãi: Nhà kinh doanh cần xây dựng các chương trình khuyến mãi, giảm giá phù hợp nhằm nâng cao giá cảm nhận, thu hút khách hàng trong vòng 3-6 tháng tới. Chủ thể thực hiện là các cửa hàng bán trang phục nữ trên Facebook.
Nâng cao độ tin cậy và giảm thiểu rủi ro: Cần minh bạch thông tin sản phẩm, chính sách đổi trả rõ ràng và bảo mật giao dịch để giảm nhận thức rủi ro. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do các nhà quản lý fanpage và nền tảng Facebook phối hợp thực hiện.
Tăng cường trải nghiệm mua sắm trực tuyến: Cung cấp hướng dẫn mua hàng, tư vấn trực tuyến và dịch vụ chăm sóc khách hàng chuyên nghiệp nhằm nâng cao kinh nghiệm mua sắm của người dùng. Thời gian triển khai 3 tháng, do đội ngũ bán hàng và hỗ trợ khách hàng đảm nhiệm.
Tăng cường tương tác trên Facebook: Khuyến khích khách hàng like, share và bình luận để tạo hiệu ứng xã hội tích cực, tăng số lượt thích trang và mục quan tâm. Chủ thể thực hiện là các nhà kinh doanh và quản trị viên fanpage, với kế hoạch thực hiện liên tục.
Phân tích và tập trung vào nhóm khách hàng tiềm năng: Dựa trên đặc điểm cá nhân như thu nhập và thời gian sử dụng Facebook để xây dựng các chiến dịch marketing cá nhân hóa, tối ưu hóa nguồn lực quảng cáo. Thời gian thực hiện 6 tháng, do bộ phận marketing và phân tích dữ liệu đảm nhận.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Nhà kinh doanh trang phục nữ trên Facebook: Nghiên cứu cung cấp cái nhìn sâu sắc về các nhân tố ảnh hưởng đến ý định mua, giúp họ xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả, tăng doanh số và giữ chân khách hàng.
Chuyên gia marketing và quảng cáo trực tuyến: Tài liệu giúp hiểu rõ hành vi người tiêu dùng trên mạng xã hội, từ đó thiết kế các chiến dịch quảng cáo phù hợp, tận dụng tối đa các tính năng của Facebook.
Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, thương mại điện tử: Luận văn là nguồn tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, mô hình lý thuyết và phân tích dữ liệu trong lĩnh vực mua sắm trực tuyến qua mạng xã hội.
Các tổ chức phát triển nền tảng thương mại điện tử và mạng xã hội: Nghiên cứu cung cấp thông tin về hành vi người dùng, giúp cải tiến tính năng, chính sách và hỗ trợ các nhà kinh doanh trên nền tảng.
Câu hỏi thường gặp
Những nhân tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến ý định mua trang phục nữ qua Facebook?
Giá cảm nhận, nhận thức rủi ro, kinh nghiệm mua sắm trực tuyến và số lượt thích trang/mục quan tâm là các nhân tố chính có ảnh hưởng tích cực hoặc tiêu cực đến ý định mua.Có sự khác biệt ý định mua theo đặc điểm cá nhân không?
Có, thu nhập và thời gian sử dụng Facebook ảnh hưởng đáng kể đến ý định mua, người có thu nhập cao và sử dụng Facebook nhiều có xu hướng mua sắm trực tuyến cao hơn.Làm thế nào để giảm nhận thức rủi ro khi mua hàng trên Facebook?
Minh bạch thông tin sản phẩm, chính sách đổi trả rõ ràng, bảo mật giao dịch và cung cấp dịch vụ chăm sóc khách hàng chuyên nghiệp giúp giảm lo ngại của người tiêu dùng.Tại sao số lượt thích và sự chia sẻ trên Facebook lại quan trọng?
Chúng tạo hiệu ứng xã hội, tăng sự tin tưởng và ảnh hưởng tích cực đến quyết định mua hàng của người dùng thông qua sự giới thiệu và đánh giá từ cộng đồng.Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?
Kết hợp nghiên cứu định tính (phỏng vấn tay đôi) và định lượng (khảo sát trực tuyến với 198 người), sử dụng SPSS 20.0 để phân tích dữ liệu qua các bước kiểm định độ tin cậy, phân tích nhân tố, hồi quy đa biến và ANOVA.
Kết luận
- Nghiên cứu xác định bốn nhân tố chính ảnh hưởng đến ý định mua trang phục nữ qua Facebook: giá cảm nhận, nhận thức rủi ro, kinh nghiệm mua sắm trực tuyến và số lượt thích trang/mục quan tâm.
- Thu nhập và thời gian sử dụng Facebook là hai đặc điểm cá nhân có ảnh hưởng đáng kể đến ý định mua.
- Kết quả nghiên cứu giúp nhà kinh doanh trang phục nữ trên Facebook hiểu rõ hành vi khách hàng, từ đó xây dựng chiến lược marketing hiệu quả.
- Đề xuất các giải pháp thực tiễn nhằm tăng cường giá trị khách hàng, giảm rủi ro và nâng cao trải nghiệm mua sắm trực tuyến.
- Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi hiệu quả và nghiên cứu mở rộng về các yếu tố ảnh hưởng khác trong tương lai.
Hành động ngay hôm nay để áp dụng các kiến thức từ nghiên cứu này sẽ giúp các nhà kinh doanh tận dụng tối đa tiềm năng của mạng xã hội Facebook trong lĩnh vực trang phục nữ.