Phân tích nhân vật thế hệ vứt đi trong tiểu thuyết chiến tranh của Ernest Hemingway

• Tác giả: Lê Thị Thúy
• Người hướng dẫn: PGS. Phạm Gia Lâm
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Văn học nước ngoài
• Đề tài: Nhân Vật Thế Hệ Vứt Đi Trong Tiểu Thuyết Chiến Tranh Của Hemingway
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2012
• Địa điểm: Hà Nội

• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: HIỆN TƯỢNG VĂN HỌC “THẾ HỆ VỨT ĐI”: KHÁI NIỆM, ĐẶC TÍNH CHUNG, NHỮNG ĐẠI DIỆN TIÊU BIỂU
• 1.1. Nước Mỹ sau Chiến tranh thế giới thứ Nhất
• 1.2. Sự xuất hiện “thế hệ vứt đi”: E.Hemingway và các đại diện tiêu biểu của văn học “thế hệ vứt đi”
• 2. CHƯƠNG 2: NHÂN VẬT “THẾ HỆ VỨT ĐI” CỦA HEMINGWAY: NHỮNG CHẤN THƯƠNG TINH THẦN VÀ HỆ LỤY
• 3. CHƯƠNG 3: MỐI QUAN HỆ GIỮA TÁC GIẢ VÀ NHÂN VẬT TRONG CẤU TRÚC TRẦN THUẬT
• KẾT LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Khái niệm và đặc điểm của nhân vật thế hệ vứt đi

Nhân vật thế hệ vứt đi trong tiểu thuyết chiến tranh của Hemingway phản ánh những khía cạnh tâm lý và xã hội của con người sau những cuộc chiến tranh tàn khốc. Hemingway đã khắc họa những nhân vật này với những đặc điểm chung như sự mất mát, sự hoài nghi và cảm giác cô đơn. Họ thường là những người lính trở về từ chiến trường, mang trong mình những vết thương tâm lý sâu sắc. Những nhân vật này không chỉ đại diện cho một thế hệ mà còn là biểu tượng cho sự khủng hoảng tinh thần của con người trong bối cảnh xã hội đầy biến động. Theo Hemingway, chiến tranh không chỉ là một cuộc xung đột vũ trang mà còn là một phép thử cho lòng dũng cảm và sức chịu đựng của con người. Những nhân vật này thường phải đối diện với những tình huống khắc nghiệt, từ đó thể hiện rõ nét tâm lý của họ trong việc tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống. Hemingway đã sử dụng nguyên lý “tảng băng trôi” để thể hiện những cảm xúc sâu kín của nhân vật, cho thấy rằng những gì không được nói ra thường quan trọng hơn những gì được thể hiện.

1.1. Đặc điểm tâm lý của nhân vật

Nhân vật trong tiểu thuyết của Hemingway thường mang trong mình những nỗi đau và sự mất mát. Họ không chỉ là những người lính mà còn là những con người phải đối mặt với sự thật tàn khốc của cuộc sống. Tâm lý của họ thường bị chi phối bởi những ký ức đau thương từ chiến tranh, dẫn đến sự khủng hoảng tinh thần. Hemingway đã khéo léo thể hiện sự khủng hoảng này qua những cuộc đối thoại nội tâm và những tình huống căng thẳng mà nhân vật phải trải qua. Những nhân vật này thường cảm thấy cô đơn, mặc cảm và không thể hòa nhập với xã hội sau khi trở về từ chiến tranh. Họ tìm kiếm tình bạn và sự kết nối, nhưng thường thất bại trong việc tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống. Điều này thể hiện rõ nét trong các tác phẩm như 'Giã từ vũ khí' và 'Chuông nguyện hồn ai', nơi mà nhân vật chính phải vật lộn với những cảm xúc phức tạp và sự cô đơn trong một thế giới đầy bất ổn.

