I. Nghiên cứu thực trạng véc tơ sốt xuất huyết dengue
Nghiên cứu tập trung vào thực trạng véc tơ sốt xuất huyết dengue tại huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa giai đoạn 2015-2017. Mục tiêu chính là đánh giá thành phần loài muỗi Aedes, tập tính trú đậu, sinh sản, và mức độ nhạy kháng với hóa chất diệt côn trùng. Kết quả cho thấy muỗi Aedes aegypti là loài chủ yếu truyền bệnh, với các chỉ số mật độ muỗi và Breteau tăng cao vào mùa dịch. Nghiên cứu cũng phát hiện sự kháng hóa chất nhóm pyrethroid ở một số quần thể muỗi, làm giảm hiệu lực của các biện pháp phòng chống hiện tại.
1.1. Thành phần loài và tập tính muỗi Aedes
Nghiên cứu xác định muỗi Aedes aegypti là loài chính truyền bệnh sốt xuất huyết dengue tại Diên Khánh. Muỗi có tập tính trú đậu trong nhà, đặc biệt ở các giá thể như quần áo, chăn màn. Độ cao trú đậu phổ biến là từ 1-2 mét. Muỗi sinh sản chủ yếu trong các dụng cụ chứa nước nhân tạo như bể, chum, vại.
1.2. Mức độ nhạy kháng hóa chất
Kết quả thử nghiệm cho thấy một số quần thể muỗi Aedes aegypti tại Diên Khánh đã kháng hóa chất nhóm pyrethroid, đặc biệt là deltamethrin và permethrin. Điều này làm giảm hiệu lực của các biện pháp phun hóa chất hiện tại, đòi hỏi cần có chiến lược sử dụng hóa chất luân phiên hoặc kết hợp.
II. Hiệu quả phòng chống muỗi Aedes
Nghiên cứu đánh giá hiệu quả phòng chống muỗi Aedes thông qua các biện pháp sử dụng hóa chất phun ULV và diệt bọ gậy. Các hóa chất mới như fludora co-max và sumilarv 2MR được thử nghiệm lần đầu tại Việt Nam, cho thấy hiệu lực cao trong việc diệt muỗi và ức chế bọ gậy. Nghiên cứu cũng đánh giá mức độ chấp thuận của cộng đồng đối với các biện pháp này.
2.1. Hiệu lực hóa chất phun ULV
Hóa chất fludora co-max và k-othrine 2EW được phun ULV trong nhà cho thấy hiệu lực diệt muỗi cao, đặc biệt là fludora co-max với tỷ lệ muỗi ngã gục đạt trên 90%. Tuy nhiên, cần lưu ý đến tác dụng không mong muốn như kích ứng da và hô hấp ở một số người dân.
2.2. Hiệu lực hóa chất diệt bọ gậy
Hóa chất sumilarv 2MR và temebate được thử nghiệm trong điều kiện phòng thí nghiệm và thực địa, cho thấy hiệu lực ức chế bọ gậy đạt trên 80%. Sumilarv 2MR đặc biệt hiệu quả trong việc giảm chỉ số Breteau và chỉ số dụng cụ chứa nước có bọ gậy tại các xã can thiệp.
III. Đánh giá tổng quan và ứng dụng thực tiễn
Nghiên cứu cung cấp cái nhìn toàn diện về thực trạng véc tơ sốt xuất huyết dengue và hiệu quả phòng chống muỗi Aedes tại Diên Khánh, Khánh Hòa. Kết quả nghiên cứu là cơ sở quan trọng để đề xuất các biện pháp phòng chống hiệu quả, đặc biệt trong bối cảnh xuất hiện muỗi kháng hóa chất. Các hóa chất mới như fludora co-max và sumilarv 2MR có tiềm năng lớn trong việc kiểm soát dịch bệnh tại địa phương.
3.1. Giá trị thực tiễn
Nghiên cứu đóng góp vào việc cải thiện chiến lược phòng chống sốt xuất huyết dengue tại các khu vực có nguy cơ cao. Việc sử dụng các hóa chất mới và luân phiên nhóm hóa chất giúp giảm nguy cơ kháng thuốc và nâng cao hiệu quả kiểm soát muỗi.
3.2. Hướng phát triển trong tương lai
Cần tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về cơ chế kháng hóa chất của muỗi Aedes và phát triển các biện pháp phòng chống bền vững, kết hợp giữa kiểm soát môi trường và sử dụng hóa chất an toàn.
