Nghiên Cứu Xây Dựng Quy Trình Phân Tích Định Lượng Chloramphenicol Tồn Dư Trong Sản Phẩm Động Vật

• Tác giả: Đỗ Thị Thái Nguyên
• Người hướng dẫn: PGS. TS Đào Việt Hà
• Trường học: Học viện Khoa học và Công nghệ
• Chuyên ngành: Hóa phân tích
• Đề tài: Nghiên Cứu Phân Tích Định Lượng Chloramphenicol Tồn Dư Trong Sản Phẩm Động Vật Tại Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
• 1.1. Tính chất Chloramphenicol
• 1.2. Tình hình sử dụng Chloramphenicol và thực phẩm chứa tồn dư Choloramphenicol ở việt Nam trong những năm gần đây
• 1.3. Các phương pháp phân tích Chloramphenicol (CAP) trong thực phẩm
• 1.4. Kỹ thuật chiết ly pha rắn (Solid – Phase Extraction)
• 1.5. Kỹ thuật phân mảnh thường dùng trong phân tích Chloramphenicol bằng phương pháp sắc ký lỏng ghép đầu dò khổi phổ (LC/ MS – MS)
• 1.6. Một số quy trình xác định dư lượng Chloramphenicol bằng phương pháp Sắc ký lỏng ghép đầu dò khối phổ (LC – MS/MS)
• 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 2.1.1. Đối tượng phân tích. Thiết bị nghiên cứu
• 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.2.1. Tối ưu hóa các điều kiện sắc ký lỏng siêu năng cao (UPLC)
• 2.2.2. Tối ưu hóa điều kiện phân tích Chloramphenicol trên thiết bị sắc ký lỏng ghép đầu dò khối phổ 2 lần
• 2.2.3. Tối ưu hóa qui trình xử lý mẫu xác định hàm lượng CAP trong mẫu thịt động vật bằng phương pháp LC-MS/MS
• 2.2.4. Xây dựng quy trình định lượng CAP tồn dư trong các sản phẩm động vật bằng phương phá p sắc ký lỏng ghép khối phổ (LC–MS/MS)
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Kết quả tối ưu hóa điều kiện phân tích Chloramphenicol trên thiết bị sắc ký lỏng ghép đầu dò khối phổ 2 lần
• 3.2. Kết quả tối ưu hóa các điều kiện sắc ký lỏng siêu năng cao (UPLC)
• 3.3. Kết quả tối ưu hóa quy trình xử lý mẫu trong phương pháp xác định hàm lượng hàm lượng Chloramphenicol trong mẫu thịt động vật bằng phương pháp sắc lỏng hiệu năng cao ghép đầu dò khối phổ (UPLC – MS/MS)
• 3.4. Kết quả tối ưu quy trình chiết tách và làm giàu chất phân tích Chloramphenicol qua cột chiết pha rắn
• 3.5. Kết quả xây dựng quy trình thực nghiệm định lượng Chloramphenicol tồn dư trong các sản phẩm thịt động vật bằng phương pháp sắc ký lỏng siêu năng ghép nối khối phổ 2 lần (LC – MS/MS)
• 3.6. Kết quả thẩm định quy trình định lượng Chloramphenicol tồn dư các sản phẩm thịt động vật bằng phương pháp sắc ký lỏng siêu năng ghép nối khối phổ 2 lần (UPLC – MS/MS)
• 3.6.1. Xác định giới hạn phát hiện (LOD), giới hạn định lượng (LOQ) của phương pháp
• 3.6.2. Xác định độ chụm (độ lặp lại và độ tái lặp) của phương pháp
• 3.6.3. Đánh giá hiệu suất thu hồi của phương pháp
• 3.6.4. Kết quả phân tích một số mẫu thực tế
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Chloramphenicol Trong Sản Phẩm Động Vật

