Nhận Diện Văn Hóa Tổ Chức Của Trường Đại Học Dựa Trên Bộ Công Cụ Đánh Giá OCAI

• Tác giả: Trần Trí Thành
• Người hướng dẫn: PGS.TS Phạm Ngọc Thanh
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Khoa học quản lý
• Đề tài: Nhận Diện Văn Hóa Tổ Chức Tại Trường Đại Học Ngoại Ngữ - ĐHQGHN Dựa Trên Công Cụ OCAI
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hà Nội

• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ VĂN HÓA TỔ CHỨC CỦA TRƯỜNG ĐẠI HỌC
• 1.1. Các khái niệm chủ yếu
• 1.2. Văn hóa tổ chức của trường đại học
• 1.3. Các yếu tố cấu thành văn hóa tổ chức của trường đại học
• 1.4. Mô hình văn hóa tổ chức
• 1.5. Những nội dung cơ bản của văn hóa tổ chức trong trường đại học
• 1.6. Tiểu kết chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: NHẬN DIỆN VĂN HÓA TỔ CHỨC CỦA TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI NGỮ - ĐHQGHN QUA KHẢO SÁT VỚI BỘ CÔNG CỤ OCAI
• 2.1. Đặc điểm chung của trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội
• 2.2. Cơ cấu tổ chức của nhà trường
• 2.3. Sứ mệnh nhà trường
• 2.4. Giá trị cốt lõi
• 2.5. Giới thiệu bộ công cụ đánh giá văn hóa tổ chức OCAI
• 2.6. Phân tích kết quả khảo sát bằng bộ công cụ OCAI
• 2.7. Kết quả khảo sát
• 2.8. Những vấn đề đặt ra trong quá trình xây dựng văn hóa tổ chức của trường Đại học Ngoại ngữ - ĐHQGHN
• 2.9. Tiểu kết chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN MÔ HÌNH VĂN HÓA TỔ CHỨC CỦA TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI NGỮ - ĐHQGHN
• 3.1. Căn cứ của các giải pháp
• 3.2. Những giải pháp chủ yếu
• 3.3. Xây dựng triết lý phát triển giáo dục phù hợp
• 3.4. Đổi mới phong cách lãnh đạo, quản lý
• 3.5. Hoàn thiện các giá trị liên kết mọi thành viên trong nhà trường
• 3.6. Đặt chiến lược trọng tâm của nhà trường vào việc phát triển con người
• 3.7. Hoàn thiện bộ tiêu chí đánh giá kết quả hoạt động
• 3.8. Phát triển các biểu trưng hữu hình đặc trưng của nhà trường
• 3.9. Nâng cao các yếu tố sáng tạo trong nhà trường
• 3.10. Tiểu kết chương 3
• KẾT LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Văn Hóa Tổ Chức Vai Trò Đặc Điểm

Văn hóa tổ chức (VHTC) đóng vai trò then chốt trong sự phát triển của mọi tổ chức, đặc biệt là trong môi trường giáo dục đại học. Nó định hình cách thức hoạt động, tương tác và đưa ra quyết định của các thành viên. Nhiều định nghĩa khác nhau về VHTC đã được đưa ra, nhưng điểm chung là nhấn mạnh đến hệ thống giá trị, niềm tin, chuẩn mực và hành vi ứng xử được chia sẻ. UNESCO định nghĩa văn hóa một cách rộng rãi, bao gồm cả nghệ thuật, lối sống, quyền cơ bản của con người, hệ thống giá trị và tín ngưỡng. VHTC không chỉ là một khái niệm trừu tượng mà còn là một lực lượng hữu hình, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động và sự gắn kết của các thành viên trong tổ chức.

1.1. Khái Niệm Văn Hóa Tổ Chức Trong Môi Trường Đại Học

Văn hóa tổ chức trong môi trường đại học bao gồm các giá trị, niềm tin, chuẩn mực và hành vi ứng xử được chia sẻ bởi giảng viên, sinh viên, cán bộ nhân viên. Nó ảnh hưởng đến cách thức giảng dạy, học tập, nghiên cứu và quản lý. Một VHTC mạnh mẽ có thể thúc đẩy sự sáng tạo, hợp tác, tinh thần trách nhiệm và sự gắn bó của các thành viên. Ngược lại, một VHTC yếu kém có thể dẫn đến sự trì trệ, xung đột và giảm hiệu quả hoạt động. Việc xây dựng và duy trì một VHTC tích cực là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự thành công của một trường đại học.

