Nghiên cứu phân loại và đặc điểm sinh học của ong không ngòi đốt thuộc liên họ Apoidea ở Việt Nam

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BẢNG THUẬT NGỮ LATIN/ANH – VIỆT

DANH MỤC BẢNG

DANH MỤC HÌNH

1. MỞ ĐẦU

1.1. Tính cấp thiết của đề tài

1.2. Giải thích từ ngữ

1.3. Mục tiêu nghiên cứu

1.4. Nội dung nghiên cứu

1.5. Cơ sở khoa học và thực tiễn của đề tài

1.6. Ý nghĩa khoa học

1.7. Ý nghĩa thực tiễn

1.8. Đóng góp mới của đề tài

2. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU

2.1. Tình hình nghiên cứu những taxon ít dẫn liệu thuộc liên họ Apoidea trên thế giới

2.2. Tình hình nghiên cứu phân loại những taxon ít dẫn liệu thuộc liên họ Apoidea

2.3. Tình hình nghiên cứu một số đặc điểm sinh học và sinh thái của ong không ngòi đốt

2.4. Tình hình nghiên cứu những taxon ít dẫn liệu thuộc liên họ Apoidea ở Việt Nam

2.5. Tình hình nghiên cứu phân loại những taxon ít dẫn liệu thuộc liên họ Apoidea

2.6. Tình hình nghiên cứu một số đặc điểm sinh học và sinh thái của ong không ngòi đốt

3. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.1. Đối tượng nghiên cứu

3.2. Phương pháp nghiên cứu

3.3. Thời gian nghiên cứu

3.4. Địa điểm nghiên cứu

3.5. Phương pháp sử dụng trong phân loại ong mật

3.6. Phương pháp theo dõi đặc điểm sinh học và sinh thái của ong không ngòi đốt

3.7. Phương pháp theo dõi đặc điểm sinh học của ong không ngòi đốt

3.8. Phương pháp theo dõi đặc điểm sinh thái của ong không ngòi đốt

3.9. Phương pháp xử lý hình ảnh và số liệu

4. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN

4.1. Phân loại và sự phân bố của những taxon ít dẫn liệu thuộc liên họ Apoidea ở Việt Nam

4.2. Thành phần những taxon ít dẫn liệu thuộc liên họ Apoidea ở Việt Nam

4.3. Đặc điểm chẩn loại và sự phân bố của những taxon ít dẫn liệu thuộc liên họ Apoidea ở Việt Nam

4.4. Khóa định loại đến họ, giống và loài ghi nhận được ở Việt Nam

4.5. Một số đặc điểm sinh học và sinh thái của ong không ngòi đốt ở Việt Nam

4.5.1. Một số đặc điểm sinh học của ong không ngòi đốt ở Việt Nam

4.5.2. Cấu trúc tổ của các loài ong không ngòi đốt

4.5.3. Đặc điểm hình thái các pha phát triển của loài Lepidotrigona flavibasis (Cockerell, 1926)

4.5.4. Một số đặc điểm sinh thái của loài Lepidotrigona flavibasis (Cockerell, 1929)

4.5.5. Mối quan hệ giữa hoạt động bay của loài Lepidotrigona flavibasis với nhiệt độ và độ ẩm

4.5.6. Hàm lượng các kim loại nặng trong mật ong và phấn hoa ở loài Lepidotrigona flavibasis và đề xuất một số định hướng bảo vệ môi trường sống của chúng

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

KẾT LUẬN. KẾT LUẬN

KIẾN NGHỊ. KIẾN NGHỊ

DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

PHỤ LỤC I. CÁC MẪU VẬT ĐƯỢC NGHIÊN CỨU

PHỤ LỤC II. MỘT SỐ HÌNH ẢNH THỰC ĐỊA TRONG QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN LUẬN ÁN

I. Nghiên cứu ong không ngòi đốt

Nghiên cứu tập trung vào phân loại và đặc điểm sinh học của các loài ong không ngòi đốt thuộc liên họ Apoidea ở Việt Nam. Nhóm ong này, còn gọi là ong dú, là côn trùng xã hội nhỏ nhất sản xuất mật, phân bố chủ yếu ở khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới. Việt Nam là một trong những trung tâm đa dạng sinh học bậc nhất Đông Nam Á, với khoảng 16 loài ong không ngòi đốt thuộc bốn giống đã được phát hiện. Nghiên cứu này nhằm lấp đầy khoảng trống về thông tin phân loại, phân bố và đặc điểm sinh học của nhóm ong này.