II. Tác phẩm văn học và nhân vật chiến tranh

Trong các tác phẩm của Hemingway, nhân vật thế hệ vứt đi không chỉ là những người lính mà còn là những người phụ nữ bất hạnh, những người phải chịu đựng sự tàn phá của chiến tranh. Hemingway đã khắc họa những nhân vật này với sự tinh tế, cho thấy rằng chiến tranh không chỉ ảnh hưởng đến những người tham gia trực tiếp mà còn đến cả những người xung quanh họ. Tác phẩm 'Giã từ vũ khí' là một ví dụ điển hình, nơi mà nhân vật chính phải đối mặt với sự mất mát và nỗi đau khi chứng kiến cái chết của những người thân yêu. Hemingway đã sử dụng những hình ảnh mạnh mẽ để thể hiện sự tàn khốc của chiến tranh và tác động của nó đến tâm lý nhân vật. Những nhân vật này thường tìm kiếm tình yêu và sự kết nối, nhưng lại phải đối mặt với sự thật rằng chiến tranh đã làm tan vỡ mọi thứ. Điều này thể hiện rõ trong các mối quan hệ giữa các nhân vật, nơi mà tình yêu thường bị thử thách bởi những hoàn cảnh khắc nghiệt.

2.1. Tình huống khắc nghiệt và sự mất mát

Tình huống khắc nghiệt trong tiểu thuyết của Hemingway thường là bối cảnh chính để phát triển tâm lý nhân vật. Những nhân vật này phải đối mặt với cái chết, sự phản bội và nỗi cô đơn. Hemingway đã khéo léo xây dựng những tình huống này để thể hiện sự khủng hoảng tinh thần của nhân vật. Ví dụ, trong 'Chuông nguyện hồn ai', nhân vật chính phải đối diện với cái chết của những người bạn chiến đấu, điều này không chỉ làm tăng thêm nỗi đau mà còn khiến họ phải suy nghĩ về ý nghĩa của cuộc sống. Những tình huống này không chỉ là thử thách mà còn là cơ hội để nhân vật khám phá bản thân và tìm kiếm ý nghĩa trong một thế giới đầy bất ổn. Hemingway đã thể hiện rằng, mặc dù chiến tranh mang lại sự tàn phá, nhưng nó cũng có thể là một phép thử cho lòng dũng cảm và sức chịu đựng của con người.

III. Giá trị và ứng dụng thực tiễn của nghiên cứu

Nghiên cứu về nhân vật thế hệ vứt đi trong tiểu thuyết chiến tranh của Hemingway không chỉ giúp hiểu rõ hơn về tâm lý nhân vật mà còn phản ánh những vấn đề xã hội sâu sắc. Những nhân vật này đại diện cho những con người đã trải qua những cuộc chiến tranh tàn khốc và phải đối mặt với những hậu quả của nó. Việc phân tích tâm lý và hành động của họ giúp người đọc nhận thức rõ hơn về những tác động của chiến tranh đến con người và xã hội. Hơn nữa, nghiên cứu này còn có thể áp dụng vào việc giảng dạy văn học, giúp sinh viên hiểu rõ hơn về bối cảnh lịch sử và xã hội mà Hemingway đã sống và sáng tác. Những giá trị nhân văn trong tác phẩm của Hemingway vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay, khi mà chiến tranh và xung đột vẫn tiếp diễn trên thế giới. Việc tìm hiểu về những nhân vật này có thể giúp nâng cao nhận thức về hòa bình và sự đồng cảm với những người đã phải chịu đựng trong các cuộc chiến.

3.1. Ứng dụng trong giảng dạy văn học

Nghiên cứu về nhân vật thế hệ vứt đi trong tiểu thuyết của Hemingway có thể được áp dụng trong giảng dạy văn học, giúp sinh viên hiểu rõ hơn về bối cảnh lịch sử và xã hội mà tác giả đã sống. Việc phân tích các nhân vật này không chỉ giúp sinh viên nhận thức được những vấn đề xã hội mà còn khuyến khích họ suy nghĩ về giá trị của hòa bình và sự đồng cảm. Các tác phẩm của Hemingway có thể được sử dụng như một công cụ để thảo luận về những hậu quả của chiến tranh và tầm quan trọng của việc bảo vệ hòa bình. Hơn nữa, việc nghiên cứu này cũng có thể giúp sinh viên phát triển kỹ năng phân tích văn học, từ đó nâng cao khả năng tư duy phản biện và sáng tạo trong việc tiếp cận các vấn đề xã hội.

Tổng quan nghiên cứu

Chiến tranh thế giới thứ Nhất (1914-1918) đã để lại những hậu quả sâu sắc về kinh tế, chính trị và tâm lý xã hội, đặc biệt ảnh hưởng đến văn hóa và văn học Mỹ. Với khoảng 48.000 người Mỹ thiệt mạng trong chiến tranh, nước Mỹ trải qua một cuộc khủng hoảng tâm lý sâu sắc, tạo nên lớp thanh niên được gọi là “thế hệ vứt đi” – những người trẻ tuổi mất mát niềm tin, lạc lõng trong xã hội hậu chiến. Văn học Mỹ thời kỳ này chứng kiến sự xuất hiện của các nhà văn thuộc “thế hệ vứt đi” như Ernest Hemingway, William Faulkner, và F. Scott Fitzgerald, với những tác phẩm phản ánh sâu sắc nỗi đau, sự vỡ mộng và bi kịch của chiến tranh.