1.2. Các Yếu Tố Cấu Thành Văn Hóa Tổ Chức Hiệu Quả

Bản chất của văn hóa tổ chức được thể hiện thông qua bảy đặc tính quan trọng: Sự đổi mới và chấp nhận rủi ro, chú ý đến chi tiết, định hướng kết quả, hướng tới con người, hướng tới nhóm, tính hiếu thắng và sự ổn định. Các yếu tố khác như môi trường làm việc, phong cách lãnh đạo, cơ cấu tổ chức, hệ thống khen thưởng và kỷ luật cũng ảnh hưởng đến VHTC. Một trường đại học cần chú trọng đến việc xây dựng một môi trường làm việc cởi mở, khuyến khích sự sáng tạo và hợp tác, đồng thời tạo điều kiện cho sự phát triển cá nhân và nghề nghiệp của các thành viên.

1.3. Tầm Quan Trọng Của Giá Trị Văn Hóa Tổ Chức

Giá trị văn hóa tổ chức có thể làm tăng sự ổn định của hệ thống xã hội trong tổ chức. Nó giúp nhân viên cam kết đối với lợi ích chung, tạo ra sự khác biệt giữa các tổ chức và có vai trò kiểm soát, định hướng thái độ và hành vi của người lao động. Elliοtt Jaques (1952) cho rằng VHTC là thói quen, cách nghĩ truyền thống và cách làm việc trong tổ chức được chia sẻ bởi tất cả các thành viên. Andrew Pettigrew (1979) định nghĩa VHTC là một hệ thống những ý nghĩa chung được chấp nhận rộng rãi bởi những người lao động trong thời gian nhất định.

II. Vấn Đề Thách Thức Nhận Diện Văn Hóa Tổ Chức tại ĐH

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và sự cạnh tranh ngày càng gia tăng, việc nhận diện văn hóa tổ chức trở nên vô cùng quan trọng đối với các trường đại học. Đặc biệt, đối với Trường Đại Học Ngoại Ngữ - ĐHQGHN, một cơ sở đào tạo hàng đầu về ngoại ngữ và văn hóa, việc hiểu rõ và phát huy những giá trị văn hóa đặc trưng là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học và hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, quá trình nhận diện văn hóa tổ chức không phải là một nhiệm vụ dễ dàng, đặc biệt trong một môi trường đa dạng và phức tạp như trường đại học.

2.1. Khó Khăn Trong Việc Xác Định Bản Sắc Văn Hóa

Một trong những thách thức lớn nhất là xác định rõ bản sắc văn hóa đặc trưng của trường. Với lịch sử phát triển lâu dài và sự tham gia của nhiều thế hệ giảng viên, sinh viên và cán bộ nhân viên, Trường Đại Học Ngoại Ngữ - ĐHQGHN đã hình thành một hệ thống giá trị và chuẩn mực đa dạng. Tuy nhiên, việc xác định những giá trị cốt lõi, những đặc điểm nổi bật nhất để tạo nên bản sắc văn hóa riêng biệt đòi hỏi một quá trình nghiên cứu và phân tích kỹ lưỡng.

2.2. Sự Thay Đổi và Văn Hóa Đổi Mới Trong Giáo Dục

Thách thức khác là sự thay đổi liên tục của môi trường giáo dục đại học. Sự phát triển của công nghệ, sự gia tăng của sinh viên quốc tế, sự thay đổi của nhu cầu thị trường lao động và các yêu cầu hội nhập quốc tế đòi hỏi Trường Đại Học Ngoại Ngữ - ĐHQGHN phải liên tục đổi mới và thích ứng. Điều này đặt ra yêu cầu về việc xây dựng một văn hóa đổi mới, khuyến khích sự sáng tạo, linh hoạt và khả năng thích ứng của các thành viên trong tổ chức. Việc dung hòa giữa những giá trị truyền thống và những yêu cầu đổi mới là một bài toán khó, đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng và một chiến lược phù hợp.

