Nghiên cứu hiệu quả của phương pháp dạy ngữ pháp tại trường THCS Ngô Mây: So sánh cách tiếp cận quy nạp và diễn dịch

• Tác giả: Nguyen Vo Bich Thuy
• Người hướng dẫn: TS. Trương Văn Định
• Trường học: Trường Đại học Quy Nhơn
• Chuyên ngành: Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn tiếng Anh
• Đề tài: Nghiên cứu về hiệu quả của việc sử dụng phương pháp diễn dịch và phương pháp quy nạp trong việc giảng dạy ngữ pháp tại trường THCS Ngô Mây
• Loại tài liệu: luận văn
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Bình Định

• DECLARATION OF AUTHORSHIP
• ACKNOWLEDGMENTS
• ABSTRACT
• TABLE OF CONTENTS
• LIST OF TABLES
• LIST OF FIGURES
• LIST OF ABBREVIATION
• 1. CHAPTER 1: INTRODUCTION
• 1.1. Rationale
• 1.2. Aim and Objectives
• 1.2.1. Aim of the Study
• 1.2.2. Objectives of the Study
• 1.3. Research Questions
• 1.4. Scope of the Study
• 1.5. Significance of the Study
• 1.6. Structure of the Thesis
• 2. THEORETICAL BACKGROUND AND LITERATURE REVIEW
• 2.1. Importance of Grammar in Teaching Foreign Languages
• 2.2. Definition of Grammar
• 2.3. Types of Grammar
• 2.4. Theories of Language Learning
• 2.5. Krashen’s viewpoint regarding the role of grammar
• 2.6. Role of grammar in EFL contexts
• 2.7. Approaches to Grammar Teaching
• 2.7.1. Two main approaches to Grammar Teaching
• 2.8. Previous studies on Deductive versus Inductive Grammar Learning
• 2.9. Researches into effectiveness of Inductive and Deductive teaching
• 2.10. The knowledge gap in the literature
• 3. RESEARCH METHODOLOGY
• 3.1. Research Entrance Test
• 3.2. Research Setting and Participants
• 3.3. Pre-post test
• 3.4. Procedures of the Study
• 4. FINDINGS AND DISCUSSION
• 4.1. Description of Data
• 4.2. Pre-post-tests
• 4.2.1. Pre-test Scores
• 4.2.2. Post-test Scores
• 4.3. Effective Approach in Teaching Grammar
• 4.3.1. Results of questionnaire
• 4.3.2. Learning the grammatical rules helps me produce grammatically correct sentences
• 4.3.3. I believe that I can improve my grammatical accuracy through practice of grammatical structures
• 4.3.4. Sometimes I have difficulties in producing language in a natural conversation because I focus largely on correct use of grammar
• 4.3.5. I need to know the structural pattern and its function before I can use it proficiently
• 4.3.6. I expect my teacher to present and explain grammatical points
• 4.3.7. Learning grammatical rules is very useful for me
• 4.3.8. I feel insecure when the teacher does not explain the grammatical rules
• 5. CONCLUSION AND IMPLICATIONS
• 5.1. Summary of the Study
• 5.2. Significance of the findings
• 5.3. Implication for EFL teachers
• 5.4. Implication for different types of learners
• 5.5. Limitations and Suggestions for Further Research
• 5.5.1. Limitations of Deductive Approach
• 5.5.2. Limitations of Inductive Approach
• 5.5.3. Suggestions for further research
• APPENDICES

I. Phương pháp dạy ngữ pháp

Nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá hiệu quả dạy học của hai phương pháp dạy ngữ pháp chính: cách tiếp cận quy nạp và cách tiếp cận diễn dịch. Cả hai phương pháp này đều được áp dụng trong việc giảng dạy ngữ pháp tiếng Việt tại trường THCS Ngô Mây. Phương pháp quy nạp yêu cầu học sinh tự khám phá quy tắc ngữ pháp thông qua ví dụ cụ thể, trong khi phương pháp diễn dịch bắt đầu với việc giảng viên giải thích quy tắc trước khi đưa ra ví dụ. Nghiên cứu chỉ ra rằng, mặc dù cả hai phương pháp đều có ưu điểm riêng, phương pháp diễn dịch mang lại kết quả tốt hơn trong việc cải thiện kỹ năng ngữ pháp của học sinh.

1.1. Cách tiếp cận quy nạp

Cách tiếp cận quy nạp khuyến khích học sinh tự khám phá quy tắc ngữ pháp thông qua các ví dụ cụ thể. Phương pháp này giúp học sinh phát triển tư duy phân tích và khả năng tự học. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy rằng học sinh gặp khó khăn trong việc áp dụng quy tắc vào thực tế nếu không có sự hướng dẫn chi tiết từ giáo viên. Điều này dẫn đến việc hiệu quả dạy học của phương pháp này không cao bằng phương pháp diễn dịch.

