Nghiên Cứu Vật Liệu Cháy Dưới Tán Rừng Thông Nhựa (Pinus merkussii) Tại Huyện Quỳnh Lưu, Tỉnh Nghệ An

Việc nghiên cứu vật liệu dễ cháy trong rừng là then chốt để hiểu rõ nguy cơ cháy rừng và phát triển các biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Xác định thành phần, khối lượng và đặc tính dễ cháy của các vật liệu này cho phép đánh giá chính xác nguy cơ hỏa hoạn. Điều này giúp các nhà quản lý rừng và lực lượng phòng cháy chữa cháy rừng thông đưa ra quyết định sáng suốt về việc quản lý thảm thực vật, xây dựng đường băng cản lửa và triển khai lực lượng một cách hiệu quả. Ví dụ, rừng thông với lượng lớn nhựa thông và cành khô dễ cháy có nguy cơ cháy cao hơn so với các loại rừng khác.

Đặc điểm rừng thông Nghệ An, đặc biệt là thành phần nhựa thông cao, làm tăng đáng kể nguy cơ cháy rừng. Ảnh hưởng của nhựa thông đến cháy là yếu tố quan trọng cần xem xét. Nhựa thông dễ bắt lửa, cháy nhanh và tạo ra nhiệt lượng lớn, khiến đám cháy lan rộng nhanh chóng. Ngoài ra, tán rừng thông Nghệ An thường dày đặc, hạn chế ánh sáng mặt trời chiếu xuống, tạo điều kiện cho lớp thực bì khô tích tụ, làm tăng thêm lượng vật liệu cháy rừng thông. Cần có những biện pháp quản lý phù hợp để giảm thiểu nguy cơ này.

Nghiên cứu này tập trung vào việc xác định các loại vật liệu cháy chủ yếu dưới tán rừng thông nhựa tại huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An. Mục tiêu chính là đánh giá khối lượng, thành phần và độ ẩm của các vật liệu này theo độ tuổi của rừng. Phạm vi nghiên cứu bao gồm việc thu thập số liệu thực địa, phân tích mẫu vật và đánh giá nguy cơ cháy rừng thông nhựa. Kết quả nghiên cứu sẽ được sử dụng để đề xuất các giải pháp phòng cháy chữa cháy rừng thông phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương.

Thời tiết đóng vai trò then chốt trong việc gia tăng nguy cơ cháy rừng thông. Mùa khô hanh, nhiệt độ cao và độ ẩm thấp tạo điều kiện lý tưởng cho đám cháy bùng phát và lan rộng. Độ ẩm vật liệu cháy rừng giảm xuống mức nguy hiểm, khiến chúng dễ bắt lửa hơn. Theo dõi chặt chẽ các chỉ số thời tiết và độ ẩm là rất quan trọng để đưa ra các cảnh báo sớm và thực hiện các biện pháp phòng ngừa kịp thời. Việc này đặc biệt quan trọng trong việc quản lý rừng thông Nghệ An.

Các hoạt động của con người là một trong những nguyên nhân cháy rừng thông hàng đầu. Sơ suất trong sử dụng lửa, đốt nương rẫy không kiểm soát, và các hành vi thiếu ý thức khác có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức cộng đồng về nguy cơ cháy rừng và khuyến khích mọi người tuân thủ các quy định về phòng cháy chữa cháy rừng thông. Việc xử lý nghiêm các hành vi vi phạm cũng là một biện pháp răn đe hiệu quả.

Việc phân tích diện tích cháy rừng và mức độ thiệt hại do cháy gây ra là cần thiết để đánh giá hiệu quả của các biện pháp phòng cháy chữa cháy rừng thông hiện tại và đưa ra các điều chỉnh phù hợp. Cháy rừng Nghệ An đã gây ra những thiệt hại đáng kể về kinh tế, môi trường và xã hội. Thiệt hại bao gồm mất mát tài nguyên gỗ, suy thoái đất, ô nhiễm không khí và ảnh hưởng đến đa dạng sinh học. Dựa trên số liệu thống kê, có thể xác định các khu vực có nguy cơ cao và tập trung nguồn lực để bảo vệ.

Việc lựa chọn địa điểm nghiên cứu đại diện cho các loại rừng thông Nghệ An khác nhau là rất quan trọng. Các tiêu chí lựa chọn bao gồm độ tuổi của rừng, độ cao, địa hình và loại đất. Sau khi xác định được địa điểm, các ô tiêu chuẩn có kích thước phù hợp sẽ được thiết lập để thu thập mẫu vật liệu cháy rừng thông. Kích thước và số lượng ô tiêu chuẩn cần đảm bảo tính đại diện cho khu vực nghiên cứu.

Việc thu thập mẫu vật liệu cháy cần được thực hiện cẩn thận để đảm bảo tính chính xác của dữ liệu. Các loại vật liệu cháy rừng thông khác nhau, chẳng hạn như cành khô, lá rụng, thảm mục và thực bì, sẽ được thu thập riêng biệt và cân đo khối lượng. Các mẫu vật này sau đó sẽ được phân loại và mô tả chi tiết về đặc điểm hình thái và thành phần hóa học.

