Nghiên Cứu Phương Pháp Dạy Đàn Tam Thập Lục Tại Trường Đại Học Sân Khấu Và Điện Ảnh Hà Nội

• Tác giả: Long Thanh Hà
• Người hướng dẫn: PGS.TS Hà Thị Hoa
• Trường học: Trường Đại học Sân khấu và Điện ảnh Hà Nội
• Chuyên ngành: Lý luận và phương pháp dạy học âm nhạc
• Đề tài: Dạy học đàn Tam thập lục tại Trường Đại học Sân khấu và Điện ảnh Hà Nội
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: ĐÀN TAM THẬP LỤC VÀ KHOA KỊCH HÁT DÂN TỘC TRƯỜNG ĐẠI HỌC SÂN KHẤU VÀ ĐIỆN ẢNH HÀ NỘI
• 1.1. Một số khái niệm
• 1.2. Làn điệu chèo
• 1.3. Hệ thống làn điệu Chèo
• 1.4. Đệm tòng cho làn điệu Chèo
• 1.5. Phương pháp dạy học đàn Tam thập lục qua làn điệu Chèo
• 1.6. Đàn Tam thập lục
• 1.6.1. Nguồn gốc, du nhập và quá trình phát triển
• 1.6.2. Một số kỹ thuật của đàn Tam thập lục
• 1.7. Khoa Kịch dân tộc, trường Đại học sân khấu và Điện ảnh Hà Nội
• 1.7.1. Sự hình thành và phát triển
• 1.7.2. Quy mô đào tạo
• 1.7.3. Đội ngũ giảng viên
• 1.7.4. Đặc điểm sinh viên và một số phương pháp học tập
• 1.7.5. Chương trình, giáo trình
• 1.8. Thực trạng dạy học kỹ thuật đàn Tam thập lục
• 2. CHƯƠNG 2: BIỆN PHÁP DẠY HỌC KỸ THUẬT ĐÀN TAM THẬP LỤC QUA LÀN ĐIỆU CHÈO TRONG HỆ THỐNG ĐƯỜNG TRƯỜNG
• 2.1. Cấu trúc làn điệu Chèo trong hệ thống Đường trường
• 2.2. Phân loại và khảo sát các làn điệu trong hệ thống Đường trường
• 2.3. Khảo sát các làn điệu trong hệ thống Đường trường
• 2.4. Ý nghĩa lời ca của làn điệu chèo trong hệ thống Đường trường
• 2.5. Kỹ thuật thể hiện đàn Tam thập lục qua làn điệu Chèo
• 2.5.1. Kỹ thuật thể hiện Lưu không
• 2.5.2. Kỹ thuật thể hiện Xuyên tâm
• 2.5.3. Hiểu tính chất và hoàn cảnh sử dụng của làn điệu Chèo để thể hiện kỹ thuật đàn Tam thập lục
• 2.5.4. Sử dụng kỹ thuật đàn Tam thập lục thể hiện tốt phong cách Chèo
• 2.5.5. Hiểu và thuộc lời ca
• 2.5.6. Kỹ thuật đàn cho tiếng đệm trong làn điệu Chèo
• 2.5.7. Hiểu hoàn cảnh và tính chất nhân vật của làn điệu Chèo
• 2.5.8. Xử lý các kỹ thuật đàn Tam thập lục ở tốc độ vừa phải
• 2.5.9. Xử lý kỹ thuật ở tốc độ chậm
• 2.5.10. Kỹ thuật khi thể hiện Nhịp ngoại
• 2.6. Kỹ thuật đệm tòng trong làn điệu Chèo ở hệ thống Đường trường
• 2.6.1. Đệm tòng cho người hát
• 2.6.2. Đệm tòng cho các nhạc cụ đi giai điệu
• 2.6.3. Đệm tòng cho hệ thống trữ tình, đường trường
• 2.7. Thực nghiệm kỹ thuật đàn Tam thập lục qua làn điệu Chèo trong hệ thống Đường trường
• 2.7.1. Mục đích và nhiệm vụ thực nghiệm
• 2.7.2. Nội dung thực nghiệm
• 2.7.3. Đối tượng và phạm vi thực nghiệm
• 2.7.4. Tổ chức quá trình thực nghiệm
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Phương Pháp Dạy Đàn Tam Thập Lục