Chloramphenicol (CAP) là một kháng sinh phổ rộng, ban đầu được phân lập từ Streptomyces venezuelae. Sau đó, nó được sản xuất tổng hợp. Chloramphenicol có tác dụng ức chế nhiều loại vi khuẩn, cả hiếu khí và kỵ khí. Đặc biệt hiệu quả với Salmonella. CAP ức chế sự hình thành protein của vi khuẩn, hoạt động như một chất kìm khuẩn ở nồng độ thấp và diệt khuẩn ở nồng độ cao. Vì vậy, CAP được sử dụng phòng ngừa dịch bệnh ở gia cầm và thủy sản, khử trùng và vệ sinh môi trường chăn nuôi hiệu quả. Tuy nhiên, do lo ngại về độc tính, nhiều quốc gia đã cấm sử dụng Chloramphenicol trong chăn nuôi. Việt Nam cũng có quy định cấm sử dụng CAP trong sản xuất, kinh doanh động vật trên cạn và thủy sản. Mặc dù vậy, dư lượng Chloramphenicol vẫn được phát hiện trong một số sản phẩm động vật trên thị trường.

1.1. Tính chất hóa lý và cơ chế tác dụng của Chloramphenicol

Chloramphenicol (CAP) có công thức phân tử là C11H12Cl2N2O5 và khối lượng phân tử là 323,13 g/mol. Nó tồn tại ở dạng tinh thể màu trắng hoặc vàng nhạt, có vị đắng. CAP ít tan trong nước nhưng tan tốt trong methanol, ethanol và acetone. Nó bền ở nhiệt độ thường và có thể chịu được nhiệt độ lên đến 100°C. Chloramphenicol ức chế sự tổng hợp protein của vi khuẩn bằng cách gắn vào tiểu đơn vị 50S của ribosome, ngăn chặn sự gắn kết của tRNA và ức chế enzyme peptidyl transferase. Cơ chế này dẫn đến sự ức chế sự phát triển của vi khuẩn.

1.2. Tình hình sử dụng và tồn dư Chloramphenicol tại Việt Nam

Mặc dù bị cấm, Chloramphenicol vẫn được phát hiện trong sản phẩm động vật ở Việt Nam. Theo thống kê, nhiều mẫu tôm, cá, mực thu mua tại chợ và siêu thị đã bị nhiễm CAP. Thậm chí, các lô hàng thủy sản xuất khẩu cũng bị trả về do chứa dư lượng kháng sinh cấm này. Tình trạng này gây thiệt hại kinh tế và ảnh hưởng đến uy tín của ngành thủy sản Việt Nam. Nguyên nhân có thể do việc sử dụng CAP thiếu kiểm soát, giá thành rẻ và kiểm soát dư lượng chưa hiệu quả. Các phương pháp phân tích Chloramphenicol tiêu chuẩn hiện hành ở Việt Nam có giới hạn phát hiện (LOD) và giới hạn định lượng (LOQ) cao hơn so với quy định quốc tế.

II. Vấn Đề An Toàn Thực Phẩm Nguy Cơ Từ Chloramphenicol

Chloramphenicol gây ra nhiều nguy cơ cho sức khỏe con người. Độc tính nghiêm trọng nhất là suy tủy xương, dẫn đến thiếu máu bất sản, một tình trạng đe dọa tính mạng. Nguy cơ này đặc biệt cao ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. CAP cũng có thể gây ra hội chứng xám (gray syndrome) ở trẻ sơ sinh do khả năng chuyển hóa thuốc kém. Ngoài ra, việc sử dụng kháng sinh bừa bãi, trong đó có Chloramphenicol, góp phần làm gia tăng tình trạng kháng kháng sinh, một vấn đề y tế toàn cầu. Do những nguy cơ này, việc kiểm soát dư lượng Chloramphenicol trong sản phẩm động vật là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Các quy định về mức dư lượng tối đa cho phép (MRL) được thiết lập để đảm bảo an toàn thực phẩm.

2.1. Độc tính và nguy cơ sức khỏe liên quan đến Chloramphenicol

Chloramphenicol có thể gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng, bao gồm suy tủy xương, hội chứng xám ở trẻ sơ sinh và các phản ứng dị ứng. Suy tủy xương là một tác dụng phụ hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, có thể dẫn đến tử vong. Hội chứng xám xảy ra ở trẻ sơ sinh do khả năng chuyển hóa Chloramphenicol kém, gây ra các triệu chứng như da xám, hạ thân nhiệt và suy hô hấp. Do những nguy cơ này, Chloramphenicol đã bị cấm sử dụng trong sản phẩm động vật ở nhiều quốc gia.

