Nghiên Cứu Đặc Điểm Lâm Sàng và Tình Trạng Lưu Huyết Não Trên Bệnh Nhân Tăng Huyết Áp

• Tác giả: Hứa Ngọc Thanh Tâm
• Người hướng dẫn: ThS. Nguyễn Hồng Hà
• Trường học: Trường Đại Học Y Dược Cần Thơ
• Chuyên ngành: Bác Sĩ Đa Khoa
• Đề tài: Nghiên Cứu Tình Trạng Lưu Huyết Não Trên Bệnh Nhân Tăng Huyết Áp Tại Bệnh Viện Đại Học Y Dược Cần Thơ
• Loại tài liệu: Luận Văn Tốt Nghiệp
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Cần Thơ

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC HÌNH VÀ BIỂU ĐỒ
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Định nghĩa
• 1.2. Nguyên nhân
• 1.3. Phân độ
• 1.4. Triệu chứng lâm sàng
• 1.5. Cận lâm sàng
• 1.6. Tim
• 1.7. Não
• 1.8. Thận
• 1.9. Mắt
• 1.10. Yếu tố nguy cơ bệnh tim mạch ở bệnh nhân tăng huyết áp
• 1.10.1. Yếu tố nguy cơ không thay đổi được
• 1.10.2. Yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được
• 1.11. Lịch sử ra đời
• 1.12. Phương pháp ghi lưu huyết não
• 1.13. Phân tích, đánh giá đường ghi lưu huyết não
• 1.13.1. Đỉnh sóng
• 1.13.2. Hình dạng sóng
• 1.14. Một số thông số chính của lưu huyết não
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• Phụ lục 1. Phiếu thu thập số liệu
• Phụ lục 2. Danh sách bệnh nhân tham gia nghiên cứu

I. Tổng Quan Về Nghiên Cứu Lưu Huyết Não Ở Bệnh Nhân Tăng Huyết Áp

Tăng huyết áp (THA) là một vấn đề sức khỏe cộng đồng toàn cầu, với tỷ lệ mắc bệnh ngày càng tăng và trẻ hóa. THA làm gia tăng nguy cơ các biến chứng tim mạch, đặc biệt là tai biến mạch máu não. Việc đánh giá tình trạng mạch máu não ở bệnh nhân THA là vô cùng quan trọng để tiên lượng và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Lưu huyết não là phương pháp thăm dò chức năng đơn giản, không xâm lấn giúp đánh giá tình trạng tuần hoàn não. Phương pháp này phản ánh trung thực tình trạng mạch máu và lượng máu nuôi dưỡng não. Bệnh viện Đại học Y Dược Cần Thơ đã thực hiện nghiên cứu về tình trạng lưu huyết não trên bệnh nhân tăng huyết áp nhằm mục tiêu phát hiện sớm các biến chứng mạch máu não và cải thiện chất lượng điều trị. Phương pháp lưu huyết não đồ có giá trị trong chẩn đoán nhiều bệnh lý của não, đặc biệt là các bệnh lý về tim ảnh hưởng đến não, cơn tăng huyết áp não và bệnh lý mạch máu não. Theo thống kê năm 2015, tỷ lệ tăng huyết áp ở người lớn là 47,3% [39].

1.1. Định nghĩa và Phân loại Tăng Huyết Áp Theo WHO ISH

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Hội Tăng huyết áp Quốc tế (ISH) thống nhất định nghĩa tăng huyết áp khi HATT ≥ 140mmHg và/hoặc HATTr ≥ 90mmHg. Phân loại tăng huyết áp theo WHO/ISH (2003) bao gồm các mức: HA tối ưu (<120/80 mmHg), HA bình thường (120-129/80-84 mmHg), HA bình thường cao (130-139/85-89 mmHg), THA độ 1 (140-159/90-99 mmHg), THA độ 2 (160-179/100-109 mmHg), THA độ 3 (≥180/≥110 mmHg) và THA tâm thu đơn độc (≥140/<90 mmHg). Cách phân loại này thực tiễn hơn và được Hội Tim Mạch Học Việt Nam khuyến cáo sử dụng. Việc phân loại này giúp bác sĩ đưa ra quyết định điều trị phù hợp cho từng bệnh nhân, giảm thiểu nguy cơ các biến chứng nguy hiểm do huyết áp cao gây ra.

