Luận văn thạc sĩ về sáng tác văn học của gia đình Tam Gia xã trong thời kỳ Nguyễn

• Tác giả: Trịnh Hoài Đức
• Người hướng dẫn: PGS. Trần Ngọc Vương
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Văn học
• Đề tài: Nghiên cứu sáng tác văn học gia đình Tam Gia xã thời Nguyễn
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ văn học
• Năm xuất bản: 2008
• Địa điểm: Hà Nội

• Lời cảm ơn
• Lời cam đoan
• PHẦN MỞ ĐẦU
• 1.1. Ý nghĩa, mục đích của đề tài
• 1.2. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài
• 1.3. Mục đích của đề tài
• 1.4. Lịch sử vấn đề
• 1.5. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của đề tài
• 1.6. Phương pháp nghiên cứu
• 1.7. Những đóng góp mới của đề tài
• 1.8. Bố cục của luận văn
• 1. Chương 1: Bối cảnh thời đại và thân thế, sự nghiệp của Gia Định tam gia
• 1.1. Tình hình chính trị-xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỷ XIX
• 1.1.1. Việt Nam nửa cuối thế kỷ XVIII
• 1.1.2. Việt Nam nửa đầu thế kỷ XIX
• 1.1.3. Người Minh Hương ở Việt Nam
• 1.1.4. Văn học miền Nam Việt Nam trong bối cảnh văn hóa nghệ thuật dân tộc
• 1.2. Gia Định tam gia: thân thế và sự nghiệp
• 1.2.1. Trịnh Hoài Đức
• 1.2.2. Lê Quang Định
• 1.2.3. Ngô Nhơn Tĩnh
• 1.3. Tiểu kết chương 1
• 2. Chương 2: Sáng tác văn học của Gia Định tam gia
• 2.1. Trịnh Hoài Đức
• 2.1.1. Bộ sách Gia Định thành thông chí – một công trình có giá trị lịch sử, địa lý, văn hóa về vùng đất Nam kỳ
• 2.1.2. Giá trị của Cấn Trai thi tập
• 2.1.2.1. Tình yêu quê hương, đất nước
• 2.1.2.2. Tình cảm đối với gia đình, bạn bè
• 2.1.2.3. Tình yêu đối với thiên nhiên và cái đẹp
• 2.1.2.4. Những tâm sự thầm kín
• 2.2. Lê Quang Định
• 2.2.1. Bộ sách Hoàng Việt nhất thống dư địa chí – một công trình có giá trị địa lý, lịch sử, văn hóa của Việt Nam
• 2.2.2. Giá trị của Hoa Nguyên thi thảo
• 2.2.2.1. Tình yêu quê hương, đất nước
• 2.2.2.2. Tình cảm đối với gia đình
• 2.2.2.3. Tình yêu đối với thiên nhiên và cái đẹp
• 2.2.2.4. Cảm thức về thời gian và không gian
• 2.3. Ngô Nhơn Tĩnh
• 2.3.1. Tình yêu quê hương, đất nước và nỗi ưu thời mẫn thế
• 2.3.2. Khát vọng hướng tới cảnh an nhàn và vẻ đẹp thiên nhiên
• 2.3.3. Nỗi sầu của một người đa cảm
• 2.3.4. Tình cảm đối với bạn bè
• 2.4. Tiểu kết chương 2
• 3. Chương 3: Sáng tác văn học của Gia Định tam gia trong bối cảnh văn học Nam kỳ thế kỷ XVIII – XIX
• 3.1. Thái độ nhập cuộc và tinh thần thực tiễn
• 3.1.1. Khuynh hướng bình dân hóa
• 3.1.2. Khuynh hướng bộc lộ con người cá nhân
• 3.2. Tiểu kết chương 3
• KẾT LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Bối cảnh thời đại và thân thế sự nghiệp của Gia Định tam gia