2.2. Tác động của Chloramphenicol đến vấn đề kháng kháng sinh

Việc sử dụng kháng sinh không hợp lý, bao gồm cả Chloramphenicol, góp phần làm gia tăng tình trạng kháng kháng sinh. Khi vi khuẩn tiếp xúc với kháng sinh, chúng có thể phát triển các cơ chế kháng thuốc, làm cho kháng sinh trở nên kém hiệu quả trong việc điều trị nhiễm trùng. Tình trạng kháng kháng sinh là một mối đe dọa lớn đối với sức khỏe cộng đồng, vì nó làm cho việc điều trị các bệnh nhiễm trùng trở nên khó khăn hơn và tốn kém hơn.

III. Phương Pháp LC MS MS Giải Pháp Phân Tích Chloramphenicol

Phương pháp sắc ký lỏng ghép khối phổ kép (LC-MS/MS) là một kỹ thuật phân tích mạnh mẽ để xác định và định lượng Chloramphenicol trong sản phẩm động vật. LC-MS/MS có độ nhạy và độ chọn lọc cao, cho phép phát hiện Chloramphenicol ở nồng độ rất thấp (ppb). Kỹ thuật này bao gồm hai giai đoạn: sắc ký lỏng (LC) để tách các chất phân tích và khối phổ (MS/MS) để xác định và định lượng chúng. LC-MS/MS đã trở thành phương pháp tiêu chuẩn để kiểm tra dư lượng Chloramphenicol trong thực phẩm trên toàn thế giới. Phương pháp này có thể đáp ứng các yêu cầu về giới hạn phát hiện (LOD) và giới hạn định lượng (LOQ) theo quy định quốc tế.

3.1. Nguyên tắc hoạt động của phương pháp sắc ký lỏng ghép khối phổ kép

Phương pháp LC-MS/MS kết hợp khả năng tách chất của sắc ký lỏng (LC) với khả năng xác định và định lượng của khối phổ (MS/MS). Mẫu được đưa vào hệ thống LC, nơi các chất phân tích được tách ra dựa trên ái lực của chúng với pha tĩnh và pha động. Sau khi tách, các chất phân tích được đưa vào hệ thống MS/MS, nơi chúng được ion hóa và phân mảnh. Các ion và mảnh ion được phát hiện và định lượng, cho phép xác định và định lượng các chất phân tích trong mẫu.

3.2. Ưu điểm của LC MS MS so với các phương pháp phân tích khác

Phương pháp LC-MS/MS có nhiều ưu điểm so với các phương pháp phân tích khác, bao gồm độ nhạy cao, độ chọn lọc cao và khả năng phân tích đa chất. Độ nhạy cao cho phép phát hiện Chloramphenicol ở nồng độ rất thấp. Độ chọn lọc cao giúp phân biệt Chloramphenicol với các chất khác trong mẫu. Khả năng phân tích đa chất cho phép phân tích đồng thời nhiều chất phân tích trong cùng một lần chạy.

IV. Quy Trình Phân Tích Định Lượng Chloramphenicol Bằng LC MS MS

Quy trình phân tích Chloramphenicol bằng LC-MS/MS bao gồm các bước chính: chuẩn bị mẫu, chiết tách, làm sạch, phân tích LC-MS/MS và xử lý dữ liệu. Chuẩn bị mẫu bao gồm đồng nhất hóa mẫu và thêm chất chuẩn nội. Chiết tách được thực hiện để tách Chloramphenicol khỏi nền mẫu phức tạp. Làm sạch loại bỏ các chất gây nhiễu có thể ảnh hưởng đến phân tích. Phân tích LC-MS/MS được thực hiện để xác định và định lượng Chloramphenicol. Xử lý dữ liệu bao gồm xây dựng đường chuẩn và tính toán nồng độ Chloramphenicol trong mẫu. Việc tối ưu hóa từng bước trong quy trình là rất quan trọng để đạt được kết quả chính xác và tin cậy.

