Nghiên cứu sự tham gia quản lý rừng cộng đồng tại vùng đệm Vườn Quốc Gia Xuân Sơn, Phú Thọ

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỞ ĐẦU

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1. Nhận thức chung về vấn đề nghiên cứu

1.1.1. Cộng đồng địa phương và quản lý rừng cộng đồng

1.1.2. Vùng đệm và quy chế quản lý vùng đệm ở Việt Nam

1.2. Tổng quan vấn đề nghiên cứu trên thế giới

1.3. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ở Việt Nam

1.4. Quá trình phát triển lâm nghiệp cộng đồng ở Việt Nam

1.5. Những nghiên cứu chính về quản lý rừng cộng đồng ở Việt Nam

1.6. Bài học kinh nghiệm về quản lý rừng cộng đồng ở Việt Nam

2. CHƯƠNG 2: QUAN ĐIỂM, MỤC TIÊU, ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Quan điểm nghiên cứu

2.2. Mục tiêu nghiên cứu

2.2.1. Mục tiêu tổng quát

2.2.2. Mục tiêu cụ thể

2.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

2.4. Nội dung nghiên cứu

2.4.1. Nghiên cứu thực trạng quản lý và mức độ tham gia của cộng đồng trong công tác quản lý tài nguyên rừng, ĐDSH ở địa phương

2.4.2. Nghiên cứu vai trò của cộng đồng, những nguyên nhân cản trở hoặc thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng vào quản lý tài nguyên rừng

2.4.3. Nghiên cứu đề xuất một số giải pháp thu hút cộng đồng cùng tham gia quản lý bảo vệ tài nguyên rừng và ĐDSH tại vùng đệm VQG

2.5. Phương pháp nghiên cứu

2.5.1. Phương pháp luận

2.5.2. Phương pháp và công cụ thu thập số liệu, thông tin

2.5.3. Xử lý, tổng hợp và phân tích số liệu

3. CHƯƠNG 3: ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ XÃ HỘI KHU VỰC NGHIÊN CỨU

3.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên

3.1.1. Vị trí địa lý, hành chính

3.1.2. Địa hình, địa mạo

3.1.3. Khí hậu, thuỷ văn

3.1.4. Thổ nhưỡng, đất đai

3.1.5. Tài nguyên rừng và tình hình sử dụng đất

3.2. Điều kiện kinh tế xã hội

3.2.1. Điều kiện tự nhiên kinh tế xã hội các xã vùng đệm

3.2.2. Tình hình kinh tế xã hội xã Xuân Đài

3.2.3. Đánh giá thuận lợi, khó khăn về điều kiện kinh tế xã hội

3.2.4. Khó khăn

4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN

4.1. Nghiên cứu thực trạng quản lý tài nguyên rừng, ĐDSH ở địa phương và những yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý rừng

4.1.1. Các hình thức quản lý rừng khu vực nghiên cứu

4.1.2. Thực trạng hoạt động bảo vệ, sử dụng rừng tại địa phương

4.1.3. Hoạt động khai thác, sử dụng rừng và đất rừng ở địa phương, những nguy cơ và thách thức

4.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý rừng ở khu vực nghiên cứu

4.1.5. Nghiên cứu vai trò của cộng đồng, những nguyên nhân cản trở và thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng vào quản lý tài nguyên rừng ở địa phương

4.1.5.1. Các tổ chức cộng đồng ở địa phương và vai trò của cộng đồng trong quản lý tài nguyên rừng

4.1.5.2. Những yếu tố cản trở và thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng và quản lý tài nguyên rừng ở địa phương

4.1.6. Đề xuất một số giải pháp thu hút cộng đồng vào quản lý tài nguyên rừng

4.1.6.1. Giải pháp tổ chức quản lý rừng dựa vào cộng đồng

4.1.6.2. Những giải pháp về kinh tế

4.1.6.3. Những giải pháp về xã hội

4.1.6.4. Những giải pháp về khoa học công nghệ

KẾT LUẬN, TỒN TẠI VÀ KHUYẾN NGHỊ

5.1. Khuyến nghị

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về quản lý rừng cộng đồng

Quản lý rừng cộng đồng là một phương pháp quan trọng trong việc bảo tồn tài nguyên rừng và phát triển bền vững. Quản lý rừng cộng đồng không chỉ giúp nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên mà còn tạo ra sự gắn kết giữa cộng đồng và môi trường. Theo Darcy Davis Case (1990), cộng đồng địa phương là nhóm người cùng sống và chia sẻ các mục tiêu chung. Việc quản lý tài nguyên rừng dựa vào cộng đồng đã chứng minh được hiệu quả trong nhiều trường hợp, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Các giải pháp quản lý rừng cộng đồng thường dựa trên phong tục tập quán và kiến thức bản địa, từ đó phát huy năng lực nội sinh của cộng đồng. Điều này không chỉ giúp bảo vệ tài nguyên mà còn cải thiện sinh kế cho người dân địa phương.