2.3. Đảm Bảo Sự Hài Lòng Của Nhân Viên và Sinh Viên

Một thách thức nữa là đảm bảo sự tham gia và đồng thuận của tất cả các thành viên trong quá trình nhận diện văn hóa tổ chức. Văn hóa tổ chức không phải là một thứ áp đặt từ trên xuống mà là một sản phẩm của sự tương tác và thỏa hiệp giữa các thành viên. Do đó, việc lắng nghe ý kiến, thu thập phản hồi và tạo điều kiện cho sự tham gia của giảng viên, sinh viên và cán bộ nhân viên là vô cùng quan trọng. Chỉ khi tất cả các thành viên cảm thấy được tôn trọng, lắng nghe và có vai trò trong việc định hình văn hóa tổ chức, thì quá trình này mới có thể thành công.

III. Công Cụ OCAI Phương Pháp Khảo Sát Văn Hóa Hiệu Quả

Để vượt qua những thách thức trên, việc sử dụng các công cụ và phương pháp khoa học để khảo sát văn hóa tổ chức là vô cùng cần thiết. Một trong những công cụ được sử dụng rộng rãi và hiệu quả là Bộ công cụ đánh giá văn hóa tổ chức OCAI (Organizational Culture Assessment Instrument) do Kim S. Cameron và Robert E. Quinn phát triển. OCAI là một công cụ đơn giản, dễ sử dụng nhưng lại cung cấp những thông tin sâu sắc về văn hóa tổ chức hiện tại và mong muốn của một tổ chức.

3.1. Giới Thiệu Về Mô Hình OCAI của Cameron và Quinn

Mô hình OCAI dựa trên Khung văn hóa cạnh tranh (Competing Values Framework), chia văn hóa tổ chức thành bốn loại hình chính: Văn hóa gia đình (Clan), Văn hóa sáng tạo (Adhocracy), Văn hóa thị trường (Market) và Văn hóa thứ bậc (Hierarchy). Mỗi loại hình văn hóa có những đặc điểm, giá trị và phong cách quản lý riêng biệt. OCAI giúp các tổ chức xác định loại hình văn hóa nào đang chiếm ưu thế và loại hình văn hóa nào mà họ mong muốn hướng tới trong tương lai.

3.2. Ưu Điểm Của Việc Sử Dụng OCAI trong Nghiên Cứu

Ưu điểm của OCAI là tính đơn giản, dễ hiểu và dễ áp dụng. Công cụ này bao gồm một bảng câu hỏi ngắn gọn, yêu cầu người tham gia đánh giá mức độ phù hợp của các đặc điểm khác nhau với tổ chức của họ. Kết quả khảo sát được phân tích và trình bày dưới dạng biểu đồ, giúp các nhà quản lý dễ dàng nhận diện loại hình văn hóa tổ chức đang tồn tại và so sánh với văn hóa mong muốn. Ngoài ra, OCAI còn có tính linh hoạt, có thể được điều chỉnh để phù hợp với đặc thù của từng tổ chức.

3.3. Đánh Giá Độ Tin Cậy OCAI và Độ Giá Trị OCAI

Việc đánh giá độ tin cậy OCAI và độ giá trị OCAI là rất quan trọng để đảm bảo kết quả nghiên cứu chính xác và khách quan. Độ tin cậy OCAI thể hiện mức độ nhất quán của các câu trả lời, trong khi độ giá trị OCAI thể hiện khả năng của công cụ trong việc đo lường văn hóa tổ chức một cách chính xác. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh tính tin cậy và giá trị của OCAI, tuy nhiên, việc kiểm tra lại các yếu tố này trong bối cảnh cụ thể của Trường Đại Học Ngoại Ngữ - ĐHQGHN là cần thiết.

IV. Ứng Dụng OCAI Phân Tích Văn Hóa Tại Trường ĐH Ngoại Ngữ

Việc áp dụng OCAI vào Trường Đại Học Ngoại Ngữ - ĐHQGHN sẽ cung cấp những thông tin quý giá về văn hóa tổ chức hiện tại của trường. Kết quả khảo sát sẽ cho thấy loại hình văn hóa nào đang chiếm ưu thế, những giá trị nào được chia sẻ rộng rãi, và những khía cạnh nào cần được cải thiện. Dựa trên kết quả này, trường có thể xây dựng một chiến lược phù hợp để phát triển văn hóa tổ chức theo hướng mong muốn, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và sự gắn kết của các thành viên.