Độ ẩm vật liệu cháy rừng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến khả năng bắt lửa và tốc độ lan truyền của đám cháy. Độ ẩm của các mẫu vật sẽ được đo bằng các thiết bị chuyên dụng. Ngoài ra, các mẫu vật cũng sẽ được phân tích trong phòng thí nghiệm để xác định thành phần hóa học, đặc biệt là hàm lượng lignin và cellulose, các chất có ảnh hưởng đến khả năng cháy.

Kết quả cho thấy khối lượng vật liệu cháy rừng thông có xu hướng tăng theo độ tuổi của rừng, đạt đỉnh ở một độ tuổi nhất định, sau đó có thể giảm do quá trình phân hủy. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng rừng thông có độ tuổi từ 9-40 tuổi, VLC ở rừng Thông nhựa từ 12,0 tấn/ha đến 14,8 tấn/ha, các số liệu này rất quan trọng để dự đoán nguy cơ cháy rừng và lập kế hoạch quản lý rừng hiệu quả. (Bùi Hoàng Tùng, 2023)

Nghiên cứu cho thấy độ ẩm vật liệu cháy rừng thông có sự biến động rõ rệt theo mùa, đạt giá trị cao nhất vào mùa mưa và thấp nhất vào mùa khô. Vào tháng 8, độ ẩm của vật liệu đạt giá trị cao nhất (41,4% và 41,8%), còn tháng 12, độ ẩm đạt giá trị thấp nhất (19,5% và 19,3%). Các thông tin này là cơ sở để đưa ra các cảnh báo sớm và thực hiện các biện pháp phòng ngừa cháy rừng kịp thời.

Phân tích thành phần hóa học của vật liệu cháy rừng thông cho thấy hàm lượng lignin và cellulose cao, đặc biệt trong cành khô và lá rụng. Các chất này dễ bắt lửa và cháy nhanh, làm tăng nguy cơ lan truyền của đám cháy. Việc hiểu rõ thành phần và đặc tính dễ cháy của các loại vật liệu cháy khác nhau giúp xây dựng các biện pháp chữa cháy hiệu quả.

Quản lý vật liệu cháy rừng thông là một biện pháp quan trọng để giảm nguy cơ cháy rừng. Biện pháp này bao gồm việc loại bỏ cành khô, lá rụng và thực bì định kỳ. Việc đốt có kiểm soát cũng có thể được sử dụng để giảm lượng vật liệu cháy, nhưng cần tuân thủ các quy định an toàn nghiêm ngặt. Một số giải pháp kỹ thuật khác là sử dụng máy móc để nghiền vật liệu cháy thành mùn, hoặc trồng các loại cây có khả năng chống cháy.

Đường băng cản lửa và đường băng xanh là các biện pháp vật lý quan trọng để ngăn chặn sự lan truyền của đám cháy. Đường băng cản lửa là các dải đất trống, không có vật liệu cháy, được xây dựng xung quanh khu vực có nguy cơ cháy rừng cao. Đường băng xanh là các dải cây xanh có khả năng chống cháy, được trồng xen kẽ với rừng thông để giảm tốc độ lan truyền của đám cháy. Tham khảo thêm về các giải pháp kỹ thuật của Bùi Hoàng Tùng (2023).

Sử dụng các phương tiện truyền thông, xây dựng bản đồ số, sử dụng hệ thống Camera giám sát; Xây dựng bộ điều khiển tự động; Sử dụng hệ thống theo dõi cháy rừng trực tuyến; Sử dụng thiết bị bay không người lái Flycam; Phát triển hệ thống cảnh báo sớm; Cung cấp các trang thiết bị chữa cháy chuyên dụng, có hiệu quả chữa cháy cao.Đây là những công nghệ hiện đại để phát hiện sớm đám cháy rừng, từ đó giúp giảm thiểu thiệt hại do cháy gây ra.

Nghiên cứu đã xác định được các loại vật liệu cháy rừng thông chính, đánh giá khối lượng và độ ẩm của chúng, và đề xuất các giải pháp phòng cháy chữa cháy rừng thông hiệu quả. Các kết quả này có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả công tác quản lý rừng và bảo vệ tài nguyên rừng bền vững.

Các hướng nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến nguy cơ cháy rừng, phát triển các mô hình dự báo cháy rừng chính xác hơn, và nghiên cứu các biện pháp phòng ngừa mới. Ngoài ra, cũng cần nghiên cứu về tác động của cháy rừng đến đa dạng sinh học và sức khỏe con người.

Cần xây dựng các chính sách và biện pháp quản lý rừng thông Nghệ An bền vững, bao gồm việc quản lý vật liệu cháy, xây dựng đường băng cản lửa, tăng cường công tác tuyên truyền và giáo dục, và sử dụng công nghệ để giám sát và phát hiện sớm đám cháy. Đồng thời, cần khuyến khích sự tham gia của cộng đồng trong công tác phòng cháy chữa cháy rừng thông.