Nghiên cứu thành phần loài giun tròn Nematoda ký sinh trên cá vược Perciformes ở biển ven bờ Việt Nam

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỞ ĐẦU

0.1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU

0.1.1. Những đặc điểm cơ bản về giun tròn ký sinh

0.1.2. Đặc điểm hình thái, cấu tạo giun tròn ký sinh

0.1.3. Vòng đời phát triển của giun tròn ký sinh

0.1.4. Đặc trưng phân bố giun tròn ký sinh

0.1.5. Tác hại của giun tròn ký sinh

0.1.6. Sơ lược về hệ thống phân loại giun tròn ký sinh

0.2. Hệ thống phân loại giun tròn ký sinh trên thế giới

0.2.1. Hệ thống phân loại giun tròn ký sinh ở Việt Nam

0.2.2. Một số đặc điểm cơ bản của khu hệ cá biển Việt Nam và bộ cá Vược

0.2.2.1. Một số đặc điểm cơ bản của khu hệ cá biển Việt Nam

0.2.2.2. Một số đặc điểm cơ bản của bộ cá Vược

0.2.3. Tình hình nghiên cứu giun tròn ký sinh ở cá biển

0.2.3.1. Giun tròn ký sinh ở cá biển khu vực châu Á – Thái Bình Dương

0.2.3.2. Giun tròn ký sinh ở cá biển Việt Nam

0.3. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

0.3.1. Đối tượng, thời gian, địa điểm và vật liệu nghiên cứu

0.3.1.1. Đối tượng nghiên cứu

0.3.1.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu

0.3.2. Phương pháp nghiên cứu

0.3.2.1. Cách tiếp cận

0.3.2.2. Thu thập cá biển (vật chủ) và định loại

0.3.2.3. Thu mẫu giun tròn (vật ký sinh) và định loại

0.3.2.4. Phương pháp xử lý số liệu

1. CHƯƠNG I: HỆ THỐNG PHÂN LOẠI GIUN TRÒN KÝ SINH Ở CÁ BIỂN

1.1. Thành phần loài giun tròn ký sinh ở một số loài cá thuộc bộ cá Vược ở biển ven bờ Việt Nam

1.1.1. Phân loại giun tròn ký sinh ở một số loài cá thuộc bộ cá vược ở biển ven bờ Việt Nam

1.1.1.1. Loài Capillaria sp.

1.1.1.2. Loài Anisakis typica Diesing, 1860

1.1.1.3. Loài Contracaecum osculatum (Rudolphi, 1802) Baylis, 1920

1.1.1.4. Loài Contracaecum sp.

1.1.1.5. Loài Terranova sp.

1.1.1.6. Loài Goezia sp.

1.1.1.7. Loài Hysterothylacium aduncum Rudolphi, 1802

1.1.1.8. Loài Hysterothylacium chorinemi (Parukhin, 1966) Bruce & Cannon, 1989

1.1.1.9. Loài Hysterothylacium fabri (Rudolphi, 1819) Deardorff & Overstreet, 1980

1.1.1.10. Loài Hysterothylacium longilabrum Li, Liu & Zhang, 2012

1.1.1.11. Loài Hysterothylacium sp.

1.1.1.12. Loài Raphidascaris acus Bloch, 1779

1.1.1.13. Loài Raphidascaris sp.

1.1.1.14. Loài Raphidascaroides nipponensis Yamaguti, 1941

1.1.1.15. Loài Porrocaecum sp.

1.1.1.16. Loài Haplonema sp.

1.1.1.17. Loài Ascarophis sp.

1.1.1.18. Loài Ascarophis moraveci Ha et al.

1.1.1.19. Loài Spinitectus echenei Parukhin, 1967

1.1.1.20. Loài Prospinitectus mollis Mamaev, 1968

1.1.1.21. Loài Buckleyella buckleyi Rasheed, 1963

1.1.1.22. Loài Philometra scieanae Yamaguti, 1941

1.1.1.23. Loài Philometroides atropi (Parukhin, 1966) Moravec & Ergens, 1970

1.1.1.24. Loài Camallanus carangis Olsen, 1954

1.1.1.25. Loài Camallanus sp.

1.1.1.26. Loài Procamallanus annulatus Yamaguti, 1955

1.1.1.27. Loài Procamallanus laeviconchus Wedl, 1862

1.1.1.28. Loài Procamallanus (Spirocamallanus) spiralis Baylis, 1923

1.1.1.29. Loài Procamallanus (Spirocamallanus) guttatusi Andrade-Salas, Pineda-Lopez et Garcia-Magana, 1994

1.1.1.30. Loài Procamallanus (Spirocamallanus) pereirai Annereaux, 1946

1.1.1.31. Loài Procamallanus (Spirocamallanus) dussumieri Bilqees, Khanum & Jehan, 1971

1.1.1.32. Loài Procamallanus (Spirocamallanus) sp.

1.1.1.33. Loài Cucullanus heterochrous Rudolphi, 1802

1.1.1.34. Loài Cucullanus rastrelligeri Thanapon Y.

1.1.1.35. Loài Cucullanus (Truttaedacnitis) Truttae Fabricius, 1794

1.1.1.36. Loài Cucullanus (Cucullanus) sp.

1.1.1.37. Loài Dichelyne sp.

1.1.2. Tỷ lệ và cường độ nhiễm giun tròn ký sinh ở một số loài cá thuộc bộ cá Vược ở biển ven bờ Việt Nam

1.1.2.1. Tỷ lệ nhiễm giun tròn theo họ cá

1.1.2.2. Tỷ lệ nhiễm giun tròn theo loài cá

1.1.2.3. Tỷ lệ nhiễm giun tròn ở cá biển thuộc bộ cá Vược theo các vùng, miền ở Việt Nam

1.1.2.4. Cường độ nhiễm giun tròn ký sinh ở một số loài cá thuộc bộ cá Vược ở biển ven bờ Việt Nam

1.1.2.5. Một số đặc điểm khu hệ giun tròn ký sinh của bộ cá Vược

2. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Giới thiệu và mục tiêu nghiên cứu

