Luận án tiến sĩ: Nghiên cứu tương đương dịch thuật các phát ngôn cầu khiến trong 'Gone with the Wind'

• Tác giả: Tran Thi Trung Hieu
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Hồng Cén
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Ngôn ngữ học so sánh - đối chiếu
• Đề tài: Nghiên Cứu Tương Đương Dịch Thuật Các Phát Ngôn Cầu Khiến Trong 'Gone with the Wind' Và Bản Dịch Tiếng Việt
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN
• 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
• 1.2. Dịch thuật và các vấn đề liên quan. Hành động cầu khiến và phát ngôn cầu khiến
• 2. CHƯƠNG 2: KHẢO SÁT CÁC PHÁT NGÔN CÂU KHIẾN TIẾNG ANH TRONG NGUYÊN BẢN "GONE WITH THE WIND"
• 2.1. Khái quát về hình thức biểu hiện của các phát ngôn cầu khiến tiếng Anh trong “Gone with the Wind”
• 2.2. Phân loại và thống kê các kiểu phát ngôn cầu khiến tiếng Anh trong “Gone with the Wind”
• 3. CHƯƠNG 3: KHẢO SÁT CÁCH DỊCH CÁC PHÁT NGÔN CÂU KHIẾN TIẾNG ANH QUA BẢN DỊCH CỦA DƯƠNG TƯỜNG
• 3.1. Cơ sở đánh giá dịch tương đương phát ngôn cầu khiến tiếng Anh trong bản dịch của Dương Tường
• 3.2. Các cách dịch tương đương phát ngôn cầu khiến trong bản dịch của Dương Tường
• 3.2.1. Cách dịch các phát ngôn cầu khiến cạnh tranh
• 3.2.2. Cách dịch các phát ngôn cầu khiến chính danh
• 3.2.3. Cách dịch các phát ngôn cầu khiến không chính danh
• 3.2.4. Cách dịch các phát ngôn cầu khiến hòa đồng
• 4. CHƯƠNG 4: SO SÁNH VÀ ĐÁNH GIÁ CÁCH DỊCH CÁC PHÁT NGÔN CÂU KHIẾN TIẾNG ANH CỦA DƯƠNG TƯỜNG VÀ VŨ KIM THƯ
• 4.1. So sánh cách dịch các phát ngôn cầu khiến tiếng Anh của Dương Tường và Vũ Kim Thư
• 4.2. Kết quả khảo sát cách dịch tương đương các phát ngôn cầu khiến tiếng Anh trong bản dịch của Dương Tường và Vũ Kim Thư
• 4.3. So sánh cách dịch các phát ngôn cầu khiến cạnh tranh chính danh và không chính danh (điển cứu tiểu nhóm Ra lệnh)
• 4.4. So sánh cách dịch các phát ngôn cầu khiến hòa đồng không chính danh (điển cứu tiểu nhóm Rủ/ Gợi ý)
• 4.5. Đánh giá cách dịch các phát ngôn cầu khiến tiếng Anh của Dương Tường và Vũ Kim Thư
• KẾT LUẬN
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
• DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ

I. Giới thiệu về nghiên cứu dịch thuật

Nghiên cứu dịch thuật đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối các nền văn hóa và ngôn ngữ khác nhau. Đặc biệt, dịch thuật giữa tiếng Anh và tiếng Việt đã trở thành một lĩnh vực nghiên cứu sôi nổi. Tác phẩm 'Gone with the Wind' của Margaret Mitchell là một ví dụ điển hình cho việc khảo sát phát ngôn cầu khiến (PNCK) trong ngữ cảnh dịch thuật. Việc phân tích các PNCK trong tác phẩm này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về ngôn ngữ mà còn về văn hóa và tâm lý của nhân vật. Nghiên cứu này nhằm làm sáng tỏ bản chất của tương đương dịch thuật và cách thức mà các yếu tố ngôn ngữ và văn hóa ảnh hưởng đến việc dịch các PNCK.

1.1. Tầm quan trọng của dịch thuật

Dịch thuật không chỉ là việc chuyển đổi ngôn ngữ mà còn là cầu nối giữa các nền văn hóa. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, dịch thuật trở thành một yếu tố thiết yếu trong giao tiếp quốc tế. Việc nghiên cứu các PNCK trong tác phẩm văn học như 'Gone with the Wind' giúp làm rõ hơn về cách thức mà ngôn ngữ được sử dụng để thể hiện ý chí và mong muốn của nhân vật. Điều này không chỉ có giá trị lý thuyết mà còn có ứng dụng thực tiễn trong việc dạy và học ngôn ngữ.

