Tổng quan nghiên cứu

Văn hóa công sở đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển bền vững của các cơ quan, tổ chức, đặc biệt là trong các đơn vị hành chính sự nghiệp như trường đại học. Tại Việt Nam, từ năm 2007, Chính phủ đã ban hành các quy chế và đề án nhằm xây dựng và phát triển văn hóa công sở, trong đó có Quyết định số 129/2007/QĐ-TTg và Quyết định số 1847/QĐ-TTg. Trường Đại học Y Dược, Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) là một đơn vị giáo dục đặc thù, vừa mới được thành lập năm 2020 trên cơ sở nâng cấp Khoa Y Dược, với sứ mệnh đào tạo nguồn nhân lực y tế chất lượng cao và nghiên cứu khoa học ứng dụng.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hệ thống hóa lý thuyết về xây dựng và tổ chức thực hiện văn hóa công sở, đánh giá thực trạng tại Trường Đại học Y Dược, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả xây dựng và thực hiện văn hóa công sở trong giai đoạn 2023-2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các khía cạnh: văn hóa nhận thức, đạo đức nghề nghiệp, văn hóa quản lý, điều hành, giao tiếp ứng xử, trang phục công sở, cảnh quan và môi trường công sở.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần xây dựng môi trường làm việc chuyên nghiệp, nâng cao trách nhiệm và tinh thần đoàn kết của cán bộ, giảng viên, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của Trường Đại học Y Dược nói riêng và ngành giáo dục y tế nói chung. Theo khảo sát, số lượng bài báo khoa học của trường tăng từ 31 bài năm 2020 lên khoảng 50-55 bài dự kiến năm 2022, phản ánh sự phát triển tích cực của đội ngũ giảng viên và nghiên cứu viên.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết duy vật biện chứng và lịch sử, làm cơ sở phương pháp luận để phân tích sự phát triển và biến đổi của văn hóa công sở trong bối cảnh xã hội hiện đại; và lý thuyết quản trị văn phòng, tập trung vào các khía cạnh quản lý, điều hành, giao tiếp và xây dựng môi trường làm việc chuyên nghiệp.

Các khái niệm chính được sử dụng bao gồm:

  • Văn hóa công sở: tổng hòa các giá trị, chuẩn mực, hành vi và thái độ của cán bộ, nhân viên trong tổ chức nhằm xây dựng môi trường làm việc văn minh, hiệu quả.
  • Xây dựng văn hóa công sở: quá trình xác định và phát triển các giá trị cốt lõi, quy định và hành vi chuẩn mực trong tổ chức.
  • Tổ chức thực hiện văn hóa công sở: triển khai các biện pháp, chương trình nhằm duy trì và phát huy văn hóa công sở trong hoạt động hàng ngày.
  • Đạo đức nghề nghiệp: hệ thống quy tắc ứng xử và chuẩn mực đạo đức mà cán bộ, giảng viên cần tuân thủ trong công việc.
  • Văn hóa giao tiếp ứng xử: kỹ năng và thái độ trong giao tiếp giữa các thành viên trong tổ chức, ảnh hưởng đến sự gắn kết và hiệu quả công việc.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu:
    • Tài liệu lý luận, pháp lý liên quan đến văn hóa công sở và quản trị văn phòng.
    • Tài liệu thực tiễn từ Trường Đại học Y Dược, bao gồm báo cáo, quy chế, kết quả khảo sát và phỏng vấn.
  • Phương pháp phân tích:
    • Phân tích tổng hợp và so sánh giữa lý thuyết và thực trạng tại trường.
    • Phỏng vấn sâu với cán bộ lãnh đạo, giảng viên và nhân viên văn phòng.
    • Khảo sát bằng bảng hỏi với 98 cán bộ giảng viên, nghiên cứu viên và chuyên viên.
  • Timeline nghiên cứu:
    • Thu thập tài liệu và khảo sát thực địa trong năm 2022.
    • Phân tích dữ liệu và viết luận văn trong quý I và II năm 2023.
    • Hoàn thiện và bảo vệ luận văn vào cuối năm 2023.

Cỡ mẫu khảo sát 98 người được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện, đảm bảo đại diện cho các nhóm cán bộ trực tiếp và gián tiếp tham gia hoạt động của trường.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về chức trách, nhiệm vụ:

    • 68% sinh viên ngành Dược và 73% sinh viên ngành Y đa khoa hài lòng với công tác giảng dạy của giảng viên.
    • Đội ngũ giảng viên có trình độ cao, 70% là tiến sĩ hoặc nghiên cứu sinh, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu.
    • Số lượng bài báo khoa học thuộc cơ sở dữ liệu WoS và Scopus tăng từ 31 bài năm 2020 lên 43 bài năm 2021 và 38 bài trong 9 tháng đầu năm 2022.

