Luận án tiến sĩ: Nghiên cứu thành phần loài và đặc trưng phân bố của giáp xác nước ngọt tại Vườn Quốc Gia Phong Nha Kẻ Bàng

Các loài giáp xác nước ngọt tại Vườn Quốc Gia Phong Nha Kẻ Bàng có đặc điểm sinh học đa dạng, phù hợp với môi trường sống đặc thù. Nhóm Copepoda và Cladocera chiếm ưu thế về số lượng loài và mật độ cá thể. Các loài này thường sống ở tầng nổi, đóng vai trò quan trọng trong chuỗi thức ăn. Nhóm Ostracoda và Amphipoda lại thích nghi với môi trường đáy, đặc biệt là trong các thủy vực ngầm. Nghiên cứu cũng ghi nhận sự xuất hiện của các loài mới, góp phần làm phong phú thêm đa dạng sinh học của khu vực.

Sự phân bố giáp xác tại Vườn Quốc Gia Phong Nha Kẻ Bàng phụ thuộc chặt chẽ vào loại hình thủy vực. Các loài giáp xác nước ngọt được tìm thấy nhiều nhất trong các thủy vực ngầm như hang động, nơi có điều kiện môi trường ổn định và ít bị tác động bởi con người. Trong khi đó, các thủy vực lộ thiên như sông, suối cũng có sự hiện diện của nhiều loài, nhưng mật độ thấp hơn. Nghiên cứu còn chỉ ra sự biến động về phân bố giáp xác theo mùa, với mật độ cao hơn vào mùa mưa do nguồn thức ăn dồi dào.

Chất lượng môi trường nước ngọt là yếu tố quyết định đến sự tồn tại và phát triển của giáp xác nước ngọt. Nghiên cứu chỉ ra rằng, các thủy vực có độ pH trung tính và hàm lượng oxy hòa tan cao thường có mật độ giáp xác cao hơn. Ngược lại, sự gia tăng nồng độ các chất dinh dưỡng như NH4+ và PO43- có thể dẫn đến hiện tượng phú dưỡng, ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái nước ngọt và các loài động vật giáp xác.

Mật độ giáp xác nước ngọt tại Vườn Quốc Gia Phong Nha Kẻ Bàng có sự biến động rõ rệt theo mùa. Mùa mưa, với lượng nước dồi dào và nguồn thức ăn phong phú, là thời điểm mật độ giáp xác đạt cao nhất. Ngược lại, vào mùa khô, sự suy giảm nguồn nước và thức ăn khiến mật độ các loài giáp xác giảm đáng kể. Nghiên cứu cũng ghi nhận sự thích nghi của các loài giáp xác với điều kiện môi trường khắc nghiệt, đặc biệt là trong các thủy vực ngầm.

Phát triển du lịch bền vững là một trong những giải pháp quan trọng để bảo tồn đa dạng sinh học tại Vườn Quốc Gia Phong Nha Kẻ Bàng. Nghiên cứu đề xuất việc hạn chế số lượng khách tham quan các thủy vực ngầm, đồng thời tăng cường giáo dục nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường cho du khách. Các hoạt động du lịch cần được quy hoạch hợp lý để tránh gây ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái nước ngọt và các loài giáp xác.

Việc tăng cường nghiên cứu sinh thái và giám sát định kỳ các thủy vực tại Vườn Quốc Gia Phong Nha Kẻ Bàng là cần thiết để đánh giá tình trạng đa dạng sinh học của giáp xác nước ngọt. Nghiên cứu đề xuất xây dựng các chương trình quan trắc môi trường và sinh vật, đặc biệt là trong các thủy vực ngầm. Điều này sẽ giúp phát hiện sớm các nguy cơ đe dọa và đưa ra các biện pháp bảo vệ kịp thời.