II. Phân tích các phát ngôn cầu khiến trong Gone with the Wind

Chương này tập trung vào việc khảo sát các PNCK trong nguyên bản tác phẩm 'Gone with the Wind'. Các PNCK được phân loại thành hai nhóm chính: cầu khiến cạnh tranh và cầu khiến hòa đồng. Việc phân tích này giúp làm rõ hình thức và chức năng của các PNCK trong ngữ cảnh giao tiếp. Hành động cầu khiến trong tác phẩm không chỉ thể hiện mong muốn của nhân vật mà còn phản ánh mối quan hệ giữa các nhân vật. Qua đó, nghiên cứu chỉ ra rằng việc sử dụng các PNCK có thể ảnh hưởng đến thể diện của người đối thoại, điều này đặc biệt quan trọng trong văn hóa giao tiếp của người Việt.

2.1. Hình thức biểu hiện của các PNCK

Các PNCK trong 'Gone with the Wind' được thể hiện qua nhiều hình thức khác nhau, từ trực tiếp đến gián tiếp. Việc phân tích hình thức biểu hiện này giúp hiểu rõ hơn về cách mà các nhân vật tương tác với nhau. Ngữ nghĩa của các PNCK không chỉ nằm ở từ ngữ mà còn ở cách thức mà chúng được sử dụng trong bối cảnh cụ thể. Điều này cho thấy sự phong phú và đa dạng trong cách sử dụng ngôn ngữ của tác giả.

III. Đánh giá cách dịch các PNCK sang tiếng Việt

Chương này đánh giá cách dịch các PNCK từ tiếng Anh sang tiếng Việt trong hai bản dịch của Dương Tường và Vũ Kim Thư. Việc so sánh này không chỉ giúp chỉ ra những ưu điểm và hạn chế của từng bản dịch mà còn làm rõ cách mà các yếu tố văn hóa và ngôn ngữ ảnh hưởng đến quyết định dịch thuật. Kỹ thuật dịch được sử dụng trong mỗi bản dịch có thể khác nhau, điều này dẫn đến sự khác biệt trong cách hiểu và tiếp nhận tác phẩm. Nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng việc lựa chọn cách dịch phù hợp có thể giúp duy trì tính nguyên bản của tác phẩm trong khi vẫn đảm bảo sự dễ hiểu cho người đọc Việt Nam.

3.1. So sánh các bản dịch

Việc so sánh giữa hai bản dịch cho thấy sự khác biệt trong cách tiếp cận và phong cách dịch của từng dịch giả. Dương Tường có xu hướng giữ nguyên cấu trúc câu trong khi Vũ Kim Thư lại linh hoạt hơn trong việc điều chỉnh ngữ nghĩa để phù hợp với văn hóa Việt Nam. Điều này cho thấy rằng dịch văn học không chỉ là việc chuyển đổi ngôn ngữ mà còn là việc chuyển đổi văn hóa, điều này rất quan trọng trong việc truyền tải ý nghĩa của tác phẩm.

IV. Ý nghĩa và ứng dụng của nghiên cứu

Nghiên cứu này không chỉ có giá trị lý thuyết mà còn có ứng dụng thực tiễn trong việc dạy và học ngôn ngữ. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho những người nghiên cứu về dịch thuật và văn học. Hơn nữa, việc hiểu rõ về các PNCK và cách dịch chúng có thể giúp nâng cao khả năng giao tiếp của người học tiếng Anh. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, khi mà việc giao tiếp hiệu quả giữa các nền văn hóa khác nhau ngày càng trở nên cần thiết.

4.1. Đóng góp cho nghiên cứu dịch thuật

Nghiên cứu này góp phần làm phong phú thêm lý thuyết về tương đương dịch thuật và mở ra hướng nghiên cứu mới cho các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực dịch thuật văn học. Việc khảo sát các PNCK trong tác phẩm văn học không chỉ giúp hiểu rõ hơn về ngôn ngữ mà còn về văn hóa và tâm lý của nhân vật, từ đó nâng cao chất lượng dịch thuật trong tương lai.