  2. Đạo đức nghề nghiệp:

    • 29.5% cán bộ đánh giá rất tốt, 61.1% đánh giá tốt về việc thực hiện đạo đức nghề nghiệp tại trường.
    • Các giảng viên tích cực tham gia các hoạt động tình nguyện phòng chống dịch Covid-19 với hơn 200 cán bộ, sinh viên tham gia.
    • Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số giảng viên chưa nhiệt huyết, làm việc chưa đúng trách nhiệm, ảnh hưởng đến hình ảnh nhà trường.

  3. Quản lý, điều hành công sở:

    • Cơ cấu tổ chức đầy đủ nhưng một số phòng chức năng như Phòng Hành chính Tổng hợp và Phòng Kế hoạch - Tài chính chưa thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ.
    • Tỷ lệ lao động gián tiếp chiếm 8.7%, thấp so với lao động trực tiếp (91.3%), dẫn đến việc kiêm nhiệm nhiều và chưa phát huy hết hiệu quả công việc.
    • Nhân sự chưa đồng đều về trình độ chuyên môn, đặc biệt khối gián tiếp chưa đáp ứng yêu cầu công việc.

  4. Văn hóa giao tiếp và ứng xử:

    • Phần lớn cán bộ, giảng viên tuân thủ các quy định về giờ giấc, tác phong và giao tiếp nơi công sở.
    • Một số phản ánh về thái độ chưa phù hợp của cán bộ phòng đào tạo, ảnh hưởng đến sinh viên.
    • Việc xây dựng quy chế và quy định về giao tiếp, ứng xử đã được nhà trường quan tâm nhưng chưa đồng bộ và thiếu chế tài xử lý.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy Trường Đại học Y Dược đã có những bước tiến quan trọng trong xây dựng văn hóa công sở, đặc biệt là nhận thức và trách nhiệm của đội ngũ giảng viên. Sự gia tăng số lượng bài báo khoa học phản ánh sự phát triển năng lực nghiên cứu, góp phần nâng cao uy tín của trường. Tuy nhiên, tồn tại về quản lý bộ máy và nhân sự gián tiếp cho thấy cần có sự điều chỉnh để tăng cường hiệu quả hoạt động văn phòng, giảm tải kiêm nhiệm và nâng cao trình độ chuyên môn.

So với các nghiên cứu về văn hóa công sở tại các cơ quan nhà nước và trường đại học khác, Trường Đại học Y Dược có điểm mạnh về đội ngũ giảng viên trẻ, trình độ cao và tinh thần trách nhiệm nghề nghiệp. Tuy nhiên, việc thiếu đồng bộ trong quy chế, chế tài và sự phối hợp giữa các phòng ban là điểm hạn chế cần khắc phục. Việc xây dựng văn hóa giao tiếp ứng xử chuyên nghiệp sẽ góp phần tạo môi trường làm việc thân thiện, nâng cao sự gắn kết nội bộ và hiệu quả công việc.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ hài lòng của sinh viên, số lượng bài báo khoa học qua các năm, và biểu đồ đánh giá đạo đức nghề nghiệp của cán bộ. Bảng phân tích cơ cấu tổ chức và nhân sự cũng giúp minh họa rõ hơn thực trạng quản lý.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy chế văn hóa công sở

    • Xây dựng và ban hành Quy chế Văn hóa công sở chi tiết, phù hợp với đặc thù ngành y dược.
    • Thiết lập các chế tài xử phạt và khen thưởng rõ ràng để nâng cao tính ràng buộc và khích lệ thực hiện.
    • Thời gian thực hiện: trong vòng 6 tháng tới.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu phối hợp Phòng Hành chính Tổng hợp.

  2. Nâng cao năng lực và số lượng nhân sự khối văn phòng

    • Tuyển dụng bổ sung nhân sự có trình độ chuyên môn phù hợp cho các phòng chức năng, đặc biệt là Phòng Hành chính Tổng hợp và Phòng Kế hoạch - Tài chính.
    • Tổ chức đào tạo nghiệp vụ văn thư, lưu trữ và quản lý cho cán bộ hiện tại.
    • Thời gian thực hiện: 12 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Tổ chức Cán bộ và Ban Giám hiệu.

  3. Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức về văn hóa giao tiếp, ứng xử

    • Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng giao tiếp, ứng xử chuyên nghiệp cho cán bộ, giảng viên và nhân viên.
    • Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến quy định về văn hóa công sở qua các kênh nội bộ.
    • Thời gian thực hiện: 6-9 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Đào tạo & Công tác Sinh viên phối hợp Phòng Hành chính Tổng hợp.