Bối cảnh lịch sử và xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỷ XIX là một giai đoạn phức tạp, với nhiều biến động chính trị và xã hội. Thời kỳ này chứng kiến sự phân chia lãnh thổ và các cuộc khởi nghĩa nông dân diễn ra liên tục. Gia Định, với vai trò là trung tâm kinh tế và văn hóa, đã trở thành nơi sản sinh ra nhiều tác phẩm văn học có giá trị. Văn học gia đình của Tam Gia xã không chỉ phản ánh đời sống xã hội mà còn thể hiện tâm tư, tình cảm của con người trong bối cảnh lịch sử đầy biến động. Trịnh Hoài Đức, Lê Quang Định và Ngô Nhơn Tĩnh, ba tác giả tiêu biểu của văn học Việt Nam thời kỳ này, đã để lại những dấu ấn sâu sắc trong lòng độc giả. Họ không chỉ là những nhà văn mà còn là những nhân vật lịch sử quan trọng, góp phần vào việc xây dựng nền văn hóa miền Nam. Những tác phẩm của họ, như Gia Định thành thông chí và Hoàng Việt nhất thống dư địa chí, không chỉ có giá trị văn học mà còn mang ý nghĩa lịch sử và địa lý sâu sắc.

1.1. Tình hình chính trị xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XVIII đầu thế kỷ XIX

Cuối thế kỷ XVIII, Việt Nam trải qua nhiều cuộc khởi nghĩa nông dân, đặc biệt là khởi nghĩa Tây Sơn. Những cuộc khởi nghĩa này không chỉ phản ánh sự bất mãn của nhân dân đối với chế độ phong kiến mà còn tạo ra những biến động lớn trong xã hội. Văn học gia đình của Tam Gia xã đã ghi lại những tâm tư, tình cảm của con người trong thời kỳ này. Các tác phẩm của họ không chỉ mang tính chất giải trí mà còn là những tài liệu quý giá giúp hiểu rõ hơn về bối cảnh xã hội và văn hóa của thời kỳ đó. Sự phát triển của văn học miền Nam trong bối cảnh này đã tạo ra một nền tảng vững chắc cho sự phát triển của văn học dân gian và văn học nghệ thuật sau này.

1.2. Gia Định tam gia thân thế và sự nghiệp

Trịnh Hoài Đức, Lê Quang Định và Ngô Nhơn Tĩnh là ba nhân vật tiêu biểu của Gia Định tam gia. Họ không chỉ là những nhà văn tài năng mà còn là những nhân vật có ảnh hưởng lớn trong xã hội thời Nguyễn. Mỗi người đều có những đóng góp riêng cho văn học gia đình và văn học Việt Nam. Trịnh Hoài Đức với Gia Định thành thông chí đã ghi lại những giá trị văn hóa và lịch sử của vùng đất Nam bộ. Lê Quang Định với Hoàng Việt nhất thống dư địa chí đã cung cấp những thông tin quý giá về địa lý và văn hóa Việt Nam. Ngô Nhơn Tĩnh, với những tác phẩm mang đậm tính nhân văn, đã thể hiện tâm tư của con người trong bối cảnh xã hội đầy biến động. Những tác phẩm này không chỉ có giá trị văn học mà còn là những tài liệu quý giá cho việc nghiên cứu lịch sử và văn hóa Việt Nam.

II. Sáng tác văn học của Gia Định tam gia

Sáng tác văn học của Gia Định tam gia không chỉ phản ánh đời sống xã hội mà còn thể hiện tâm tư, tình cảm của con người trong bối cảnh lịch sử đầy biến động. Các tác phẩm của Trịnh Hoài Đức, Lê Quang Định và Ngô Nhơn Tĩnh đều mang đậm dấu ấn cá nhân và phong cách nghệ thuật riêng. Sáng tác văn học của họ không chỉ có giá trị nghệ thuật mà còn chứa đựng những thông điệp sâu sắc về tình yêu quê hương, đất nước và con người. Những tác phẩm như Cấn Trai thi tập và Hoa Nguyên thi thảo đã thể hiện rõ nét tình cảm đối với gia đình, bạn bè và thiên nhiên. Qua đó, người đọc có thể cảm nhận được những tâm tư, tình cảm chân thành của các tác giả, cũng như những giá trị văn hóa đặc sắc của văn học miền Nam.

