Nghiên cứu tác dụng kháng ung thư đầu cổ của virus vaccine sởi phối hợp với nimotuzumab trên thực nghiệm

• Tác giả: Ngô Thu Hằng
• Người hướng dẫn: GS. Nguyễn Lĩnh Toàn
• Trường học: Học viện Quân Y
• Chuyên ngành: Khoa học y sinh
• Đề tài: Nghiên cứu tác dụng kháng ung thư đầu cổ của virus vaccine sởi phối hợp với Nimotuzumab trên thực nghiệm
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ y học
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. ĐẠI CƯƠNG VỀ UNG THƯ ĐẦU CỔ
• 1.1.1. Khái niệm ung thư đầu cổ
• 1.1.2. Tỷ lệ mắc ung thư đầu cổ
• 1.2. CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ LIÊN QUAN ĐẾN UNG THƯ ĐẦU CỔ
• 1.2.1. Khói thuốc lá và ung thư
• 1.2.2. Rượu liên quan đến ung thư
• 1.2.3. HPV và ung thư biểu mô tế bào vảy họng miệng
• 1.2.4. EBV và ung thư biểu mô họng mũi
• 1.3. CƠ CHẾ BỆNH PHÂN TỬ CỦA UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO VẢY ĐẦU VÀ CỔ
• 1.3.1. Đột biến gen liên quan đến sự tăng sinh tế bào
• 1.3.2. Đột biến gen Notch/p63
• 1.3.3. Vai trò các gen trên con đường tín hiệu tế bào
• 1.3.4. Vai trò của tín hiệu TGF-β/SMAD đối với sự kết dính và xâm lấn
• 1.4. CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ UNG THƯ ĐẦU CỔ
• 1.4.1. Các phương pháp điều trị kinh điển
• 1.4.2. Các liệu pháp điều trị đích trong ung thư tế bào vảy vùng đầu và cổ
• 1.5. KHÁNG THỂ ĐƠN DÒNG NIMOTUZUMAB TRONG LIỆU PHÁP ĐIỀU TRỊ ĐÍCH UNG THƯ ĐẦU CỔ
• 1.5.1. Khái niệm kháng thể đơn dòng
• 1.5.2. Cơ chế tác dụng của Nimotuzumab trong điều trị ung thư đầu cổ
• 1.6. VIRUS VACCINE SỞI TRONG LIỆU PHÁP VIRUS LY GIẢI TẾ BÀO UNG THƯ
• 1.6.1. Thụ thể của virus sởi
• 1.6.2. Hiệu lực vaccine sởi giảm độc lực và tính an toàn
• 1.6.3. Virus vaccine sởi và các phản ứng miễn dịch chống ung thư
• 1.6.4. Các cơ chế gây ly giải tế bào ung thư
• 1.6.5. Các thử nghiệm lâm sàng
• 1.7. SỬ DỤNG PHỐI HỢP VIRUS VACCINE SỞI VÀ KHÁNG THỂ ĐƠN DÒNG NIMOTUZUMAB TRONG ĐIỀU TRỊ UNG THƯ
• 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. ĐỐI TƯỢNG VÀ VẬT LIỆU NGHIÊN CỨU
• 2.1.1. Các dòng tế bào
• 2.1.2. Kháng thể đơn dòng Nimotuzumab
• 2.1.3. Trang thiết bị sử dụng cho nghiên cứu
• 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.2.1. Đánh giá khả năng ức chế tế bào và chết theo chương trình của virus vaccine sởi phối hợp Nimotuzumab trên dòng tế bào ung thư đầu cổ người Hep2
• 2.2.2. Đánh giá tác dụng kháng ung thư của MeV phối hợp Nimotuzumab trên mô hình chuột thiếu hụt miễn dịch mang khối u đầu cổ người Hep2
• 2.3. THỜI GIAN, ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU
• 2.4. PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH KẾT QUẢ, XỬ LÝ SỐ LIỆU
• 2.5. ĐẠO ĐỨC NGHIÊN CỨU TRÊN ĐỘNG VẬT
• 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. TÁC DỤNG KHÁNG UNG THƯ CỦA VIRUS VACCINE SỞI PHỐI HỢP VỚI NIMOTUZUMAB IN VITRO
• 3.1.1. Tăng sinh virus vaccine và các dòng tế bào
• 3.1.2. Chuẩn độ virus CCID50
• 3.1.3. Tế bào Hep2 điều trị bằng virus tạo hợp bào in vitro
• 3.1.4. Kết quả đánh giá khả năng ức chế tế bào bằng thử nghiệm MTT
• 3.1.5. Đánh giá tỷ lệ tế bào chết theo chương trình (chết apoptosis)
• 3.2. KẾT QUẢ TÁC DỤNG KHÁNG UNG THƯ CỦA VIRUS VACCINE SỞI VÀ NIMOTUZUMAB TRÊN MÔ HÌNH CHUỘT THIẾU HỤT MIỄN DỊCH MANG KHỐI UNG THƯ ĐẦU CỔ NGƯỜI
• 3.2.1. Kết quả tạo khối u tế bào Hep2 trên chuột nude
• 3.2.2. Kết quả tác dụng kháng ung thư của MeV và Nimotuzumab
• 3.2.3. Kết quả đánh giá tế bào chết theo chương trình bằng phương pháp Flow cytometry trên tế bào tách ra từ mô ung thư
• 3.2.4. Hình ảnh mô bệnh học khối ung thư đầu cổ người Hep 2 trên chuột thiếu hụt miễn dịch ghép dị loài
• 3.2.5. Đánh giá siêu cấu trúc tế bào ung thư đầu cổ người Hep2 sau điều trị bằng MeV phối hợp với Nimotuzumab dưới kính hiển vi điện tử truyền qua
• 3.3. LỰA CHỌN KẾT HỢP VIRUS VACCINE SỞI VÀ KHÁNG THỂ
• 3.4. TÁC DỤNG LY GIẢI TẾ BÀO HEP2 IN VITRO CỦA MEV VÀ NIMOTUZUMAB
• 3.4.1. Xác định nồng độ virus bằng phương pháp chuẩn độ CCID50
• 3.4.2. MeV và Nimotuzumab ly giải trực tiếp tế bào Hep2 bằng cách hợp bào in vitro
• 3.4.3. Đánh giá khả năng ức chế tế bào bằng thử nghiệm MTT
• 3.4.4. MeV và Nimotuzumab ly giải tế bào Hep2 in vitro thông qua kích hoạt tế bào chết apoptosis
• 3.4.5. MeV và Nimotuzumab có tác dụng ức chế quá trình tăng sinh tế bào in vitro thông qua kích hoạt STAT3, ISG15
• 3.5. HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ CỦA MEV KẾT HỢP NIMOTUZUMAB TRÊN MÔ HÌNH CHUỘT THIẾU HỤT MIỄN DỊCH MANG KHỐI UNG THƯ BIỂU MÔ VẢY ĐẦU CỔ
• 3.5.1. Tỷ lệ tạo khối ung thư trên chuột nude bằng kỹ thuật ghép dị loại
• 3.5.2. MeV kết hợp Nimotuzumab không gây độc toàn thân cho chuột nude mang khối u đầu cổ
• 3.5.3. MeV và Nimotuzumab có tác dụng hạn chế sự phát triển khối ung thư biểu mô vảy đầu cổ
• 3.5.4. Kết hợp MeV và Nimotuzumab có tác dụng kéo dài thời gian sống của chuột mang khối ung thư biểu mô vảy đầu cổ
• 3.5.5. Kết quả phân tích siêu cấu trúc tế bào Hep2 trên chuột nude được điều trị bằng MeV kết hợp với Nimotuzumab
• 3.6. HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
• LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC HÌNH