  4. Xây dựng môi trường làm việc tích cực, khuyến khích sáng tạo

    • Tổ chức các hoạt động đoàn thể, phong trào thi đua nhằm tăng cường sự gắn kết và động lực làm việc.
    • Khuyến khích nghiên cứu khoa học và đề xuất sáng kiến cải tiến công tác.
    • Thời gian thực hiện: liên tục, đánh giá hàng năm.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu và các tổ chức đoàn thể trong trường.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo các trường đại học và đơn vị sự nghiệp công lập

    • Lợi ích: Hiểu rõ cơ sở lý luận và thực tiễn xây dựng văn hóa công sở, từ đó áp dụng các giải pháp phù hợp để nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển tổ chức.
    • Use case: Xây dựng quy chế văn hóa công sở, cải thiện môi trường làm việc.

  2. Cán bộ quản lý văn phòng và nhân sự

    • Lợi ích: Nắm bắt các phương pháp tổ chức thực hiện văn hóa công sở, nâng cao kỹ năng quản lý, điều hành và xây dựng đội ngũ.
    • Use case: Tổ chức đào tạo, xây dựng quy trình làm việc chuẩn mực.

  3. Giảng viên và cán bộ nghiên cứu trong lĩnh vực quản trị văn phòng, quản lý giáo dục

    • Lợi ích: Tham khảo khung lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển nghiên cứu chuyên sâu.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, giảng dạy chuyên ngành.

  4. Sinh viên ngành quản trị văn phòng, quản lý giáo dục và các ngành liên quan

    • Lợi ích: Hiểu rõ vai trò và tầm quan trọng của văn hóa công sở trong môi trường làm việc hiện đại.
    • Use case: Tham khảo tài liệu học tập, chuẩn bị luận văn tốt nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Văn hóa công sở là gì và tại sao nó quan trọng?
    Văn hóa công sở là tổng hòa các giá trị, chuẩn mực và hành vi trong môi trường làm việc nhằm xây dựng môi trường chuyên nghiệp, hiệu quả. Nó quan trọng vì góp phần nâng cao hiệu quả công việc, tạo sự gắn kết và phát triển bền vững của tổ chức.

  2. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng, bao gồm phân tích tài liệu, khảo sát bằng bảng hỏi với 98 cán bộ, phỏng vấn sâu và so sánh thực trạng với lý thuyết.

  3. Những khó khăn chính trong xây dựng văn hóa công sở tại Trường Đại học Y Dược là gì?
    Khó khăn gồm cơ cấu tổ chức chưa hoàn chỉnh, nhân sự văn phòng thiếu hụt và chưa đồng đều về trình độ, quy chế chưa đồng bộ và thiếu chế tài xử lý, cùng với sự phối hợp chưa hiệu quả giữa các phòng ban.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả văn hóa giao tiếp ứng xử trong công sở?
    Cần tổ chức đào tạo kỹ năng giao tiếp, xây dựng quy định rõ ràng về ứng xử, tăng cường tuyên truyền và kiểm tra giám sát việc thực hiện, đồng thời khuyến khích môi trường làm việc thân thiện, tôn trọng lẫn nhau.

  5. Vai trò của lãnh đạo trong xây dựng văn hóa công sở là gì?
    Lãnh đạo có vai trò định hướng, tạo hiệu ứng lan tỏa các giá trị văn hóa, xây dựng quy chế, tổ chức thực hiện và kiểm tra giám sát, từ đó tạo môi trường làm việc tích cực và chuyên nghiệp.

Kết luận

  • Văn hóa công sở là yếu tố then chốt góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển bền vững của Trường Đại học Y Dược, ĐHQGHN.
  • Đội ngũ giảng viên có trình độ cao, trách nhiệm nghề nghiệp tốt, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học.
  • Cơ cấu tổ chức và nhân sự văn phòng còn nhiều hạn chế, cần được cải thiện để đáp ứng yêu cầu phát triển.
  • Việc xây dựng và tổ chức thực hiện văn hóa công sở cần có quy chế đồng bộ, chế tài rõ ràng và sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào hoàn thiện quy chế, nâng cao năng lực nhân sự, đào tạo kỹ năng giao tiếp và xây dựng môi trường làm việc tích cực.

Next steps: Triển khai các giải pháp trong 6-12 tháng tới, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp.

Call to action: Ban lãnh đạo và các phòng ban liên quan cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các đề xuất nhằm xây dựng văn hóa công sở chuyên nghiệp, góp phần phát triển bền vững Trường Đại học Y Dược.