Luận án tiến sĩ về ngôn ngữ văn học Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX và văn xuôi mới

• Tác giả: Nguyễn Thị Hoa
• Người hướng dẫn: GS.TS Đinh Văn Đức
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Văn học Việt Nam
• Đề tài: Ngôn Ngữ Văn Học Việt Nam Nửa Đầu Thế Kỷ XX Qua Văn Xuôi Mới
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2016
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Lý do chọn đề tài
• 0.2. Mục đích nghiên cứu
• 0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 0.4. Phương pháp nghiên cứu
• 0.5. Đóng góp của luận án
• 0.6. Cấu trúc của luận án
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
• 1.1.1. Tình hình nghiên cứu ở trong nước
• 1.1.2. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài
• 1.2. Giới thuyết về một số khái niệm
• 1.2.1. Văn xuôi và văn xuôi mới
• 1.2.2. Ngôn ngữ văn xuôi mới
• 1.2.3. Ngôn ngữ trần thuật
• 1.2.4. Ngôn ngữ hội thoại
• 2. CHƯƠNG 2: NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ VĂN XUÔI MỚI NỬA ĐẦU THẾ KỶ XX
• 2.1. Nhân tố chính trị, xã hội
• 2.1.1. Thực dân Pháp đô hộ trên toàn xứ Đông Dương, đưa Việt Nam vào quỹ đạo Âu hóa
• 2.1.2. Sự hình thành và phát triển của đô thị Việt Nam theo mô hình phương Tây
• 2.2. Nhân tố văn hóa, văn học và tư tưởng
• 2.2.1. Sự tiếp xúc văn hóa Pháp - Việt qua hệ thống giáo dục Pháp - Việt. Chữ Quốc ngữ và sự hình thành một nền quốc văn mới
• 2.2.2. Ý thức cá nhân trong quan hệ: nhà văn - cuộc sống - tác phẩm - công chúng và trong nền kinh tế tư bản chủ nghĩa
• 2.2.3. Báo chí tiếng Việt đầu thế kỷ XX với sự hình thành và phát triển của ngôn ngữ văn xuôi mới
• 2.2.4. Dịch thuật phát triển - thúc đẩy quá trình hình thành và phát triển vượt bậc cho ngôn ngữ văn xuôi mới
• 3. CHƯƠNG 3: ĐỔI MỚI VỀ KẾT CẤU VĂN BẢN VĂN XUÔI MỚI NỬA ĐẦU THẾ KỶ XX
• 3.1. Đặc điểm cơ bản của ngôn ngữ văn xuôi nửa đầu thế kỷ XX
• 3.1.1. Đặc điểm ngôn ngữ văn xuôi trước thế kỷ XX
• 3.1.2. Đặc điểm ngôn ngữ văn xuôi từ năm 1900 đến năm 1930
• 3.1.3. Đặc điểm ngôn ngữ văn xuôi từ năm 1930 đến năm 1945
• 3.2. Kết cấu văn bản văn xuôi mới nửa đầu thế kỷ XX
• 3.2.1. Hình thái cốt truyện chịu ảnh hưởng của phương Tây
• 3.2.2. Phương thức triển khai tạo ra kịch tính
• 3.2.3. Thoát ra khỏi kiểu kết cấu truyền thống, có hậu
• 3.2.4. Ngôi trần thuật
• 3.2.5. Nhịp điệu trần thuật
• 3.2.6. Giọng điệu trần thuật
• 3.2.7. Đoạn văn mạch lạc, tổ chức chặt chẽ, tinh giản
• 4. CHƯƠNG 4: NGÔN NGỮ TRẦN THUẬT VÀ NGÔN NGỮ HỘI THOẠI TRONG VĂN BẢN VĂN XUÔI MỚI NỬA ĐẦU THẾ KỶ XX
• 4.1. Ngôn ngữ trần thuật
• 4.1.1. Ngôn ngữ người trần thuật
• 4.1.2. Các kiểu ngôn ngữ trần thuật
• 4.1.3. Lời nửa trực tiếp
• 4.2. Ngôn ngữ hội thoại
• 4.2.1. Ngôn ngữ nhân vật
• 4.2.2. Ngôn ngữ nhân vật qua hệ thống từ xưng hô
• 4.2.3. Ngôn ngữ nhân vật qua hệ thống từ ngữ dùng để kể, tả, bình luận
• 4.2.4. Ngôn ngữ nhân vật qua độc thoại. Ngôn ngữ nhân vật qua đối thoại
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC

I. Giới thiệu về ngôn ngữ văn học Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX

Nửa đầu thế kỷ XX là giai đoạn quan trọng trong lịch sử văn học Việt Nam, đặc biệt là sự phát triển của ngôn ngữ văn học. Thời kỳ này chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ của văn học Việt Nam, với sự xuất hiện của văn xuôi mới. Các tác phẩm văn học chữ Quốc ngữ đã phản ánh những biến đổi sâu sắc trong tư duy nghệ thuật và ngôn ngữ. Nghiên cứu về ngôn ngữ văn học trong giai đoạn này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về sự phát triển của văn học Việt Nam, mà còn cung cấp cái nhìn sâu sắc về mối quan hệ giữa ngôn ngữ và văn hóa. Theo đó, ngôn ngữ văn xuôi mới đã trở thành một công cụ quan trọng trong việc thể hiện những giá trị văn hóa và xã hội của thời kỳ này.