1.1. Phân loại ong

Nghiên cứu sử dụng các phương pháp phân loại hiện đại để xác định các taxon ít dẫn liệu thuộc liên họ Apoidea. Các giống như Elaphropoda, Euaspis, và Thrinchostoma được đặc biệt chú ý do số lượng loài ít và phạm vi phân bố hẹp. Kết quả nghiên cứu đã ghi nhận sự phân bố của các loài này theo đai độ cao và điều kiện sinh thái cụ thể.

1.2. Đặc điểm sinh học của ong

Nghiên cứu đã mô tả chi tiết các đặc điểm sinh học của loài Lepidotrigona flavibasis, bao gồm cấu trúc tổ, quá trình phát triển từ trứng đến trưởng thành, và các hoạt động sinh thái. Kết quả cho thấy sự khác biệt đáng kể trong quá trình phát triển của ong không ngòi đốt so với ong mật thông thường.

II. Hệ sinh thái ong và tính đa dạng sinh học

Nghiên cứu nhấn mạnh vai trò của ong không ngòi đốt trong hệ sinh thái và tính đa dạng sinh học của Việt Nam. Nhóm ong này có khả năng thụ phấn hiệu quả, góp phần duy trì sự cân bằng sinh thái và đa dạng thực vật. Tuy nhiên, sự suy giảm môi trường sống và ô nhiễm đang đe dọa nghiêm trọng đến sự tồn tại của chúng.

2.1. Vai trò của ong trong môi trường

Ong không ngòi đốt đóng vai trò quan trọng trong thụ phấn tự nhiên, giúp duy trì sự đa dạng của hệ thực vật. Nghiên cứu chỉ ra rằng sản phẩm từ ong như mật, phấn hoa và keo ong không chỉ có giá trị kinh tế cao mà còn phản ánh tình trạng môi trường nơi chúng sinh sống.

2.2. Tác động của biến đổi khí hậu đến ong

Biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phân bố và sinh tồn của ong không ngòi đốt. Nghiên cứu đã phân tích hàm lượng các kim loại nặng trong mật và phấn hoa của loài Lepidotrigona flavibasis, cho thấy sự tích tụ các chất độc hại trong môi trường sống của chúng.

III. Phương pháp nghiên cứu và bảo tồn

Nghiên cứu sử dụng các phương pháp nghiên cứu hiện đại, bao gồm thu thập mẫu vật, phân tích hình thái và sinh thái học, để đánh giá tình trạng của các loài ong không ngòi đốt. Đồng thời, nghiên cứu đề xuất các biện pháp bảo tồn nhằm duy trì sự đa dạng và vai trò sinh thái của nhóm ong này.

3.1. Phương pháp nghiên cứu ong

Các phương pháp nghiên cứu bao gồm thu thập mẫu vật bằng vợt côn trùng, bẫy màn treo, và theo dõi đặc điểm sinh học, sinh thái của ong. Nghiên cứu cũng sử dụng kỹ thuật xử lý hình ảnh và số liệu để phân tích chi tiết các đặc điểm hình thái và sinh thái.

3.2. Bảo tồn ong không ngòi đốt

Nghiên cứu đề xuất các biện pháp bảo tồn như thiết lập các khu bảo tồn, hạn chế khai thác quá mức, và nâng cao nhận thức cộng đồng về vai trò của ong không ngòi đốt trong hệ sinh thái. Các biện pháp này nhằm đảm bảo sự tồn tại và phát triển bền vững của nhóm ong này trong tương lai.

Luận án nghiên cứu phân loại và đặc điểm sinh học, sinh thái của ong không ngòi đốt thuộc liên họ Apoidea tại Việt Nam