4.1. Kết Quả Khảo Sát Văn Hóa Tổ Chức Hiện Tại As Is

Phân tích kết quả khảo sát OCAI sẽ giúp xác định loại hình văn hóa tổ chức nào đang chiếm ưu thế tại Trường Đại Học Ngoại Ngữ - ĐHQGHN. Ví dụ, nếu kết quả cho thấy văn hóa thứ bậc chiếm ưu thế, điều này có nghĩa là trường đang tập trung vào sự ổn định, kiểm soát và tuân thủ quy trình. Ngược lại, nếu văn hóa sáng tạo chiếm ưu thế, điều này có nghĩa là trường đang khuyến khích sự đổi mới, sáng tạo và thử nghiệm.

4.2. So Sánh Với Văn Hóa Tổ Chức Mong Muốn To Be

So sánh kết quả khảo sát hiện tại với văn hóa tổ chức mong muốn sẽ giúp xác định khoảng cách giữa thực tế và mục tiêu. Ví dụ, nếu trường mong muốn phát triển một văn hóa sáng tạo mạnh mẽ hơn nhưng kết quả khảo sát cho thấy văn hóa thứ bậc vẫn chiếm ưu thế, điều này có nghĩa là trường cần thực hiện những thay đổi đáng kể trong phong cách lãnh đạo, cơ cấu tổ chức và hệ thống khen thưởng.

4.3. Đề Xuất Giải Pháp Phát Triển Văn Hóa Phù Hợp

Dựa trên kết quả phân tích, trường có thể đề xuất các giải pháp phát triển văn hóa phù hợp. Các giải pháp này có thể bao gồm việc thay đổi phong cách lãnh đạo, khuyến khích sự tham gia và đóng góp của các thành viên, xây dựng một môi trường làm việc cởi mở và sáng tạo, và tạo điều kiện cho sự phát triển cá nhân và nghề nghiệp. PGS.TS Phạm Ngọc Thanh (2007) đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý xã hội với giáo dục, đào tạo.

V. Giải Pháp Phát Triển Mô Hình Văn Hóa Tại ĐH Ngoại Ngữ

Dựa trên kết quả khảo sát OCAI và phân tích, việc đề xuất các giải pháp để phát triển mô hình văn hóa mong muốn tại Trường Đại Học Ngoại Ngữ - ĐHQGHN là bước quan trọng. Các giải pháp này cần hướng đến việc thu hẹp khoảng cách giữa văn hóa tổ chức hiện tại và văn hóa tổ chức mong muốn, đồng thời phù hợp với chiến lược phát triển và mục tiêu của trường. Các giải pháp này cần mang tính khả thi, cụ thể và có thể đo lường được.

5.1. Xây Dựng Triết Lý Phát Triển Giáo Dục Phù Hợp

Xây dựng một triết lý phát triển giáo dục phù hợp là nền tảng để định hình văn hóa tổ chức. Triết lý này cần phản ánh những giá trị cốt lõi của trường, đồng thời hướng đến việc phát triển con người toàn diện, đáp ứng nhu cầu của xã hội và hội nhập quốc tế. Triết lý này cần được truyền đạt và thấm nhuần trong tất cả các hoạt động của trường, từ giảng dạy, nghiên cứu đến quản lý.

5.2. Đổi Mới Phong Cách Lãnh Đạo và Quản Lý Hiệu Quả

Đổi mới phong cách lãnh đạo và quản lý là yếu tố then chốt để thúc đẩy sự thay đổi trong văn hóa tổ chức. Phong cách lãnh đạo cần hướng đến sự dân chủ, cởi mở, khuyến khích sự tham gia và đóng góp của các thành viên. Các nhà quản lý cần tạo điều kiện cho sự sáng tạo, linh hoạt và chủ động của nhân viên, đồng thời xây dựng một môi trường làm việc tin cậy và tôn trọng.

5.3. Hoàn Thiện Giá Trị Liên Kết Các Thành Viên

Hoàn thiện các giá trị liên kết mọi thành viên trong trường là yếu tố quan trọng để tạo ra một văn hóa tổ chức mạnh mẽ. Các giá trị này có thể bao gồm sự tôn trọng, hợp tác, trách nhiệm, trung thực, sáng tạo và cam kết. Các giá trị này cần được thể hiện thông qua các chính sách, quy trình và hành vi ứng xử của các thành viên trong trường. Bên cạnh đó, cần xây dựng và duy trì các kênh giao tiếp hiệu quả để tăng cường sự gắn kết và hiểu biết lẫn nhau giữa các thành viên.