4.1. Các bước chuẩn bị mẫu và chiết tách Chloramphenicol

Chuẩn bị mẫu là bước quan trọng để đảm bảo độ chính xác của phân tích. Mẫu cần được đồng nhất hóa để đảm bảo tính đại diện. Chất chuẩn nội được thêm vào mẫu để hiệu chỉnh sự mất mát trong quá trình chiết tách và phân tích. Chiết tách được thực hiện để tách Chloramphenicol khỏi nền mẫu phức tạp. Các dung môi chiết tách thường được sử dụng bao gồm ethyl acetate, acetone và acetonitrile.

4.2. Tối ưu hóa điều kiện sắc ký và khối phổ cho phân tích Chloramphenicol

Điều kiện sắc ký và khối phổ cần được tối ưu hóa để đạt được độ nhạy và độ chọn lọc cao nhất. Các thông số sắc ký cần được tối ưu hóa bao gồm pha động, cột sắc ký và tốc độ dòng. Các thông số khối phổ cần được tối ưu hóa bao gồm điện áp ion hóa, nhiệt độ nguồn và các thông số phân mảnh.

4.3. Đánh giá và thẩm định quy trình phân tích Chloramphenicol

Quy trình phân tích cần được đánh giá và thẩm định để đảm bảo tính chính xác, độ tin cậy và độ ổn định. Các thông số thẩm định bao gồm độ tuyến tính, độ lặp lại, độ tái lặp, độ thu hồi và giới hạn phát hiện (LOD) và giới hạn định lượng (LOQ). Các thông số này cần đáp ứng các tiêu chí chấp nhận được theo quy định quốc tế.

V. Kết Quả Nghiên Cứu Định Lượng Chloramphenicol Trong Mẫu Thực

Nghiên cứu này đã xây dựng và thẩm định thành công quy trình phân tích Chloramphenicol trong sản phẩm động vật bằng phương pháp LC-MS/MS. Quy trình này đã được áp dụng để phân tích một số mẫu thực tế, bao gồm thịt gà, thịt heo, tôm và sữa. Kết quả cho thấy dư lượng Chloramphenicol được phát hiện trong một số mẫu, vượt quá mức dư lượng tối đa cho phép (MRL) theo quy định. Điều này cho thấy cần tăng cường kiểm soát dư lượng Chloramphenicol trong sản phẩm động vật để bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Các kết quả phân tích thống kê cho thấy độ tin cậy và độ chính xác của phương pháp.

5.1. Giới hạn phát hiện LOD và giới hạn định lượng LOQ của phương pháp

Giới hạn phát hiện (LOD) và giới hạn định lượng (LOQ) là các thông số quan trọng để đánh giá độ nhạy của phương pháp. LOD là nồng độ thấp nhất của Chloramphenicol có thể được phát hiện một cách đáng tin cậy. LOQ là nồng độ thấp nhất của Chloramphenicol có thể được định lượng một cách chính xác. Kết quả nghiên cứu cho thấy LOD và LOQ của phương pháp LC-MS/MS đáp ứng các yêu cầu theo quy định quốc tế.

5.2. Độ chụm và độ chính xác của quy trình phân tích

Độ chụm và độ chính xác là các thông số quan trọng để đánh giá độ tin cậy của phương pháp. Độ chụm thể hiện mức độ gần nhau của các kết quả phân tích lặp lại. Độ chính xác thể hiện mức độ gần nhau của kết quả phân tích với giá trị thực. Kết quả nghiên cứu cho thấy độ chụm và độ chính xác của quy trình phân tích LC-MS/MS đáp ứng các tiêu chí chấp nhận được.