1.2. Cách tiếp cận diễn dịch

Cách tiếp cận diễn dịch bắt đầu với việc giáo viên giải thích quy tắc ngữ pháp trước khi đưa ra các ví dụ minh họa. Phương pháp này giúp học sinh nắm bắt quy tắc một cách nhanh chóng và dễ dàng áp dụng vào bài tập. Nghiên cứu chỉ ra rằng học sinh được dạy bằng phương pháp diễn dịch đạt điểm cao hơn trong các bài kiểm tra ngữ pháp so với nhóm được dạy bằng phương pháp quy nạp.

II. Hiệu quả dạy học tại trường THCS Ngô Mây

Nghiên cứu được thực hiện tại trường THCS Ngô Mây với sự tham gia của 135 học sinh. Các công cụ thu thập dữ liệu bao gồm bảng khảo sát, bài kiểm tra trình độ và bài kiểm tra thành tích. Kết quả cho thấy rằng phương pháp diễn dịch mang lại hiệu quả dạy học cao hơn so với phương pháp quy nạp. Học sinh được dạy bằng phương pháp diễn dịch có khả năng áp dụng quy tắc ngữ pháp vào thực tế tốt hơn và đạt điểm cao hơn trong các bài kiểm tra.

2.1. Kết quả từ bài kiểm tra

Kết quả từ bài kiểm tra trước và sau cho thấy sự cải thiện đáng kể trong kỹ năng ngữ pháp của học sinh được dạy bằng phương pháp diễn dịch. Nhóm này đạt điểm trung bình cao hơn so với nhóm được dạy bằng phương pháp quy nạp. Điều này khẳng định rằng phương pháp diễn dịch là lựa chọn hiệu quả hơn trong việc giảng dạy ngữ pháp.

2.2. Phản hồi từ học sinh

Bảng khảo sát cho thấy rằng học sinh cảm thấy tự tin hơn khi được dạy bằng phương pháp diễn dịch. Họ cho rằng việc hiểu rõ quy tắc ngữ pháp trước khi áp dụng vào bài tập giúp họ học tập hiệu quả hơn. Ngược lại, học sinh được dạy bằng phương pháp quy nạp thường cảm thấy bối rối khi không được giải thích quy tắc một cách rõ ràng.

III. Ứng dụng thực tiễn và gợi ý

Nghiên cứu này không chỉ đóng góp vào lý thuyết về phương pháp giảng dạy mà còn mang lại những gợi ý thực tiễn cho giáo viên. Việc kết hợp cả hai phương pháp quy nạp và phương pháp diễn dịch có thể mang lại hiệu quả dạy học tối ưu. Giáo viên nên linh hoạt trong việc lựa chọn phương pháp phù hợp với từng nhóm học sinh và từng nội dung bài học.

3.1. Gợi ý cho giáo viên

Giáo viên nên sử dụng phương pháp diễn dịch khi giảng dạy các quy tắc ngữ pháp phức tạp, giúp học sinh nắm bắt nhanh chóng. Đối với các quy tắc đơn giản, phương pháp quy nạp có thể được áp dụng để khuyến khích học sinh tự khám phá. Sự kết hợp linh hoạt giữa hai phương pháp sẽ mang lại hiệu quả dạy học cao nhất.

3.2. Hướng nghiên cứu tương lai

Nghiên cứu này mở ra hướng đi mới cho các nghiên cứu tiếp theo về phương pháp dạy ngữ pháp. Cần có thêm các nghiên cứu so sánh hiệu quả của hai phương pháp này trong các bối cảnh giáo dục khác nhau, cũng như tác động của các yếu tố như độ tuổi, giới tính và động lực học tập đến hiệu quả dạy học.

Tổng quan nghiên cứu

Việc giảng dạy ngữ pháp tiếng Anh trong các lớp học tiếng Anh như ngoại ngữ (EFL) tại Việt Nam luôn là một chủ đề được quan tâm sâu sắc. Theo ước tính, có khoảng 135 học sinh lớp 9 tại Trường THCS Ngô Mây, thành phố Quy Nhơn, tham gia vào nghiên cứu nhằm đánh giá hiệu quả của hai phương pháp giảng dạy ngữ pháp phổ biến: phương pháp diễn dịch (deductive approach) và phương pháp quy nạp (inductive approach). Nghiên cứu tập trung vào các cấu trúc ngữ pháp như thì, câu điều kiện, danh từ đếm được và không đếm được, cũng như mạo từ, trong phạm vi thời gian khoảng bốn tuần.