Nghiên cứu phương pháp sư phạm đàn tam thập lục là vô cùng quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của nhạc cụ truyền thống này. Đàn tam thập lục, mặc dù du nhập vào Việt Nam, đã trở thành một phần không thể thiếu trong âm nhạc dân tộc, đặc biệt là trong các dàn nhạc Chèo. Nghiên cứu này tập trung vào việc cải thiện giảng dạy đàn tam thập lục tại Trường Đại học Sân khấu Điện ảnh Hà Nội, nơi đào tạo ra những nghệ sĩ biểu diễn chuyên nghiệp. Mục tiêu là giúp sinh viên nắm vững kỹ thuật, hiểu rõ về lịch sử và văn hóa liên quan đến đàn tam thập lục, từ đó đóng góp vào sự phát triển của âm nhạc truyền thống Việt Nam. Theo tài liệu gốc, đàn tam thập lục đã dần khẳng định được vai trò trong âm nhạc truyền thống Việt Nam, trong dàn nhạc dân tộc với vai trò hòa tấu, độc tấu hay đệm cho các nhạc cụ độc tấu khác.

1.1. Lịch Sử và Vai Trò của Đàn Tam Thập Lục ở Việt Nam

Đàn tam thập lục có nguồn gốc từ nước ngoài, nhưng đã được Việt hóa và trở thành một phần quan trọng của văn hóa âm nhạc Việt Nam. Nó được sử dụng rộng rãi trong các dàn nhạc dân tộc, đặc biệt là trong âm nhạc Chèo. Vai trò của đàn tam thập lục không chỉ giới hạn ở việc hòa tấu mà còn độc tấu và đệm cho các nhạc cụ khác. Sự linh hoạt này giúp đàn tam thập lục trở thành một nhạc cụ không thể thiếu trong nhiều thể loại âm nhạc truyền thống. Các nhạc sĩ đàn tam thập lục nổi tiếng đã có những đóng góp to lớn trong việc phát triển kỹ thuật và phong cách biểu diễn.

1.2. Mục Tiêu Đào Tạo Đàn Tam Thập Lục Tại Trường Sân Khấu Điện Ảnh

Mục tiêu chính của việc đào tạo đàn tam thập lục tại Trường Đại học Sân khấu Điện ảnh Hà Nội là đào tạo ra những nhạc công chuyên nghiệp, có khả năng biểu diễn và giảng dạy. Chương trình đào tạo bao gồm các môn học về nhạc lý cơ bản đàn tam thập lục, kỹ thuật diễn tấu, lịch sử âm nhạc và phương pháp sư phạm đàn tam thập lục. Sinh viên được khuyến khích sáng tạo và phát triển phong cách biểu diễn riêng, đồng thời phải nắm vững các kỹ năng cần thiết để làm việc trong các dàn nhạc chuyên nghiệp.

II. Thách Thức Dạy Đàn Tam Thập Lục Tại Trường SKĐA Hà Nội

Mặc dù có vai trò quan trọng, việc giảng dạy đàn tam thập lục tại Trường Đại học Sân khấu Điện ảnh Hà Nội vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Một trong những vấn đề lớn nhất là sự thiếu hụt về giáo trình đàn tam thập lục chuẩn và phương pháp giảng dạy hiệu quả. Nhiều sinh viên vẫn học theo lối truyền ngón, thiếu kiến thức nền tảng về nhạc lý và kỹ thuật. Điều này gây khó khăn cho việc phát triển kỹ năng biểu diễn và sáng tạo. Ngoài ra, việc thiếu các tài liệu học đàn tam thập lục tham khảo và cơ sở vật chất cũng là một trở ngại lớn. Theo tài liệu gốc, sinh viên học tại trường phần lớn được học theo lối dạy truyền ngón (không kinh qua trường lớp), vì vậy các em chưa có được những kỹ thuật chơi đàn, cách đệm tòng, lối đệm hát cho các hệ thống của làn điệu Chèo, nên sinh viên chưa thể chủ động trong học tập.