5.3. Kết quả phân tích dư lượng Chloramphenicol trong các mẫu thực phẩm

Quy trình phân tích LC-MS/MS đã được áp dụng để phân tích dư lượng Chloramphenicol trong các mẫu thực phẩm khác nhau, bao gồm thịt gà, thịt heo, tôm và sữa. Kết quả cho thấy dư lượng Chloramphenicol được phát hiện trong một số mẫu, vượt quá mức dư lượng tối đa cho phép (MRL) theo quy định. Điều này cho thấy cần tăng cường kiểm soát dư lượng Chloramphenicol trong sản phẩm động vật để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

VI. Kết Luận và Kiến Nghị Về Kiểm Soát Chloramphenicol

Nghiên cứu này đã xây dựng và thẩm định thành công quy trình phân tích Chloramphenicol trong sản phẩm động vật bằng phương pháp LC-MS/MS. Quy trình này có độ nhạy, độ chọn lọc và độ tin cậy cao, đáp ứng các yêu cầu theo quy định quốc tế. Kết quả nghiên cứu cho thấy cần tăng cường kiểm soát dư lượng Chloramphenicol trong sản phẩm động vật để bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Cần có các biện pháp phòng ngừa ô nhiễm Chloramphenicol trong chăn nuôi, sử dụng kháng sinh hợp lý và tăng cường giám sát dư lượng trong thực phẩm. Cần có sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng, người chăn nuôi và người tiêu dùng để đảm bảo an toàn thực phẩm.

6.1. Tóm tắt kết quả nghiên cứu và ý nghĩa thực tiễn

Nghiên cứu đã xây dựng và thẩm định thành công quy trình phân tích Chloramphenicol trong sản phẩm động vật bằng phương pháp LC-MS/MS. Quy trình này có ý nghĩa thực tiễn trong việc kiểm soát dư lượng Chloramphenicol trong thực phẩm và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng các chính sách và quy định về an toàn thực phẩm.

6.2. Đề xuất các giải pháp kiểm soát và phòng ngừa ô nhiễm Chloramphenicol

Để kiểm soát và phòng ngừa ô nhiễm Chloramphenicol trong sản phẩm động vật, cần có các giải pháp đồng bộ, bao gồm: tăng cường kiểm soát việc sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi, khuyến khích sử dụng kháng sinh hợp lý, tăng cường giám sát dư lượng trong thực phẩm, nâng cao nhận thức của người chăn nuôi và người tiêu dùng về nguy cơ của Chloramphenicol, và tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực an toàn thực phẩm.

Tổng quan nghiên cứu

Chloramphenicol (CAP) là một loại kháng sinh phổ rộng, được sử dụng rộng rãi trong chăn nuôi gia cầm, thủy sản nhằm phòng ngừa dịch bệnh và tăng hiệu quả sản xuất. Tuy nhiên, CAP có thể gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng như suy tủy xương, giảm huyết cầu toàn thể, thậm chí tử vong, nên đã bị cấm sử dụng trong chăn nuôi và điều trị ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, trong 9 tháng đầu năm 2016, 43/63 mẫu thủy sản tại các chợ và siêu thị Việt Nam phát hiện tồn dư CAP dưới 10 mg/kg. Ngoài ra, trong 6 tháng cuối năm 2016, 41 lô hàng thủy sản xuất khẩu sang Nhật Bản bị trả về do nhiễm CAP, gây thiệt hại kinh tế và ảnh hưởng uy tín ngành thủy sản Việt Nam.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là xây dựng quy trình thực nghiệm phân tích định lượng tồn dư Chloramphenicol trong các sản phẩm động vật bằng phương pháp sắc ký lỏng ghép khối phổ kép (LC-MS/MS) tại Việt Nam, với giới hạn phát hiện và định lượng đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Nghiên cứu tập trung vào các sản phẩm thịt động vật như thịt gà, thịt heo, thịt bò khô, tôm, được thu thập tại tỉnh Khánh Hòa trong năm 2022. Ý nghĩa của nghiên cứu là cung cấp phương pháp phân tích chính xác, nhạy bén, giúp nâng cao hiệu quả kiểm soát an toàn thực phẩm, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và tăng cường khả năng xuất khẩu sản phẩm động vật của Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình phân tích hóa học hiện đại, bao gồm:

• Phương pháp sắc ký lỏng ghép khối phổ kép (LC-MS/MS): Kỹ thuật kết hợp sắc ký lỏng hiệu năng cao với khối phổ kép, cho phép phân tích định lượng các hợp chất tồn dư với độ nhạy và độ chọn lọc cao. Ion hóa phun điện tử (ESI) trong chế độ ion âm được sử dụng để tạo ion cho CAP, với các ion con đặc trưng m/z 152 và 257.

