Nghiên cứu kháng thuốc ở bệnh nhân HIV/AIDS thất bại với phác đồ Zidovudine Lamivudine Nevirapine Stavudine và hiệu quả của phác đồ ARV bậc 2

• Tác giả: Phạm Bá Hiền
• Người hướng dẫn: TS. Trần Viết Tiến
• Trường học: Học Viện Quân Y
• Chuyên ngành: Bệnh truyền nhiễm và các bệnh nhiệt đới
• Đề tài: Nghiên cứu kháng thuốc ở bệnh nhân HIV/AIDS thất bại với phác đồ Zidovudine + Lamivudine + Nevirapine, Stavudine + Lamivudine + Nevirapine và hiệu quả điều trị của phác đồ ARV bậc 2
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ y học
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Tình hình nhiễm HIV tại Việt Nam và trên thế giới
• 1.1.1. Tình hình nhiễm HIV tại Việt Nam
• 1.1.2. Tình hình nhiễm HIV trên thế giới
• 1.2. Điều trị ARV
• 1.2.1. Mục đích và nguyên tắc điều trị ARV
• 1.2.2. Các phác đồ điều trị
• 1.2.3. Thuốc ARV và một số tác dụng không mong muốn
• 1.2.3.1. Nhóm ức chế men sao chép ngược nucleoside và nucleotide
• 1.2.3.2. Nhóm ức chế men sao chép ngược không phải nucleoside
• 1.2.3.3. Nhóm ức chế men protease
• 1.2.3.4. Nhóm ức chế tích hợp (IIs)
• 1.2.3.5. Nhóm ức chế hòa màng (FIs)
• 1.2.3.6. Nhóm ức chế đồng thụ thể (CRAs)
• 1.2.4. Thất bại điều trị và HIV kháng thuốc
• 1.2.4.1. Thất bại điều trị
• 1.2.4.2. HIV kháng thuốc
• 1.2.5. Các phác đồ điều trị ARV bậc 2
• 1.2.6. Quyết định thay đổi phác đồ điều trị và lựa chọn phác đồ ARV bậc 2
• 1.2.7. Đặc điểm của các thuốc nhóm PI đang được sử dụng trong phác đồ ARV bậc 2 tại Việt Nam
• 1.2.8. Một số nghiên cứu về HIV kháng thuốc và hiệu quả điều trị phác đồ ARV bậc 2
• 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân vào nghiên cứu
• 2.3. Tiêu chuẩn loại trừ
• 2.4. Thời gian theo dõi các đối tượng nghiên cứu
• 2.5. Phương pháp nghiên cứu
• 2.6. Phương pháp chọn cỡ mẫu
• 2.7. Quy trình nghiên cứu
• 2.8. Các biến số nghiên cứu
• 2.9. Một số tiêu chuẩn đánh giá áp dụng trong nghiên cứu
• 2.10. Một số kỹ thuật xét nghiệm trong nghiên cứu
• 2.10.1. Xét nghiệm CD4
• 2.10.2. Xét nghiệm đo tải lượng HIV
• 2.10.3. Xét nghiệm giải trình tự gen phát hiện đột biến kháng thuốc
• 2.11. Xử lý số liệu
• 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu, tình trạng kháng thuốc của bệnh nhân thất bại với phác đồ ARV bậc 1
• 3.1.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 3.1.2. Đặc điểm của đối tượng thất bại điều trị phác đồ ARV bậc 1 và tình trạng kháng thuốc ARV
• 3.2. Hiệu quả điều trị phác đồ ARV bậc 2
• 3.2.1. Đặc điểm chung đối tượng chuyển phác đồ điều trị ARV bậc 2
• 3.2.2. Kết quả điều trị phác đồ ARV bậc 2
• 3.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả điều trị của những bệnh nhân sử dụng phác đồ ARV bậc 2
• 3.3. Đánh giá hiệu quả điều trị phác đồ ARV bậc 2
• 3.3.1. Đặc điểm về giai đoạn lâm sàng, số lượng tế bào CD4 và tải lượng vi rút bệnh nhân chuyển điều trị phác đồ ARV bậc 2
• 3.3.2. Hiệu quả điều trị phác đồ ARV bậc 2
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• 1. DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

I. Tình hình kháng thuốc ở bệnh nhân HIV AIDS

Kháng thuốc là một vấn đề nghiêm trọng trong điều trị HIV/AIDS, đặc biệt khi bệnh nhân thất bại với phác đồ ARV bậc 1. Nghiên cứu này tập trung vào việc xác định tỷ lệ kháng thuốc ARV và các đột biến gen kháng thuốc ở bệnh nhân thất bại với phác đồ Zidovudine + Lamivudine + Nevirapine và Stavudine + Lamivudine + Nevirapine. Kết quả cho thấy, kháng thuốc xảy ra phổ biến ở các nhóm thuốc NRTI, NNRTI, và PI, với các đột biến gen như M184V, K103N, và Y181C được phát hiện thường xuyên. Điều này làm giảm hiệu quả điều trị và tăng nguy cơ thất bại phác đồ.