2.1. Thiếu Hụt Giáo Trình và Phương Pháp Giảng Dạy Chuẩn

Hiện nay, giáo trình đàn tam thập lục còn thiếu tính hệ thống và chưa đáp ứng được yêu cầu của việc đào tạo chuyên nghiệp. Các phương pháp giảng dạy truyền thống thường tập trung vào việc truyền ngón, ít chú trọng đến việc phát triển tư duy âm nhạc và kỹ năng sáng tạo. Điều này dẫn đến việc sinh viên khó nắm vững kiến thức nền tảng và khó phát triển phong cách biểu diễn riêng. Cần có những nghiên cứu sâu hơn về phương pháp sư phạm đàn tam thập lục để cải thiện chất lượng giảng dạy.

2.2. Hạn Chế Về Cơ Sở Vật Chất và Tài Liệu Tham Khảo

Cơ sở vật chất và tài liệu học đàn tam thập lục còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến quá trình học tập và nghiên cứu của sinh viên. Số lượng đàn tập còn thiếu, chất lượng đàn chưa đảm bảo. Thư viện thiếu các giáo trình đàn tam thập lục, sách tham khảo và băng đĩa về biểu diễn đàn tam thập lục. Cần có sự đầu tư hơn nữa về cơ sở vật chất và tài liệu để tạo điều kiện tốt nhất cho sinh viên học tập và phát triển.

III. Cách Dạy Kỹ Thuật Đàn Tam Thập Lục Qua Làn Điệu Chèo

Một trong những giải pháp hiệu quả để cải thiện giảng dạy đàn tam thập lục là thông qua việc sử dụng các làn điệu Chèo. Chèo là một loại hình nghệ thuật sân khấu truyền thống của Việt Nam, trong đó đàn tam thập lục đóng vai trò quan trọng. Việc học đàn tam thập lục qua các làn điệu Chèo giúp sinh viên hiểu rõ hơn về văn hóa âm nhạc Việt Nam, đồng thời phát triển kỹ năng diễn tấu và kỹ thuật biểu diễn đàn tam thập lục. Phương pháp này cũng giúp sinh viên làm quen với các kỹ thuật đệm tòng và lối đệm hát cho các hệ thống của làn điệu Chèo. Theo tài liệu gốc, bên cạnh việc dạy các lòng bản Chèo cổ,thì một số các làn điệu Chèo cũng được soạn lại mang tính kỹ thuật nhằm nâng cao, phát huy tính năng của đàn TTL.

3.1. Ứng Dụng Làn Điệu Chèo Trong Dạy Kỹ Thuật Lưu Không Xuyên Tâm

Các làn điệu Chèo cung cấp một môi trường lý tưởng để thực hành các kỹ thuật như kỹ thuật rung đàn tam thập lục, kỹ thuật vê đàn tam thập lục, kỹ thuật luyến đàn tam thập lục, kỹ thuật ngón đàn tam thập lục, kỹ thuật lưu không và kỹ thuật xuyên tâm. Mỗi làn điệu có một nhịp điệu và giai điệu riêng, đòi hỏi sinh viên phải linh hoạt và sáng tạo trong cách diễn tấu. Việc luyện tập thường xuyên giúp sinh viên nắm vững các kỹ thuật cơ bản và nâng cao khả năng biểu diễn.

3.2. Phát Triển Kỹ Năng Đệm Tòng và Lối Đệm Hát Chèo

Đệm tòng là một kỹ năng quan trọng đối với người chơi đàn tam thập lục trong dàn nhạc Chèo. Việc học đàn tam thập lục qua các làn điệu Chèo giúp sinh viên làm quen với các kỹ thuật đệm tòng và lối đệm hát cho các hệ thống của làn điệu Chèo. Sinh viên được hướng dẫn cách tạo ra những âm thanh phù hợp với giai điệu và nhịp điệu của làn điệu, đồng thời phải biết cách phối hợp với các nhạc cụ khác trong dàn nhạc. Kỹ năng này giúp sinh viên trở thành những nhạc công chuyên nghiệp và có khả năng đóng góp vào sự phát triển của âm nhạc Chèo.

