I. Tổng Quan Nghiên Cứu Giám Sát An Ninh Thông Tin Hiện Nay
Ngày nay, với sự phát triển vượt bậc của công nghệ thông tin, việc ứng dụng mạnh mẽ CNTT trong các cơ quan, tổ chức ngày càng gia tăng. Điều này mang lại hiệu quả hoạt động cao, tuy nhiên, hệ thống mạng cũng phải đối mặt với nhiều nguy cơ mất an toàn. Các cuộc tấn công mạng ngày càng tinh vi, phức tạp, sự gia tăng nhanh chóng của phần mềm độc hại ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính an toàn, bí mật, sẵn sàng của thông tin, thiết bị, tài nguyên và dịch vụ. Xu hướng phát triển công nghệ gần đây cho thấy các cuộc tấn công mạng ngày càng mang động cơ chính trị và kinh tế rõ ràng. Các hệ thống thông tin điện tử trong cơ quan nhà nước trở thành mục tiêu, và Việt Nam đang là một mục tiêu của hình thức tấn công APT. Theo FireEye, các cơ quan báo chí, chính phủ, ngân hàng Việt Nam đã là đối tượng của APT30, APT64 trong 10 năm qua với mục đích lấy cắp dữ liệu nhạy cảm. Do đó, việc đảm bảo an ninh, an toàn thông tin (ATANTT) trở thành vấn đề cấp thiết. Phòng Quản lý Xuất Nhập Cảnh CATP Hà Nội, với đặc thù là một cơ quan có nhiều thông tin quan trọng và cung cấp dịch vụ trên internet, cũng không tránh khỏi các nguy cơ mất ATANTT. Lĩnh vực quản lý xuất nhập cảnh đặc biệt quan trọng trong tình hình tội phạm đa quốc gia, khủng bố và di dân hoạt động mạnh mẽ, đòi hỏi công tác quản lý chặt chẽ để tránh sơ hở, lộ lọt thông tin.
1.1. GSANM Là Gì Tổng Quan Hệ Thống Giám Sát An Ninh Mạng
Hệ thống giám sát an ninh mạng (GSANM) là hệ thống quản lý và phân tích các sự kiện ATTT được sinh ra từ các thành phần trong hạ tầng CNTT. Mục tiêu là phát hiện kịp thời các sự cố, nguy cơ mất ATTT như các cuộc tấn công mạng, máy tính nhiễm mã độc, lỗ hổng bảo mật của thiết bị/ứng dụng. Đồng thời, hệ thống cung cấp bằng chứng số phục vụ công tác điều tra khi xảy ra sự cố, giám sát việc tuân thủ chính sách an ninh thông tin. Hệ thống GSANM đảm bảo an ninh mạng cần thiết cho mọi tổ chức. Việc triển khai GSANM là một bước quan trọng để bảo vệ thông tin và tài sản của tổ chức.
1.2. Vì Sao GSANM Quan Trọng Trong Bảo Vệ An Ninh Mạng
Hệ thống mạng ngày nay có độ phức tạp cao. Các thiết bị như router, switch, hub kết nối vô số các máy con đến các dịch vụ trên máy chủ và Internet. Các tiện ích bảo mật và truyền thông như tường lửa, VPN, dịch vụ phòng chống mã độc và thư rác cũng được cài đặt. Sự hiểu biết về cấu trúc và khả năng cảnh báo là yếu tố quan trọng để duy trì hiệu suất và tính toàn vẹn. Có hàng ngàn khả năng xảy ra, và quản trị viên phải đảm bảo các nguy cơ được thông báo kịp thời và chính xác. Hệ thống mạng không còn là một cấu trúc cục bộ riêng rẽ. Nó phục vụ các nguồn truy cập từ Internet, mạng LAN, WAN, với sự kết hợp của các thiết bị, server, ứng dụng. Các hệ thống mạng rất phức tạp, và mỗi thành phần đại diện cho một nguy cơ. Đó là lý do cần phải được giám sát để giảm thiểu tối đa các nguy cơ tiềm tàng.