1.2. Ý nghĩa của Lưu Huyết Não Đồ Trong Chẩn Đoán Bệnh Mạch Máu Não

Lưu huyết não đồ (REG) là một phương pháp thăm dò chức năng giúp đánh giá tuần hoàn não. Nó cho phép phát hiện sớm tình trạng xơ vữa động mạch, đặc biệt ở giai đoạn chưa có biểu hiện lâm sàng. REG giúp xác định tình trạng thiểu dưỡng não ở các mức độ khác nhau và đánh giá hiệu quả của các thuốc giãn mạch, hạ áp, và tăng cường nuôi dưỡng não. Việc sử dụng lưu huyết não đồ giúp bác sĩ có cái nhìn tổng quan về tình trạng mạch máu não của bệnh nhân, từ đó đưa ra phác đồ điều trị và phòng ngừa phù hợp, giảm thiểu nguy cơ tai biến mạch máu não.

II. Thách Thức Trong Chẩn Đoán Sớm Lưu Huyết Não Bệnh Nhân THA

Mặc dù lưu huyết não đồ là một công cụ hữu ích, việc chẩn đoán sớm các bất thường lưu huyết não ở bệnh nhân tăng huyết áp vẫn còn nhiều thách thức. Các triệu chứng lâm sàng của rối loạn tuần hoàn não thường không đặc hiệu, dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Bên cạnh đó, việc thiếu các nghiên cứu quy mô lớn về tình trạng lưu huyết não trên bệnh nhân THA tại Việt Nam gây khó khăn cho việc thiết lập các tiêu chuẩn chẩn đoán và điều trị phù hợp. Việc phát hiện muộn các biến chứng mạch máu não có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như đột quỵ, suy giảm nhận thức và tàn tật. Do đó, cần có những nghiên cứu sâu hơn để đánh giá chính xác giá trị của lưu huyết não đồ trong chẩn đoán và theo dõi bệnh nhân tăng huyết áp tại Bệnh viện Đại học Y Dược Cần Thơ.

2.1. Khó khăn trong Nhận Diện Triệu Chứng Lâm Sàng Không Đặc Hiệu

Các triệu chứng của thiếu máu não như đau đầu, chóng mặt, mất ngủ thường không đặc hiệu và dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý thông thường khác. Điều này dẫn đến việc bệnh nhân chủ quan, không đi khám và điều trị kịp thời, làm chậm trễ quá trình chẩn đoán và can thiệp. Ngoài ra, các yếu tố như tuổi tác, giới tính và các bệnh lý nền khác cũng có thể ảnh hưởng đến biểu hiện lâm sàng của rối loạn lưu huyết não, gây khó khăn cho việc chẩn đoán chính xác.

2.2. Thiếu Nghiên Cứu Quy Mô Lớn Về Lưu Huyết Não Tại Việt Nam

Hiện tại, số lượng nghiên cứu về tình trạng lưu huyết não trên bệnh nhân tăng huyết áp tại Việt Nam còn hạn chế. Điều này gây khó khăn cho việc xây dựng các tiêu chuẩn chẩn đoán và điều trị phù hợp với đặc điểm của người Việt. Việc thiếu các dữ liệu tham khảo cũng khiến cho các bác sĩ khó đánh giá chính xác mức độ nghiêm trọng của rối loạn tuần hoàn não và đưa ra quyết định điều trị tối ưu. Cần có thêm nhiều nghiên cứu khoa học để giải quyết vấn đề này.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Tình Trạng Lưu Huyết Não Tại BV Y Dược Cần Thơ

Nghiên cứu tại Bệnh viện Đại học Y Dược Cần Thơ được thực hiện nhằm đánh giá tình trạng lưu huyết não ở bệnh nhân tăng huyết áp. Nghiên cứu này sử dụng phương pháp lưu huyết não đồ kết hợp với đánh giá lâm sàng và cận lâm sàng để xác định các yếu tố liên quan đến bất thường lưu huyết não. Dữ liệu thu thập được phân tích thống kê để tìm ra mối liên hệ giữa các yếu tố nguy cơ (như tuổi, giới tính, rối loạn lipid máu, mức độ THA) và tình trạng lưu huyết não. Kết quả nghiên cứu cung cấp thông tin quan trọng để cải thiện công tác chẩn đoán và điều trị rối loạn tuần hoàn não ở bệnh nhân tăng huyết áp tại Cần Thơ.