IV. Hướng Dẫn Thực Hành Đệm Tòng Làn Điệu Chèo Đường Trường

Hệ thống Đường trường là một phần quan trọng của âm nhạc Chèo. Việc dạy đệm tòng các làn điệu Đường trường giúp sinh viên hiểu rõ hơn về cấu trúc và giai điệu của Chèo, đồng thời phát triển kỹ năng diễn tấu và sáng tạo. Sinh viên được hướng dẫn cách tạo ra những âm thanh phù hợp với giai điệu và nhịp điệu của làn điệu, đồng thời phải biết cách phối hợp với các nhạc cụ khác trong dàn nhạc. Theo tài liệu gốc, để dạy học tốt một số làn điệu Chèo trên đàn TTL, người giảng viên cần phải nghiên cứu sâu các vấn đề về kỹ thuật diễn tấu, cảm xúc âm nhạc, về cấu trúc, giai điệu, hoàn cảnh sử dụng và tính chất của làn điệu…

4.1. Phân Tích Cấu Trúc và Giai Điệu Làn Điệu Đường Trường

Trước khi bắt đầu thực hành đệm tòng, sinh viên cần phải hiểu rõ về cấu trúc và giai điệu của các làn điệu Đường trường. Điều này bao gồm việc phân tích các yếu tố như nhịp điệu, giai điệu, hòa âm và hình thức của làn điệu. Sinh viên cũng cần phải tìm hiểu về lịch sử và văn hóa liên quan đến các làn điệu Đường trường để có thể diễn tấu một cách chân thực và truyền cảm.

4.2. Thực Hành Đệm Tòng và Phối Hợp Với Các Nhạc Cụ Khác

Sau khi đã hiểu rõ về cấu trúc và giai điệu của các làn điệu Đường trường, sinh viên bắt đầu thực hành đệm tòng. Sinh viên được hướng dẫn cách tạo ra những âm thanh phù hợp với giai điệu và nhịp điệu của làn điệu, đồng thời phải biết cách phối hợp với các nhạc cụ khác trong dàn nhạc. Việc luyện tập thường xuyên giúp sinh viên nắm vững các kỹ năng cơ bản và nâng cao khả năng biểu diễn.

V. Đánh Giá Hiệu Quả Phương Pháp Dạy Đàn Tam Thập Lục

Để đánh giá hiệu quả của phương pháp dạy đàn tam thập lục qua các làn điệu Chèo, cần thực hiện các bài kiểm tra và đánh giá định kỳ. Các bài kiểm tra có thể bao gồm việc yêu cầu sinh viên biểu diễn các làn điệu Chèo đã học, đệm tòng cho các ca sĩ và nhạc cụ khác, và sáng tác các đoạn nhạc ngắn dựa trên các làn điệu Chèo. Kết quả đánh giá sẽ giúp giảng viên điều chỉnh phương pháp giảng dạy và cải thiện chất lượng đào tạo. Theo tài liệu gốc, luận văn đưa ra một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học các làn điệu Chèo cổ cho đàn TTL tại Trường ĐHSK&ĐAHN.

5.1. Tiêu Chí Đánh Giá Kỹ Năng Diễn Tấu và Sáng Tạo

Các tiêu chí đánh giá kỹ năng diễn tấu bao gồm độ chính xác về nhịp điệu và giai điệu, kỹ năng sử dụng các kỹ thuật diễn tấu, khả năng biểu cảm và phong cách biểu diễn. Các tiêu chí đánh giá kỹ năng sáng tạo bao gồm khả năng tạo ra những đoạn nhạc mới dựa trên các làn điệu Chèo, khả năng phối hợp với các nhạc cụ khác trong dàn nhạc, và khả năng tạo ra những âm thanh độc đáo và sáng tạo.

5.2. Phản Hồi Từ Sinh Viên và Giảng Viên

Phản hồi từ sinh viên và giảng viên là một phần quan trọng của quá trình đánh giá. Sinh viên được khuyến khích đưa ra những nhận xét về phương pháp giảng dạy, nội dung học tập và cơ sở vật chất. Giảng viên cũng đưa ra những nhận xét về sự tiến bộ của sinh viên, những điểm mạnh và điểm yếu của phương pháp giảng dạy, và những đề xuất để cải thiện chất lượng đào tạo.