2.1. Giá trị của Cấn Trai thi tập

Cấn Trai thi tập của Trịnh Hoài Đức không chỉ là một tác phẩm văn học mà còn là một tài liệu quý giá về văn hóa và lịch sử của vùng đất Nam bộ. Tác phẩm thể hiện tình yêu quê hương, đất nước và những tâm tư thầm kín của tác giả. Những bài thơ trong tập không chỉ mang tính chất nghệ thuật mà còn phản ánh những giá trị nhân văn sâu sắc. Tình cảm đối với gia đình và bạn bè được thể hiện một cách chân thành, gần gũi. Qua đó, người đọc có thể cảm nhận được những giá trị văn hóa đặc sắc của văn học gia đình và văn học dân gian trong bối cảnh xã hội thời Nguyễn.

2.2. Giá trị của Hoa Nguyên thi thảo

Hoa Nguyên thi thảo của Lê Quang Định là một tác phẩm tiêu biểu của văn học gia đình thời Nguyễn. Tác phẩm không chỉ thể hiện tình yêu quê hương, đất nước mà còn phản ánh những tâm tư, tình cảm của con người trong bối cảnh xã hội đầy biến động. Những bài thơ trong tập mang đậm tính nhân văn, thể hiện cảm xúc chân thành và sâu sắc của tác giả. Qua đó, người đọc có thể cảm nhận được những giá trị văn hóa đặc sắc của văn học miền Nam và sự phát triển của văn học dân gian trong thời kỳ này.

III. Sáng tác văn học của Gia Định tam gia trong bối cảnh văn học Nam kỳ thế kỷ XVIII XIX

Sáng tác văn học của Gia Định tam gia không chỉ là sản phẩm của cá nhân mà còn là sự phản ánh của bối cảnh văn học Nam kỳ trong thế kỷ XVIII – XIX. Thời kỳ này chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của văn học dân gian và văn học nghệ thuật, với nhiều tác phẩm có giá trị được ra đời. Các tác giả đã thể hiện rõ nét những đặc điểm của văn học gia đình và văn học miền Nam, đồng thời phản ánh những tâm tư, tình cảm của con người trong bối cảnh xã hội đầy biến động. Những tác phẩm của họ không chỉ có giá trị nghệ thuật mà còn chứa đựng những thông điệp sâu sắc về tình yêu quê hương, đất nước và con người.

3.1. Thái độ nhập cuộc và tinh thần thực tiễn

Thái độ nhập cuộc và tinh thần thực tiễn của Gia Định tam gia thể hiện rõ trong các tác phẩm của họ. Các tác giả không chỉ phản ánh đời sống xã hội mà còn thể hiện những quan điểm, tư tưởng của mình về con người và cuộc sống. Những tác phẩm của họ mang đậm tính nhân văn, thể hiện sự quan tâm đến số phận con người trong bối cảnh xã hội đầy biến động. Qua đó, người đọc có thể cảm nhận được những giá trị văn hóa đặc sắc của văn học miền Nam và sự phát triển của văn học dân gian trong thời kỳ này.

3.2. Khuynh hướng bình dân hóa

Khuynh hướng bình dân hóa trong sáng tác của Gia Định tam gia thể hiện rõ nét qua các tác phẩm của họ. Các tác giả đã sử dụng ngôn ngữ gần gũi, dễ hiểu để truyền tải những thông điệp của mình đến với độc giả. Những tác phẩm của họ không chỉ mang tính chất nghệ thuật mà còn phản ánh những giá trị văn hóa đặc sắc của văn học gia đình và văn học dân gian. Qua đó, người đọc có thể cảm nhận được những tâm tư, tình cảm chân thành của các tác giả, cũng như những giá trị văn hóa đặc sắc của thời kỳ này.

