I. Tổng quan Nghiên cứu Kế toán Quản trị tại DN Việt Nam 55 ký tự
Kế toán quản trị (KTQT) ngày càng được chú trọng trong các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp sản xuất. Các nghiên cứu về KTQT đã được thực hiện rộng rãi trên thế giới, bao gồm cả các nước phát triển và đang phát triển. Mặc dù vậy, việc vận dụng KTQT trong các Doanh nghiệp Sản xuất Nhỏ và Vừa (DNNVV) vẫn còn nhiều hạn chế. Điều này đặc biệt đúng tại Việt Nam. Các DNNVV đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, chiếm tỷ lệ lớn về số lượng doanh nghiệp và đóng góp đáng kể vào GDP. Tuy nhiên, việc áp dụng KTQT một cách hiệu quả vẫn là một thách thức lớn. Các nghiên cứu hiện tại thường tập trung vào các doanh nghiệp lớn hoặc các ngành công nghiệp khác, bỏ qua những đặc thù của DNNVV Việt Nam. Do đó, cần có những nghiên cứu chuyên sâu hơn về vận dụng KTQT tại các doanh nghiệp này.
1.1. Sự cần thiết của Kế toán Quản trị cho DNNVV Việt Nam
DNNVV chiếm tỷ lệ lớn (97-98%) trong tổng số doanh nghiệp, đóng góp đáng kể vào GDP. Tuy nhiên, áp lực cạnh tranh, biến động thị trường và yêu cầu quản lý chi phí hiệu quả ngày càng cao. Kế toán quản trị giúp DNNVV ra quyết định chính xác hơn, quản lý chi phí hiệu quả hơn và nâng cao năng lực cạnh tranh. Nghiên cứu này khẳng định tầm quan trọng của KTQT trong bối cảnh kinh tế Việt Nam hiện nay, đặc biệt trong việc thích ứng với hội nhập kinh tế quốc tế. Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), DNNVV đóng vai trò then chốt trong tăng trưởng kinh tế.
1.2. Khoảng trống Nghiên cứu về Kế toán Quản trị tại Việt Nam
Mặc dù có nhiều nghiên cứu về kế toán quản trị, nhưng số lượng nghiên cứu tập trung vào DNNVV tại Việt Nam còn hạn chế. Các nghiên cứu hiện tại thường chưa xem xét đầy đủ các yếu tố đặc thù của DNNVV Việt Nam, như quy mô nhỏ, nguồn lực hạn chế và trình độ quản lý còn thấp. Nghiên cứu này nhằm lấp đầy khoảng trống này bằng cách đi sâu vào thực tiễn vận dụng KTQT tại các DNNVV sản xuất Việt Nam. Theo Hoàng Thị Tâm trong luận án tiến sĩ kinh tế năm 2022, cần có những nghiên cứu tiếp tục bổ sung và hoàn thiện, phù hợp với yêu cầu quản trị doanh nghiệp thích ứng với nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế.
II. 5 Bước Vận dụng Kế toán Quản trị hiệu quả 58 ký tự
Việc vận dụng KTQT trong DNNVV sản xuất đòi hỏi một quy trình bài bản và phù hợp với đặc điểm của doanh nghiệp. Luận án đề xuất 5 nội dung chính cần được triển khai. Đầu tiên là lập dự toán sản xuất kinh doanh, giúp doanh nghiệp chủ động trong việc quản lý nguồn lực và chi phí. Thứ hai, xác định chi phí và giá thành một cách chính xác, là cơ sở cho việc định giá sản phẩm và ra quyết định kinh doanh. Tiếp theo, đo lường thành quả hoạt động để đánh giá hiệu quả và tìm ra các điểm cần cải thiện. Thứ tư, hỗ trợ ra quyết định dựa trên thông tin phân tích từ KTQT, giúp doanh nghiệp lựa chọn phương án tối ưu. Cuối cùng, hỗ trợ quản trị chiến lược, đảm bảo KTQT đóng góp vào mục tiêu dài hạn của doanh nghiệp. Theo Hoàng Thị Tâm (2022), vận dụng KTQT vào DNNVV cần bám sát thực tiễn và điều chỉnh cho phù hợp với từng doanh nghiệp cụ thể.
