Các Nhân Tố Tác Động Đến Yếu Tố Năng Suất Tổng Hợp Của Các Doanh Nghiệp Nhỏ Và Vừa Ở Việt Nam

Năng suất tổng hợp (TFP), hay còn gọi là phần dư Solow, là thước đo hiệu quả sử dụng các yếu tố đầu vào trong sản xuất. TFP phản ánh phần sản lượng không được giải thích bởi sự đóng góp trực tiếp của vốn và lao động, mà đến từ các yếu tố như công nghệ, quản lý, và đổi mới sáng tạo. TFP cao đồng nghĩa với việc doanh nghiệp có thể tạo ra nhiều sản phẩm hơn với cùng một lượng đầu vào, từ đó nâng cao khả năng cạnh tranh và hiệu quả hoạt động. Theo Goldberg và các cộng sự (2005), TFP là thước đo năng suất đa yếu tố thể hiện tính hiệu quả của doanh nghiệp trong việc chuyển đổi yếu tố đầu vào thành đầu ra.

Đối với DNNVV tại Việt Nam, việc nâng cao TFP có ý nghĩa sống còn trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và cạnh tranh ngày càng gay gắt. TFP giúp DNNVV tối ưu hóa nguồn lực, giảm chi phí sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ, từ đó mở rộng thị trường và tăng lợi nhuận. Ngoài ra, TFP còn góp phần thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực quản lý và kỹ năng lao động trong DNNVV. Chính vì công nghệ thấp này nên hiệu quả hoạt động thường không cao. Bên cạnh đó, tiềm lực tài chính của các DNNVV vẫn còn yếu, phần lớn các DNNVV có tỷ trọng vốn chủ sở hữu trên tổng nguồn vốn hoạt động ở mức thấp.

DNNVV thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn, đặc biệt là vốn dài hạn để đầu tư vào công nghệ và đổi mới sáng tạo. Công nghệ lạc hậu làm giảm hiệu quả sản xuất và khả năng cạnh tranh. Bên cạnh đó, thiếu hụt nhân lực có trình độ chuyên môn cao và kỹ năng lao động còn hạn chế cũng là một rào cản lớn đối với việc nâng cao TFP. Ngoài ra, các DNNVV cũng yếu về năng lực quản trị, chiến lược kinh doanh chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, chiến lược phân phối, truyền thông và xúc tiến thương mại còn ở mức thấp; chi phí cho hoạt động xúc tiến thương mại chỉ dưới 1% doanh thu (so với tỷ lệ 10 - 20% của doanh nghiệp nước ngoài) (Nguyễn Thị Nhiễu, 2013).

Môi trường kinh doanh tại Việt Nam vẫn còn nhiều bất cập, gây khó khăn cho hoạt động của DNNVV. Các thủ tục hành chính rườm rà, chi phí tuân thủ cao, và chính sách hỗ trợ chưa hiệu quả làm giảm động lực đổi mới sáng tạo và đầu tư vào nâng cao năng suất. Ngoài ra, sự cạnh tranh không lành mạnh và thiếu thông tin thị trường cũng là những thách thức lớn đối với DNNVV.

Năng lực quản lý đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao TFP của DNNVV. Quản lý hiệu quả giúp doanh nghiệp tối ưu hóa nguồn lực, cải thiện quy trình sản xuất, và nâng cao chất lượng sản phẩm. Các yếu tố như kỹ năng quản lý, khả năng ra quyết định, và văn hóa doanh nghiệp có ảnh hưởng lớn đến hiệu quả hoạt động của DNNVV. Tóm lại, chúng ta cần phải hiểu rằng TFP nắm bắt được tất cả các tác động từ những yếu tố mà không thể đo lường được một cách cụ thể, nhưng chúng lại có vai trò đối với tính hiệu quả của doanh nghiệp.

Đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ mới là động lực quan trọng để nâng cao TFP của DNNVV. Việc đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D), chuyển giao công nghệ, và tự động hóa quy trình sản xuất giúp doanh nghiệp tạo ra sản phẩm mới, cải thiện chất lượng sản phẩm, và giảm chi phí sản xuất. Steindel và Stiroh (2001) đã xem TFP như là một thuật ngữ bao hàm cho tất cả . Vì thế TFP sẽ đo lường tính hiệu quả và những yếu tố tác động đến TFP của doanh nghiệp có thể đến từ nhiều nguồn khác nhau.

Chính sách hỗ trợ và khuyến khích phát triển DNNVV đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi. Các chính sách này có thể bao gồm ưu đãi thuế, hỗ trợ tín dụng, đào tạo nhân lực, và xúc tiến thương mại. Việc thực thi hiệu quả các chính sách này giúp DNNVV giảm chi phí, tăng khả năng cạnh tranh, và nâng cao TFP.

Hạ tầng giao thông, điện, nước, và internet đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hoạt động sản xuất kinh doanh của DNNVV. Tiếp cận thị trường dễ dàng giúp DNNVV mở rộng thị trường, tăng doanh thu, và nâng cao TFP. Việc đầu tư vào hạ tầng và cải thiện kết nối thị trường là yếu tố quan trọng để thúc đẩy sự phát triển của DNNVV.

Về mặt kỹ thuật, phương pháp kinh tế lượng sẽ được sử dụng, thông qua việc hồi quy hàm sản xuất Cobb-Douglas, để tính TFP cho các DNNVV. Để đánh giá các nhân tố tác động đến TFP, bài nghiên cứu sẽ sử dụng mô hình hồi quy bội với biến phụ thuộc là TFP và các biến độc lập bao gồm tuổi, mức độ sử dụng năng lượng, định hướng xuất khẩu, vốn xã hội và chi phí không chính thức.

Kết quả hồi quy cho thấy các doanh nghiệp sử dụng năng lượng hiệu quả sẽ có năng suất cao. Chi phí không chính thức có tác động tích cực đến năng suất của doanh nghiệp. Ngược lại, tuổi của doanh nghiệp lại có tác động tiêu cực đến TFP. Một yếu tố khác là loại hình doanh nghiệp cũng có tác động đến năng suất của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, khu vực hoạt động của doanh nghiệp cũng được xem xét, các doanh nghiệp ở khu vực một (Hà Nội và Hồ Chí Minh) hoạt động hiệu quả hơn các doanh nghiệp ở khu vực hai (Phú Thọ, Hà Tây, Hải Phòng và Nghệ An) và các doanh nghiệp ở khu vực hai lại hoạt động tốt hơn các doanh nghiệp khu vực ba (Quảng Nam, Khánh Hòa, Lâm Đồng và Long An).

DNNVV cần tăng cường đầu tư vào công nghệ, nghiên cứu và phát triển (R&D), và chuyển giao công nghệ để nâng cao hiệu quả sản xuất và chất lượng sản phẩm. Chính phủ cần có các chính sách khuyến khích đổi mới sáng tạo, hỗ trợ DNNVV tiếp cận công nghệ mới, và tạo ra môi trường thuận lợi cho R&D.

DNNVV cần chú trọng nâng cao năng lực quản lý và kỹ năng lao động thông qua các chương trình đào tạo, tư vấn, và hợp tác với các tổ chức chuyên nghiệp. Chính phủ cần hỗ trợ DNNVV trong việc đào tạo nhân lực, cung cấp thông tin về thị trường lao động, và tạo ra môi trường làm việc tốt để thu hút và giữ chân nhân tài.