3.1. Thiết kế Nghiên Cứu Đối Tượng Tiêu Chuẩn Chọn Mẫu

Nghiên cứu tập trung vào bệnh nhân tăng huyết áp điều trị tại Bệnh viện Đại học Y Dược Cần Thơ. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân bao gồm: được chẩn đoán THA theo tiêu chuẩn của WHO/ISH, có đầy đủ hồ sơ bệnh án và đồng ý tham gia nghiên cứu. Mẫu nghiên cứu được chọn ngẫu nhiên để đảm bảo tính đại diện. Các thông tin về tiền sử bệnh, yếu tố nguy cơ, kết quả khám lâm sàng và cận lâm sàng (bao gồm điện tâm đồ (ECG), xét nghiệm máu) được thu thập đầy đủ.

3.2. Quy Trình Thực Hiện Lưu Huyết Não Đồ REG Chi Tiết

Quy trình thực hiện lưu huyết não đồ được thực hiện bởi các kỹ thuật viên chuyên nghiệp tại khoa Thăm dò chức năng. Bệnh nhân được hướng dẫn nằm thoải mái, thư giãn. Các điện cực được gắn lên da đầu theo các vị trí tiêu chuẩn để ghi lại các sóng điện não. Quá trình ghi điện não đồ (EEG) diễn ra trong khoảng 20-30 phút. Kết quả REG được phân tích bởi các bác sĩ chuyên khoa để đánh giá cường độ dòng máu não và trương lực mạch máu não.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Đặc Điểm Lưu Huyết Não ở Bệnh Nhân THA

Nghiên cứu đã xác định được các đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và đặc điểm lưu huyết não trên bệnh nhân tăng huyết áp điều trị tại Bệnh viện Đại học Y Dược Cần Thơ. Kết quả cho thấy tỷ lệ bất thường lưu huyết não khá cao ở nhóm bệnh nhân THA, đặc biệt là tình trạng giảm cường độ dòng máu não và tăng trương lực mạch máu não. Các yếu tố như tuổi cao, rối loạn lipid máu, mức độ THA nặng có liên quan đến tình trạng bất thường lưu huyết não. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc kiểm soát huyết áp tốt có thể cải thiện tình trạng lưu huyết não ở bệnh nhân THA.

4.1. Tỷ Lệ Bất Thường Lưu Huyết Não và Các Yếu Tố Liên Quan

Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ bất thường lưu huyết não ở bệnh nhân tăng huyết áp là đáng kể. Các yếu tố như tuổi tác, giới tính, rối loạn lipid máu, thừa cân béo phì, và mức độ THA có ảnh hưởng đến tình trạng lưu huyết não. Đặc biệt, bệnh nhân có huyết áp cao không được kiểm soát tốt thường có nguy cơ cao bị thiếu máu não và các biến chứng mạch máu não khác. Cần có các biện pháp can thiệp sớm để giảm thiểu nguy cơ này.

4.2. Mối Liên Hệ Giữa Mức Độ Tăng Huyết Áp và Tình Trạng Lưu Huyết Não

Nghiên cứu chỉ ra rằng mức độ tăng huyết áp có mối liên hệ chặt chẽ với tình trạng lưu huyết não. Bệnh nhân có THA độ 2 và độ 3 thường có các thông số lưu huyết não bất thường hơn so với bệnh nhân THA độ 1. Điều này cho thấy việc kiểm soát huyết áp hiệu quả là yếu tố quan trọng để bảo vệ tuần hoàn não và ngăn ngừa các biến chứng mạch máu não. Bệnh nhân cần tuân thủ chế độ điều trị và theo dõi huyết áp thường xuyên.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Điều Trị và Phòng Ngừa Lưu Huyết Não

Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc ứng dụng vào thực tiễn điều trị và phòng ngừa rối loạn lưu huyết não ở bệnh nhân tăng huyết áp. Việc tầm soát lưu huyết não định kỳ cho bệnh nhân THA, đặc biệt là những người có yếu tố nguy cơ cao, giúp phát hiện sớm các bất thường và có biện pháp can thiệp kịp thời. Bên cạnh đó, việc kiểm soát huyết áp, điều chỉnh lối sống (chế độ ăn uống, tập luyện), và sử dụng các thuốc tăng cường tuần hoàn não có thể giúp cải thiện tình trạng lưu huyết não và giảm nguy cơ các biến chứng.