II. Thách Thức Nguy Cơ Mất An Ninh Thông Tin Tại Phòng XNC
Trong thực tế, hầu hết các cơ quan, tổ chức tại Việt Nam chưa có giải pháp giám sát và đánh giá tổng thể về hoạt động và mức độ an toàn, an ninh thông tin. Để đánh giá toàn diện, cần thu thập, phân tích và lưu trữ các sự kiện ATTT từ các thiết bị, dịch vụ và ứng dụng. Tuy nhiên, số lượng sự kiện ATTT rất lớn, với các kiểu định dạng khác nhau và giá trị thông tin khác nhau. Các thiết bị khác nhau có thể tạo ra báo cáo ở các góc độ khác nhau về cùng một sự cố ATTT. Yếu tố con người và môi trường làm việc cũng có thể dẫn đến bỏ qua thông tin cảnh báo quan trọng, các sự cố ATTT mạng không được xử lý kịp thời, gây ra thiệt hại lớn. Đối với hệ thống của phòng Quản lý xuất nhập cảnh CATP Hà Nội, mặc dù đã đầu tư, triển khai một số biện pháp tăng cường bảo mật như tường lửa thế hệ mới (Firewall), các thiết bị IDS/IPS, hệ thống phòng chống mã độc/thư rác, hệ thống kiểm soát truy cập web, vẫn còn gặp nhiều khó khăn trong việc phát hiện, ngăn chặn và xử lý các sự cố mất ATANTT.
2.1. Rủi Ro An Ninh Mạng Nổi Bật Tại Phòng Quản Lý XNC Hà Nội
Hiện trạng tại phòng Quản lý xuất nhập cảnh CATP Hà Nội đối mặt với một số rủi ro an ninh mạng tiêu biểu như sau. Tình trạng lộ lọt tài liệu, thông tin nhạy cảm: thông tin cá nhân của công dân, thông tin về các đối tượng bị cấm xuất nhập cảnh. Các máy tính bị nhiễm mã độc dù đã có cảnh báo của phần mềm phòng chống: các loại mã độc như virus, trojan, ransomware có thể xâm nhập và phá hoại hệ thống. Tình trạng dịch vụ cung cấp trên mạng (thư điện tử, các dịch vụ công...) còn chưa thực sự ổn định để đáp ứng nhu cầu khai thác của cán bộ và người dân. Việc tra cứu, tổng hợp thông tin về tình trạng hoạt động của hệ thống mạng để theo dõi là rất khó khăn.
2.2. Tại Sao Cần Hệ Thống Giám Sát An Ninh Mạng GSANM Cho XNC
Bởi vậy, cần có một hệ thống cho phép theo dõi, giám sát tình trạng hoạt động và các nguy cơ gây mất ATANTT trong hệ thống mạng tại phòng Quản lý xuất nhập cảnh CATP Hà Nội. Đó chính là hệ thống giám sát an ninh mạng (GSANM). Hệ thống này quản lý và phân tích các sự kiện ATTT, thực hiện thu thập, chuẩn hóa, lưu trữ và phân tích tương quan toàn bộ các sự kiện ATTT được sinh ra từ các thành phần trong hạ tầng công nghệ thông tin.
2.3. GSANM Giải Quyết Các Bài Toán An Ninh Mạng Khó Nhằn Nào
Hệ thống giám sát an ninh mạng có thể thực hiện các nhiệm vụ sau: Phát hiện kịp thời các tấn công mạng xuất phát từ Internet cũng như các tấn công xuất phát trong nội bộ. Phát hiện kịp thời các điểm yếu, lỗ hổng bảo mật của các thiết bị, ứng dụng và dịch vụ trong hệ thống. Phát hiện kịp thời sự lây nhiễm mã độc trong hệ thống mạng, các máy tính bị nhiễm mã độc, các máy tính bị tình nghi là thành viên của mạng máy tính ma (botnet). Giám sát việc tuân thủ chính sách an ninh trong hệ thống. Cung cấp bằng chứng số phục vụ công tác điều tra sau sự cố.
