Tổng quan nghiên cứu
Kỹ năng nghe đóng vai trò then chốt trong việc học tiếng Anh như một ngoại ngữ, đặc biệt trong bối cảnh giao tiếp và trao đổi thông tin. Tại Trường Đại học Kinh Doanh và Công Nghệ Hà Nội (HUBT), tiếng Anh là môn học bắt buộc với sinh viên các khoa, trong đó kỹ năng nghe được xem là một trong những kỹ năng khó khăn nhất. Qua khảo sát 130 sinh viên năm nhất và năm hai thuộc Khoa Kế toán và Quản trị, nghiên cứu nhằm mục tiêu điều tra thái độ học tập nghe tiếng Anh của sinh viên và mối quan hệ giữa thái độ này với kết quả nghe hiểu. Thời gian nghiên cứu tập trung vào năm học 2012-2013 tại HUBT, một trường đại học tư thục tại Hà Nội. Kết quả khảo sát cho thấy sinh viên có sự quan tâm đến việc học tiếng Anh nói chung, nhưng các bài học nghe và bài tập nghe thường vượt quá trình độ thực tế của họ, gây trở ngại trong việc tiếp thu. Ngoài ra, sự hỗ trợ từ giảng viên về cách thức làm bài kiểm tra và tiêu chí chấm điểm được đánh giá cao, tuy nhiên việc chỉ nghe tài liệu trong sách giáo trình hạn chế khả năng cải thiện kỹ năng nghe. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao nhận thức về thái độ học tập nghe và góp phần cải thiện phương pháp giảng dạy tiếng Anh tại HUBT cũng như các trường đại học khác có đặc điểm tương tự.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về thái độ học tập và hiệu quả học tập trong lĩnh vực giảng dạy tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai (SLA). Gardner và MacIntyre (1993) với mô hình xã hội giáo dục (Socio-educational Model) nhấn mạnh vai trò của các biến số cá nhân như thái độ và động lực trong việc ảnh hưởng đến kết quả học tập ngôn ngữ. Thái độ được định nghĩa là phản ứng cảm xúc tích cực hoặc tiêu cực đối với đối tượng học tập, bao gồm các thành phần nhận thức, cảm xúc và hành vi. Các khái niệm chính bao gồm: thái độ học tập (learning attitudes), động lực học tập (motivation), năng lực học tập (aptitude), và hiệu quả học tập (learning performance). Ngoài ra, sự khác biệt giữa động lực và thái độ cũng được làm rõ, trong đó thái độ là sự sẵn sàng tâm lý ảnh hưởng đến hành vi, còn động lực là sự thúc đẩy để đạt được mục tiêu học tập.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp cả định tính và định lượng. Dữ liệu được thu thập qua bảng câu hỏi khảo sát với 130 sinh viên năm nhất và năm hai thuộc Khoa Kế toán và Quản trị tại HUBT. Bảng câu hỏi gồm 22 mục, được thiết kế dựa trên các lý thuyết và được kiểm định qua khảo sát thử nghiệm với 30 sinh viên để đảm bảo tính hợp lệ và độ tin cậy. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS phiên bản 20, sử dụng các phương pháp phân tích thống kê mô tả (tần suất, trung bình), kiểm định Mann-Whitney U để so sánh sự khác biệt giữa hai nhóm sinh viên, và kiểm định tương quan Spearman Rho để đánh giá mối quan hệ giữa thái độ học tập và kết quả nghe hiểu. Cỡ mẫu 130 sinh viên được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện, phù hợp với phạm vi nghiên cứu tại một trường đại học cụ thể.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Thái độ học tập tiếng Anh và nghe hiểu: Khoảng 37% sinh viên thích học tiếng Anh, nhưng chỉ khoảng 12% thích học kỹ năng nghe. Gần 41% sinh viên cho rằng các bài nghe không phù hợp với trình độ của họ, trong khi 40% cảm thấy các bài nghe và bài tập không hấp dẫn hoặc kích thích sự hứng thú. Hơn 40% sinh viên cho rằng chỉ nghe tài liệu trong sách giáo trình là không đủ để cải thiện kỹ năng nghe.
Sự khác biệt giữa sinh viên năm nhất và năm hai: Có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về nhận thức khó khăn trong nghe hiểu, mức độ phù hợp của bài kiểm tra với mục tiêu khóa học, sự giải thích của giảng viên về tiêu chí chấm điểm, và quan điểm về ảnh hưởng của kết quả nghe đến hiệu quả học tập sau này. Sinh viên năm hai có thái độ tích cực hơn trong các khía cạnh này.
Mối tương quan giữa thái độ và kết quả nghe: Kết quả kiểm định Spearman cho thấy không có mối tương quan mạnh giữa thái độ học tập nghe và kết quả nghe hiểu. Một số yếu tố như năng lực cá nhân, thiết kế bài kiểm tra, và phong cách giảng dạy của giáo viên có thể ảnh hưởng đến kết quả nghe hơn là thái độ học tập.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy thái độ tích cực đối với việc học tiếng Anh không đồng nghĩa với việc có kết quả nghe hiểu tốt. Việc các bài nghe và bài tập không phù hợp với trình độ sinh viên làm giảm hiệu quả học tập và hứng thú. Sự khác biệt giữa sinh viên năm nhất và năm hai phản ánh sự thay đổi trong nhận thức và kinh nghiệm học tập theo thời gian. Mặc dù không tìm thấy mối tương quan mạnh giữa thái độ và kết quả nghe, các nghiên cứu trước đây cũng chỉ ra rằng thái độ là một trong nhiều yếu tố ảnh hưởng đến thành tích học tập. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tần suất phân bố thái độ và bảng so sánh điểm trung bình giữa hai nhóm sinh viên để minh họa rõ hơn sự khác biệt và mức độ phân bố thái độ.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường hướng dẫn và giải thích về bài kiểm tra: Giảng viên cần cung cấp hướng dẫn chi tiết về định dạng và tiêu chí chấm điểm các bài kiểm tra nghe nhằm giảm bớt sự lo lắng và tăng sự tự tin cho sinh viên. Thời gian thực hiện: trong mỗi học kỳ; Chủ thể: giảng viên bộ môn.
