I. Giới thiệu chung
Luận văn này nghiên cứu tác động của cấu trúc sở hữu và cơ chế điều hành đến chi phí đại diện trong các công ty niêm yết trên sàn HOSE. Tác giả sử dụng chỉ tiêu hiệu suất sử dụng tài sản và chi phí hoạt động/doanh thu để đo lường chi phí đại diện. Mô hình ước lượng hồi quy tuyến tính bội theo phương pháp OLS được áp dụng để đánh giá tác động của các nhân tố này. Mẫu nghiên cứu bao gồm 77 công ty trong hai năm 2010 và 2011. Kết quả cho thấy mức độ giải thích của mô hình khi sử dụng biến phụ thuộc là chi phí hoạt động/doanh thu thấp hơn so với hiệu suất sử dụng tài sản. Điều này cho thấy sự phức tạp trong mối quan hệ giữa cấu trúc sở hữu và chi phí đại diện. Tác giả cũng chỉ ra rằng tỷ lệ sở hữu cổ phần nội bộ càng cao thì chi phí đại diện càng lớn, trong khi sự hiện diện của thành viên nữ trong hội đồng quản trị có tác động tích cực đến việc giảm chi phí đại diện.
II. Các nghiên cứu trên thế giới
Nghiên cứu về mối quan hệ giữa cấu trúc sở hữu và chi phí đại diện đã được thực hiện rộng rãi trên thế giới. Các nghiên cứu như của Jensen & Meckling (1976) đã đặt nền móng cho lý thuyết đại diện, cho thấy rằng sự phân định giữa quyền sở hữu và quyền quản lý có thể dẫn đến chi phí đại diện. Các nghiên cứu khác như của Ang và các cộng sự (1999) và Singh & Davidson (2002) đã chỉ ra rằng tỷ lệ sở hữu cổ phần của nhà quản lý có thể ảnh hưởng đến chi phí đại diện. Cụ thể, tỷ lệ sở hữu cổ phần của nhà quản lý càng cao thì chi phí đại diện càng giảm. Tuy nhiên, một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng khi tỷ lệ sở hữu cổ phần nằm trong khoảng từ 5% đến 25%, hiệu ứng “ngăn chặn” có thể xảy ra, dẫn đến chi phí đại diện gia tăng.
III. Tác động của hội đồng quản trị
Hội đồng quản trị đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát và điều hành công ty. Nghiên cứu cho thấy rằng quy mô và thành phần của hội đồng quản trị có thể ảnh hưởng đến chi phí đại diện. Các thành viên hội đồng quản trị bên ngoài thường được xem là những người giám sát hiệu quả hơn, giúp giảm thiểu chi phí đại diện. Tuy nhiên, một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng quy mô hội đồng quản trị quá lớn có thể dẫn đến vấn đề “người đi xe miễn phí”, làm giảm hiệu quả giám sát. Đặc biệt, sự hiện diện của thành viên nữ trong hội đồng quản trị đã được chứng minh là có tác động tích cực đến việc giảm chi phí đại diện, nhờ vào khả năng giám sát và kiểm soát tốt hơn.
IV. Kết luận và hướng nghiên cứu tiếp theo
Luận văn đã chỉ ra rằng cấu trúc sở hữu và cơ chế điều hành có tác động đáng kể đến chi phí đại diện trong các công ty niêm yết. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng việc tăng cường sự hiện diện của thành viên nữ trong hội đồng quản trị và giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần nội bộ có thể giúp giảm thiểu chi phí đại diện. Hướng nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc phân tích sâu hơn về các yếu tố khác ảnh hưởng đến chi phí đại diện, cũng như mở rộng mẫu nghiên cứu ra các công ty không niêm yết để có cái nhìn toàn diện hơn về vấn đề này.