VI. Kết Luận Văn Hóa Tổ Chức Động Lực Phát Triển Bền Vững

Việc nhận diện và phát triển văn hóa tổ chức phù hợp là một quá trình liên tục và đòi hỏi sự cam kết của tất cả các thành viên. Thông qua việc sử dụng công cụ OCAI, Trường Đại Học Ngoại Ngữ - ĐHQGHN có thể hiểu rõ hơn về văn hóa hiện tại của mình, xác định những điểm mạnh cần phát huy và những điểm yếu cần khắc phục, từ đó xây dựng một chiến lược phù hợp để phát triển văn hóa tổ chức theo hướng mong muốn. Văn hóa tổ chức mạnh mẽ sẽ là động lực quan trọng để trường phát triển bền vững và đạt được những thành công mới trong tương lai.

6.1. Tác Động của Văn Hóa Tổ Chức Đến Hoạt Động Của Trường

Tác động của văn hóa tổ chức đến hoạt động của trường là rất lớn, ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học, quản lý và các hoạt động khác. Một văn hóa tổ chức tích cực sẽ tạo ra một môi trường làm việc hiệu quả, khuyến khích sự sáng tạo, hợp tác và tinh thần trách nhiệm, từ đó nâng cao chất lượng các hoạt động của trường. Ngược lại, một văn hóa tổ chức tiêu cực có thể dẫn đến sự trì trệ, xung đột và giảm hiệu quả hoạt động.

6.2. Phát Triển Văn Hóa Tổ Chức Yếu Tố Then Chốt

Phát triển văn hóa tổ chức là một yếu tố then chốt để Trường Đại Học Ngoại Ngữ - ĐHQGHN có thể đáp ứng những thách thức mới và đạt được những thành công mới. Việc xây dựng một văn hóa tổ chức phù hợp sẽ giúp trường thu hút và giữ chân nhân tài, nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định vị thế là một trong những cơ sở đào tạo hàng đầu về ngoại ngữ và văn hóa.

6.3. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Quản Lý Văn Hóa Tổ Chức

Hướng nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc quản lý văn hóa tổ chức một cách hiệu quả, bao gồm việc xây dựng các chính sách, quy trình và chương trình hỗ trợ phát triển văn hóa tổ chức, đồng thời đánh giá và điều chỉnh các biện pháp này để đảm bảo tính hiệu quả và phù hợp. Ngoài ra, cũng cần nghiên cứu về vai trò của lãnh đạo văn hóa trong việc thúc đẩy sự thay đổi và phát triển văn hóa tổ chức.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và phát triển giáo dục đại học, việc nhận diện và xây dựng văn hóa tổ chức (VHTC) tại các trường đại học trở thành một vấn đề cấp thiết. Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHNN - ĐHQGHN) với hơn 65 năm phát triển, hiện đào tạo gần 1.000 nghiên cứu sinh, 5.000 sinh viên chính quy và hàng nghìn học sinh các cấp chuyên ngoại ngữ, là một trong những cơ sở giáo dục đại học trọng điểm của Việt Nam. Tuy nhiên, quá trình xây dựng và nhận diện văn hóa tổ chức của trường vẫn còn nhiều yếu tố chưa được cập nhật và hoàn thiện đồng bộ.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm nhận diện rõ đặc trưng văn hóa tổ chức của ĐHNN - ĐHQGHN dựa trên bộ công cụ đánh giá OCAI, đồng thời đề xuất các giải pháp phát triển mô hình văn hóa tổ chức phù hợp với thực tế quản lý giáo dục tại trường trong giai đoạn 2021-2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các thành viên trong trường gồm nhóm lãnh đạo quản lý (10 người), giảng viên (40 người), cán bộ chuyên viên (40 người) và sinh viên (70 người), khảo sát trong vòng 5 năm gần đây (2015-2019).

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý, phát triển nguồn nhân lực và tạo dựng môi trường học tập, làm việc tích cực, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và uy tín của trường trong bối cảnh cạnh tranh đa văn hóa và toàn cầu hóa giáo dục đại học.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về văn hóa tổ chức, đặc biệt là mô hình phân loại văn hóa của Cameron và Quinn (2011) với bốn loại hình văn hóa chính: văn hóa phường hội (Clan), văn hóa sáng tạo (Adhocracy), văn hóa thị trường (Market) và văn hóa thứ bậc (Hierarchy). Mỗi loại hình phản ánh các giá trị, phong cách lãnh đạo, đặc điểm nhân viên, sự gắn kết tổ chức, chiến lược phát triển và tiêu chuẩn thành công khác nhau.