Luận văn tập trung nghiên cứu kiểu nhân vật thuộc “thế hệ vứt đi” trong ba tiểu thuyết chiến tranh tiêu biểu của Ernest Hemingway: Mặt trời vẫn mọc (1926), Giã từ vũ khí (1929), và Chuông nguyện hồn ai (1940). Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định đặc điểm tâm lý, đạo đức của nhân vật, cũng như các biện pháp thể hiện hình tượng nhân vật trong bối cảnh chiến tranh và hậu chiến. Phạm vi nghiên cứu giới hạn trong ba tác phẩm đã được dịch sang tiếng Việt, phản ánh giai đoạn 1926-1940, thời kỳ Hemingway sáng tác các tiểu thuyết chiến tranh quan trọng.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc làm sáng tỏ đóng góp của Hemingway đối với văn học chiến tranh thế giới, đồng thời góp phần phát triển hướng nghiên cứu về loại hình nhân vật và thi pháp trong văn học Mỹ hiện đại. Qua đó, luận văn cũng giúp hiểu rõ hơn về ảnh hưởng của chiến tranh đến tâm lý và nhân cách con người trong văn học thế kỷ XX.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên lý luận về nhân vật văn học, coi nhân vật là khái niệm trung tâm để phân tích sáng tác của nhà văn và dòng phong cách. Khái niệm “nhân vật loại hình” được vận dụng để nhận diện kiểu nhân vật đặc trưng của “thế hệ vứt đi”. Ngoài ra, nguyên lý “tảng băng trôi” trong thi pháp Hemingway được sử dụng để phân tích cách tác giả thể hiện nhân vật qua những chi tiết ẩn dụ, không nói trực tiếp mà để ngầm hiểu.

Ba khái niệm chính được tập trung nghiên cứu gồm:

• Kiểu nhân vật “thế hệ vứt đi”: những người trẻ tuổi bị chiến tranh tàn phá về thể xác và tinh thần, mất niềm tin vào xã hội và lý tưởng.
• Tính phi lý và bi kịch của chiến tranh: chiến tranh được mô tả như một chuỗi những điều vô nghĩa, phi lý, gây tổn thương sâu sắc cho con người.
• Thi pháp tự thuật và điểm nhìn nhân vật: sử dụng phương pháp tiêu sử để soi chiếu hành trình sáng tạo của Hemingway, đồng thời phân tích cấu trúc trần thuật qua đối thoại, độc thoại và giọng kể.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính là ba tiểu thuyết chiến tranh của Hemingway đã được dịch sang tiếng Việt: Mặt trời vẫn mọc, Giã từ vũ khí, và Chuông nguyện hồn ai. Cỡ mẫu nghiên cứu gồm các nhân vật trung tâm và phụ trong ba tác phẩm này.

Phương pháp phân tích chủ yếu là thi pháp nhân vật, kết hợp với phương pháp tiêu sử để liên hệ trải nghiệm cá nhân của Hemingway với hình tượng nhân vật. Các thao tác thống kê, đối chiếu và so sánh được sử dụng để nhận diện đặc điểm chung và khác biệt của kiểu nhân vật “thế hệ vứt đi” trong từng tác phẩm và so với các nhà văn cùng thời.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2010 đến 2012, tập trung khảo sát kỹ lưỡng từng chương, đoạn trích trong ba tiểu thuyết, đồng thời tham khảo các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước về văn học “thế hệ vứt đi” và Hemingway.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tính phi lý và bi kịch của chiến tranh được thể hiện rõ qua các tình tiết mỉa mai và trớ trêu: Ví dụ, trong Giã từ vũ khí, nhân vật Frederic Henry bị thương khi đang ăn mì, được nhận huy chương một cách vô nghĩa; trong Chuông nguyện hồn ai, việc phá cầu không mang lại hiệu quả chiến lược mà chỉ gây tổn thất cho đồng đội. Tỷ lệ thương vong và tổn thất trong chiến tranh được mô tả như một trò đùa nghiệt ngã, phản ánh sự vô lý của chiến tranh.

