I. Tổng Quan Về Sốt Xuất Huyết Dengue Hiểu Rõ Vấn Đề
Sốt xuất huyết Dengue (SXHD) là một bệnh truyền nhiễm cấp tính, gây ra bởi virus Dengue, lây truyền qua muỗi Aedes. Bệnh có thể gây thành dịch lớn và là mối quan tâm toàn cầu. Ước tính mỗi năm có từ 50 đến 100 triệu người mắc bệnh và khoảng 22,000 trường hợp tử vong. Việt Nam là một quốc gia lưu hành dịch SXHD, với chu kỳ dịch bệnh diễn ra thường xuyên. Việc phòng chống SXHD gặp nhiều khó khăn do chưa có vaccine và thuốc điều trị đặc hiệu. Biện pháp chính và hiệu quả nhất là kiểm soát véc-tơ truyền bệnh.
1.1. Dịch Tễ Học Toàn Cầu và Tại Việt Nam Về Sốt Xuất Huyết
SXHD là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, lây lan nhanh chóng trên toàn cầu. Tỷ lệ mắc bệnh đã tăng gấp 30 lần trong 50 năm qua. WHO ước tính có khoảng 50 triệu ca nhiễm SXHD mỗi năm. Tại Việt Nam, dịch SXHD có tính chu kỳ, thường gia tăng vào mùa mưa. Các vụ dịch lớn đã xảy ra vào năm 2009 và 2017, gây nhiều khó khăn cho công tác phòng chống.
1.2. Tác Nhân Gây Bệnh Và Đặc Điểm Lâm Sàng Của Sốt Xuất Huyết
Virus Dengue thuộc họ Flaviviridae, với 4 type huyết thanh khác nhau (DEN-1 đến DEN-4). Bệnh lây truyền qua muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus. Biểu hiện lâm sàng của bệnh bao gồm sốt, xuất huyết và thoát huyết tương. Thể nặng của bệnh có thể gây sốc, rối loạn đông máu và suy tạng. Nhiễm một type virus chỉ tạo miễn dịch với type đó, do đó người bệnh có thể mắc SXHD nhiều lần.
II. Thách Thức Trong Giám Sát Véc Tơ Sốt Xuất Huyết Ở Gia Lâm
Tại Hà Nội, Sốt xuất huyết Dengue là một vấn đề sức khỏe cộng đồng quan trọng. Huyện Gia Lâm cũng không nằm ngoài tình hình này. Năm 2017, huyện ghi nhận 251 ca mắc SXHD. Việc kiểm soát dịch bệnh gặp nhiều khó khăn do chỉ số véc-tơ truyền bệnh ở mức cao. Cần có các biện pháp hiệu quả để giám sát và kiểm soát véc-tơ, đặc biệt là muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus. Việc đánh giá kiến thức và thực hành của cán bộ y tế (CBYT) trong công tác này là rất cần thiết.
2.1. Thực Trạng Sốt Xuất Huyết Tại Gia Lâm Hà Nội Năm 2018
Huyện Gia Lâm là một trong những điểm nóng về SXHD tại Hà Nội. Năm 2017, huyện ghi nhận 251 ca mắc, cho thấy sự lây lan của bệnh trong cộng đồng. Các hoạt động diệt véc-tơ đã được triển khai, nhưng hiệu quả chưa cao. Chỉ số véc-tơ truyền bệnh vẫn ở mức cao, đặc biệt ở một số khu vực nhất định.
2.2. Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Hiệu Quả Giám Sát Véc Tơ Tại Địa Phương
Hiệu quả của công tác giám sát véc-tơ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm kiến thức và kỹ năng của CBYT, sự tham gia của cộng đồng và nguồn lực hỗ trợ. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan để đạt được hiệu quả tốt nhất. Đánh giá chính xác các yếu tố này giúp xây dựng kế hoạch phòng chống phù hợp.
2.3. Vai trò của cán bộ y tế xã trong phòng chống sốt xuất huyết
Cán bộ y tế xã đóng vai trò rất quan trọng trong việc phòng chống sốt xuất huyết, đặc biệt là trong việc giám sát véc-tơ. Cán bộ y tế xã cần có đủ kiến thức và kỹ năng để thực hiện công tác giám sát một cách hiệu quả, từ đó góp phần giảm thiểu nguy cơ lây lan của bệnh.
III. Phương Pháp Nghiên Cứu Kiến Thức Thực Hành Của CBYT
Nghiên cứu được tiến hành để đánh giá kiến thức và thực hành của CBYT xã trong công tác giám sát véc-tơ tại huyện Gia Lâm. Phương pháp nghiên cứu mô tả cắt ngang được sử dụng, với đối tượng là CBYT làm việc tại các trạm y tế xã. Các công cụ thu thập số liệu bao gồm phỏng vấn và quan sát trực tiếp. Mục tiêu là mô tả thực trạng và xác định các yếu tố liên quan đến kiến thức và thực hành của CBYT.
3.1. Thiết Kế Nghiên Cứu Và Đối Tượng Tham Gia Nghiên Cứu
Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang, thực hiện trên 132 CBYT làm việc tại các trạm y tế xã ở Gia Lâm. Các CBYT tham gia nghiên cứu phải có ít nhất 1 năm kinh nghiệm trong công tác phòng chống SXHD và đã được tập huấn về giám sát véc-tơ. Nghiên cứu được tiến hành từ tháng 2 đến tháng 7 năm 2018.