Ngoài ra, nghiên cứu sử dụng các khái niệm về văn hóa tổ chức trong trường đại học, bao gồm hệ thống giá trị, niềm tin, chuẩn mực, phong cách lãnh đạo, triết lý phát triển giáo dục, các biểu trưng văn hóa và các yếu tố cấu thành văn hóa tổ chức như: triết lý phát triển giáo dục, phong cách lãnh đạo, giá trị liên kết thành viên, quan niệm về giá trị con người, chiến lược trọng tâm và tiêu chí đánh giá kết quả hoạt động.

Bộ công cụ đánh giá văn hóa tổ chức OCAI (Organizational Culture Assessment Instrument) được áp dụng để đo lường và phân tích mô hình văn hóa hiện tại và mong muốn của tổ chức, dựa trên sáu tiêu chí: đặc điểm nổi bật, phong cách lãnh đạo, quản lý nhân viên, định hướng quyết định, điểm nhấn chiến lược và tiêu chí thành công.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp phân tích tài liệu và khảo sát thực nghiệm. Nguồn dữ liệu chính gồm:

• Tài liệu lý thuyết về văn hóa tổ chức, văn hóa đại học và bộ công cụ OCAI.
• Dữ liệu khảo sát thu thập từ 160 đối tượng thuộc các nhóm lãnh đạo, giảng viên, cán bộ chuyên viên và sinh viên của ĐHNN - ĐHQGHN thông qua bảng hỏi OCAI được phát online do ảnh hưởng của dịch Covid-19.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 10 lãnh đạo quản lý, 40 giảng viên, 40 cán bộ chuyên viên và 70 sinh viên, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện và có tính đại diện cho các nhóm đối tượng trong trường.

Phương pháp phân tích số liệu thống kê được áp dụng để tính điểm trung bình, so sánh tỷ lệ phần trăm giữa các loại hình văn hóa hiện tại và mong muốn, đồng thời phân tích sự khác biệt giữa các nhóm đối tượng. Quá trình nghiên cứu diễn ra trong vòng 12 tháng, từ tháng 1/2020 đến tháng 12/2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Mô hình văn hóa hiện tại của ĐHNN - ĐHQGHN là văn hóa thứ bậc (hierarchical culture) với điểm trung bình 26,28/100, chiếm tỷ lệ cao nhất so với các loại hình khác. Văn hóa này thể hiện tính kỷ luật, trật tự, hiệu quả, ổn định và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định, quy trình. Ví dụ, quản lý nhân viên dựa trên sự giám sát chặt chẽ và tuân thủ quy định, lãnh đạo tập trung vào kiểm soát và duy trì trật tự.

2. Văn hóa thị trường (market culture) đứng thứ hai với điểm 25,59/100, phản ánh sự chú trọng vào kết quả, năng suất và cạnh tranh. Trường có xu hướng tập trung vào việc đạt được mục tiêu dài hạn và nâng cao vị thế trên thị trường giáo dục.

3. Văn hóa phường hội (clan culture) và văn hóa sáng tạo (adhocracy culture) có điểm số thấp hơn, lần lượt là 24,59 và 23,54/100. Điều này cho thấy mức độ gắn kết, tinh thần đồng đội và sự đổi mới sáng tạo trong trường còn hạn chế.

4. Sự khác biệt giữa văn hóa hiện tại và mong muốn thể hiện rõ ở việc cán bộ, giảng viên và sinh viên mong muốn tăng cường văn hóa sáng tạo lên 11,09 điểm, đồng thời giảm bớt tính cứng nhắc của văn hóa thứ bậc xuống 6,85 điểm. Điều này phản ánh nhu cầu đổi mới, linh hoạt và thích ứng nhanh với môi trường giáo dục hiện đại.

5. Phân tích các tiêu chí cấu thành văn hóa cho thấy văn hóa sáng tạo được đánh giá cao nhất trong mong muốn phát triển (27 điểm), tiếp theo là văn hóa thị trường (26,56 điểm), trong khi văn hóa phường hội và thứ bậc đều giảm nhẹ so với hiện tại.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy ĐHNN - ĐHQGHN hiện đang vận hành trong một môi trường văn hóa tổ chức mang tính thứ bậc cao, phù hợp với đặc thù của các tổ chức công lập truyền thống, nơi sự ổn định, tuân thủ quy định và kiểm soát được đặt lên hàng đầu. Tuy nhiên, trong bối cảnh hội nhập quốc tế và cạnh tranh đa văn hóa, mô hình này có thể hạn chế sự sáng tạo, đổi mới và khả năng thích ứng nhanh với các thay đổi.

