Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào lĩnh vực xây dựng tại Việt Nam, việc các nhà thầu xây dựng cạnh tranh để giành được các dự án FDI ngày càng trở nên khốc liệt. Theo báo cáo ngành, khoảng 45,5% số nhà thầu tham gia khảo sát cho biết họ đang thực hiện các dự án FDI, với quy mô và tính chất đa dạng. Nghiên cứu tập trung vào việc xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định đấu thầu của các nhà thầu trong các dự án xây dựng có vốn FDI, nhằm nâng cao hiệu quả cạnh tranh và khả năng trúng thầu.

Mục tiêu chính của luận văn là phân tích và đánh giá các yếu tố tác động đến quyết định đấu thầu của nhà thầu xây dựng trong các dự án FDI tại Việt Nam, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh. Phạm vi nghiên cứu bao gồm khảo sát 120 đại diện các nhà thầu tổng hợp trên toàn quốc, trong giai đoạn từ tháng 9 đến tháng 12 năm 2021. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp các chỉ số định lượng về mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố, giúp các nhà thầu có cơ sở để xây dựng chiến lược đấu thầu hiệu quả hơn, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành xây dựng trong môi trường cạnh tranh quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết về quyết định đấu thầu trong xây dựng và mô hình phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả cạnh tranh trong dự án FDI. Các khái niệm trọng tâm bao gồm:

  • Yếu tố dự án: bao gồm vị trí dự án, quy mô, độ khó, yêu cầu đặc biệt của chủ đầu tư.
  • Năng lực công ty: khả năng tài chính, công nghệ, nhân lực và thiết bị.
  • Điều kiện thị trường: mức độ cạnh tranh, biến động tỷ giá, lạm phát và chính sách nhà nước.
  • Chi phí và lợi nhuận: chi phí nhân công, vật liệu, chi phí chung, tỷ lệ lợi nhuận và mark-up.
  • Rủi ro và quản lý hợp đồng: các vấn đề về bảo hành, rủi ro pháp lý và hiệu quả quản lý dự án.

Mô hình nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích nhân tố khám phá (EFA) để phân loại các tiêu chí thành nhóm yếu tố chính, đồng thời áp dụng phương pháp phân tích đa tiêu chí FAHP để xác định trọng số và mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập thông qua bảng câu hỏi khảo sát 120 đại diện nhà thầu tổng hợp tại Việt Nam, với 30 tiêu chí đánh giá liên quan đến quyết định đấu thầu dự án FDI. Cỡ mẫu được lựa chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhà thầu có quy mô và năng lực khác nhau.

Phương pháp phân tích bao gồm:

  • Phân tích nhân tố khám phá (EFA): nhằm xác định cấu trúc các yếu tố ảnh hưởng và loại bỏ các tiêu chí không phù hợp.
  • Phân tích phân cấp trọng số FAHP: để đánh giá mức độ quan trọng tương đối của các yếu tố.
  • Phân tích thống kê mô tả và so sánh tỷ lệ phần trăm: nhằm minh họa mức độ đồng thuận của các nhà thầu về từng yếu tố.

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 9 đến tháng 12 năm 2021, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và phân tích chính xác.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Yếu tố dự án và điều kiện thị trường chiếm tỷ trọng lớn trong quyết định đấu thầu
    Khoảng 45,5% nhà thầu cho biết quy mô và tính chất dự án là yếu tố quan trọng nhất, tiếp theo là biến động tỷ giá và lạm phát trên thị trường chiếm khoảng 28%. Điều này cho thấy nhà thầu rất quan tâm đến môi trường kinh tế vĩ mô và đặc điểm dự án khi quyết định tham gia đấu thầu.

  2. Năng lực công ty và chi phí ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cạnh tranh
    40,7% nhà thầu đánh giá năng lực tài chính và công nghệ là yếu tố then chốt, trong khi chi phí nhân công và vật liệu chiếm khoảng 35%. Các yếu tố này quyết định khả năng đưa ra giá thầu cạnh tranh và đảm bảo chất lượng thi công.

  3. Rủi ro và quản lý hợp đồng là yếu tố cần được kiểm soát chặt chẽ
    Khoảng 23,6% nhà thầu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý rủi ro và các điều khoản hợp đồng, đặc biệt là các vấn đề bảo hành và trách nhiệm pháp lý. Đây là yếu tố ảnh hưởng đến uy tín và hiệu quả kinh doanh lâu dài.