1.1. Tầm quan trọng của ngôn ngữ trong văn học

Ngôn ngữ là yếu tố cốt lõi trong văn học. Nó không chỉ là phương tiện truyền tải nội dung mà còn là phương thức thể hiện phong cách và cá tính của nhà văn. Trong văn học Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX, ngôn ngữ văn xuôi đã có những bước tiến vượt bậc, từ việc sử dụng ngôn ngữ truyền thống đến việc áp dụng các yếu tố hiện đại. Điều này cho thấy sự chuyển mình của văn học trong bối cảnh xã hội và chính trị đầy biến động. Các nhà văn như Nhất Linh, Khái Hưng đã sử dụng ngôn ngữ để phản ánh những vấn đề xã hội, tâm tư của con người trong thời kỳ này.

II. Những nhân tố ảnh hưởng đến sự hình thành ngôn ngữ văn xuôi mới

Sự hình thành và phát triển của ngôn ngữ văn xuôi mới nửa đầu thế kỷ XX chịu ảnh hưởng từ nhiều nhân tố khác nhau. Nhân tố chính trị, xã hội, và văn hóa đã tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự phát triển của văn học. Sự đô hộ của thực dân Pháp đã đưa đến những thay đổi trong tư duy và lối sống của người dân Việt Nam. Ngôn ngữ văn học không chỉ phản ánh hiện thực mà còn là một phần của cuộc đấu tranh giành độc lập. Các tác phẩm văn học trong giai đoạn này đã thể hiện rõ nét sự giao thoa giữa văn hóa Pháp và văn hóa Việt, tạo nên một nền văn học đa dạng và phong phú.

2.1. Nhân tố chính trị và xã hội

Chính trị và xã hội là hai nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển của ngôn ngữ văn xuôi mới. Thời kỳ này, Việt Nam trải qua nhiều biến động lớn, từ cuộc kháng chiến chống thực dân đến sự hình thành các phong trào yêu nước. Những biến động này đã tác động mạnh mẽ đến tâm tư, tình cảm của người dân, và từ đó, ngôn ngữ văn học cũng có sự thay đổi. Các nhà văn đã sử dụng ngôn ngữ để phản ánh những khát vọng tự do, độc lập, và thể hiện những nỗi đau của dân tộc.

III. Đổi mới về kết cấu văn bản văn xuôi mới

Sự đổi mới trong kết cấu văn bản là một trong những đặc điểm nổi bật của ngôn ngữ văn xuôi mới nửa đầu thế kỷ XX. Các tác phẩm văn học đã thoát khỏi những khuôn mẫu truyền thống, hướng tới một cách viết tự do và sáng tạo hơn. Ngôn ngữ trần thuật và ngôn ngữ hội thoại đã được sử dụng linh hoạt, tạo nên sự phong phú và đa dạng trong cách thể hiện. Các nhà văn đã chú trọng đến việc xây dựng cốt truyện, nhịp điệu và giọng điệu, từ đó tạo ra những tác phẩm có sức hấp dẫn và chiều sâu.

3.1. Đặc điểm kết cấu văn bản

Kết cấu văn bản trong văn xuôi mới nửa đầu thế kỷ XX có nhiều điểm khác biệt so với trước đó. Các nhà văn đã áp dụng những phương thức mới trong việc triển khai cốt truyện, tạo ra sự kịch tính và hấp dẫn cho tác phẩm. Việc sử dụng ngôi trần thuật cũng được thay đổi, từ đó làm phong phú thêm cách kể chuyện. Điều này không chỉ giúp tác phẩm trở nên sinh động mà còn phản ánh rõ nét tâm tư, tình cảm của nhân vật.

IV. Ngôn ngữ trần thuật và ngôn ngữ hội thoại trong văn bản văn xuôi mới

Ngôn ngữ trần thuật và ngôn ngữ hội thoại là hai yếu tố quan trọng trong ngôn ngữ văn xuôi mới. Chúng không chỉ giúp xây dựng nhân vật mà còn tạo ra không gian cho các mối quan hệ xã hội diễn ra. Các nhà văn đã khéo léo sử dụng ngôn ngữ để thể hiện tâm lý nhân vật, từ đó tạo nên những tác phẩm có chiều sâu và ý nghĩa. Sự phát triển của ngôn ngữ hội thoại cũng cho thấy sự thay đổi trong cách giao tiếp và tương tác giữa các nhân vật, phản ánh rõ nét đời sống xã hội thời bấy giờ.

4.1. Đặc điểm ngôn ngữ trần thuật

Ngôn ngữ trần thuật trong văn xuôi mới nửa đầu thế kỷ XX có sự chuyển biến mạnh mẽ. Các nhà văn đã sử dụng nhiều kiểu ngôn ngữ khác nhau để thể hiện nội dung và cảm xúc. Việc áp dụng ngôn ngữ trần thuật linh hoạt đã giúp tác phẩm trở nên sinh động và hấp dẫn hơn. Điều này không chỉ thể hiện tài năng của nhà văn mà còn phản ánh sự phát triển của ngôn ngữ văn học trong bối cảnh xã hội đầy biến động.