2.1. Lập Dự toán Sản xuất Kinh doanh cho DNNVV
Lập dự toán là bước quan trọng giúp doanh nghiệp chủ động quản lý nguồn lực và chi phí. DNNVV nên tập trung vào các loại dự toán cơ bản như dự toán doanh thu, dự toán chi phí sản xuất, dự toán chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp. Việc lập dự toán cần dựa trên dữ liệu quá khứ, dự báo thị trường và mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp. Dự toán giúp doanh nghiệp xác định được nhu cầu vốn, kế hoạch sản xuất và kế hoạch marketing. Lập dự toán sản xuất kinh doanh là một kỹ năng cần thiết để điều hành và kiểm soát chi phí doanh nghiệp (Abdel-Kader & Luther, 2006).
2.2. Xác định Chi phí và Giá thành Sản phẩm chính xác
Xác định chi phí và giá thành sản phẩm là cơ sở quan trọng cho việc định giá và ra quyết định kinh doanh. DNNVV cần áp dụng các phương pháp tính giá thành phù hợp, như phương pháp giá thành trực tiếp, phương pháp giá thành toàn bộ hoặc phương pháp giá thành theo công đoạn. Việc xác định chi phí cần bao gồm cả chi phí trực tiếp và chi phí gián tiếp. Việc quản lý và kiểm soát chi phí hiệu quả sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao lợi nhuận và năng lực cạnh tranh. Luận án chỉ ra nhiều phương pháp xác định chi phí và giá thành mà các DNNVV có thể áp dụng (ví dụ: định phí, biến phí, chi phí sản xuất chung).
III. Thách thức Vận dụng Kế toán Quản trị tại DN Việt 59 ký tự
Mặc dù có nhiều lợi ích, việc vận dụng KTQT trong DNNVV sản xuất Việt Nam còn gặp nhiều thách thức. Một trong những thách thức lớn nhất là nhận thức hạn chế của nhà quản trị về vai trò của KTQT. Nhiều nhà quản trị vẫn coi KTQT là một công việc kế toán thuần túy, thay vì là một công cụ hỗ trợ quản lý chiến lược. Thêm vào đó, năng lực kế toán của DNNVV còn yếu, thiếu nhân lực có trình độ chuyên môn cao về KTQT. Ngoài ra, sự thiếu hụt về nguồn lực tài chính và công nghệ cũng là một rào cản lớn. Nhiều DNNVV không đủ khả năng đầu tư vào các phần mềm kế toán hiện đại hoặc thuê chuyên gia tư vấn KTQT. Cuối cùng, môi trường kinh doanh cạnh tranh khốc liệt cũng gây áp lực lớn lên các DNNVV, khiến họ khó có thời gian và nguồn lực để tập trung vào KTQT.
3.1. Nhận thức Hạn chế của Nhà quản trị về Kế toán Quản trị
Nhiều nhà quản trị DNNVV chưa nhận thức đầy đủ về vai trò của KTQT trong việc hỗ trợ ra quyết định và quản lý chiến lược. Họ thường coi KTQT là một công việc kế toán thuần túy, tập trung vào việc ghi chép sổ sách và lập báo cáo tài chính. Sự thiếu hiểu biết này dẫn đến việc KTQT không được ứng dụng một cách hiệu quả trong doanh nghiệp. Theo Sholihin (2018), nhận thức của nhà quản trị là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến việc áp dụng KTQT trong DNNVV.
3.2. Năng lực Kế toán Yếu kém tại DNNVV Việt Nam
DNNVV thường có nguồn lực hạn chế, dẫn đến việc thiếu nhân lực có trình độ chuyên môn cao về kế toán quản trị. Nhân viên kế toán thường chỉ có kinh nghiệm về kế toán tài chính, thiếu kiến thức và kỹ năng về kế toán quản trị. Điều này gây khó khăn cho việc triển khai và vận hành hệ thống KTQT trong doanh nghiệp. Chính vì lẽ đó, cần đầu tư đào tạo và nâng cao năng lực cho đội ngũ kế toán của DNNVV.