5.1. Các Phương Pháp Điều Trị Tăng Cường Tuần Hoàn Não Hiệu Quả

Việc điều trị rối loạn tuần hoàn não bao gồm nhiều phương pháp, từ thay đổi lối sống đến sử dụng thuốc. Bệnh nhân cần tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh, giảm muối, tăng cường rau xanh và trái cây. Tập thể dục thường xuyên giúp cải thiện lưu lượng máu não. Các thuốc tăng cường tuần hoàn não như Ginkgo biloba, Piracetam có thể được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ. Quan trọng nhất là kiểm soát tốt huyết áp cao và các yếu tố nguy cơ khác.

5.2. Chế Độ Ăn Uống và Lối Sống Lành Mạnh Cho Bệnh Nhân THA

Chế độ ăn uống cho bệnh nhân tăng huyết áp cần giảm lượng muối, chất béo bão hòa và cholesterol. Tăng cường ăn rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc. Hạn chế rượu bia và caffeine. Tập thể dục thường xuyên, ít nhất 30 phút mỗi ngày, giúp kiểm soát cân nặng, giảm huyết áp và cải thiện tuần hoàn não. Bỏ thuốc lá là một yếu tố quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe tim mạch và não bộ.

VI. Kết Luận Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Lưu Huyết Não

Nghiên cứu về tình trạng lưu huyết não trên bệnh nhân tăng huyết áp tại Bệnh viện Đại học Y Dược Cần Thơ đã cung cấp những thông tin quan trọng về đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và các yếu tố liên quan. Kết quả nghiên cứu góp phần nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc tầm soát và điều trị rối loạn lưu huyết não ở bệnh nhân THA. Trong tương lai, cần có thêm nhiều nghiên cứu quy mô lớn hơn, đa trung tâm để xác định rõ hơn vai trò của lưu huyết não đồ trong chẩn đoán và theo dõi bệnh nhân THA. Đồng thời, cần tập trung vào việc phát triển các phương pháp điều trị và phòng ngừa hiệu quả hơn để giảm thiểu gánh nặng bệnh tật do tai biến mạch máu não gây ra.

6.1. Đề Xuất Các Nghiên Cứu Quy Mô Lớn Đa Trung Tâm

Để có cái nhìn toàn diện hơn về tình trạng lưu huyết não ở bệnh nhân tăng huyết áp, cần có các nghiên cứu quy mô lớn hơn, đa trung tâm, với sự tham gia của nhiều bệnh viện và trung tâm y tế. Các nghiên cứu này cần tập trung vào việc đánh giá giá trị của lưu huyết não đồ trong việc dự đoán nguy cơ đột quỵ và các biến chứng mạch máu não khác. Đồng thời, cần nghiên cứu các yếu tố gen và môi trường có thể ảnh hưởng đến tình trạng tuần hoàn não.

6.2. Phát Triển Các Phương Pháp Điều Trị và Phòng Ngừa Tiên Tiến

Cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển các phương pháp điều trị và phòng ngừa rối loạn lưu huyết não tiên tiến hơn. Các phương pháp này có thể bao gồm sử dụng các thuốc mới có tác dụng bảo vệ mạch máu não, áp dụng các kỹ thuật can thiệp mạch máu não hiện đại, và phát triển các chương trình phục hồi chức năng cho bệnh nhân sau đột quỵ. Ngoài ra, cần tăng cường công tác giáo dục sức khỏe cộng đồng về tăng huyết áp và các biện pháp phòng ngừa tai biến mạch máu não.

Tổng quan nghiên cứu

Tăng huyết áp (THA) là một bệnh lý phổ biến với tỷ lệ mắc ngày càng gia tăng trên toàn cầu. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỷ lệ người trưởng thành bị THA trên thế giới đạt khoảng 22% và dự kiến sẽ tăng lên 1,56 tỷ người vào năm 2025. Tại Việt Nam, tỷ lệ này lên đến 47,3% ở người lớn năm 2015. THA là nguyên nhân hàng đầu gây ra các biến chứng tim mạch và mạch máu não, trong đó tổn thương lưu huyết não là một trong những biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến tiên lượng và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Nghiên cứu này được thực hiện tại Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Cần Thơ trong giai đoạn 2017-2018 nhằm mục tiêu xác định đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và tình trạng lưu huyết não trên bệnh nhân THA đang điều trị, đồng thời tìm hiểu các yếu tố liên quan đến tình trạng bất thường lưu huyết não. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 50 bệnh nhân THA và 50 người nhóm chứng có độ tuổi và giới tính tương đồng, được khảo sát bằng phương pháp mô tả cắt ngang có nhóm đối chứng.

