Nghiên Cứu Về Đề Tài Dân Tộc Miền Núi Phía Bắc

Các công trình, bài viết về truyện ngắn đề tài dân tộc miền núi còn hạn chế. Chỉ có một vài công trình mang tính tuyển chọn, bình, điểm những tác giả tiêu biểu viết về mảng đề tài này với những nét tiểu sử, các tác phẩm chính và những truyện ngắn tiêu biểu. Bên cạnh đó cũng có một số công trình viết dành riêng cho văn học miền núi nói chung, truyện ngắn về đề tài dân tộc miền núi phía Bắc nói riêng và đã có những hội thảo về văn học dân tộc thiểu số và miền núi. Tuy nhiên, những nhận định, đánh giá đó chỉ dừng lại ở những thế hệ thứ nhất (trước Cách mạng tháng Tám), thứ hai (trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ), còn đến thế hệ thứ ba đương đại thì thực sự rất hạn chế.

Thực tế đáng trăn trở hiện nay là những tác phẩm văn học viết về đề tài văn học dân tộc miền núi nói chung, đề tài dân tộc miền núi phía Bắc nói riêng dù được giới chuyên môn đánh giá cao nhưng lại có ít độc giả quan tâm, tìm đọc và hơn nữa hoạt động nghiên cứu về đối tượng này vẫn còn để ngỏ, có chăng chỉ là những bài viết phê bình nhỏ lẻ đăng trên các tờ báo chuyên ngành, thiếu hẳn tính toàn diện, hệ thống, chưa tương xứng với đóng góp của đội ngũ các nhà văn đối với nền văn học nước nhà.

Những tác phẩm văn học này đã thực sự góp phần làm phong phú thêm đời sống tinh thần của người dân trên các làng bản vùng cao, trở thành nhân tố quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội. Bằng tài năng và những trải nghiệm của mình, đội ngũ những tác giả tâm huyết với đề tài dân tộc miền núi phía Bắc đã cho ra đời những tác phẩm hay, có nội dung lành mạnh, mang tư tưởng nhân văn cao.

Việc dành thời gian nghiên cứu các tác phẩm viết về đề tài dân tộc miền núi là nhiệm vụ cấp thiết để làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận về quan niệm nghệ thuật, cảm hứng sáng tác, đề tài, chủ đề. Hơn nữa, việc nghiên cứu hệ thống văn học nói chung, các tác phẩm truyện ngắn nói riêng về đề tài dân tộc miền núi còn mang ý nghĩa thời sự thực tiễn nhất là trong giai đoạn hiện nay khi Đảng và Nhà nước đang dành rất nhiều quan tâm đến sự phát triển mọi mặt của các khu vực miền núi cả nước trong đó có khu vực miền núi phía Bắc.

Phương pháp so sánh đồng đại, lịch đại được chúng tôi sử dụng trong một số tình huống để tìm ra những đặc điểm riêng trong truyện ngắn cùng một phạm vi đề tài, thể loại của 3 nhà văn này so với các tác giả trước và sau đó.

Phương pháp tổng hợp sẽ hỗ trợ chúng tôi trong việc rút ra những đánh giá, nhận định chung nhất về thành tựu cũng như đóng góp của từng nhà văn cũng như của cả 3 nhà văn này về phương diện nội dung, nghệ thuật đối với mảng đề tài dân tộc miền núi phía Bắc nói riêng, nền văn học nước nhà nói chung. Từ thực tiễn nghiên cứu, chúng tôi sẽ rút ra một số vấn đề mang tính chất lý luận làm kinh nghiệm cho những công trình nghiên cứu sau.

Để thực hiện công trình này chúng tôi sẽ tập trung khảo sát, nghiên cứu toàn bộ những truyện ngắn viết về đề tài dân tộc miền núi phía Bắc của: Cao Duy Sơn là các tập truyện gồm: Người lang thang, Người săn gấu, Hoa mận đỏ, Cự lại, Những chuyện ở Lũng Cô Sầu, Hoa bay cuối trời, Ngôi nhà xưa bên suối; Đỗ Bích Thúy là các tập truyện ngắn: Sau những mùa trăng; Những buổi chiều ngang qua cuộc đời; Ký ức đôi guốc đỏ; Tiếng đàn môi sau bờ rào đá và Nguyễn Huy Thiệp là 11 truyện trong Những ngọn gió Hua Tát, Những người thợ xẻ, Sống dễ lắm, Muối của rừng, Tội ác và trừng phạt, Truyện tình kể trong đêm mưa.

Chỉ ra con đường khám phá nghệ thuật, xây dựng cốt truyện, kết cấu, cách xây dựng nhân vật, ngôn ngữ nghệ thuật. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn sẽ gồm 3 chương. Truyện ngắn về đề tài dân tộc miền núi phía Bắc trong truyện ngắn đương đại

Chương 2. Hình tượng cuộc sống và con người các dân tộc miền núi phía Bắc qua truyện ngắn của Cao Duy Sơn, Đỗ Bích Thúy, Nguyễn Huy Thiệp * Chương 3. Phương thức biểu hiện

Chúng ta đều biết rằng khi xem xét quá trình đổi mới văn học phải đặt các tác phẩm trong tương quan giữa hình thức - nội dung, quá khứ - hiện tại, bản thân tác giả - các thế hệ cùng thời và đương đại. Sự chuyển biến theo hướng đổi mới để phát triển là một đòi hỏi tất yếu của bất kỳ một giai đoạn văn học nào và chính đội ngũ các nhà văn ở mỗi thế hệ, mỗi thời kỳ đều nhận diện cũng như ý thức được tầm quan trọng của nhiệm vụ này.

Chiến thắng hào hùng năm 1975 mở ra một chặng đường mới cho dân tộc Việt Nam, giai đoạn hòa bình, xây dựng, tái thiết đất nước. Chiến tranh đã lùi vào quá khứ, tiếng kèn và cờ hoa thắng trận bớt rực rỡ, ồn ào. Sau một quãng lùi lịch sử, một khoảng cách về thời gian, các truyện ngắn được sáng tác trong thời kỳ này đã nhạt dần chất sử thi, bớt đi khí vị anh hùng cao cả mà thay thế vào đó là giọng điệu trầm, sâu lắng hơn với những sắc màu tình cảm, cung bậc thể hiện và bình diện mới.

Nghiên cứu về dân tộc miền núi phía Bắc có vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Các nghiên cứu giúp chúng ta hiểu rõ hơn về lịch sử, phong tục tập quán, ngôn ngữ và nghệ thuật của các dân tộc thiểu số, từ đó có những chính sách phù hợp để bảo tồn và phát triển các giá trị này.

Các nghiên cứu trong tương lai cần tập trung vào các vấn đề như biến đổi khí hậu, di cư, đô thị hóa và tác động của chúng đến đời sống của các dân tộc thiểu số. Ngoài ra, cần có những nghiên cứu sâu hơn về vai trò của phụ nữ, trẻ em và người già trong các cộng đồng dân tộc thiểu số.