3.3. Thiếu hụt Nguồn lực Tài chính và Công nghệ
Việc đầu tư vào các phần mềm kế toán hiện đại và thuê chuyên gia tư vấn KTQT đòi hỏi một khoản chi phí không nhỏ, điều này trở thành rào cản đối với nhiều DNNVV. Việc thiếu các công cụ và công nghệ hỗ trợ làm giảm hiệu quả của công tác KTQT. Hơn nữa, việc áp dụng các phương pháp KTQT hiện đại cũng đòi hỏi kiến thức và kỹ năng chuyên môn, điều mà nhiều DNNVV còn thiếu.
IV. Giải pháp Vận dụng Kế toán Quản trị cho DN Việt 57 ký tự
Để giải quyết các thách thức trên, cần có một số giải pháp đồng bộ để thúc đẩy việc vận dụng KTQT trong DNNVV sản xuất Việt Nam. Thứ nhất, cần nâng cao nhận thức của nhà quản trị về vai trò của KTQT thông qua các khóa đào tạo, hội thảo và chương trình tư vấn. Thứ hai, cần tăng cường năng lực kế toán của DNNVV thông qua các chương trình đào tạo chuyên sâu về KTQT và hỗ trợ kỹ thuật. Thứ ba, cần tạo điều kiện cho DNNVV tiếp cận nguồn vốn và công nghệ hiện đại, thông qua các chính sách hỗ trợ tài chính và chương trình hỗ trợ chuyển đổi số. Cuối cùng, cần xây dựng một môi trường kinh doanh thuận lợi, giảm bớt áp lực cạnh tranh và tạo điều kiện cho DNNVV tập trung vào KTQT.
4.1. Nâng cao Nhận thức của Nhà quản trị về KTQT
Cần tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo và chương trình tư vấn để giúp nhà quản trị DNNVV hiểu rõ hơn về vai trò và lợi ích của KTQT. Các chương trình này cần tập trung vào các vấn đề thực tiễn mà DNNVV đang gặp phải, như quản lý chi phí, định giá sản phẩm, ra quyết định đầu tư và đánh giá hiệu quả hoạt động. Việc chia sẻ kinh nghiệm từ các doanh nghiệp đã thành công trong việc vận dụng KTQT cũng là một cách hiệu quả để nâng cao nhận thức.
4.2. Tăng cường Năng lực Kế toán cho DNNVV
Cần xây dựng các chương trình đào tạo chuyên sâu về KTQT cho đội ngũ kế toán của DNNVV. Các chương trình này cần trang bị cho kế toán viên những kiến thức và kỹ năng cần thiết để triển khai và vận hành hệ thống KTQT trong doanh nghiệp. Ngoài ra, cần hỗ trợ kỹ thuật cho DNNVV trong việc lựa chọn và triển khai các phần mềm kế toán phù hợp. Các tổ chức nghề nghiệp và các trường đại học có thể đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp các dịch vụ đào tạo và tư vấn này.
4.3. Hỗ trợ Tiếp cận Nguồn vốn và Công nghệ hiện đại
Nhà nước cần có các chính sách hỗ trợ tài chính cho DNNVV để giúp họ đầu tư vào các phần mềm kế toán hiện đại và thuê chuyên gia tư vấn KTQT. Các chương trình hỗ trợ chuyển đổi số cũng cần được triển khai để giúp DNNVV tiếp cận và ứng dụng các công nghệ mới trong quản lý doanh nghiệp. Các tổ chức tài chính cũng cần tạo điều kiện thuận lợi cho DNNVV vay vốn để đầu tư vào KTQT.
V. Ứng dụng Thực tiễn Kế toán Quản trị hiệu quả 55 ký tự
Nghiên cứu vận dụng Kế toán quản trị tại các DNNVV Việt Nam cho thấy ứng dụng KTQT hiệu quả giúp kiểm soát chi phí, cải thiện lợi nhuận. Việc áp dụng các phương pháp tính giá thành tiên tiến, phân tích biến động chi phí và lập dự toán chi tiết giúp doanh nghiệp nắm bắt được tình hình tài chính và đưa ra các quyết định kinh doanh chính xác. Các doanh nghiệp đã thành công trong việc vận dụng KTQT thường có hệ thống thông tin quản lý tốt, đội ngũ kế toán có trình độ chuyên môn cao và sự hỗ trợ mạnh mẽ từ ban lãnh đạo. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc triển khai và vận hành hệ thống KTQT do thiếu nguồn lực và kinh nghiệm.