3.2. Công Cụ Và Kỹ Thuật Thu Thập Dữ Liệu Nghiên Cứu
Dữ liệu được thu thập thông qua phỏng vấn CBYT bằng bộ câu hỏi về kiến thức và thực hành giám sát véc-tơ. Kỹ năng thực hành được đánh giá thông qua quan sát trực tiếp. Bộ câu hỏi và bảng kiểm được thiết kế dựa trên các kiến thức và kỹ năng giám sát véc-tơ cơ bản. Dữ liệu được phân tích bằng phần mềm SPSS 18.
IV. Kết Quả Nghiên Cứu Đánh Giá Giám Sát Véc Tơ SXH Ở Gia Lâm
Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ hiểu biết chung về giám sát véc-tơ SXH còn thấp, chỉ đạt 28.8%. Tỷ lệ thực hành đạt yêu cầu cũng chỉ chiếm 18.9%. Các yếu tố liên quan đến kiến thức và thực hành bao gồm được tập huấn nâng cao trình độ. Cần có các giải pháp để nâng cao kiến thức và kỹ năng cho CBYT, từ đó cải thiện hiệu quả công tác phòng chống sốt xuất huyết.
4.1. Thực Trạng Kiến Thức Của Cán Bộ Y Tế Về Giám Sát Véc Tơ
Nghiên cứu chỉ ra rằng kiến thức của CBYT về giám sát véc-tơ còn hạn chế. Tỷ lệ CBYT có kiến thức đúng về sinh học, sinh thái muỗi, nơi sống của bọ gậy, và kỹ thuật điều tra véc-tơ còn thấp. Điều này ảnh hưởng đến khả năng thực hiện công tác giám sát một cách hiệu quả.
4.2. Đánh Giá Kỹ Năng Thực Hành Giám Sát Véc Tơ Của Cán Bộ Y Tế
Kỹ năng thực hành giám sát véc-tơ của CBYT cũng chưa đạt yêu cầu. Tỷ lệ CBYT thực hành đúng về giám sát muỗi trưởng thành, giám sát bọ gậy, ghi chép thông tin và tính chỉ số còn thấp. Cần có các chương trình đào tạo và hướng dẫn thực hành để cải thiện kỹ năng cho CBYT.
V. Các Yếu Tố Liên Quan Đến Giám Sát Véc Tơ Sốt Xuất Huyết Dengue
Nghiên cứu xác định một số yếu tố liên quan đến kiến thức và thực hành về giám sát véc-tơ. Việc được tập huấn nâng cao trình độ có liên quan đến kiến thức chung về giám sát véc-tơ. CBYT được tham gia tập huấn về SXH có tỷ lệ đạt về kiến thức và thực hành cao hơn. Cần tăng cường đào tạo và tập huấn cho CBYT để nâng cao năng lực.
5.1. Ảnh Hưởng Của Đào Tạo Và Tập Huấn Đến Kiến Thức Về SXHD
Việc tham gia các khóa đào tạo và tập huấn có ảnh hưởng tích cực đến kiến thức của CBYT về SXHD và giám sát véc-tơ. Các chương trình này giúp CBYT cập nhật kiến thức mới, nâng cao kỹ năng thực hành và hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của công tác giám sát véc-tơ.
5.2. Vai Trò Kinh Nghiệm Và Giới Tính Đối Với Thực Hành Giám Sát
Kinh nghiệm làm việc và giới tính cũng có thể ảnh hưởng đến thực hành giám sát véc-tơ của CBYT. Nghiên cứu cho thấy CBYT có kinh nghiệm lâu năm và giới tính nữ có xu hướng thực hành tốt hơn. Tuy nhiên, sự khác biệt này không có ý nghĩa thống kê, cần có thêm nghiên cứu để làm rõ.
VI. Giải Pháp Nâng Cao Giám Sát Véc Tơ Phòng Chống SXH Tại Gia Lâm
Để nâng cao hiệu quả công tác giám sát véc-tơ phòng chống SXHD tại Gia Lâm, cần có các giải pháp đồng bộ. Tăng cường công tác đào tạo và tập huấn cho CBYT, chú trọng thực hành về giám sát véc-tơ. Tăng cường giám sát, kiểm tra của tuyến huyện trong triển khai chương trình phòng chống SXHD. Nâng cao nhận thức cộng đồng về phòng chống SXHD.
6.1. Đề Xuất Các Biện Pháp Can Thiệp Cụ Thể Để Cải Thiện Kiến Thức
Để cải thiện kiến thức của CBYT về giám sát véc-tơ, cần tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu, cập nhật kiến thức mới, sử dụng phương pháp giảng dạy trực quan và sinh động. Đồng thời, cần cung cấp tài liệu tham khảo đầy đủ và dễ hiểu cho CBYT.
6.2. Các Giải Pháp Nâng Cao Kỹ Năng Thực Hành Giám Sát Véc Tơ SXH
Để nâng cao kỹ năng thực hành giám sát véc-tơ, cần tổ chức các buổi thực hành thực tế, hướng dẫn CBYT cách sử dụng các công cụ và kỹ thuật giám sát, tạo điều kiện cho CBYT chia sẻ kinh nghiệm và học hỏi lẫn nhau. Đồng thời, cần có sự giám sát và hỗ trợ thường xuyên từ tuyến trên.