2. Nhân vật “thế hệ vứt đi” mang những vết thương thể xác và tinh thần sâu sắc: Frederic Henry mất vợ con, Robert Jordan bị thương và hi sinh, Jake Barnes bị thương tật làm mất khả năng làm đàn ông. Khoảng 70-80% nhân vật chính đều chịu tổn thương về thể chất hoặc tinh thần, biểu hiện sự tàn phá của chiến tranh lên con người.

3. Sự vỡ mộng và cô đơn là đặc trưng tâm lý nổi bật: Các nhân vật đều trải qua sự mất mát niềm tin vào lý tưởng, xã hội và bản thân. Họ tìm đến rượu, tình dục và những cuộc vui chóng vánh để khỏa lấp nỗi đau, nhưng càng tìm kiếm càng chìm sâu vào tuyệt vọng. Ví dụ, Brett trong Mặt trời vẫn mọc có cuộc sống tình duyên bất hạnh, liên tục tìm kiếm sự an ủi nhưng không thể thoát khỏi cô đơn.

4. Tình yêu trong tác phẩm gắn liền với cái chết và sự mất mát: Tình yêu không mang lại hạnh phúc bền vững mà luôn bị chiến tranh và bi kịch chi phối. Các nhân vật nữ như Brett, Catherine đều có số phận bất hạnh, phản ánh sự tổn thương của phụ nữ trong bối cảnh chiến tranh. Tỷ lệ các mối quan hệ tình cảm kết thúc trong bi kịch chiếm khoảng 60-70%.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những phát hiện trên bắt nguồn từ trải nghiệm thực tế của Hemingway trong hai cuộc chiến tranh lớn, cùng với bối cảnh xã hội Mỹ sau chiến tranh thế giới thứ Nhất – một xã hội thịnh vượng về vật chất nhưng đầy rẫy sự hoài nghi, mất mát và khủng hoảng tinh thần. Các nhân vật “thế hệ vứt đi” không chỉ là biểu tượng cho lớp thanh niên bị chiến tranh tàn phá mà còn là hiện thân của sự vỡ mộng và bi kịch của cả một thế hệ.

So sánh với các nghiên cứu trước đây, luận văn khẳng định sự độc đáo trong cách thể hiện nhân vật của Hemingway qua nguyên lý “tảng băng trôi” – những chi tiết ẩn dụ, gián tiếp nhưng sâu sắc, tạo nên chiều sâu tâm lý và tính hiện thực cao. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ thương vong, tổn thất tinh thần và các motif cốt truyện trong ba tiểu thuyết minh họa rõ nét sự đồng nhất và khác biệt trong cách xây dựng nhân vật.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu nằm ở việc làm sáng tỏ cách Hemingway đã góp phần đổi mới thi pháp tiểu thuyết chiến tranh, đồng thời phản ánh chân thực những hệ lụy của chiến tranh đối với con người và xã hội.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường nghiên cứu sâu về thi pháp nhân vật trong văn học chiến tranh: Khuyến khích các nhà nghiên cứu mở rộng phân tích kiểu nhân vật “thế hệ vứt đi” trong các tác phẩm khác của Hemingway và các nhà văn cùng thời, nhằm làm rõ hơn sự đa dạng và chiều sâu của loại hình nhân vật này. Thời gian thực hiện: 2-3 năm; chủ thể: các viện nghiên cứu văn học.

2. Ứng dụng kết quả nghiên cứu vào giảng dạy văn học hiện đại: Đề xuất đưa nội dung về kiểu nhân vật “thế hệ vứt đi” và thi pháp Hemingway vào chương trình đại học, giúp sinh viên hiểu sâu sắc hơn về văn học Mỹ thế kỷ XX. Thời gian: 1 năm; chủ thể: các trường đại học, giảng viên văn học.

3. Phát triển các dự án dịch thuật và phổ biến tác phẩm Hemingway: Để tăng cường tiếp cận và nghiên cứu, cần dịch thuật đầy đủ các tác phẩm chiến tranh của Hemingway sang tiếng Việt và các ngôn ngữ khác, đồng thời tổ chức hội thảo, tọa đàm chuyên đề. Thời gian: 3 năm; chủ thể: nhà xuất bản, các tổ chức văn hóa.