So sánh với các nghiên cứu về văn hóa tổ chức trong các trường đại học khác, xu hướng chuyển dịch từ văn hóa thứ bậc sang văn hóa sáng tạo và linh hoạt là cần thiết để nâng cao năng lực cạnh tranh và chất lượng đào tạo. Việc cán bộ, giảng viên và sinh viên mong muốn tăng cường văn hóa sáng tạo phản ánh nhu cầu phát triển môi trường học thuật năng động, khuyến khích đổi mới phương pháp giảng dạy và nghiên cứu khoa học.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ radar thể hiện điểm số của bốn loại hình văn hóa hiện tại và mong muốn, giúp trực quan hóa sự khác biệt và ưu tiên phát triển. Bảng so sánh chi tiết các tiêu chí cấu thành văn hóa cũng minh họa rõ nét các điểm mạnh và điểm cần cải thiện.

Những phát hiện này có ý nghĩa quan trọng trong việc định hướng chiến lược phát triển văn hóa tổ chức của trường, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, tạo động lực làm việc và cải thiện chất lượng đào tạo, nghiên cứu.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Xây dựng triết lý phát triển giáo dục phù hợp với xu hướng đổi mới sáng tạo: Nhà trường cần xác định rõ triết lý giáo dục lấy đổi mới sáng tạo làm trung tâm, khuyến khích giảng viên và sinh viên phát huy sáng kiến, áp dụng công nghệ mới trong giảng dạy và nghiên cứu. Thời gian thực hiện: 2021-2023. Chủ thể: Ban Giám hiệu, các khoa.

2. Đổi mới phong cách lãnh đạo và quản lý theo hướng dân chủ, linh hoạt: Thúc đẩy phong cách lãnh đạo hỗ trợ, tạo điều kiện cho sự tham gia của cán bộ, giảng viên và sinh viên trong các quyết định, giảm bớt tính quan liêu, tăng cường giao tiếp và phản hồi. Thời gian: 2021-2024. Chủ thể: Ban Giám hiệu, phòng tổ chức cán bộ.

3. Hoàn thiện các giá trị liên kết mọi thành viên trong nhà trường: Xây dựng các chương trình gắn kết, tăng cường tinh thần đồng đội, tạo môi trường làm việc thân thiện, hỗ trợ phát triển cá nhân và tập thể. Thời gian: 2021-2025. Chủ thể: Phòng công tác sinh viên, các khoa.

4. Đặt chiến lược trọng tâm vào phát triển con người và nâng cao năng lực sáng tạo: Tập trung đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng mềm, kỹ năng đổi mới sáng tạo cho cán bộ, giảng viên và sinh viên; khuyến khích nghiên cứu khoa học và hợp tác quốc tế. Thời gian: 2021-2025. Chủ thể: Ban Giám hiệu, phòng đào tạo, trung tâm nghiên cứu.

5. Hoàn thiện bộ tiêu chí đánh giá kết quả hoạt động theo hướng đa chiều và linh hoạt: Xây dựng hệ thống KPI không chỉ dựa trên kết quả đầu ra mà còn đánh giá quá trình, sáng kiến và sự đóng góp vào văn hóa đổi mới. Thời gian: 2022-2024. Chủ thể: Phòng kế hoạch - tài chính, phòng tổ chức cán bộ.

6. Phát triển các biểu trưng hữu hình đặc trưng của nhà trường: Thiết kế các biểu tượng, nghi lễ, truyền thống mới phản ánh văn hóa sáng tạo và hợp tác, tạo dấu ấn riêng biệt cho trường. Thời gian: 2023-2025. Chủ thể: Ban truyền thông, phòng hành chính.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban lãnh đạo các trường đại học và cao đẳng: Giúp hiểu rõ về vai trò và ảnh hưởng của văn hóa tổ chức trong quản lý giáo dục, từ đó xây dựng chiến lược phát triển phù hợp với đặc thù từng trường.

2. Các nhà quản lý giáo dục và cán bộ phòng tổ chức cán bộ: Cung cấp công cụ và phương pháp đánh giá văn hóa tổ chức, hỗ trợ trong việc thiết kế các chương trình phát triển nguồn nhân lực và cải tiến quản lý.

