I. Giới thiệu về Đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp phát điện Việt Nam
Đổi mới sáng tạo (đổi mới sáng tạo) là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp phát điện tại Việt Nam duy trì và nâng cao năng lực cạnh tranh. Theo Ancona và Caldwell (1987), trong bối cảnh kinh doanh biến đổi không ngừng, đổi mới sáng tạo trở thành yếu tố sống còn cho sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Baldwin (1995) nhấn mạnh rằng đổi mới sáng tạo quyết định thành công của doanh nghiệp. Tại Việt Nam, mặc dù đã có những bước tiến trong đổi mới sáng tạo, nhiều doanh nghiệp vẫn phụ thuộc vào nguồn lực tự nhiên và nhân công giá rẻ. Để phát triển bền vững, doanh nghiệp cần chuyển hướng sang đổi mới sáng tạo dựa trên tri thức và công nghệ cao.
1.1. Các nhân tố ảnh hưởng đến Đổi mới sáng tạo
Nghiên cứu cho thấy nhiều nhân tố tác động đến đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp phát điện, bao gồm tri thức, lãnh đạo, và đầu tư cho R&D. Các lý thuyết như lý thuyết học hỏi và lý thuyết quản trị tri thức đã được áp dụng để phân tích mối quan hệ giữa các nhân tố này và đổi mới sáng tạo. Đặc biệt, phong cách lãnh đạo nghiệp chủ được xem là một yếu tố quan trọng, ảnh hưởng đến quyết định đầu tư cho đổi mới sáng tạo và kết quả kinh doanh. Nghiên cứu của Zmud (1984) và Phan (2015) chỉ ra rằng sự ủng hộ từ lãnh đạo cấp cao có tác động tích cực đến đổi mới sáng tạo quy trình.
1.2. Vai trò của Vốn trí tuệ trong Đổi mới sáng tạo
Vốn trí tuệ được coi là nguồn lực chiến lược quan trọng nhất của doanh nghiệp. Theo Teece (2007), vốn trí tuệ giúp doanh nghiệp xác định và nắm bắt cơ hội, từ đó tạo ra đổi mới sáng tạo. Nghiên cứu cho thấy rằng vốn trí tuệ có tác động tích cực đến đổi mới sáng tạo và kết quả kinh doanh. Tuy nhiên, vẫn còn thiếu các nghiên cứu về mối quan hệ giữa vốn trí tuệ và đổi mới sáng tạo quy trình, đặc biệt trong bối cảnh doanh nghiệp phát điện tại Việt Nam.
1.3. Năng lực hấp thụ và Đổi mới sáng tạo
Năng lực hấp thụ là khả năng của doanh nghiệp trong việc nhận diện, thu nhận và áp dụng tri thức mới. Nghiên cứu của Murovec và Prodan (2009) cho thấy năng lực hấp thụ có ảnh hưởng tích cực đến đổi mới sáng tạo quy trình. Tuy nhiên, các nghiên cứu hiện tại chủ yếu tập trung vào khía cạnh tiếp thu tri thức mà chưa xem xét đầy đủ các quá trình nội hóa và chuyển đổi tri thức. Do đó, việc nghiên cứu sâu hơn về năng lực hấp thụ trong mối quan hệ với đổi mới sáng tạo là cần thiết.
II. Mô hình nghiên cứu và phương pháp
Mô hình nghiên cứu được xây dựng dựa trên lý thuyết lãnh đạo cấp cao, lý thuyết tri thức tổ chức và lý thuyết học hỏi tổ chức. Mục tiêu chính là đánh giá tác động của phong cách lãnh đạo nghiệp chủ, vốn trí tuệ và năng lực hấp thụ đến đổi mới sáng tạo quy trình trong các doanh nghiệp phát điện Việt Nam. Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính và định lượng để thu thập dữ liệu từ các doanh nghiệp, nhằm kiểm định các giả thuyết nghiên cứu.
2.1. Phương pháp nghiên cứu định tính
Nghiên cứu định tính được thực hiện thông qua phỏng vấn sâu với các cán bộ quản lý trong doanh nghiệp phát điện. Mục đích là xác định các yếu tố tác động đến đổi mới sáng tạo quy trình và đánh giá mức độ ảnh hưởng của chúng. Kết quả từ nghiên cứu định tính sẽ giúp điều chỉnh mô hình và thang đo trước khi tiến hành nghiên cứu định lượng.
2.2. Phương pháp nghiên cứu định lượng
Nghiên cứu định lượng được thực hiện với 357 doanh nghiệp phát điện tại Việt Nam. Dữ liệu thu thập sẽ được phân tích bằng các phương pháp như kiểm định Cronbach’s Alpha, phân tích khám phá nhân tố và mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM). Mục tiêu là đánh giá tính phù hợp của mô hình và kiểm định các giả thuyết nghiên cứu, từ đó xác định các yếu tố ảnh hưởng đến đổi mới sáng tạo quy trình.
III. Kết luận và khuyến nghị
Nghiên cứu chỉ ra rằng các nhân tố như phong cách lãnh đạo nghiệp chủ, vốn trí tuệ và năng lực hấp thụ có tác động đáng kể đến đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp phát điện Việt Nam. Để nâng cao hiệu quả đổi mới sáng tạo, doanh nghiệp cần chú trọng phát triển năng lực lãnh đạo, đầu tư vào tri thức và cải thiện năng lực hấp thụ. Các khuyến nghị cụ thể bao gồm việc xây dựng các chương trình đào tạo cho lãnh đạo, tăng cường hợp tác với các tổ chức nghiên cứu và phát triển, và tạo ra môi trường khuyến khích đổi mới sáng tạo.
3.1. Khuyến nghị cho doanh nghiệp
Doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược đổi mới sáng tạo rõ ràng, tập trung vào việc phát triển năng lực lãnh đạo và đầu tư cho R&D. Cần tạo ra môi trường làm việc khuyến khích sự sáng tạo và đổi mới, đồng thời tăng cường hợp tác với các tổ chức bên ngoài để thu hút tri thức và công nghệ mới.
3.2. Khuyến nghị cho chính sách
Chính phủ cần có các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong việc phát triển đổi mới sáng tạo, bao gồm việc cung cấp các nguồn lực tài chính, tạo điều kiện thuận lợi cho nghiên cứu và phát triển, và khuyến khích hợp tác giữa doanh nghiệp và các tổ chức nghiên cứu. Điều này sẽ giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành phát điện Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa.