Tổng quan nghiên cứu

Văn học miền Nam Việt Nam cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỷ XIX là một lĩnh vực nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hiểu rõ hơn về lịch sử, văn hóa và xã hội của vùng đất Nam bộ. Trong bối cảnh đất nước trải qua nhiều biến động chính trị - xã hội, ba văn sĩ Gia Định tam gia gồm Trịnh Hoài Đức, Lê Quang Định và Ngô Nhơn Tĩnh đã để lại những sáng tác văn học có giá trị nội dung và nghệ thuật đặc sắc. Với hơn 30 bài thơ về Gia Định, cùng các công trình địa chí, lịch sử, các tác phẩm của họ phản ánh sinh động đời sống, phong tục, cảnh vật và con người Nam bộ thời Nguyễn. Mục tiêu nghiên cứu là phân tích sâu sắc sáng tác văn học của Gia Định tam gia trong bối cảnh lịch sử - văn hóa Nam kỳ, nhằm làm rõ giá trị nội dung, nghệ thuật và đóng góp của họ đối với văn học dân tộc. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các tác phẩm chữ Hán được dịch nghĩa, chủ yếu trong giai đoạn cuối thế kỷ XVIII đến đầu thế kỷ XIX tại vùng đất Nam bộ. Nghiên cứu này có ý nghĩa thiết thực trong việc bổ sung tư liệu cho ngành văn học trung đại Việt Nam, đồng thời góp phần làm sáng tỏ vai trò của văn học miền Nam trong tiến trình phát triển văn hóa dân tộc.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết văn học lịch sử và lý thuyết xã hội học văn học. Lý thuyết văn học lịch sử giúp phân tích tác phẩm trong mối quan hệ với bối cảnh lịch sử, chính trị, xã hội thời Nguyễn, đặc biệt là sự biến động của Nam bộ cuối thế kỷ XVIII - đầu thế kỷ XIX. Lý thuyết xã hội học văn học được áp dụng để nghiên cứu tác động của xã hội, văn hóa và các yếu tố dân tộc, tôn giáo đến sáng tác của Gia Định tam gia. Các khái niệm chính bao gồm: văn học trung đại, văn học Hán Nôm, thi xã, phong cách văn học, và tinh thần thực tiễn trong văn học. Ngoài ra, mô hình phân tích nội dung và nghệ thuật tác phẩm được sử dụng để đánh giá giá trị sáng tác của từng tác giả trong nhóm.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính là các tác phẩm văn học chữ Hán của Gia Định tam gia, bao gồm tập thơ Cấn Trai thi tập, Hoa Nguyên thi thảo, Thập Anh đường thi tập, cùng các công trình địa chí như Gia Định thành thông chí, Hoàng Việt nhất thống dư địa chí. Các bản dịch nghĩa được sử dụng để đảm bảo tính chính xác và dễ tiếp cận. Phương pháp phân tích ngữ văn được áp dụng để khai thác ý nghĩa, hình tượng và phong cách nghệ thuật trong từng tác phẩm. Phương pháp xã hội học giúp liên hệ sáng tác với bối cảnh xã hội, lịch sử và văn hóa Nam bộ thời Nguyễn. Phương pháp so sánh được dùng để đối chiếu phong cách và quan niệm nghệ thuật giữa ba tác giả. Cỡ mẫu nghiên cứu gồm toàn bộ tác phẩm chữ Hán của ba tác giả, được chọn lọc theo tiêu chí đại diện và có giá trị nghệ thuật. Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn cuối thế kỷ XVIII đến đầu thế kỷ XIX, phù hợp với thời gian hoạt động của Gia Định tam gia.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Gia Định thành thông chí của Trịnh Hoài Đức là công trình địa chí đầu tiên và có giá trị lịch sử, địa lý, văn hóa về Nam bộ, được đánh giá là tư liệu quý giá nhất về lịch sử khai khẩn Nam bộ. Bộ sách gồm 6 quyển, ghi chép chi tiết về núi sông, phong tục, sản vật, thành trì với nhiều mô tả sinh động, giàu hình ảnh trữ tình. Ví dụ, mô tả sông Lá Buông với hình ảnh “khói sóng chờn vờn, núi sông tươi đẹp, huyền ảo như bồng lai tiên cảnh” thể hiện sự kết hợp giữa khoa học và nghệ thuật trong tác phẩm.

2. Thơ ca của Gia Định tam gia thể hiện tình yêu quê hương sâu sắc. Trịnh Hoài Đức có hơn 30 bài thơ viết về Gia Định, mô tả cảnh sinh hoạt, lao động, thiên nhiên tươi đẹp với gam màu tươi vui, khỏe khoắn. Ví dụ, hình ảnh ông tiều ở Hố Nai với mái tóc trắng phau phau bay trong gió và tiếng hát hồn nhiên trên núi được thể hiện qua câu thơ: “Phong phi tiều phát bạch bà bà, Lộc động sơn trung suất tính ca.”.