VI. Kết Luận và Triển Vọng Phát Triển Dạy Đàn Tam Thập Lục

Nghiên cứu này đã trình bày một phương pháp hiệu quả để cải thiện giảng dạy đàn tam thập lục tại Trường Đại học Sân khấu Điện ảnh Hà Nội thông qua việc sử dụng các làn điệu Chèo. Phương pháp này không chỉ giúp sinh viên nắm vững kỹ thuật diễn tấu mà còn hiểu rõ hơn về văn hóa âm nhạc Việt Nam. Trong tương lai, cần có những nghiên cứu sâu hơn về phương pháp sư phạm đàn tam thập lục để tiếp tục cải thiện chất lượng đào tạo và phát triển âm nhạc truyền thống Việt Nam. Theo tài liệu gốc, thông qua kết quả nghiên cứu của đề tài, luận văn sẽ góp một phần bổ sung kiến thức về âm nhạc cũng như kiến thức chuyên môn cho chính bản thân học viên và sẽ là tư liệu tham khảo cho Khoa Kịch hát Dân tộc - Trường ĐHSK&ĐAHN.

6.1. Tóm Tắt Kết Quả Nghiên Cứu và Đề Xuất

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sử dụng các làn điệu Chèo là một phương pháp hiệu quả để cải thiện giảng dạy đàn tam thập lục. Phương pháp này giúp sinh viên nắm vững kỹ thuật diễn tấu, hiểu rõ hơn về văn hóa âm nhạc Việt Nam, và phát triển kỹ năng sáng tạo. Nghiên cứu đề xuất rằng cần có sự đầu tư hơn nữa về cơ sở vật chất, tài liệu học tập và giáo trình đàn tam thập lục để tạo điều kiện tốt nhất cho sinh viên học tập và phát triển.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo và Ứng Dụng Thực Tế

Trong tương lai, cần có những nghiên cứu sâu hơn về phương pháp sư phạm đàn tam thập lục để tiếp tục cải thiện chất lượng đào tạo. Các nghiên cứu có thể tập trung vào việc phát triển các phương pháp giảng dạy mới, đánh giá hiệu quả của các phương pháp giảng dạy khác nhau, và tìm hiểu về nhu cầu của thị trường lao động đối với người chơi đàn tam thập lục. Kết quả nghiên cứu có thể được ứng dụng vào việc xây dựng chương trình đào tạo, phát triển giáo trình đàn tam thập lục, và đào tạo giảng viên.

Tổng quan nghiên cứu

Âm nhạc dân tộc Việt Nam, đặc biệt là nghệ thuật sân khấu Chèo, giữ vị trí quan trọng trong văn hóa truyền thống với sự đa dạng và phong phú về làn điệu và nhạc cụ. Đàn Tam thập lục (TTL) là một trong những nhạc cụ dây gõ quan trọng, góp phần tạo nên màu sắc âm thanh đặc trưng trong dàn nhạc Chèo. Tại Trường Đại học Sân khấu và Điện ảnh Hà Nội, đào tạo chuyên ngành đàn TTL đã có hơn 35 năm, nhưng thực trạng dạy học kỹ thuật đàn TTL qua các làn điệu Chèo cổ, đặc biệt trong hệ thống Đường trường, còn nhiều hạn chế. Sinh viên chủ yếu học theo phương pháp truyền nghề truyền thống, thiếu sự chủ động và kỹ thuật biểu diễn đa dạng, dẫn đến chất lượng đầu ra không đồng đều.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đề xuất các biện pháp dạy học kỹ thuật đàn TTL qua một số làn điệu Chèo trong hệ thống Đường trường, nâng cao chất lượng đào tạo nhạc công chuyên nghiệp tại Trường Đại học Sân khấu và Điện ảnh Hà Nội. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào sinh viên hệ cao đẳng chuyên ngành đàn TTL, với thời gian khảo sát và thực nghiệm trong giai đoạn 2016-2018. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc bảo tồn và phát huy giá trị âm nhạc dân tộc, đồng thời góp phần nâng cao năng lực biểu diễn và sáng tạo của sinh viên trong lĩnh vực âm nhạc truyền thống.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về âm nhạc dân tộc, nghệ thuật sân khấu Chèo và phương pháp dạy học âm nhạc truyền thống. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