I. Tác dụng kháng ung thư của virus vaccine sởi và nimotuzumab

Nghiên cứu tập trung vào tác dụng kháng ung thư của virus vaccine sởi kết hợp với nimotuzumab trong điều trị ung thư đầu cổ. Virus vaccine sởi được sử dụng như một liệu pháp virus ly giải tế bào ung thư (Oncolytic virus), có khả năng xâm nhập và nhân lên đặc hiệu trong tế bào ung thư, gây ly giải tế bào và kích thích đáp ứng miễn dịch chống ung thư. Nimotuzumab, một kháng thể đơn dòng, nhắm vào thụ thể tăng trưởng biểu bì (EGFR), có tác dụng ức chế tăng sinh tế bào và cảm ứng tế bào chết theo chương trình (apoptosis). Sự kết hợp hai phương pháp này hứa hẹn mang lại hiệu quả điều trị cao hơn so với việc sử dụng đơn lẻ.

1.1. Cơ chế tác dụng của virus vaccine sởi

Virus vaccine sởi (MeV) hoạt động bằng cách xâm nhập vào tế bào ung thư, nhân lên và gây ly giải tế bào. Quá trình này không chỉ tiêu diệt tế bào ung thư mà còn kích thích hệ miễn dịch của cơ thể nhận diện và tấn công các tế bào ung thư còn lại. Nghiên cứu chỉ ra rằng MeV có khả năng tạo hợp bào (syncytia) trong tế bào ung thư, dẫn đến sự phá hủy tế bào hàng loạt. Điều này làm tăng hiệu quả điều trị và giảm nguy cơ tái phát ung thư.

1.2. Cơ chế tác dụng của nimotuzumab

Nimotuzumab là một kháng thể đơn dòng nhắm vào thụ thể EGFR, thường được biểu hiện quá mức trong tế bào ung thư đầu cổ. Bằng cách ức chế EGFR, nimotuzumab ngăn chặn tín hiệu tăng trưởng và phân chia tế bào, đồng thời kích hoạt quá trình apoptosis. Ngoài ra, nimotuzumab còn làm tăng độ nhạy của tế bào ung thư với xạ trị và hóa trị, giúp tăng hiệu quả điều trị tổng thể.

II. Nghiên cứu kháng ung thư đầu cổ

Nghiên cứu được thực hiện trên mô hình chuột thiếu hụt miễn dịch mang khối ung thư đầu cổ người Hep2. Kết quả cho thấy sự kết hợp giữa virus vaccine sởi và nimotuzumab có tác dụng ức chế sự phát triển của khối u và kéo dài thời gian sống của chuột. Phương pháp này không gây độc toàn thân và có tiềm năng ứng dụng cao trong điều trị ung thư đầu cổ.

2.1. Kết quả in vitro

Trong nghiên cứu in vitro, virus vaccine sởi và nimotuzumab được thử nghiệm trên dòng tế bào ung thư đầu cổ Hep2. Kết quả cho thấy sự kết hợp này làm tăng tỷ lệ tế bào chết theo chương trình (apoptosis) và ức chế sự tăng sinh tế bào ung thư. Thử nghiệm MTT và phương pháp Flow cytometry đã xác nhận hiệu quả kháng ung thư của liệu pháp kết hợp.

2.2. Kết quả in vivo

Trên mô hình chuột, liệu pháp kết hợp virus vaccine sởi và nimotuzumab đã làm giảm đáng kể thể tích khối u và kéo dài thời gian sống của chuột. Phân tích mô bệnh học và siêu cấu trúc tế bào cho thấy sự phá hủy tế bào ung thư và kích hoạt quá trình apoptosis. Kết quả này mở ra triển vọng ứng dụng liệu pháp kết hợp trong điều trị ung thư đầu cổ trên lâm sàng.

III. Liệu pháp kết hợp trong điều trị ung thư

Liệu pháp kết hợp virus vaccine sởi và nimotuzumab là một hướng đi mới trong điều trị ung thư đầu cổ. Sự kết hợp này không chỉ tăng cường hiệu quả điều trị mà còn giảm thiểu tác dụng phụ so với các phương pháp truyền thống như hóa trị và xạ trị. Nghiên cứu này đóng góp quan trọng vào việc phát triển các liệu pháp điều trị đích và miễn dịch trong ung thư.

3.1. Tiềm năng ứng dụng

Kết quả nghiên cứu cho thấy liệu pháp kết hợp có tiềm năng ứng dụng cao trong điều trị ung thư đầu cổ, đặc biệt là các trường hợp kháng trị. Phương pháp này có thể được kết hợp với các liệu pháp khác như xạ trị và hóa trị để tăng hiệu quả điều trị tổng thể.

3.2. Hạn chế và hướng phát triển

Mặc dù kết quả nghiên cứu rất khả quan, nhưng vẫn cần thêm các thử nghiệm lâm sàng để đánh giá tính an toàn và hiệu quả trên người. Ngoài ra, cần nghiên cứu thêm về cơ chế tác dụng và tối ưu hóa liều lượng để đạt hiệu quả điều trị tối đa.