1.1. Khái niệm và vai trò của cộng đồng trong quản lý rừng

Cộng đồng địa phương đóng vai trò quan trọng trong quản lý rừng cộng đồng. Họ không chỉ là những người sử dụng tài nguyên mà còn là những người bảo vệ tài nguyên. Việc giao đất lâm nghiệp cho cộng đồng giúp họ có trách nhiệm hơn trong việc bảo vệ và phát triển rừng. Sự tham gia của cộng đồng không chỉ dừng lại ở việc bảo vệ tài nguyên mà còn bao gồm việc phát triển các hoạt động kinh tế bền vững. Điều này giúp giảm áp lực lên tài nguyên rừng và tạo ra lợi ích kinh tế cho người dân. Như vậy, quản lý rừng cộng đồng không chỉ là một phương pháp bảo tồn mà còn là một chiến lược phát triển kinh tế xã hội.

II. Vùng đệm và quy chế quản lý

Vùng đệm là khu vực nằm liền kề với các VQG và khu BTTN, có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ tài nguyên rừng. Theo Quyết định 186/2006/QĐ-TTg, vùng đệm được xác định nhằm ngăn chặn sự xâm hại của con người tới VQG. Việc xây dựng và quản lý vùng đệm cần phải có sự tham gia của cộng đồng địa phương. Cơ quan chính quyền cần lập dự án đầu tư phát triển sản xuất và cơ sở hạ tầng nông thôn để ổn định cuộc sống cho cộng đồng. Điều này không chỉ giúp bảo vệ tài nguyên mà còn tạo ra cơ hội phát triển cho người dân. Sự tham gia của cộng đồng trong quản lý vùng đệm là rất cần thiết để đạt được mục tiêu bảo tồn và phát triển bền vững.

2.1. Tầm quan trọng của vùng đệm

Vùng đệm có vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát triển bền vững. Nó không chỉ là vành đai bảo vệ cho VQG mà còn là nơi để cộng đồng tham gia vào các hoạt động bảo vệ tài nguyên. Đầu tư phát triển vùng đệm giúp giảm thiểu áp lực lên tài nguyên rừng và tạo ra lợi ích cho người dân. Việc xác định rõ ràng mục tiêu phát triển vùng đệm và có các dự án thực hiện là rất cần thiết. Sự tham gia của cộng đồng trong quản lý vùng đệm sẽ giúp họ cảm thấy có trách nhiệm hơn với tài nguyên mà họ đang sử dụng.

III. Thực trạng quản lý rừng tại VQG Xuân Sơn

VQG Xuân Sơn là một trong những khu vực có giá trị sinh thái cao, nhưng cũng đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc quản lý tài nguyên rừng. Các hoạt động khai thác, sử dụng rừng không bền vững đã gây ra nhiều tác động tiêu cực đến môi trường. Việc thiếu sự tham gia của cộng đồng trong quản lý rừng đã dẫn đến tình trạng suy thoái tài nguyên. Cần có những giải pháp cụ thể để thu hút cộng đồng tham gia vào công tác bảo vệ tài nguyên rừng. Điều này không chỉ giúp cải thiện hiệu quả quản lý mà còn tạo ra lợi ích cho người dân địa phương.

3.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý rừng

Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý rừng tại VQG Xuân Sơn. Trong đó, sự tham gia của cộng đồng là yếu tố quan trọng nhất. Các tổ chức cộng đồng cần được củng cố và phát triển để có thể tham gia vào các hoạt động quản lý tài nguyên. Bên cạnh đó, cần có sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương trong việc xây dựng các chính sách phù hợp để khuyến khích sự tham gia của cộng đồng. Việc nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của bảo vệ tài nguyên rừng cũng là một yếu tố cần thiết để đạt được hiệu quả trong quản lý rừng.

IV. Giải pháp thu hút cộng đồng tham gia quản lý rừng

Để thu hút cộng đồng tham gia vào quản lý rừng, cần có những giải pháp cụ thể và thiết thực. Một trong những giải pháp quan trọng là tổ chức các hoạt động tuyên truyền, giáo dục về bảo vệ tài nguyên rừng. Cần tạo ra các cơ hội cho cộng đồng tham gia vào các hoạt động bảo vệ và phát triển rừng. Việc xây dựng các mô hình quản lý rừng cộng đồng thành công sẽ là minh chứng cho sự hiệu quả của việc tham gia của cộng đồng. Ngoài ra, cần có các chính sách hỗ trợ về kinh tế cho cộng đồng để họ có thể yên tâm tham gia vào công tác bảo vệ tài nguyên.

4.1. Các mô hình quản lý rừng cộng đồng

Các mô hình quản lý rừng cộng đồng đã được áp dụng thành công ở nhiều nơi trên thế giới. Những mô hình này không chỉ giúp bảo vệ tài nguyên mà còn tạo ra lợi ích kinh tế cho cộng đồng. Cần nghiên cứu và áp dụng các mô hình phù hợp với điều kiện thực tế tại VQG Xuân Sơn. Việc xây dựng các mô hình này cần có sự tham gia của cộng đồng từ khâu thiết kế đến thực hiện. Điều này sẽ giúp cộng đồng cảm thấy có trách nhiệm hơn với tài nguyên rừng và nâng cao hiệu quả quản lý.

Luận Văn Thạc Sĩ: Sự Tham Gia Quản Lý Rừng Của Cộng Đồng Tại Vùng Đệm Vườn Quốc Gia Xuân Sơn, Tỉnh Phú Thọ