III. Giải Pháp Thiết Kế Triển Khai GSANM Cho Phòng Quản Lý XNC
Việc nghiên cứu triển khai xây dựng hệ thống giám sát an ninh mạng trong các cơ quan tổ chức như phòng Quản lý xuất nhập cảnh CATP Hà Nội là rất cấp thiết. Đây là công cụ hiệu quả trong việc hỗ trợ giám sát và phát hiện sớm các nguy cơ, các sự cố gây mất ATANTT và hỗ trợ điều tra nguồn gốc đối với các tấn công vào hệ thống thông tin điện tử. Qua đó giúp cho người quản trị hệ thống có thể theo dõi thường xuyên hệ thống và sớm nhận biết các mối nguy hiểm. Ngoài ra, việc triển khai xây dựng hệ thống giám sát an ninh mạng cho các cơ quan, tổ chức như phòng Quản lý xuất nhập cảnh CATP Hà Nội là tiền đề để có thể xây dựng hệ thống giám sát an ninh mạng cho CATP Hà Nội. Việc này có ý nghĩa to lớn trong việc chủ động đảm bảo an toàn an ninh mạng chung, bảo vệ thông tin quốc gia trong tình hình mất ATTT diễn ra ngày càng tinh vi, phức tạp trên toàn thế giới.
3.1. Nghiên Cứu Yêu Cầu Lựa Chọn Giải Pháp Giám Sát Phù Hợp
Đề tài tập trung nghiên cứu về giám sát tài nguyên hệ thống (thiết bị mạng, máy chủ), hoạt động truy cập mạng, hoạt động của các thiết bị bảo mật (Firewall, IDS/IPS, Antivirus...) đồng thời triển khai thực tế hệ thống giám sát an ninh mạng tại phòng Quản lý xuất nhập cảnh CATP Hà Nội. Đề tài sẽ tập trung nghiên cứu một cách tổng quan về mô hình và kiến trúc bảo đảm an toàn, an ninh thông tin đặc biệt trong hướng xây dựng hệ thống giám sát an ninh mạng. Các vấn đề nghiên cứu trong phần này xoay quanh việc xác định các nguyên tắc để giám sát an toàn, an ninh thông tin một cách toàn diện nhất với toàn bộ hệ thống tt con người, kỹ thuật, quy trình và thủ tục.
3.2. Các Bước Triển Khai Hệ Thống GSANM Hiệu Quả Cho XNC
Nghiên cứu những đặc điểm của các hệ thống giám sát an ninh mạng nói chung. Các giải pháp được nghiên cứu, tổng hợp từ nhiều nguồn khác nhau từ đó, tổng hợp đưa ra giải pháp tổng thể để xây dựng hệ thống giám sát an ninh mạng giúp đảm bảo an ninh an toàn cho hệ thống mạng phòng quản lý xuất nhập cảnh của Công an thành phố Hà Nội. Ngoài ra, thực hiện khảo sát, phân tích hệ thống mạng tại phòng Quản lý xuất nhập cảnh CATP Hà Nội. Phân tích đánh giá các nguy cơ, rủi ro đối với hệ thống mạng tại phòng Quản lý xuất nhập cảnh CATP Hà Nội.
3.3. Các Thành Phần Cốt Lõi Của Hệ Thống GSANM Hoàn Chỉnh
Hệ thống GSANM cần có các thành phần cốt lõi như sau: Thành phần thu thập thông tin: Thu thập nhật ký hệ thống, sự kiện bảo mật từ các nguồn khác nhau. Thành phần lưu trữ và phân tích sơ bộ: Lưu trữ và phân tích sơ bộ dữ liệu thu thập được. Thành phần phân tích và quản trị tập trung: Phân tích chuyên sâu, tương quan các sự kiện để phát hiện các mối đe dọa, cung cấp giao diện quản trị tập trung.