3. Tinh thần trung quân và khát vọng hành đạo là chủ đề xuyên suốt trong sáng tác của ba tác giả. Trịnh Hoài Đức thể hiện lòng trung thành với triều Nguyễn qua các bài thơ ca ngợi công đức vua, trách nhiệm với đất nước, như câu thơ: “Dưới trời ai dễ không tôi chúa”. Lê Quang Định và Ngô Nhơn Tĩnh cũng thể hiện quan niệm nhập cuộc, sẵn sàng phục vụ triều đình và dân tộc.

4. Phong cách văn học mang tính thực tiễn và nhân dân hóa. Các tác giả không chỉ giữ truyền thống Nho học mà còn thể hiện sự gần gũi với đời sống nhân dân, phản ánh hơi thở cuộc sống lao động, sinh hoạt bình dị. Ví dụ, thơ Ngô Nhơn Tĩnh có nhiều bài ghi chép chuyến đi sứ, thể hiện cảm xúc cá nhân và quan hệ bang giao, đồng thời bộc lộ nỗi ưu tư về vận nước.

Thảo luận kết quả

Các phát hiện cho thấy sáng tác của Gia Định tam gia vừa kế thừa truyền thống văn học trung đại, vừa có những đổi mới phù hợp với bối cảnh lịch sử - xã hội Nam bộ. Việc Trịnh Hoài Đức biên soạn Gia Định thành thông chí không chỉ là công trình khoa học mà còn mang đậm tính nghệ thuật, góp phần làm phong phú kho tư liệu về Nam bộ. So với các nghiên cứu trước đây, luận văn đã làm rõ hơn vai trò của từng tác giả trong nhóm, đồng thời phân tích sâu sắc hơn về phong cách và quan niệm nghệ thuật của họ. Việc thể hiện tình yêu quê hương, lòng trung quân và tinh thần thực tiễn trong thơ ca phản ánh sự hòa nhập giữa văn hóa Nho giáo với đời sống thực tế miền Nam, góp phần làm sáng tỏ đặc trưng văn học miền Nam thời Nguyễn. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố đề tài trong thơ ca của từng tác giả hoặc bảng so sánh phong cách nghệ thuật để minh họa sự khác biệt và điểm chung trong sáng tác của Gia Định tam gia.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường nghiên cứu chuyên sâu về văn học miền Nam thời Nguyễn nhằm bổ sung và làm rõ hơn các giá trị nội dung, nghệ thuật của các tác giả như Gia Định tam gia, góp phần hoàn thiện lịch sử văn học dân tộc. Chủ thể thực hiện: các viện nghiên cứu văn học, trường đại học; Thời gian: 3-5 năm.

2. Xây dựng các chương trình đào tạo, hội thảo chuyên đề về văn học Hán Nôm miền Nam để nâng cao nhận thức và kỹ năng nghiên cứu cho sinh viên, học giả và công chúng quan tâm. Chủ thể thực hiện: các khoa văn học, trung tâm nghiên cứu văn hóa; Thời gian: hàng năm.

3. Số hóa và phổ biến các tác phẩm văn học cổ miền Nam dưới dạng bản dịch, chú giải dễ tiếp cận nhằm phục vụ nghiên cứu và giáo dục, đồng thời bảo tồn di sản văn hóa. Chủ thể thực hiện: thư viện quốc gia, nhà xuất bản; Thời gian: 2-4 năm.

4. Khuyến khích hợp tác quốc tế trong nghiên cứu văn học và lịch sử Nam bộ để khai thác nguồn tư liệu đa dạng, mở rộng góc nhìn và nâng cao chất lượng nghiên cứu. Chủ thể thực hiện: các viện nghiên cứu, trường đại học; Thời gian: liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà nghiên cứu văn học trung đại và lịch sử văn hóa Việt Nam: Luận văn cung cấp tư liệu phong phú và phân tích sâu sắc về văn học miền Nam, giúp mở rộng hiểu biết về văn học triều Nguyễn và văn hóa Nam bộ.

2. Giảng viên và sinh viên ngành Văn học, Lịch sử, Văn hóa: Đây là nguồn tài liệu tham khảo quý giá cho việc giảng dạy, học tập và nghiên cứu chuyên sâu về văn học Hán Nôm và lịch sử văn hóa Nam bộ.

