Nghiên cứu phân bố và tác dụng kháng ung thư của Nimotuzumab gắn 131I trên chuột mang khối ung thư đầu cổ

• Tác giả: Nguyễn Thị Kim Hương
• Người hướng dẫn: PGS.TS Phạm Huy Quyến
• Trường học: Học viện Quân y
• Chuyên ngành: Khoa học y sinh
• Đề tài: Nghiên cứu sự phân bố và tác dụng kháng ung thư của kháng thể đơn dòng Nimotuzumab gắn 131I trên chuột mang khối ung thư đầu cổ người
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ y học
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Dịch tễ học ung thư đầu cổ
• 1.1.1. Trên thế giới
• 1.1.2. Tại Việt Nam
• 1.2. Các yếu tố nguy cơ và cơ chế bệnh sinh
• 1.2.1. Vai trò của thuốc lá trong ung thư đầu cổ
• 1.2.2. Vai trò của rượu trong ung thư đầu cổ
• 1.2.3. Vai trò của Humanpapilloma virus trong ung thư đầu cổ
• 1.2.4. Vai trò của Epstein Barr virus trong ung thư đầu cổ
• 1.3. Yếu tố của thụ thể tăng trưởng biểu bì
• 1.3.1. Cấu trúc của thụ thể yếu tố tăng trưởng biểu bì
• 1.3.2. Vai trò của thụ thể yếu tố tăng trưởng biểu bì trong truyền tín hiệu tế bào
• 1.3.3. Thụ thể yếu tố tăng trưởng biểu bì trong ung thư
• 1.4. Kháng thể đơn dòng gắn đồng vị phóng xạ trong điều trị ung thư
• 1.4.1. Kháng thể đơn dòng
• 1.4.2. Đồng vị phóng xạ
• 1.4.3. Kháng thể đơn dòng (nimotuzumab) gắn đồng vị phóng xạ (131I) trong điều trị ung thư
• 1.5. Sử dụng mô hình chuột thiếu hụt miễn dịch trong tạo và ứng dụng thử nghiệm điều trị các khối ung thư của người
• 1.5.1. Các dòng chuột thiếu hụt miễn dịch sử dụng cho nghiên cứu tạo các khối u của người trên thực nghiệm
• 1.5.2. Tạo các khối ung thư có nguồn gốc từ người lên chuột thiếu hụt miễn dịch
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng - vật liệu - thời gian nghiên cứu
• 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.1.2. Vật liệu - phương tiện nghiên cứu
• 2.1.3. Địa điểm, thời gian nghiên cứu
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.2.2. Nội dung nghiên cứu
• 2.2.3. Các kỹ thuật được sử dụng trong nghiên cứu
• 2.3. Xử lý số liệu
• 2.4. Đạo đức nghiên cứu trên động vật
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đánh giá tác dụng ức chế tế bào Hep-2 của Nimotuzumab và 131I-nimotuzumab in vitro
• 3.1.1. Kết quả nuôi cấy tế bào Hep-2
• 3.1.2. Kết quả đánh giá tác dụng kháng ung thư của Nimotuzumab và 131I-Nimotuzumab trên dòng tế bào Hep-2
• 3.1.3. Kết quả đánh giá tác dụng gây chết tế bào theo chương trình thử nghiệm apoptosis trên dòng tế bào Hep-2 với phức hợp 131I-Nimotuzumab, Nimotuzumab và 131I
• 3.2. Đánh giá phân bố của 131I-nimotuzumab trên chuột
• 3.2.1. Kết quả tạo mô hình chuột thiếu hụt miễn dịch mang khối ung thư biểu mô vảy đầu cổ người dòng Hep-2
• 3.2.2. Kết quả phân bố sinh học 131I-nimotuzumab ở mô/cơ quan chuột
• 3.2.3. Kết quả phân bố toàn thân chuột của phức hợp 131I-nimotuzumab bằng chụp xạ hình SPECT
• 3.3. Kết quả tác dụng kháng ung thư của phức hợp 131I-nimotuzumab trong cơ thể động vật mang ung thư
• 3.3.1. Đánh giá sự phát triển khối u sau điều trị
• 3.3.2. Đánh giá khối lượng chuột thí nghiệm sau điều trị
• 3.3.3. Thời gian sống trung bình của các nhóm chuột điều trị
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Tác dụng kháng tế bào Hep-2 của I-Nimotuzumab in vitro
• 4.1.1. Lựa chọn kháng thể đơn dòng Nimotuzumab và đồng vị phóng xạ 131I tạo thành phức hợp để điều trị
• 4.1.2. Phức hợp 131I-Nimotuzumab có tác dụng ức chế tế bào Hep-2 in vitro
• 4.1.3. Khả năng ức chế tế bào Hep-2 qua thử nghiệm MT
• 4.2. Bước đầu xác định cơ chế gây chết tế bào Hep-2 theo con đường apoptosis
• 4.2.1. Sự phân bố của phức hợp 131I-nimotuzumab trên mô hình chuột mang khối ung thư biểu mô tế bào vảy đầu cổ người dòng Hep-2
• 4.2.1.1. Tế bào ung thư biểu mô tế bào vảy đầu cổ người dòng Hep-2
• 4.2.1.2. Tạo khối ung thư biểu mô tế bào vảy đầu cổ người dòng Hep-2 trên chuột thiếu hụt miễn dịch
• 4.3. Phân bố sinh học của phức hợp 131I-Nimotuzumab trên cơ thể chuột thí nghiệm
• 4.3.1. Phân bố sinh học 131I-Nimotuzumab trong các tạng chuột thí nghiệm
• 4.3.2. Sử dụng SPECT đánh giá phân bố sinh học I-Nimotuzumab trên chuột mang khối ung thư đầu cổ người
• 4.4. Hiệu quả điều trị của 131I-nimotuzumab trên mô hình chuột thiếu hụt miễn dịch mang khối ung thư biểu mô vảy đầu cổ người
• 4.4.1. Phức hợp 131I-nimotuzumab có tác dụng hạn chế sự phát triển khối ung thư biểu mô vảy đầu cổ người
• 4.4.2. Phức hợp 131I-nimotuzumab có tác dụng kéo dài thời gian sống của chuột mang khối ung thư biểu mô vảy đầu cổ người
• KẾT LUẬN
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Giới thiệu và mục tiêu nghiên cứu

Nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá phân bố và hiệu quả kháng ung thư của Nimotuzumab-131I trên mô hình chuột ung thư đầu cổ. Mục tiêu chính là xác định tác dụng ức chế tế bào ung thư biểu mô vảy đầu cổ người dòng Hep-2 in vitro và đánh giá sự phân bố cũng như hiệu quả điều trị của phức hợp này trên chuột thiếu hụt miễn dịch. Nimotuzumab, một kháng thể đơn dòng, được gắn với đồng vị phóng xạ Iodine-131 để tăng cường hiệu quả tiêu diệt tế bào ung thư thông qua cơ chế kép: kháng thể đặc hiệu và bức xạ ion hóa.

1.1. Bối cảnh và tầm quan trọng

Ung thư đầu cổ là một trong những loại ung thư phổ biến, đặc biệt ở các nước đang phát triển. Nimotuzumab-131I được nghiên cứu như một liệu pháp tiềm năng nhờ khả năng nhắm mục tiêu chính xác và giảm thiểu tác dụng phụ so với các phương pháp điều trị truyền thống. Nghiên cứu này nhằm cung cấp dữ liệu tiền lâm sàng để hỗ trợ việc ứng dụng liệu pháp này trong điều trị ung thư đầu cổ.

II. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng mô hình chuột thiếu hụt miễn dịch mang khối ung thư biểu mô vảy đầu cổ người dòng Hep-2. Nimotuzumab-131I được tiêm vào tĩnh mạch đuôi chuột, sau đó đánh giá sự phân bố của phức hợp trong các mô và cơ quan bằng kỹ thuật chụp SPECT. Hiệu quả kháng ung thư được đánh giá thông qua sự ức chế tăng trưởng khối u và thời gian sống của chuột.

2.1. Thiết kế nghiên cứu

Nghiên cứu được thiết kế gồm hai phần chính: đánh giá in vitro trên tế bào Hep-2 và in vivo trên chuột mang khối u. Các kỹ thuật như MTT, FACS, và SPECT được sử dụng để đo lường hiệu quả và phân bố của Nimotuzumab-131I.

2.2. Đạo đức nghiên cứu

Nghiên cứu tuân thủ các quy định về đạo đức trong thử nghiệm trên động vật, đảm bảo sự an toàn và phúc lợi của chuột thí nghiệm.

III. Kết quả nghiên cứu

Kết quả cho thấy Nimotuzumab-131I có khả năng ức chế tế bào Hep-2 in vitro thông qua cơ chế apoptosis. Trên mô hình chuột, phức hợp này phân bố chủ yếu ở khối u và các mô liên quan, đồng thời làm giảm đáng kể kích thước khối u và kéo dài thời gian sống của chuột. Chụp SPECT xác nhận sự tập trung của Iodine-131 tại vùng khối u, chứng minh hiệu quả nhắm mục tiêu của phức hợp.

3.1. Hiệu quả in vitro

Phức hợp Nimotuzumab-131I gây ức chế tế bào Hep-2 với tỷ lệ apoptosis cao, đặc biệt ở nồng độ 10 µg/ml. Kết quả này khẳng định tiềm năng của phức hợp trong việc tiêu diệt tế bào ung thư.

3.2. Hiệu quả in vivo

Trên chuột mang khối u, Nimotuzumab-131I làm giảm thể tích khối u lên đến 50% sau 8 tuần điều trị. Thời gian sống trung bình của chuột được kéo dài đáng kể so với nhóm chứng.

IV. Bàn luận và kết luận

Nghiên cứu chứng minh rằng Nimotuzumab-131I là một liệu pháp tiềm năng trong điều trị ung thư đầu cổ. Phức hợp này không chỉ ức chế tế bào ung thư in vitro mà còn phân bố hiệu quả và tiêu diệt khối u in vivo. Kết quả mở ra hướng nghiên cứu mới trong việc ứng dụng liệu pháp miễn dịch phóng xạ để điều trị các loại ung thư khác.

4.1. Ý nghĩa thực tiễn

Nghiên cứu cung cấp bằng chứng khoa học hỗ trợ việc thử nghiệm lâm sàng Nimotuzumab-131I trên bệnh nhân ung thư đầu cổ. Liệu pháp này có thể cải thiện hiệu quả điều trị và giảm thiểu tác dụng phụ so với các phương pháp truyền thống.

4.2. Hạn chế và hướng phát triển

Nghiên cứu cần được mở rộng trên các mô hình động vật khác và thử nghiệm lâm sàng để xác nhận hiệu quả và độ an toàn của Nimotuzumab-131I.