Điều chỉnh nội dung bài nghe phù hợp trình độ: Thiết kế các bài nghe và bài tập phù hợp với trình độ thực tế của sinh viên, tránh gây áp lực và tạo điều kiện cho sự tiến bộ dần dần. Thời gian thực hiện: ngay trong năm học hiện tại; Chủ thể: tổ biên soạn giáo trình và giảng viên.
Khuyến khích sử dụng đa dạng nguồn tài liệu nghe: Ngoài sách giáo trình, sinh viên nên được khuyến khích tiếp cận các nguồn nghe phong phú như video, podcast, bài hát để tăng cường kỹ năng nghe và hứng thú học tập. Thời gian thực hiện: liên tục; Chủ thể: giảng viên và sinh viên.
Tổ chức các hoạt động tương tác và thực hành nghe: Tăng cường các hoạt động nghe tương tác trong lớp học như thảo luận nhóm, nghe phản hồi, mô phỏng tình huống thực tế để nâng cao kỹ năng nghe và thái độ tích cực. Thời gian thực hiện: hàng tuần; Chủ thể: giảng viên.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Giảng viên tiếng Anh tại các trường đại học: Nghiên cứu cung cấp thông tin về thái độ học tập nghe của sinh viên không chuyên, giúp giảng viên điều chỉnh phương pháp giảng dạy và thiết kế bài học phù hợp.
Nhà quản lý giáo dục và thiết kế chương trình: Các nhà quản lý có thể sử dụng kết quả để cải tiến chương trình đào tạo tiếng Anh, đặc biệt là phần kỹ năng nghe, nhằm nâng cao chất lượng đào tạo.
Sinh viên ngành sư phạm tiếng Anh: Luận văn là tài liệu tham khảo hữu ích để hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa thái độ học tập và kết quả học tập, từ đó phát triển kỹ năng giảng dạy hiệu quả.
Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giảng dạy tiếng Anh: Nghiên cứu mở ra hướng đi mới về việc khảo sát thái độ học tập nghe và ảnh hưởng của nó, đồng thời chỉ ra các yếu tố cần được nghiên cứu sâu hơn.
Câu hỏi thường gặp
Tại sao thái độ học tập nghe không tương quan mạnh với kết quả nghe?
Kết quả nghe chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như năng lực cá nhân, thiết kế bài kiểm tra, phương pháp giảng dạy, không chỉ riêng thái độ. Ví dụ, sinh viên có thái độ tích cực nhưng kỹ năng cơ bản yếu vẫn khó đạt kết quả cao.Làm thế nào để cải thiện thái độ học tập nghe của sinh viên?
Giảng viên nên tạo môi trường học tập tích cực, cung cấp tài liệu phong phú, hướng dẫn rõ ràng và tổ chức các hoạt động tương tác để tăng hứng thú và sự tự tin cho sinh viên.Phương pháp nào được sử dụng để đo thái độ học tập trong nghiên cứu?
Nghiên cứu sử dụng bảng câu hỏi khảo sát gồm 22 mục, được thiết kế dựa trên các lý thuyết về thái độ học tập và kiểm định độ tin cậy qua khảo sát thử nghiệm.Có sự khác biệt nào về thái độ giữa sinh viên năm nhất và năm hai không?
Có, sinh viên năm hai có thái độ tích cực hơn trong việc nhận thức khó khăn nghe hiểu, sự phù hợp của bài kiểm tra và sự giải thích của giảng viên về tiêu chí chấm điểm.Nghiên cứu có thể áp dụng cho các trường đại học khác không?
Kết quả có thể được tham khảo cho các trường đại học có đặc điểm tương tự, tuy nhiên cần cân nhắc đặc thù từng trường và mở rộng nghiên cứu với mẫu lớn hơn để khái quát hơn.
Kết luận
- Sinh viên HUBT có thái độ quan tâm đến việc học tiếng Anh nhưng gặp khó khăn và thiếu hứng thú với kỹ năng nghe do bài học và bài tập không phù hợp trình độ.
- Có sự khác biệt rõ rệt về thái độ giữa sinh viên năm nhất và năm hai, đặc biệt trong nhận thức về khó khăn nghe hiểu và sự hỗ trợ từ giảng viên.
- Không tìm thấy mối tương quan mạnh giữa thái độ học tập nghe và kết quả nghe hiểu, cho thấy nhiều yếu tố khác ảnh hưởng đến hiệu quả học tập.
- Giảng viên và nhà trường cần điều chỉnh nội dung bài học, phương pháp giảng dạy và cung cấp hướng dẫn rõ ràng để nâng cao thái độ và kết quả học tập nghe.
- Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các nghiên cứu tiếp theo nhằm tìm hiểu sâu hơn các yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng nghe và thái độ học tập của sinh viên.
Hành động tiếp theo: Giảng viên và nhà quản lý giáo dục nên áp dụng các khuyến nghị để cải thiện chất lượng giảng dạy kỹ năng nghe, đồng thời tiến hành nghiên cứu mở rộng để đánh giá hiệu quả các giải pháp này.