5.1. Kiểm soát chi phí sản xuất với KTQT
Việc kiểm soát chi phí sản xuất là một trong những ứng dụng quan trọng nhất của KTQT trong DNNVV. Bằng cách áp dụng các phương pháp tính giá thành tiên tiến và phân tích biến động chi phí, doanh nghiệp có thể xác định được các khoản chi phí không hợp lý và đưa ra các biện pháp cắt giảm chi phí hiệu quả. Việc kiểm soát chi phí sản xuất giúp doanh nghiệp nâng cao lợi nhuận và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường. Luận án Hoàng Thị Tâm nêu rõ các phương pháp kiểm soát chi phí hiệu quả cho DNNVV.
5.2. Đánh giá hiệu quả hoạt động sản xuất bằng KTQT
KTQT cung cấp các công cụ và phương pháp để đánh giá hiệu quả hoạt động sản xuất của DNNVV. Bằng cách sử dụng các chỉ số hiệu suất (KPI) như năng suất lao động, tỷ lệ sử dụng máy móc và thiết bị, tỷ lệ phế phẩm, doanh nghiệp có thể đánh giá được hiệu quả của quá trình sản xuất và đưa ra các biện pháp cải thiện năng suất. Việc đánh giá hiệu quả hoạt động sản xuất giúp doanh nghiệp tối ưu hóa nguồn lực và nâng cao hiệu quả kinh doanh.
VI. Kết luận và Tương lai Kế toán Quản trị tại Việt Nam 60 ký tự
Nghiên cứu này đã làm sáng tỏ thực tiễn vận dụng KTQT trong DNNVV sản xuất Việt Nam, xác định các thách thức và đề xuất các giải pháp để thúc đẩy việc áp dụng KTQT một cách hiệu quả. Trong tương lai, KTQT sẽ đóng vai trò ngày càng quan trọng trong việc giúp DNNVV nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững. Để làm được điều này, cần có sự chung tay của các nhà quản lý, kế toán viên, cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức nghề nghiệp. Nghiên cứu này cũng mở ra nhiều hướng nghiên cứu tiếp theo, như nghiên cứu về ảnh hưởng của KTQT đến hiệu quả hoạt động của DNNVV, nghiên cứu về vai trò của công nghệ thông tin trong KTQT và nghiên cứu về các mô hình KTQT phù hợp với từng loại hình DNNVV.
6.1. Hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo
Nghiên cứu này có một số hạn chế nhất định, như phạm vi nghiên cứu giới hạn trong các DNNVV sản xuất và phương pháp nghiên cứu chủ yếu dựa trên khảo sát. Trong tương lai, cần có các nghiên cứu sâu hơn, sử dụng các phương pháp nghiên cứu đa dạng hơn và mở rộng phạm vi nghiên cứu sang các loại hình DNNVV khác. Nghiên cứu về ảnh hưởng của KTQT đến hiệu quả hoạt động và vai trò của công nghệ thông tin trong KTQT cũng cần được đẩy mạnh.
6.2. Khuyến nghị cho cơ quan quản lý nhà nước
Cơ quan quản lý nhà nước cần có các chính sách hỗ trợ DNNVV trong việc tiếp cận nguồn vốn, công nghệ và đào tạo về KTQT. Cần xây dựng các chương trình hỗ trợ chuyển đổi số cho DNNVV và khuyến khích các tổ chức nghề nghiệp cung cấp các dịch vụ tư vấn và đào tạo về KTQT. Ngoài ra, cần tạo một môi trường kinh doanh thuận lợi, giảm bớt áp lực cạnh tranh và tạo điều kiện cho DNNVV tập trung vào việc nâng cao năng lực quản lý.