3. Giảng viên và cán bộ nghiên cứu trong lĩnh vực quản lý giáo dục: Là tài liệu tham khảo về lý thuyết và thực tiễn xây dựng văn hóa tổ chức trong môi trường đại học, đặc biệt là ứng dụng bộ công cụ OCAI.

4. Sinh viên ngành quản lý giáo dục và các ngành liên quan: Giúp nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của văn hóa tổ chức trong môi trường giáo dục, từ đó phát triển kỹ năng phân tích và đề xuất giải pháp quản lý.

Câu hỏi thường gặp

1. Văn hóa tổ chức là gì và tại sao nó quan trọng trong trường đại học?
   Văn hóa tổ chức là hệ thống các giá trị, niềm tin, chuẩn mực và hành vi được chia sẻ trong tổ chức, tạo nên bản sắc riêng biệt. Trong trường đại học, văn hóa tổ chức ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả giảng dạy, nghiên cứu và môi trường làm việc, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và uy tín của trường.

2. Bộ công cụ OCAI được sử dụng như thế nào để đánh giá văn hóa tổ chức?
   OCAI gồm sáu tiêu chí đánh giá với bốn lựa chọn mô tả bốn loại hình văn hóa khác nhau. Người tham gia khảo sát phân bổ 100 điểm cho các lựa chọn theo mức độ phù hợp với tổ chức hiện tại và mong muốn. Kết quả được tổng hợp để xác định mô hình văn hóa chiếm ưu thế và khoảng cách cần cải thiện.

3. Mô hình văn hóa thứ bậc có ưu và nhược điểm gì?
   Ưu điểm của văn hóa thứ bậc là tính ổn định, kỷ luật và hiệu quả trong quản lý. Tuy nhiên, nó có thể hạn chế sự sáng tạo, đổi mới và khả năng thích ứng nhanh với thay đổi, gây ra sự cứng nhắc và giảm động lực làm việc.

4. Tại sao ĐHNN - ĐHQGHN cần tăng cường văn hóa sáng tạo?
   Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cạnh tranh đa văn hóa, văn hóa sáng tạo giúp trường linh hoạt, đổi mới phương pháp giảng dạy và nghiên cứu, nâng cao năng lực cạnh tranh và đáp ứng tốt hơn nhu cầu xã hội và sinh viên.

5. Các giải pháp đề xuất có thể được áp dụng trong thời gian bao lâu?
   Các giải pháp được đề xuất có thể triển khai trong giai đoạn 2021-2025, với các bước thực hiện cụ thể như xây dựng triết lý giáo dục, đổi mới phong cách lãnh đạo, hoàn thiện hệ thống đánh giá và phát triển biểu trưng văn hóa, nhằm đảm bảo sự chuyển đổi bền vững và hiệu quả.

Kết luận

• Văn hóa tổ chức hiện tại của Trường Đại học Ngoại ngữ - ĐHQGHN chủ yếu là văn hóa thứ bậc, tập trung vào ổn định, kỷ luật và hiệu quả quản lý.
• Cán bộ, giảng viên và sinh viên mong muốn tăng cường văn hóa sáng tạo, đổi mới và linh hoạt để thích ứng với môi trường giáo dục hiện đại.
• Nghiên cứu đã đề xuất hệ thống giải pháp toàn diện nhằm phát triển mô hình văn hóa tổ chức phù hợp với xu hướng hội nhập và phát triển bền vững của trường trong giai đoạn 2021-2025.
• Việc áp dụng bộ công cụ OCAI giúp nhận diện chính xác đặc điểm văn hóa tổ chức, làm cơ sở cho các quyết định quản lý và phát triển.
• Các bước tiếp theo cần tập trung vào triển khai các giải pháp đổi mới phong cách lãnh đạo, xây dựng triết lý giáo dục mới, hoàn thiện hệ thống đánh giá và phát triển môi trường làm việc sáng tạo, thân thiện.

Call-to-action: Các nhà quản lý giáo dục và cán bộ trường đại học nên áp dụng bộ công cụ OCAI để đánh giá văn hóa tổ chức, từ đó xây dựng chiến lược phát triển phù hợp, nâng cao hiệu quả hoạt động và chất lượng đào tạo trong bối cảnh đổi mới và hội nhập quốc tế.