I. Tổng quan về bệnh tự miễn
Bệnh tự miễn là tình trạng hệ thống miễn dịch tấn công chính cơ thể mình. Hệ thống miễn dịch thường có khả năng phân biệt giữa các tế bào lạ và tế bào của bản thân. Tuy nhiên, trong bệnh tự miễn, hệ thống miễn dịch nhầm lẫn và giải phóng các protein gọi là tự kháng thể để tấn công các tế bào khỏe mạnh. Bệnh tự miễn có thể được chia thành hai loại: bệnh tự miễn cơ quan và bệnh tự miễn hệ thống. Bệnh tự miễn hệ thống, như lupus ban đỏ hệ thống (LPBĐHT) và xơ cứng bì hệ thống (XCBHT), gây tổn thương không đặc hiệu cho nhiều cơ quan. Tỷ lệ mắc bệnh tự miễn đang gia tăng, với khoảng 8% dân số bị ảnh hưởng. Đặc biệt, LPBĐHT và XCBHT là hai bệnh tự miễn phổ biến nhất, thường gặp ở nữ giới với tỷ lệ nữ/nam xấp xỉ 10/1. Tăng áp động mạch phổi (TAĐMP) là một trong những biến chứng nghiêm trọng của bệnh tự miễn, với tỷ lệ mắc bệnh dao động từ 4,2% đến 32% tùy theo loại bệnh tự miễn.
II. Định nghĩa và phân loại tăng áp động mạch phổi
Tăng áp động mạch phổi là tình trạng tăng áp lực trong động mạch phổi, dẫn đến suy giảm chức năng tim phải. Tình trạng này có thể do nhiều nguyên nhân, trong đó bệnh tự miễn là một yếu tố quan trọng. Tăng áp động mạch phổi được phân loại thành nhiều loại, bao gồm tăng áp động mạch phổi vô căn và tăng áp động mạch phổi thứ phát do các bệnh lý khác. Tăng áp động mạch phổi có thể gây ra các triệu chứng như khó thở, mệt mỏi và đau ngực. Việc chẩn đoán sớm và chính xác là rất quan trọng để cải thiện tiên lượng cho bệnh nhân. Siêu âm tim là một trong những phương pháp chẩn đoán hiệu quả, giúp đánh giá hình thái và chức năng của thất phải, từ đó xác định mức độ nghiêm trọng của tình trạng tăng áp động mạch phổi.
III. Phương pháp chẩn đoán hình ảnh trong đánh giá chức năng thất phải
Chẩn đoán hình ảnh đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá chức năng thất phải ở bệnh nhân mắc bệnh tự miễn có tăng áp động mạch phổi. Siêu âm tim là phương pháp phổ biến nhất, cho phép đánh giá hình thái và chức năng của thất phải một cách không xâm lấn. Các kỹ thuật siêu âm như Doppler mô, siêu âm đánh giá sức căng cơ tim (strain) và siêu âm 3D, 4D đang ngày càng được áp dụng để phát hiện sớm các rối loạn chức năng thất phải. Những phương pháp này giúp cung cấp thông tin chi tiết về tình trạng huyết động và chức năng tim, từ đó hỗ trợ trong việc chẩn đoán và theo dõi diễn biến bệnh. Việc sử dụng siêu âm tim trong đánh giá chức năng thất phải ở bệnh nhân tự miễn có tăng áp động mạch phổi không chỉ giúp phát hiện sớm mà còn có thể dự đoán tiên lượng bệnh.
IV. Kết quả nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn
Nghiên cứu về hình thái và chức năng thất phải ở bệnh nhân mắc lupus ban đỏ hệ thống và xơ cứng bì có tăng áp động mạch phổi đã chỉ ra rằng siêu âm tim là công cụ hữu ích trong việc đánh giá tình trạng bệnh. Kết quả cho thấy có sự tương quan giữa chức năng thất phải và các đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của bệnh nhân. Việc đánh giá chính xác chức năng thất phải không chỉ giúp chẩn đoán sớm mà còn có thể cải thiện quản lý điều trị cho bệnh nhân. Các chỉ số như nồng độ NT-proBNP cũng được xác định là có giá trị trong việc chẩn đoán tăng áp động mạch phổi. Những phát hiện này có thể giúp các bác sĩ đưa ra quyết định điều trị kịp thời và hiệu quả hơn cho bệnh nhân mắc bệnh tự miễn.