Nghiên cứu tập trung vào thành phần loài của giun tròn Nematoda ký sinh trên các loài cá thuộc bộ cá Vược (Perciformes) ở biển ven bờ Việt Nam. Mục tiêu chính là xác định thành phần loài, tỷ lệ và cường độ nhiễm giun tròn ký sinh, đồng thời đánh giá mức độ đa dạng sinh học của các loài giun tròn này. Nghiên cứu cũng nhằm bổ sung dữ liệu cho việc biên soạn tài liệu về giun tròn ký sinh ở cá biển Việt Nam, phát hiện các loài mới và vật chủ mới.

1.1. Tính cấp thiết của nghiên cứu

Việt Nam có bờ biển dài hơn 3.260 km, với nền kinh tế biển đóng vai trò quan trọng. Tuy nhiên, các bệnh ký sinh trùng, đặc biệt là giun tròn Nematoda, gây thiệt hại lớn cho ngành thủy sản. Nghiên cứu này nhằm đánh giá tình hình nhiễm giun tròn ký sinh trên cá biển, đặc biệt là bộ cá Vược, để giảm thiểu rủi ro và bảo vệ sức khỏe con người.

1.2. Mục tiêu cụ thể

Nghiên cứu xác định thành phần loài giun tròn ký sinh trên các loài cá thuộc bộ cá Vược ở biển ven bờ Việt Nam. Đồng thời, nghiên cứu cũng đánh giá tỷ lệ và cường độ nhiễm giun tròn, cung cấp dữ liệu cho các nghiên cứu tiếp theo về hệ sinh thái biển và động vật ký sinh.

II. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp thu thập mẫu cá từ các vùng biển ven bờ Việt Nam, sau đó tiến hành phân tích hình thái và sinh học phân tử để xác định thành phần loài giun tròn ký sinh. Các mẫu giun tròn được phân loại dựa trên đặc điểm hình thái và so sánh với các tài liệu hiện có.

2.1. Thu thập và xử lý mẫu

Các mẫu cá được thu thập từ nhiều vùng biển khác nhau, bao gồm Nam Định, Quảng Bình, và Khánh Hòa. Mẫu giun tròn được thu thập từ các cơ quan nội tạng của cá, sau đó được bảo quản và phân tích trong phòng thí nghiệm.

2.2. Phân loại và định danh

Các mẫu giun tròn được phân loại dựa trên đặc điểm hình thái như kích thước, cấu trúc cơ thể, và các đặc điểm sinh học khác. Sinh học phân tử cũng được áp dụng để xác định chính xác loài giun tròn ký sinh.

III. Kết quả và thảo luận

Nghiên cứu đã xác định được thành phần loài giun tròn ký sinh trên các loài cá thuộc bộ cá Vược ở biển ven bờ Việt Nam. Tổng cộng, 19 loài giun tròn đã được phát hiện, trong đó có loài Cucullanus (Cucullanus) sp. có thể là loài mới cho khoa học. Tỷ lệ nhiễm giun tròn khác nhau giữa các vùng biển, với mức độ nhiễm cao nhất ở Khánh Hòa.

3.1. Thành phần loài giun tròn ký sinh

Nghiên cứu đã phát hiện 19 loài giun tròn ký sinh trên các loài cá thuộc bộ cá Vược, bao gồm các loài như Anisakis typica, Contracaecum osculatum, và Hysterothylacium aduncum. Một số loài có khả năng gây bệnh cho người, đặc biệt là khi tiêu thụ cá sống hoặc chưa nấu chín.

3.2. Tỷ lệ và cường độ nhiễm

Tỷ lệ nhiễm giun tròn cao nhất được ghi nhận ở Khánh Hòa, với cường độ nhiễm trung bình là 5-10 cá thể giun tròn trên mỗi cá thể cá. Các vùng biển khác như Nam Định và Quảng Bình có tỷ lệ nhiễm thấp hơn, phản ánh sự khác biệt về môi trường sống và điều kiện sinh thái.

IV. Ý nghĩa và ứng dụng

Nghiên cứu cung cấp dữ liệu quan trọng về thành phần loài và tình hình nhiễm giun tròn ký sinh trên cá biển Việt Nam, đặc biệt là bộ cá Vược. Kết quả nghiên cứu có thể được ứng dụng trong việc quản lý và bảo vệ nguồn lợi thủy sản, cũng như phòng ngừa các bệnh ký sinh trùng lây sang người.

4.1. Đóng góp khoa học

Nghiên cứu đã bổ sung 19 loài giun tròn mới vào danh sách khu hệ Việt Nam, đồng thời xác định 26 loài cá biển là vật chủ mới. Đây là nguồn tư liệu quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về giun tròn ký sinh và hệ sinh thái biển.

4.2. Ứng dụng thực tiễn

Kết quả nghiên cứu giúp nâng cao nhận thức về nguy cơ nhiễm giun tròn ký sinh từ cá biển, đặc biệt là các loài cá có giá trị kinh tế cao. Điều này hỗ trợ việc xây dựng các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát bệnh ký sinh trùng trong ngành thủy sản.

Luận án tiến sĩ: Thành phần loài giun tròn Nematoda ký sinh trên cá vược Perciformes tại biển ven bờ Việt Nam