1. Lý thuyết về nghệ thuật sân khấu Chèo: Chèo được hiểu là loại hình kịch hát dân gian cổ truyền, kết hợp ba yếu tố cơ bản là hát, múa và diễn, với các hệ thống làn điệu đa dạng như Sắp, Hề, Vãn, Đường trường. Làn điệu Chèo có cấu trúc phức tạp gồm các trổ (mở đầu, thân bài, nhắc lại, kết), lưu không, xuyên tâm và tiếng đệm, tạo nên đặc trưng âm nhạc riêng biệt.

2. Lý thuyết dạy học âm nhạc truyền thống: Phương pháp dạy học kết hợp truyền nghề (truyền ngón) và thực hành trên bản ký âm 5 dòng kẻ, chú trọng kỹ thuật biểu diễn, cảm xúc âm nhạc và sự sáng tạo của người học. Vai trò của người giảng viên là quan trọng trong việc hướng dẫn, phân tích và tạo điều kiện cho sinh viên phát huy tính chủ động.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng gồm: đàn Tam thập lục, làn điệu Chèo, hệ thống Đường trường, kỹ thuật song long, hợp âm, ngắt tiếng, rải nốt, vê, đệm tòng, lưu không, xuyên tâm.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp sau:

• Phân tích tổng hợp: Sưu tầm, phân loại và đánh giá các tài liệu, giáo trình, bài báo, luận văn liên quan đến đàn TTL và nghệ thuật Chèo.

• Nghiên cứu điền dã: Quan sát, phỏng vấn giảng viên, sinh viên và nghệ nhân, ghi chép thực tế quá trình dạy học kỹ thuật đàn TTL tại Trường Đại học Sân khấu và Điện ảnh Hà Nội.

• Nghiên cứu thực nghiệm: Tổ chức dạy học thử nghiệm kỹ thuật đàn TTL qua một số làn điệu Chèo trong hệ thống Đường trường cho sinh viên năm thứ hai hệ cao đẳng, đánh giá hiệu quả biện pháp dạy học.

Cỡ mẫu nghiên cứu gồm khoảng 30 sinh viên chuyên ngành đàn TTL, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho đối tượng nghiên cứu. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong 2 năm (2016-2018), bao gồm giai đoạn khảo sát thực trạng, xây dựng biện pháp và thực nghiệm.

Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp định tính và định lượng, kết hợp so sánh tỷ lệ phần trăm về mức độ tiếp thu kỹ thuật, khả năng biểu diễn và phản hồi của sinh viên.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng dạy học kỹ thuật đàn TTL còn nhiều hạn chế: Khoảng 70% sinh viên chưa thành thạo các kỹ thuật cơ bản như song long, hợp âm, ngắt tiếng, vê; 60% sinh viên học theo phương pháp truyền nghề truyền thống, thiếu sự phân tích cấu trúc làn điệu và kỹ thuật biểu diễn đa dạng.

2. Hệ thống Đường trường có cấu trúc phức tạp và đa dạng: Có 29 làn điệu được khảo sát, với cấu trúc gồm trổ mở đầu, trổ thân bài, trổ nhắc lại và trổ kết, mang tính tự sự, trữ tình sâu sắc. Ví dụ, làn điệu "Đường trường duyên phận" có cấu trúc 6 trổ với lời ca thể hiện tình cảm sâu sắc, phù hợp để phát huy kỹ thuật đàn TTL.

3. Kỹ thuật đàn TTL qua làn điệu Chèo trong hệ thống Đường trường cần được nâng cao: Qua thực nghiệm, sinh viên áp dụng kỹ thuật vê, song long và đệm tòng linh hoạt hơn, tỷ lệ thành công trong biểu diễn tăng từ 45% lên 78% sau khi áp dụng biện pháp dạy học mới.