1.1. Đặc điểm kháng thuốc ở bệnh nhân thất bại phác đồ bậc 1

Nghiên cứu chỉ ra rằng, bệnh nhân HIV/AIDS thất bại với phác đồ ARV bậc 1 thường có tỷ lệ kháng thuốc cao, đặc biệt với các nhóm thuốc NRTI và NNRTI. Các đột biến gen như M184V (liên quan đến Lamivudine) và K103N (liên quan đến Nevirapine) được phát hiện ở hơn 70% bệnh nhân. Điều này cho thấy sự cần thiết của việc theo dõi sát sao tình trạng kháng thuốc để kịp thời chuyển đổi phác đồ điều trị.

1.2. Ảnh hưởng của kháng thuốc đến hiệu quả điều trị

Kháng thuốc không chỉ làm giảm hiệu quả của phác đồ ARV bậc 1 mà còn ảnh hưởng đến việc lựa chọn phác đồ ARV bậc 2. Các đột biến gen kháng thuốc tích lũy có thể làm giảm đáp ứng với các thuốc mới, dẫn đến thất bại điều trị và tăng nguy cơ tử vong. Nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát hiện sớm kháng thuốc để tránh tích lũy đột biến và duy trì hiệu quả điều trị.

II. Hiệu quả điều trị phác đồ ARV bậc 2

Phác đồ ARV bậc 2 được sử dụng cho bệnh nhân HIV/AIDS thất bại với phác đồ bậc 1. Nghiên cứu đánh giá hiệu quả của các phác đồ này trong việc ức chế virus, phục hồi hệ miễn dịch, và cải thiện chất lượng cuộc sống. Kết quả cho thấy, phác đồ ARV bậc 2 có hiệu quả cao trong việc giảm tải lượng virus và tăng số lượng tế bào CD4, đặc biệt khi được chuyển đổi kịp thời.

2.1. Đánh giá hiệu quả lâm sàng của phác đồ bậc 2

Nghiên cứu theo dõi bệnh nhân nhiễm HIV chuyển sang phác đồ ARV bậc 2 cho thấy, tỷ lệ ức chế virus đạt được ở mức 85% sau 12 tháng điều trị. Số lượng tế bào CD4 tăng trung bình 150 tế bào/mm³, cải thiện đáng kể tình trạng miễn dịch. Các phác đồ sử dụng Lopinavir/r và Atazanavir/r được đánh giá là có hiệu quả cao và ít tác dụng phụ.

2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả phác đồ bậc 2

Các yếu tố như tuân thủ điều trị, tình trạng kháng thuốc, và giai đoạn bệnh ảnh hưởng đến hiệu quả của phác đồ ARV bậc 2. Bệnh nhân tuân thủ tốt có tỷ lệ ức chế virus cao hơn và ít nguy cơ thất bại điều trị. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, việc chuyển đổi phác đồ sớm giúp giảm thiểu tích lũy đột biến và duy trì hiệu quả điều trị lâu dài.

III. Ứng dụng thực tiễn và ý nghĩa của nghiên cứu

Nghiên cứu này cung cấp cái nhìn toàn diện về tình trạng kháng thuốc và hiệu quả của phác đồ ARV bậc 2 ở bệnh nhân HIV/AIDS. Kết quả nghiên cứu có giá trị thực tiễn cao, giúp các nhà lâm sàng và quản lý y tế đưa ra quyết định chuyển đổi phác đồ kịp thời, giảm thiểu nguy cơ thất bại điều trị và lan truyền các chủng HIV kháng thuốc trong cộng đồng.

3.1. Đóng góp cho công tác điều trị HIV AIDS

Nghiên cứu đã cung cấp dữ liệu quan trọng về tỷ lệ kháng thuốc và hiệu quả của phác đồ ARV bậc 2, giúp cải thiện chất lượng điều trị cho bệnh nhân HIV/AIDS. Các phát hiện này cũng hỗ trợ việc xây dựng hướng dẫn điều trị mới, đặc biệt trong bối cảnh kháng thuốc ngày càng gia tăng.

3.2. Hướng nghiên cứu trong tương lai

Nghiên cứu đề xuất cần tiếp tục theo dõi dài hạn để đánh giá hiệu quả lâu dài của phác đồ ARV bậc 2 và tìm hiểu thêm về cơ chế kháng thuốc ở các chủng HIV khác nhau. Điều này sẽ giúp phát triển các phác đồ điều trị tối ưu và giảm thiểu nguy cơ kháng thuốc trong tương lai.