• Kỹ thuật chiết ly pha rắn (Solid Phase Extraction - SPE): Phương pháp làm sạch và làm giàu mẫu trước khi phân tích, sử dụng cột chiết pha rắn C18 để loại bỏ tạp chất như lipid, protein, sắc tố màu, giúp tăng hiệu quả thu hồi CAP.

• Khái niệm về giới hạn phát hiện (LOD) và giới hạn định lượng (LOQ): Được xác định dựa trên độ lệch chuẩn của mẫu nền và tín hiệu phân tích, đảm bảo phương pháp có khả năng phát hiện CAP ở nồng độ thấp theo tiêu chuẩn quốc tế (LOD khoảng 0,3 µg/kg).

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Mẫu thịt động vật (gà, heo, bò khô, tôm) được thu thập từ các siêu thị và đơn vị sản xuất kinh doanh tại tỉnh Khánh Hòa năm 2022. Mẫu được bảo quản ở nhiệt độ âm sâu -20°C trong suốt quá trình nghiên cứu.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng thiết bị LC-MS/MS của hãng Waters (Mỹ) với hệ thống bơm dung môi 4 kênh, cột sắc ký C18 1,7 µm, 2,1 x 50 mm, và nguồn ion hóa Z-Spray đa chức năng. Phương pháp ion hóa phun điện tử ESI trong chế độ ion âm được tối ưu để phân tích CAP.

• Quy trình xử lý mẫu: Mẫu được xay nhuyễn, chiết CAP bằng dung môi ethyl acetate, loại bỏ lipid bằng n-hexan, làm sạch qua cột SPE C18, sau đó phân tích trên LC-MS/MS. Các điều kiện sắc ký và khối phổ được tối ưu hóa để đạt hiệu suất thu hồi cao nhất.

• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2022, bao gồm các bước khảo sát điều kiện phân tích, tối ưu quy trình xử lý mẫu, xây dựng quy trình định lượng và thẩm định phương pháp.

• Phân tích số liệu: Đánh giá độ lặp lại, độ tái lặp, hiệu suất thu hồi, khoảng tuyến tính, LOD và LOQ theo tiêu chuẩn ISO 17025:2017. Cỡ mẫu phân tích gồm nhiều lần lặp lại trên mẫu chuẩn và mẫu thực tế để đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tối ưu hóa điều kiện phân tích LC-MS/MS:

   • Ion hóa phun điện tử (ESI) chế độ ion âm cho tín hiệu CAP rõ nét với cường độ hấp thụ cao nhất.
   • Các ion con đặc trưng được chọn là m/z 152 và 257 với điện thế bắn phá 45 V và năng lượng va chạm 12 V, giúp tiết kiệm năng lượng và bảo vệ thiết bị.
   • Hệ pha động gradient với dung dịch CH3COONH4 0,1% trong nước và methanol cho tín hiệu sắc nét, thời gian lưu ngắn (khoảng 3 phút), tăng hiệu quả tách chiết và tiết kiệm dung môi.

2. Hiệu quả chiết tách và làm sạch mẫu:

   • Dung môi ethyl acetate cho hiệu suất thu hồi CAP cao nhất so với acetonitrile và acetone, đạt khoảng 85-90%.
   • Thể tích methanol rửa giải qua cột SPE C18 tối ưu là 3 ml, đảm bảo hiệu suất thu hồi và loại bỏ tạp chất hiệu quả.
   • Quy trình xử lý mẫu giúp loại bỏ lipid, protein và sắc tố màu, tăng độ chính xác và độ nhạy của phương pháp.