IV. Ứng Dụng Giám Sát An Ninh Mạng Thực Tế Tại CATP Hà Nội
Để xây dựng một hệ thống GSANM hiệu quả, cần tuân thủ các bước sau: Khảo sát và đánh giá hệ thống: Xác định các tài sản cần bảo vệ, các nguy cơ tiềm ẩn và các yêu cầu về an ninh thông tin. Lựa chọn giải pháp và công nghệ: Lựa chọn các giải pháp và công nghệ phù hợp với yêu cầu và ngân sách. Thiết kế hệ thống: Thiết kế kiến trúc hệ thống, các thành phần cần thiết và các quy trình hoạt động. Triển khai và cấu hình: Triển khai các thành phần của hệ thống và cấu hình để thu thập, phân tích và báo cáo các sự kiện bảo mật. Vận hành và bảo trì: Vận hành hệ thống và thực hiện các hoạt động bảo trì định kỳ để đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định và hiệu quả.
4.1. ArcSight ESM Logger Connector Trong Hệ Thống Giám Sát
Trong nghiên cứu, tác giả đã đề xuất sử dụng các thành phần ArcSight như ESM (Enterprise Security Management) cho thành phần phân tích quản trị tập trung, Logger cho thành phần lưu trữ và phân tích sơ bộ, và Connector cho thành phần thu thập thông tin. Cấu hình tích hợp các thành phần này là cần thiết để đảm bảo luồng dữ liệu thông suốt và hiệu quả.
4.2. Xây Dựng Chính Sách Giám Sát An Ninh Thông Tin Hiệu Quả
Việc xây dựng các chính sách giám sát an ninh thông tin là rất quan trọng. Các chính sách này cần xác định rõ các sự kiện cần giám sát, các ngưỡng cảnh báo và các hành động cần thực hiện khi phát hiện sự cố. Ví dụ, có thể xây dựng chính sách cảnh báo khi mất kết nối công mạng, cảnh báo về các sự kiện liên quan đến firewall, VMware, hoặc cảnh báo về các hành vi đăng nhập bất thường (Brute Force Login).
V. Đánh Giá Hiệu Quả Hướng Phát Triển Hệ Thống GSANM
Sau khi triển khai hệ thống GSANM, cần đánh giá hiệu quả của hệ thống. Đánh giá cần tập trung vào khả năng phát hiện và ngăn chặn các cuộc tấn công mạng, khả năng giảm thiểu rủi ro an ninh thông tin và khả năng tuân thủ các quy định pháp luật. Bên cạnh những thành công, cũng cần nhận diện những khó khăn và tồn tại của hệ thống để có hướng phát triển và hoàn thiện trong tương lai. Hướng phát triển có thể bao gồm mở rộng phạm vi giám sát, tích hợp thêm các nguồn thông tin về mối đe dọa (threat intelligence), và tự động hóa các hoạt động an ninh.
5.1. Các Tiêu Chí Đánh Giá Hiệu Quả Giám Sát An Ninh Mạng
Các tiêu chí đánh giá hiệu quả GSANM bao gồm: khả năng phát hiện các mối đe dọa (ví dụ: tỷ lệ phát hiện tấn công), thời gian phản ứng với sự cố (ví dụ: thời gian trung bình để xử lý sự cố), giảm thiểu thiệt hại (ví dụ: giảm chi phí do mất dữ liệu), cải thiện tuân thủ (ví dụ: tuân thủ các quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân).
5.2. Triển Vọng Phát Triển Hoàn Thiện Giải Pháp GSANM
Hướng phát triển giải pháp GSANM bao gồm: tích hợp các nguồn thông tin về mối đe dọa từ bên ngoài (threat intelligence feeds), sử dụng các kỹ thuật phân tích nâng cao (ví dụ: machine learning) để phát hiện các tấn công tinh vi hơn, tự động hóa các hoạt động phản ứng sự cố để giảm thời gian xử lý, và mở rộng phạm vi giám sát để bao phủ các tài sản CNTT mới.