Việc đánh giá lưu huyết não thông qua phương pháp lưu huyết não đồ (REG) giúp phát hiện sớm các tổn thương mạch máu não, đặc biệt là xơ vữa động mạch não và rối loạn tuần hoàn não, từ đó góp phần cải thiện chiến lược điều trị và dự phòng biến chứng. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiểu biết về cơ chế tổn thương mạch máu não ở bệnh nhân THA tại Việt Nam, đồng thời cung cấp dữ liệu khoa học phục vụ cho công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Lý thuyết về tăng huyết áp và tổn thương mạch máu não: Theo WHO và Hội Tăng huyết áp Quốc tế (ISH), THA được định nghĩa khi huyết áp tâm thu (HATT) ≥ 140 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương (HATTr) ≥ 90 mmHg. THA gây ra các tổn thương cấu trúc và chức năng mạch máu não, bao gồm phì đại tế bào nội mạc, xơ vữa động mạch và tăng trương lực mạch máu não.

• Mô hình đánh giá lưu huyết não bằng lưu huyết não đồ (REG): REG là phương pháp đo điện trở mạch máu não, phản ánh cường độ dòng máu và trương lực mạch máu não. Các thông số chính gồm tỷ số trở kháng, tỷ số độ dốc, lưu lượng máu não, thời gian đỉnh, chỉ số mạch, độ rộng đỉnh và thời gian truyền sóng mạch.

• Khái niệm về các yếu tố nguy cơ tim mạch: Bao gồm tuổi, giới, thừa cân – béo phì, rối loạn lipid máu, đái tháo đường, hút thuốc lá, nghiện rượu, ăn mặn và ít vận động thể lực. Những yếu tố này ảnh hưởng đến tình trạng lưu huyết não và tiến triển của THA.

Phương pháp nghiên cứu

• Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang có phân tích, có nhóm đối chứng.

• Đối tượng nghiên cứu: 50 bệnh nhân THA điều trị tại Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Cần Thơ và 50 người nhóm chứng không mắc THA, có độ tuổi và giới tính tương đồng.

• Tiêu chuẩn chọn mẫu: Bệnh nhân THA theo tiêu chuẩn WHO/ISH (2003) với HATT ≥ 140 mmHg và/hoặc HATTr ≥ 90 mmHg, đồng ý tham gia nghiên cứu. Nhóm chứng không có các bệnh lý tim mạch, chỉ số lipid máu bình thường.

• Phương pháp chọn mẫu: Lấy mẫu thuận tiện cho đến khi đủ cỡ mẫu.

• Cỡ mẫu: Tính toán theo công thức ước lượng tỷ lệ với sai số cho phép 8,5%, cỡ mẫu mỗi nhóm là 48, thực tế thu thập 50 mẫu.

• Nguồn dữ liệu: Thu thập qua hỏi bệnh sử, khám lâm sàng, xét nghiệm cận lâm sàng (điện tâm đồ, sinh hóa máu), đo lưu huyết não bằng máy VasoScreen 5000 – MEDIS (Đức) kiểu REG II.

• Phân tích dữ liệu: Sử dụng phần mềm SPSS 18, áp dụng kiểm định chi bình phương, T-test, ANOVA, tính tỷ suất chênh (OR) với khoảng tin cậy 95%. Ý nghĩa thống kê khi p < 0,05.

• Timeline nghiên cứu: Từ tháng 5/2017 đến tháng 5/2018.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đặc điểm chung nhóm nghiên cứu: Tuổi trung bình nhóm bệnh là 53,48 ± 7,26 tuổi, nhóm chứng 51,20 ± 7,41 tuổi, không khác biệt có ý nghĩa (p > 0,05). Tỷ lệ nữ trong nhóm bệnh chiếm 70%, cao gấp 2,3 lần nam giới. Thời gian phát hiện THA ≤ 5 năm chiếm 72%, trong đó nam giới có tỷ lệ cao hơn nữ (p < 0,05).

2. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng: Giá trị trung bình BMI là 24,72 ± 3,87 kg/m², vòng bụng 84,84 ± 8,90 cm, không khác biệt giữa nam và nữ (p > 0,05). Rối loạn lipid máu chiếm 82% bệnh nhân THA. Tăng gánh thất trái chỉ gặp ở nam giới (6%, p < 0,05). Giá trị huyết áp lúc vào viện trung bình HATT 131,30 ± 14,77 mmHg, HATTr 83,50 ± 12 mmHg.

3. Đặc điểm lưu huyết não: Tỷ lệ đỉnh sóng tù ở nhóm bệnh là 72%, cao hơn nhóm chứng 44% (p < 0,05). Tỷ lệ sóng phụ sát đỉnh ở nhóm bệnh cao hơn nhóm chứng (80,9% so với 51,1%, p < 0,05). Các thông số cường độ dòng máu não như tỷ số trở kháng, tỷ số độ dốc và lưu lượng máu não ở ba chuyển đạo đều thấp hơn nhóm chứng với p < 0,05 ở nhiều chỉ số. Tỷ lệ bất thường về trương lực mạch máu não (chỉ số mạch và thời gian truyền) ở nhóm bệnh cao hơn nhóm chứng (p < 0,05).

4. Yếu tố liên quan đến bất thường lưu huyết não: Nam giới có nguy cơ giảm cường độ dòng máu não cao hơn nữ giới gấp từ 4,65 đến 9,28 lần tùy chuyển đạo (p < 0,05). Người ≥ 60 tuổi có tỷ lệ giảm cường độ dòng máu não cao hơn nhóm < 60 tuổi gấp 4,12 đến 4,6 lần (p < 0,05). Tỷ lệ tăng trương lực mạch máu não không khác biệt có ý nghĩa giữa các nhóm giới và tuổi (p > 0,05). Thừa cân – béo phì có xu hướng tăng nguy cơ giảm cường độ dòng máu não nhưng không có ý nghĩa thống kê.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy bệnh nhân THA có nhiều bất thường về lưu huyết não so với nhóm chứng, thể hiện qua hình dạng sóng lưu huyết não và các thông số cường độ dòng máu cũng như trương lực mạch máu não. Điều này phù hợp với cơ chế tổn thương mạch máu não do THA gây ra, bao gồm phì đại tế bào nội mạc, xơ vữa động mạch và tăng trương lực mạch máu, làm giảm lưu lượng máu não và tăng sức cản ngoại vi.

Tỷ lệ rối loạn lipid máu cao (82%) góp phần thúc đẩy quá trình xơ vữa động mạch não, làm trầm trọng thêm tình trạng lưu huyết não. Nam giới và người cao tuổi có nguy cơ giảm cường độ dòng máu não cao hơn, phản ánh sự ảnh hưởng của yếu tố giới và tuổi tác đến tiến triển bệnh lý mạch máu não. Các kết quả này tương đồng với các nghiên cứu trong và ngoài nước, khẳng định vai trò quan trọng của việc đánh giá lưu huyết não trong quản lý bệnh nhân THA.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố hình dạng sóng, tỷ lệ bất thường các thông số lưu huyết não và bảng so sánh giá trị trung bình các chỉ số giữa nhóm bệnh và nhóm chứng, giúp minh họa rõ nét sự khác biệt và mức độ tổn thương mạch máu não.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường sàng lọc và đánh giá lưu huyết não cho bệnh nhân THA: Áp dụng phương pháp lưu huyết não đồ định kỳ nhằm phát hiện sớm tổn thương mạch máu não, đặc biệt ở nhóm nam giới và người cao tuổi. Thời gian thực hiện: hàng năm. Chủ thể thực hiện: các cơ sở y tế chuyên khoa tim mạch và thần kinh.

2. Kiểm soát chặt chẽ các yếu tố nguy cơ tim mạch: Tập trung vào kiểm soát lipid máu, giảm béo phì, hạn chế hút thuốc, rượu bia và chế độ ăn mặn. Mục tiêu giảm tỷ lệ rối loạn lipid máu dưới 50% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: bác sĩ lâm sàng, chuyên gia dinh dưỡng, bệnh nhân.