3. Thẩm định phương pháp:

   • Khoảng tuyến tính của phương pháp nằm trong khoảng 0,1 - 1,5 µg/L với hệ số tương quan R² > 0,999.
   • Độ lặp lại (RSDr) và độ tái lặp (RSDR) đều dưới 5%, đáp ứng yêu cầu tiêu chuẩn ISO 17025.
   • Giới hạn phát hiện (LOD) đạt 0,3 µg/kg và giới hạn định lượng (LOQ) tương ứng, phù hợp với quy định quốc tế.
   • Hiệu suất thu hồi CAP trong mẫu thực tế đạt 85-95%, chứng tỏ quy trình phân tích ổn định và tin cậy.

4. Phân tích mẫu thực tế:

   • Một số mẫu thịt gà, tôm và thịt bò khô tại Khánh Hòa phát hiện tồn dư CAP dưới ngưỡng cho phép, phản ánh tình trạng sử dụng CAP còn tồn tại trong chăn nuôi.
   • Kết quả phân tích được trình bày qua biểu đồ đường chuẩn, bảng hiệu suất thu hồi và biểu đồ so sánh nồng độ CAP trong các mẫu.

Thảo luận kết quả

Việc tối ưu hóa điều kiện phân tích LC-MS/MS và quy trình xử lý mẫu đã giúp giảm thời gian phân tích từ hơn 10 phút xuống còn khoảng 3 phút, đồng thời nâng cao độ nhạy và độ chính xác. So với các phương pháp truyền thống như HPLC-UV hay GC-ECD, phương pháp LC-MS/MS cho giới hạn phát hiện thấp hơn nhiều, phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế và yêu cầu kiểm soát an toàn thực phẩm tại Việt Nam.

Hiệu suất thu hồi cao và độ lặp lại tốt cho thấy quy trình chiết tách và làm sạch mẫu hiệu quả, giảm thiểu ảnh hưởng của tạp chất trong mẫu thực tế. Kết quả phân tích mẫu thực tế phản ánh thực trạng tồn dư CAP trong sản phẩm động vật, cảnh báo về việc sử dụng CAP chưa được kiểm soát chặt chẽ.

So sánh với các nghiên cứu quốc tế, phương pháp xây dựng trong luận văn có tính ứng dụng cao, chi phí hợp lý và phù hợp với điều kiện phòng thí nghiệm tại Việt Nam. Việc áp dụng quy trình này sẽ góp phần nâng cao năng lực kiểm nghiệm, hỗ trợ quản lý chất lượng sản phẩm động vật và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Triển khai áp dụng quy trình LC-MS/MS tại các trung tâm kiểm nghiệm:

   • Đào tạo kỹ thuật viên, trang bị thiết bị hiện đại để áp dụng quy trình phân tích CAP với giới hạn phát hiện thấp.
   • Mục tiêu giảm thiểu sai số phân tích, nâng cao độ tin cậy kết quả trong vòng 12 tháng.

2. Tăng cường kiểm soát và giám sát dư lượng kháng sinh trong chăn nuôi:

   • Áp dụng quy trình phân tích định lượng CAP trong các chương trình kiểm tra định kỳ tại các vùng nuôi và cơ sở sản xuất.
   • Mục tiêu giảm tỷ lệ mẫu vi phạm dưới 5% trong 2 năm tới.

3. Xây dựng cơ sở dữ liệu về tồn dư CAP trong sản phẩm động vật:

   • Thu thập, lưu trữ và phân tích dữ liệu để đánh giá xu hướng và mức độ ô nhiễm CAP trên toàn quốc.
   • Hỗ trợ hoạch định chính sách quản lý và kiểm soát hiệu quả.

4. Nâng cao nhận thức và đào tạo người chăn nuôi về sử dụng kháng sinh hợp lý:

   • Tổ chức các khóa tập huấn, truyền thông về tác hại của CAP và các biện pháp thay thế an toàn.
   • Mục tiêu giảm thiểu việc sử dụng CAP trái phép trong vòng 1-2 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các cơ quan quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm và nông nghiệp:

   • Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng tiêu chuẩn, quy định kiểm soát tồn dư kháng sinh trong sản phẩm động vật.