4. Phương pháp dạy học kết hợp truyền nghề và phân tích cấu trúc làn điệu hiệu quả hơn: Sinh viên được hướng dẫn phân tích cấu trúc bài bản, hiểu rõ tính chất và hoàn cảnh sử dụng làn điệu, từ đó chủ động vận dụng kỹ thuật đàn phù hợp, tăng khả năng sáng tạo và biểu diễn tự tin.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân hạn chế trong dạy học kỹ thuật đàn TTL chủ yếu do phương pháp truyền nghề truyền thống thiên về máy móc, thiếu phân tích sâu sắc về cấu trúc âm nhạc và tính chất làn điệu. So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả này tương đồng với báo cáo của một số cơ sở đào tạo âm nhạc dân tộc khác, nơi sinh viên cũng gặp khó khăn trong việc vận dụng kỹ thuật biểu diễn linh hoạt.

Việc tập trung nghiên cứu và dạy học kỹ thuật đàn TTL qua hệ thống Đường trường là phù hợp vì đây là hệ thống có nhiều làn điệu trữ tình, sâu sắc, giúp sinh viên phát triển kỹ năng biểu cảm và sáng tạo. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ thành thạo kỹ thuật trước và sau thực nghiệm, bảng phân tích cấu trúc các làn điệu tiêu biểu, giúp minh họa rõ nét hiệu quả biện pháp dạy học.

Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ vai trò của phương pháp dạy học kết hợp phân tích lý thuyết và thực hành, đồng thời đề xuất các kỹ thuật biểu diễn đặc thù cho đàn TTL trong sân khấu Chèo, nâng cao chất lượng đào tạo nhạc công chuyên nghiệp.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Áp dụng phương pháp dạy học kết hợp phân tích cấu trúc làn điệu và thực hành kỹ thuật đàn TTL: Giảng viên cần hướng dẫn sinh viên phân tích kỹ lưỡng cấu trúc, lời ca, tính chất của từng làn điệu trong hệ thống Đường trường trước khi thực hành kỹ thuật. Mục tiêu nâng cao tỷ lệ sinh viên thành thạo kỹ thuật lên trên 80% trong vòng 1 năm, do Khoa Kịch hát Dân tộc thực hiện.

2. Xây dựng và bổ sung giáo trình đầy đủ, chi tiết về các làn điệu Chèo và kỹ thuật đàn TTL: Cần biên soạn thêm các bài bản, trổ hát, chú thích kỹ thuật rõ ràng, phù hợp với trình độ sinh viên, đặc biệt bổ sung các làn điệu trong hệ thống Đường trường chưa được khai thác. Thời gian hoàn thành dự kiến 18 tháng, phối hợp giữa giảng viên và nghệ nhân.

3. Tăng cường tổ chức các buổi thực hành, hòa nhạc và biểu diễn chuyên đề: Tạo điều kiện cho sinh viên luyện tập kỹ thuật trong môi trường thực tế, nâng cao kỹ năng đệm tòng, phối hợp với các nhạc cụ khác. Mục tiêu tổ chức ít nhất 4 buổi mỗi học kỳ, do Khoa và Nhà trường phối hợp thực hiện.

4. Đào tạo nâng cao năng lực giảng viên về kỹ thuật đàn TTL và phương pháp sư phạm hiện đại: Tổ chức các khóa tập huấn, hội thảo chuyên sâu nhằm cập nhật kiến thức, kỹ thuật mới, phương pháp dạy học tích cực. Thời gian triển khai trong 12 tháng, do Nhà trường chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giảng viên âm nhạc dân tộc và nhạc cụ truyền thống: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và phương pháp dạy học kỹ thuật đàn TTL qua làn điệu Chèo, giúp nâng cao chất lượng giảng dạy và phát triển chương trình đào tạo.

2. Sinh viên chuyên ngành nhạc công Chèo và các nhạc cụ dân tộc: Tài liệu giúp sinh viên hiểu sâu về cấu trúc làn điệu, kỹ thuật biểu diễn và phương pháp học tập hiệu quả, từ đó nâng cao năng lực biểu diễn và sáng tạo.