3. Đẩy mạnh giáo dục sức khỏe và vận động thể lực: Khuyến khích bệnh nhân THA tham gia các hoạt động thể dục đều đặn ít nhất 3 ngày/tuần để cải thiện tuần hoàn não và giảm trương lực mạch máu. Thời gian triển khai: liên tục. Chủ thể thực hiện: nhân viên y tế cộng đồng, bệnh viện.

4. Nghiên cứu sâu hơn về cơ chế tổn thương mạch máu não và hiệu quả điều trị: Thực hiện các nghiên cứu dài hạn, đa trung tâm để đánh giá tác động của các thuốc giãn mạch và hạ áp lên lưu huyết não. Thời gian: 3-5 năm. Chủ thể thực hiện: các viện nghiên cứu, trường đại học y dược.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Bác sĩ lâm sàng chuyên khoa tim mạch và thần kinh: Nâng cao kiến thức về tổn thương mạch máu não ở bệnh nhân THA, áp dụng phương pháp REG trong chẩn đoán và theo dõi điều trị.

2. Nhân viên y tế cộng đồng và phòng khám đa khoa: Hiểu rõ các yếu tố nguy cơ và dấu hiệu sớm của tổn thương lưu huyết não để tư vấn, giáo dục và phát hiện bệnh kịp thời.

3. Nhà nghiên cứu y học và sinh lý học mạch máu: Tham khảo dữ liệu thực nghiệm về đặc điểm lưu huyết não và các yếu tố liên quan, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo.

4. Sinh viên y khoa và học viên sau đại học: Học tập phương pháp nghiên cứu khoa học, phân tích dữ liệu và ứng dụng kỹ thuật REG trong thực hành lâm sàng.

Câu hỏi thường gặp

1. Lưu huyết não đồ (REG) là gì và có vai trò gì trong đánh giá bệnh nhân THA?
   REG là phương pháp đo điện trở mạch máu não, phản ánh cường độ dòng máu và trương lực mạch máu não. Nó giúp phát hiện sớm tổn thương mạch máu não do THA, hỗ trợ chẩn đoán và theo dõi hiệu quả điều trị.

2. Yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến tình trạng lưu huyết não ở bệnh nhân THA?
   Tuổi cao và giới nam được xác định là các yếu tố làm tăng nguy cơ giảm cường độ dòng máu não. Ngoài ra, rối loạn lipid máu và thừa cân – béo phì cũng góp phần làm trầm trọng tình trạng này.

3. Tại sao tỷ lệ rối loạn lipid máu lại cao ở bệnh nhân THA?
   Rối loạn lipid máu là yếu tố nguy cơ tim mạch phổ biến, làm tăng quá trình xơ vữa động mạch, góp phần làm tổn thương mạch máu não và tăng nguy cơ biến chứng ở bệnh nhân THA.

4. Phân độ THA theo WHO/ISH có ý nghĩa gì trong nghiên cứu này?
   Phân độ giúp đánh giá mức độ nghiêm trọng của THA, từ đó liên hệ với mức độ tổn thương lưu huyết não và lựa chọn chiến lược điều trị phù hợp.

5. Làm thế nào để cải thiện tình trạng lưu huyết não ở bệnh nhân THA?
   Kiểm soát huyết áp hiệu quả, điều chỉnh các yếu tố nguy cơ như lipid máu, béo phì, tăng cường vận động thể lực và sử dụng thuốc giãn mạch khi cần thiết là các biện pháp quan trọng để cải thiện lưu huyết não.

Kết luận

• Nghiên cứu xác định rõ đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và tình trạng lưu huyết não bất thường ở bệnh nhân THA điều trị tại Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Cần Thơ năm 2017-2018.
• Tỷ lệ giảm cường độ dòng máu não và tăng trương lực mạch máu não ở bệnh nhân THA cao hơn nhóm chứng, đặc biệt ở nam giới và người ≥ 60 tuổi.
• Rối loạn lipid máu và thừa cân – béo phì là các yếu tố nguy cơ phổ biến, góp phần làm trầm trọng tổn thương mạch máu não.
• Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc áp dụng REG trong đánh giá và quản lý bệnh nhân THA, đồng thời đề xuất các giải pháp can thiệp hiệu quả.
• Các bước tiếp theo cần tập trung vào nghiên cứu dài hạn, đa trung tâm và phát triển các chương trình giáo dục sức khỏe nhằm giảm gánh nặng biến chứng mạch máu não do THA.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng chăm sóc bệnh nhân THA và phòng ngừa biến chứng mạch máu não!