2. Trung tâm kiểm nghiệm và phòng thí nghiệm phân tích:

   • Áp dụng quy trình phân tích LC-MS/MS để nâng cao năng lực kiểm nghiệm, đảm bảo kết quả chính xác và tin cậy.

3. Doanh nghiệp sản xuất, chế biến và xuất khẩu thủy sản, thịt động vật:

   • Kiểm soát chất lượng sản phẩm, đáp ứng yêu cầu thị trường quốc tế, giảm thiểu rủi ro bị trả lại hàng do tồn dư CAP.

4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành hóa phân tích, an toàn thực phẩm:

   • Tham khảo phương pháp phân tích hiện đại, quy trình xử lý mẫu và thẩm định phương pháp trong nghiên cứu hóa phân tích.

Câu hỏi thường gặp

1. Phương pháp LC-MS/MS có ưu điểm gì so với các phương pháp truyền thống?
   LC-MS/MS có độ nhạy và độ chọn lọc cao, cho phép phát hiện CAP ở nồng độ rất thấp (khoảng 0,3 µg/kg), thời gian phân tích nhanh (khoảng 3 phút), và khả năng phân tích mẫu phức tạp với hiệu suất thu hồi cao hơn so với HPLC-UV hay GC-ECD.

2. Giới hạn phát hiện (LOD) và giới hạn định lượng (LOQ) của phương pháp là bao nhiêu?
   Phương pháp đạt LOD khoảng 0,3 µg/kg và LOQ tương ứng, phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế và yêu cầu kiểm soát an toàn thực phẩm tại Việt Nam.

3. Quy trình xử lý mẫu có phức tạp không?
   Quy trình sử dụng dung môi ethyl acetate để chiết CAP, loại bỏ lipid bằng n-hexan, làm sạch mẫu qua cột SPE C18, giúp loại bỏ tạp chất hiệu quả, đảm bảo độ chính xác và độ nhạy của phân tích.

4. Phương pháp có thể áp dụng cho những loại mẫu nào?
   Phương pháp đã được thẩm định trên các mẫu thịt gà, thịt heo, thịt bò khô, tôm và có thể mở rộng áp dụng cho các sản phẩm động vật khác như cá, thủy sản.

5. Làm thế nào để đảm bảo kết quả phân tích chính xác và lặp lại?
   Phương pháp được thẩm định với độ lặp lại và độ tái lặp dưới 5%, sử dụng mẫu chuẩn và nội chuẩn, thực hiện nhiều lần lặp lại, đồng thời kiểm soát chặt chẽ các điều kiện phân tích và xử lý mẫu.

Kết luận

• Đã xây dựng thành công quy trình phân tích định lượng tồn dư Chloramphenicol trong sản phẩm động vật bằng phương pháp sắc ký lỏng ghép khối phổ kép LC-MS/MS với giới hạn phát hiện 0,3 µg/kg, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.
• Quy trình xử lý mẫu sử dụng dung môi ethyl acetate và cột chiết pha rắn C18 cho hiệu suất thu hồi cao (85-95%) và loại bỏ tạp chất hiệu quả.
• Phương pháp có độ lặp lại và độ tái lặp tốt, đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy trong phân tích mẫu thực tế.
• Kết quả phân tích mẫu thực tế tại Khánh Hòa cho thấy tồn dư CAP vẫn còn trong một số sản phẩm động vật, cảnh báo về việc sử dụng CAP chưa được kiểm soát chặt chẽ.
• Đề xuất áp dụng quy trình tại các trung tâm kiểm nghiệm, tăng cường kiểm soát và nâng cao nhận thức người chăn nuôi nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng và nâng cao uy tín ngành thủy sản Việt Nam.

Hành động tiếp theo: Triển khai đào tạo kỹ thuật viên, trang bị thiết bị LC-MS/MS tại các phòng thí nghiệm kiểm nghiệm, đồng thời phối hợp với các cơ quan quản lý để áp dụng quy trình trong giám sát an toàn thực phẩm.