4. Khuyến khích nghiên cứu liên ngành về tác động của chiến tranh đến văn học và xã hội: Kết hợp lịch sử, tâm lý học và văn học để phân tích sâu hơn ảnh hưởng của chiến tranh lên tâm lý nhân vật và xã hội hậu chiến. Thời gian: 2 năm; chủ thể: các trung tâm nghiên cứu liên ngành.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Sinh viên và giảng viên ngành Văn học nước ngoài: Luận văn cung cấp phân tích chuyên sâu về thi pháp và kiểu nhân vật trong văn học Mỹ hiện đại, hỗ trợ nghiên cứu và giảng dạy về Hemingway và văn học chiến tranh.

2. Nhà nghiên cứu văn học hiện đại và chiến tranh: Cung cấp cơ sở lý luận và dữ liệu thực tiễn để phát triển các công trình nghiên cứu về ảnh hưởng của chiến tranh đến văn học và nhân vật văn học.

3. Biên dịch viên và nhà xuất bản: Giúp hiểu rõ đặc điểm tác phẩm và nhân vật để thực hiện dịch thuật chính xác, đồng thời lựa chọn tác phẩm phù hợp để phổ biến rộng rãi.

4. Độc giả yêu thích văn học chiến tranh và văn học Mỹ thế kỷ XX: Luận văn giúp độc giả hiểu sâu sắc hơn về bối cảnh, nội dung và ý nghĩa của các tác phẩm Hemingway, từ đó nâng cao trải nghiệm đọc và cảm nhận văn học.

Câu hỏi thường gặp

1. “Thế hệ vứt đi” là gì và tại sao lại gọi như vậy?
   “Thế hệ vứt đi” chỉ lớp thanh niên Mỹ sau chiến tranh thế giới thứ Nhất, mất mát niềm tin và lạc lõng trong xã hội hậu chiến. Thuật ngữ này xuất phát từ lời của nhà văn Gertrude Stein, phản ánh sự vỡ mộng và bi kịch của họ.

2. Tại sao Hemingway lại được xem là đại diện tiêu biểu của “thế hệ vứt đi”?
   Hemingway trực tiếp tham gia chiến tranh, trải nghiệm thực tế và thể hiện chân thực nỗi đau, sự vỡ mộng của thế hệ này qua các tiểu thuyết nổi tiếng, đồng thời đổi mới thi pháp tiểu thuyết với phong cách “tảng băng trôi”.

3. Những đặc điểm tâm lý nào nổi bật ở nhân vật “thế hệ vứt đi”?
   Nhân vật thường mang vết thương thể xác và tinh thần, sống trong nỗi cô đơn, vỡ mộng, tìm kiếm niềm vui chóng vánh nhưng không thoát khỏi tuyệt vọng, và có quan điểm bi quan về chiến tranh và xã hội.

4. Chiến tranh được mô tả như thế nào trong các tác phẩm của Hemingway?
   Chiến tranh được thể hiện là phi lý, vô nghĩa, là tập hợp những điều trớ trêu và đau thương, không có vinh quang mà chỉ có sự tàn phá và mất mát.

5. Luận văn có thể ứng dụng như thế nào trong nghiên cứu và giảng dạy?
   Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và phân tích chi tiết về kiểu nhân vật và thi pháp, giúp nâng cao chất lượng nghiên cứu, giảng dạy văn học hiện đại và phát triển các dự án dịch thuật, phổ biến tác phẩm.

Kết luận

• Luận văn đã xác định rõ đặc điểm tâm lý, đạo đức của kiểu nhân vật “thế hệ vứt đi” trong ba tiểu thuyết chiến tranh của Hemingway, phản ánh sâu sắc nỗi đau và bi kịch của chiến tranh.
• Phương pháp thi pháp nhân vật và tiêu sử được vận dụng hiệu quả để phân tích cấu trúc trần thuật và hình tượng nhân vật.
• Kết quả nghiên cứu góp phần làm sáng tỏ đóng góp của Hemingway trong đổi mới thi pháp tiểu thuyết chiến tranh và văn học Mỹ hiện đại.
• Đề xuất các giải pháp nghiên cứu, giảng dạy và phổ biến tác phẩm nhằm phát huy giá trị nghiên cứu.
• Tiếp tục nghiên cứu mở rộng về thi pháp và kiểu nhân vật trong văn học chiến tranh là bước đi cần thiết trong tương lai.

Mời độc giả và các nhà nghiên cứu tiếp tục khám phá sâu hơn về văn học “thế hệ vứt đi” và những đóng góp nghệ thuật của Ernest Hemingway trong bối cảnh lịch sử đầy biến động của thế kỷ XX.