3. Nhà quản lý văn hóa và bảo tồn di sản: Luận văn giúp nhận diện giá trị văn hóa, lịch sử của các tác phẩm và tác giả, từ đó xây dựng các chính sách bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa.

4. Cộng đồng người Hoa, Minh Hương và những người quan tâm đến lịch sử di dân: Nghiên cứu làm rõ vai trò và đóng góp của người Minh Hương trong văn hóa và lịch sử Nam bộ, tạo điều kiện cho việc hiểu biết và phát huy giá trị cộng đồng.

Câu hỏi thường gặp

1. Gia Định tam gia là ai và họ có vai trò gì trong văn học Việt Nam?
   Gia Định tam gia gồm Trịnh Hoài Đức, Lê Quang Định và Ngô Nhơn Tĩnh, là ba văn sĩ tiêu biểu của Nam bộ thời Nguyễn. Họ vừa là quan lại triều Nguyễn, vừa là nhà thơ, nhà văn có đóng góp lớn cho văn học trung đại Việt Nam, đặc biệt trong việc phản ánh đời sống và văn hóa Nam bộ.

2. Tại sao Gia Định thành thông chí của Trịnh Hoài Đức được coi là công trình quan trọng?
   Bởi đây là bộ địa chí đầu tiên và đầy đủ nhất về vùng đất Nam bộ, ghi chép chi tiết về địa lý, lịch sử, phong tục, sản vật và con người. Tác phẩm vừa mang tính khoa học, vừa giàu giá trị nghệ thuật, được sử dụng làm tư liệu tham khảo cho nhiều công trình lịch sử sau này.

3. Phong cách thơ của Gia Định tam gia có điểm gì đặc biệt?
   Thơ của họ mang đậm tinh thần thực tiễn, gần gũi với đời sống nhân dân, thể hiện tình yêu quê hương, lòng trung thành với triều Nguyễn và khát vọng hành đạo. Họ kết hợp truyền thống Nho học với hơi thở cuộc sống lao động, sinh hoạt bình dị của Nam bộ.

4. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
   Luận văn sử dụng phương pháp phân tích ngữ văn để khai thác ý nghĩa và nghệ thuật tác phẩm, phương pháp xã hội học để liên hệ sáng tác với bối cảnh lịch sử - xã hội, và phương pháp so sánh để đối chiếu phong cách giữa các tác giả.

5. Ý nghĩa thực tiễn của nghiên cứu này đối với ngành văn học và lịch sử?
   Nghiên cứu giúp làm sáng tỏ vai trò của văn học miền Nam trong lịch sử văn học Việt Nam, bổ sung tư liệu cho ngành nghiên cứu văn học trung đại, đồng thời góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa Nam bộ, tạo nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo.

Kết luận

• Luận văn lần đầu tiên cung cấp tư liệu đầy đủ về cuộc đời, sự nghiệp và sáng tác của Gia Định tam gia trong bối cảnh lịch sử - văn hóa Nam bộ cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỷ XIX.
• Phân tích chi tiết các tác phẩm chữ Hán của ba tác giả, làm rõ giá trị nội dung và nghệ thuật, đồng thời khẳng định vai trò của họ trong nền văn học trung đại Việt Nam.
• Đề tài góp phần làm sáng tỏ đặc trưng văn học miền Nam, thể hiện tinh thần thực tiễn, nhân dân hóa và khát vọng hành đạo của tầng lớp trí thức thời Nguyễn.
• Nghiên cứu mở ra hướng đi mới cho các công trình nghiên cứu chuyên sâu về văn học Hán Nôm miền Nam và lịch sử văn hóa vùng đất Nam bộ.
• Khuyến nghị các giải pháp phát triển nghiên cứu, đào tạo và bảo tồn văn học cổ miền Nam nhằm phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc.

Để tiếp tục phát huy giá trị nghiên cứu, các nhà khoa học và cơ quan quản lý văn hóa cần phối hợp triển khai các dự án nghiên cứu, số hóa tư liệu và tổ chức các hoạt động đào tạo, hội thảo chuyên đề về văn học miền Nam thời Nguyễn. Đây là cơ hội để làm giàu thêm kho tàng văn hóa Việt Nam và nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị lịch sử - văn hóa của vùng đất Nam bộ.