3. Nghệ nhân, nghệ sĩ biểu diễn và nhà nghiên cứu âm nhạc dân tộc: Luận văn cung cấp phân tích chi tiết về hệ thống làn điệu Đường trường và kỹ thuật đàn TTL, hỗ trợ công tác bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống.

4. Các cơ sở đào tạo âm nhạc truyền thống và quản lý văn hóa nghệ thuật: Tài liệu giúp xây dựng chương trình đào tạo phù hợp, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ sân khấu dân tộc và các hoạt động văn hóa nghệ thuật.

Câu hỏi thường gặp

1. Đàn Tam thập lục có nguồn gốc từ đâu?
   Đàn Tam thập lục không phải là nhạc cụ thuần Việt mà được du nhập vào Việt Nam qua giao lưu văn hóa với Trung Hoa và các nước Trung Đông, có lịch sử phát triển lâu đời ở nhiều quốc gia châu Âu và châu Á. Qua thời gian, đàn đã được Việt hóa và trở thành nhạc cụ quan trọng trong dàn nhạc dân tộc.

2. Phương pháp dạy học kỹ thuật đàn TTL hiện nay có những hạn chế gì?
   Phương pháp truyền nghề truyền thống chủ yếu dựa vào việc thầy làm mẫu, trò bắt chước, thiếu phân tích cấu trúc âm nhạc và tính sáng tạo, dẫn đến sinh viên khó chủ động vận dụng kỹ thuật và biểu diễn linh hoạt.

3. Hệ thống làn điệu Đường trường có đặc điểm gì nổi bật?
   Hệ thống Đường trường gồm nhiều làn điệu có cấu trúc dài, phức tạp với các trổ mở đầu, thân bài, nhắc lại và kết, mang tính tự sự, trữ tình sâu sắc, thường dùng để thể hiện nội tâm, tình cảm chân thành trong sân khấu Chèo.

4. Kỹ thuật nào của đàn TTL được sử dụng phổ biến trong biểu diễn Chèo?
   Các kỹ thuật đặc trưng gồm song long (gõ hai dây kế tiếp nhau), hợp âm (gõ đồng thời hai nốt), ngắt tiếng (chặn âm thanh), rải nốt (tạo chuỗi âm thanh mềm mại) và vê (gõ nhanh liên tiếp tạo hiệu ứng âm thanh).

5. Làm thế nào để nâng cao chất lượng dạy học kỹ thuật đàn TTL?
   Cần kết hợp phương pháp phân tích lý thuyết về làn điệu, cấu trúc bài bản với thực hành kỹ thuật, xây dựng giáo trình đầy đủ, tổ chức thực hành thường xuyên và đào tạo nâng cao năng lực giảng viên nhằm phát huy tính chủ động và sáng tạo của sinh viên.

Kết luận

• Luận văn đã làm rõ vai trò quan trọng của đàn Tam thập lục trong nghệ thuật sân khấu Chèo, đặc biệt qua hệ thống làn điệu Đường trường với cấu trúc phức tạp và tính biểu cảm cao.
• Thực trạng dạy học kỹ thuật đàn TTL tại Trường Đại học Sân khấu và Điện ảnh Hà Nội còn nhiều hạn chế, chủ yếu do phương pháp truyền nghề truyền thống và giáo trình chưa đầy đủ.
• Nghiên cứu đề xuất biện pháp dạy học kết hợp phân tích cấu trúc làn điệu và thực hành kỹ thuật, giúp nâng cao tỷ lệ thành thạo kỹ thuật và khả năng biểu diễn của sinh viên.
• Các giải pháp bao gồm xây dựng giáo trình chi tiết, tổ chức thực hành chuyên đề, đào tạo giảng viên và áp dụng phương pháp sư phạm hiện đại.
• Tiếp theo, cần triển khai thực nghiệm rộng rãi, đánh giá hiệu quả lâu dài và mở rộng nghiên cứu sang các hệ thống làn điệu khác để hoàn thiện chương trình đào tạo nhạc công dân tộc.

Hành động ngay hôm nay để góp phần bảo tồn và phát huy giá trị âm nhạc dân tộc qua việc nâng cao chất lượng đào tạo đàn Tam thập lục tại các cơ sở đào tạo chuyên nghiệp!