  4. Mức độ cạnh tranh và số lượng đối thủ dự kiến ảnh hưởng đến chiến lược đấu thầu
    27,5% nhà thầu cho biết số lượng đối thủ và năng lực cạnh tranh của họ là cơ sở để điều chỉnh chiến lược giá thầu và phương án thi công.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu quốc tế về quyết định đấu thầu trong lĩnh vực xây dựng có vốn FDI, như các công trình của Han và Diekmann (2001), El-mashaleh (2010) và Shokri-Ghasabeh & Chilese (2016). Sự tập trung vào yếu tố dự án và điều kiện thị trường phản ánh tính nhạy cảm của nhà thầu với biến động kinh tế và đặc thù dự án. Năng lực công ty và chi phí là những yếu tố nội tại quyết định khả năng cạnh tranh, đồng thời rủi ro hợp đồng là thách thức cần được quản lý hiệu quả để tránh thiệt hại về tài chính và uy tín.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ phần trăm các yếu tố được đánh giá quan trọng, hoặc bảng phân loại các tiêu chí theo nhóm yếu tố với trọng số tương ứng, giúp minh bạch và dễ dàng áp dụng trong thực tiễn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường năng lực tài chính và công nghệ của nhà thầu
    Đầu tư vào công nghệ thi công hiện đại và nâng cao năng lực quản lý tài chính nhằm giảm chi phí và tăng tính cạnh tranh. Thời gian thực hiện: 1-2 năm. Chủ thể: Ban lãnh đạo công ty và phòng kế hoạch đầu tư.

  2. Xây dựng hệ thống quản lý rủi ro và hợp đồng chuyên nghiệp
    Thiết lập bộ phận chuyên trách quản lý rủi ro, đào tạo nhân sự về pháp lý và hợp đồng để giảm thiểu tranh chấp và tổn thất. Thời gian: 6-12 tháng. Chủ thể: Phòng pháp chế và quản lý dự án.

  3. Phân tích thị trường và đối thủ cạnh tranh thường xuyên
    Thu thập thông tin về biến động thị trường, số lượng và năng lực đối thủ để điều chỉnh chiến lược đấu thầu phù hợp. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Phòng nghiên cứu thị trường và marketing.

  4. Tăng cường quan hệ với chủ đầu tư FDI và các bên liên quan
    Xây dựng mối quan hệ bền vững với nhà đầu tư, nhà cung cấp và các đối tác nhằm nâng cao uy tín và khả năng tiếp cận thông tin dự án. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Ban giám đốc và phòng quan hệ khách hàng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà thầu xây dựng trong nước và quốc tế
    Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định đấu thầu dự án FDI, từ đó xây dựng chiến lược cạnh tranh hiệu quả.

  2. Chuyên gia tư vấn và quản lý dự án
    Cung cấp cơ sở khoa học để tư vấn cho nhà thầu và chủ đầu tư trong việc đánh giá và lựa chọn nhà thầu phù hợp.

  3. Các cơ quan quản lý nhà nước và chính sách
    Hỗ trợ xây dựng chính sách thúc đẩy phát triển ngành xây dựng, nâng cao năng lực cạnh tranh của nhà thầu trong môi trường FDI.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành xây dựng, quản trị kinh doanh
    Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về quản lý dự án, đấu thầu và phát triển ngành xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến quyết định đấu thầu dự án FDI?
    Yếu tố dự án như quy mô, vị trí và điều kiện thị trường như biến động tỷ giá, lạm phát được đánh giá là quan trọng nhất, chiếm khoảng 45-50% mức độ ảnh hưởng.

  2. Năng lực công ty bao gồm những yếu tố nào?
    Bao gồm năng lực tài chính, công nghệ thi công, nhân lực và thiết bị sẵn có, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cạnh tranh và chất lượng thi công.

  3. Làm thế nào để quản lý rủi ro trong đấu thầu hiệu quả?
    Thiết lập bộ phận quản lý rủi ro chuyên nghiệp, đào tạo nhân sự về pháp lý, hợp đồng và theo dõi sát sao các điều khoản hợp đồng để giảm thiểu tranh chấp.

  4. Số lượng đối thủ cạnh tranh ảnh hưởng thế nào đến chiến lược đấu thầu?
    Số lượng và năng lực đối thủ giúp nhà thầu điều chỉnh giá thầu và phương án thi công để tăng khả năng trúng thầu mà vẫn đảm bảo lợi nhuận.

  5. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng để phân tích các yếu tố?
    Phân tích nhân tố khám phá (EFA) để phân nhóm các tiêu chí và phân tích phân cấp trọng số FAHP để xác định mức độ quan trọng tương đối của từng yếu tố.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xác định 30 tiêu chí ảnh hưởng đến quyết định đấu thầu dự án xây dựng có vốn FDI, phân thành 6 nhóm yếu tố chính.
  • Yếu tố dự án và điều kiện thị trường là những nhân tố có ảnh hưởng lớn nhất đến quyết định đấu thầu.
  • Năng lực công ty, chi phí và quản lý rủi ro cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao khả năng cạnh tranh.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào nâng cao năng lực tài chính, công nghệ, quản lý rủi ro và phân tích thị trường.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho nhà thầu, chuyên gia và cơ quan quản lý trong việc cải thiện hiệu quả đấu thầu dự án FDI.

Hành động tiếp theo: Các nhà thầu nên áp dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chiến lược đấu thầu phù hợp, đồng thời các nhà quản lý cần hoàn thiện chính sách hỗ trợ phát triển ngành xây dựng trong môi trường FDI. Đọc thêm các nghiên cứu liên quan để cập nhật xu hướng và phương pháp mới trong quản lý dự án xây dựng.