Nghiên cứu tỷ lệ kháng clarithromycin và levofloxacin của Helicobacter pylori ở bệnh nhân viêm dạ dày mạn

• Tác giả: Đặng Ngọc Quý Huệ
• Người hướng dẫn: PGS. Trần Văn Huy
• Trường học: Đại học Y Dược Huế
• Chuyên ngành: Nội tiêu hóa
• Đề tài: Nghiên cứu tỷ lệ kháng Clarithromycin, Levofloxacin của Helicobacter pylori bằng Epsilometer và hiệu quả của phác đồ EBMT ở bệnh nhân viêm dạ dày mạn
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ y học
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Huế

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• CÁC CHỮ VIẾT TẮT, KÝ HIỆU TRONG LUẬN ÁN
• MỤC LỤC
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. VIÊM DẠ DÀY MẠN VÀ VI KHUẨN HELICOBACTER PYLORI
• 1.1.1. Đặc điểm vi khuẩn Helicobacter pylori
• 1.1.1.1. Đặc điểm vi sinh vật của Helicobacter pylori
• 4. CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA BỆNH NHÂN VIÊM DẠ DÀY MẠN CÓ HELICOBACTER PYLORI
• 4.1. Phân tích kết quả khảo sát Helicobacter pylori đề kháng clarithromycin, levofloxacin bằng Epsilometer ở bệnh nhân viêm dạ dày mạn và một số yếu tố liên quan đề kháng kháng sinh
• 4.2. Phân tích kết quả điều trị tiệt trừ Helicobacter pylori của phác đồ EBMT ở bệnh nhân viêm dạ dày mạn, tuân thủ dùng thuốc, tác dụng phụ và một số yếu tố liên quan hiệu quả điều trị
• PHỤ LỤC
• Phụ lục 1. Phiếu thu thập số liệu nghiên cứu
• Phụ lục 2. Đơn tự nguyện tham gia nghiên cứu
• Phụ lục 3. Các hình ảnh minh họa
• Phụ lục 4. Danh sách bệnh nhân tham gia nghiên cứu

I. Tổng quan về Helicobacter pylori và kháng thuốc

Helicobacter pylori là vi khuẩn gram âm, sống trong lớp nhầy dạ dày, gây viêm dạ dày mạn và là yếu tố nguy cơ chính dẫn đến ung thư dạ dày. Việc điều trị tiệt trừ Helicobacter pylori là biện pháp quan trọng để ngăn ngừa ung thư dạ dày. Tuy nhiên, kháng thuốc của vi khuẩn này đang gia tăng, đặc biệt là với clarithromycin và levofloxacin, làm giảm hiệu quả điều trị. Tỷ lệ kháng thuốc cao đã thúc đẩy nghiên cứu sử dụng Epsilometer để xác định nồng độ ức chế tối thiểu (MIC) và đánh giá đột biến gen liên quan đến kháng thuốc.

1.1. Đặc điểm vi sinh của Helicobacter pylori

Helicobacter pylori là vi khuẩn vi ái khí, có hình xoắn và tiêm mao giúp di chuyển trong lớp nhầy dạ dày. Vi khuẩn này phát triển tốt ở nhiệt độ 37°C và môi trường trung tính. Enzyme urease của Helicobacter pylori giúp nó tồn tại trong môi trường axit dạ dày. Các yếu tố độc lực như CagA và VacA góp phần vào cơ chế gây bệnh, dẫn đến viêm dạ dày mạn và các biến chứng nghiêm trọng.

1.2. Cơ chế kháng thuốc của Helicobacter pylori

Kháng thuốc của Helicobacter pylori chủ yếu liên quan đến đột biến gen trong 23S rRNA (đối với clarithromycin) và gyrA (đối với levofloxacin). Các đột biến như A2142G, A2143G, N87K, D91N, D91G, và D91Y làm thay đổi cấu trúc protein đích, khiến kháng sinh không thể gắn kết hiệu quả. Kháng kháng sinh kép (đối với cả clarithromycin và levofloxacin) đang trở thành vấn đề nghiêm trọng, đòi hỏi các phác đồ điều trị mới.

II. Phương pháp nghiên cứu và kết quả

Nghiên cứu sử dụng Epsilometer để xác định tỷ lệ kháng thuốc của Helicobacter pylori đối với clarithromycin và levofloxacin. Kết quả cho thấy tỷ lệ kháng clarithromycin và levofloxacin lần lượt là 15% và 10% ở bệnh nhân chưa từng điều trị, trong khi tỷ lệ này tăng lên đáng kể ở nhóm bệnh nhân đã điều trị thất bại. Phác đồ EBMT (esomeprazole, bismuth, metronidazole, tetracycline) được đánh giá là hiệu quả trong điều trị tiệt trừ Helicobacter pylori, đặc biệt ở nhóm bệnh nhân kháng thuốc.

2.1. Phương pháp Epsilometer và phân tích gen

Epsilometer là phương pháp đáng tin cậy để xác định MIC của kháng sinh, giúp đánh giá chính xác tỷ lệ kháng thuốc. Nghiên cứu cũng sử dụng DNA strip technology để phân tích đột biến gen liên quan đến kháng thuốc. Kết quả cho thấy các đột biến A2142G và A2143G là phổ biến nhất trong nhóm kháng clarithromycin, trong khi N87K và D91N chiếm ưu thế trong nhóm kháng levofloxacin.

2.2. Hiệu quả của phác đồ EBMT

Phác đồ EBMT đạt tỷ lệ tiệt trừ Helicobacter pylori là 85% ở nhóm bệnh nhân chưa từng điều trị và 75% ở nhóm đã điều trị thất bại. Tuân thủ dùng thuốc và ít tác dụng phụ là yếu tố quan trọng giúp nâng cao hiệu quả điều trị. Nghiên cứu khẳng định phác đồ EBMT là lựa chọn tối ưu trong bối cảnh gia tăng kháng thuốc của Helicobacter pylori.

III. Ý nghĩa và ứng dụng thực tiễn

Nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng trong việc quản lý nhiễm khuẩn dạ dày và kháng kháng sinh. Việc sử dụng Epsilometer giúp theo dõi tỷ lệ kháng thuốc và điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp với từng khu vực. Phác đồ EBMT được khuyến cáo là lựa chọn đầu tay cho bệnh nhân viêm dạ dày mạn có Helicobacter pylori, đặc biệt ở những khu vực có tỷ lệ kháng clarithromycin và levofloxacin cao.

3.1. Ứng dụng trong lâm sàng

Epsilometer giúp xác định tính nhạy cảm kháng sinh của Helicobacter pylori, hỗ trợ bác sĩ lựa chọn phác đồ điều trị tối ưu. Phác đồ EBMT được áp dụng rộng rãi trong điều trị tiệt trừ Helicobacter pylori, đặc biệt ở bệnh nhân đã điều trị thất bại. Nghiên cứu cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tuân thủ dùng thuốc và quản lý tác dụng phụ để nâng cao hiệu quả điều trị.

3.2. Chiến lược quản lý kháng thuốc

Nghiên cứu đề xuất chiến lược quản lý kháng thuốc bằng cách theo dõi định kỳ tỷ lệ kháng thuốc và điều chỉnh phác đồ điều trị dựa trên kết quả kiểm tra kháng sinh. Việc hạn chế sử dụng fluoroquinolone ở những khu vực có tỷ lệ kháng cao cũng được khuyến cáo để giảm thiểu nguy cơ kháng thuốc kép.