Mục tiêu chính của nghiên cứu là so sánh hiệu quả của hai phương pháp này trong việc nâng cao khả năng sử dụng ngữ pháp của học sinh, đồng thời khảo sát thái độ và nhận thức của học sinh đối với việc học ngữ pháp qua hai phương pháp trên. Nghiên cứu được thực hiện tại một trường trung học cơ sở ở thành phố Quy Nhơn, nơi tiếng Anh là môn học bắt buộc, nhằm cung cấp dữ liệu thực nghiệm có giá trị cho việc cải tiến phương pháp giảng dạy ngữ pháp trong bối cảnh giáo dục phổ thông Việt Nam.

Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp bằng chứng khoa học về hiệu quả của từng phương pháp, giúp giáo viên lựa chọn và áp dụng phương pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng dạy học ngữ pháp, đồng thời góp phần nâng cao trình độ ngôn ngữ của học sinh, đặc biệt là khả năng sử dụng ngữ pháp chính xác và tự nhiên trong giao tiếp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính về phương pháp dạy ngữ pháp: phương pháp diễn dịch và phương pháp quy nạp. Phương pháp diễn dịch bắt đầu từ việc giảng dạy các quy tắc ngữ pháp một cách rõ ràng, sau đó học sinh áp dụng các quy tắc này vào các ví dụ cụ thể. Ngược lại, phương pháp quy nạp cho phép học sinh tự khám phá quy tắc ngữ pháp thông qua việc quan sát và phân tích các ví dụ trong ngữ cảnh thực tế.

Ngoài ra, nghiên cứu còn dựa trên các khái niệm về ngữ pháp mô tả, ngữ pháp chuẩn, ngữ pháp sư phạm và ngữ pháp nhận thức, nhằm làm rõ vai trò của ngữ pháp trong việc phát triển năng lực ngôn ngữ của người học. Lý thuyết về hệ thống ngôn ngữ trung gian (interlanguage) của Lary Selinker cũng được áp dụng để giải thích quá trình tiếp thu ngữ pháp của học sinh trong môi trường học tập tiếng Anh như ngoại ngữ.

Các khái niệm chính bao gồm: kiến thức ngữ pháp tường minh và ngữ pháp ngầm, vai trò của kiến thức tường minh trong việc hỗ trợ phát triển kiến thức ngữ pháp ngầm, cũng như sự khác biệt trong cách tiếp cận và xử lý thông tin giữa hai phương pháp dạy học.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng kết hợp với thiết kế thực nghiệm bán thực nghiệm (quasi-experimental design). Tổng số 135 học sinh lớp 9 được chia thành ba nhóm: hai nhóm thực nghiệm (một nhóm học theo phương pháp diễn dịch, một nhóm học theo phương pháp quy nạp) và một nhóm đối chứng không được giảng dạy ngữ pháp trong thời gian nghiên cứu.

Dữ liệu được thu thập thông qua bài kiểm tra đầu vào (pre-test), bài kiểm tra kết thúc (post-test), bảng câu hỏi khảo sát thái độ học tập và quan sát lớp học. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm SPSS, sử dụng các phương pháp thống kê mô tả và kiểm định t độc lập để so sánh kết quả giữa các nhóm.

Thời gian nghiên cứu kéo dài khoảng bốn tuần, với bốn buổi học cho mỗi nhóm thực nghiệm, trong đó hai buổi dành cho việc giảng dạy ngữ pháp và hai buổi dành cho kiểm tra và đánh giá. Việc lựa chọn phương pháp phân tích dựa trên mục tiêu so sánh hiệu quả của hai phương pháp dạy học và khảo sát nhận thức của học sinh về quá trình học tập.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Hiệu quả của phương pháp diễn dịch vượt trội hơn phương pháp quy nạp: Kết quả post-test cho thấy điểm trung bình của nhóm học theo phương pháp diễn dịch cao hơn nhóm học theo phương pháp quy nạp với sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (ví dụ, điểm trung bình post-test của nhóm diễn dịch là khoảng 7.2, trong khi nhóm quy nạp là khoảng 6.5).

2. Cải thiện khả năng ghi nhớ ngữ pháp ở cả hai nhóm: Cả hai nhóm thực nghiệm đều có sự tiến bộ rõ rệt so với pre-test, với mức tăng trung bình khoảng 15-20% điểm số, chứng tỏ cả hai phương pháp đều có tác động tích cực đến việc ghi nhớ và vận dụng ngữ pháp.

3. Thái độ học tập tích cực hơn với phương pháp diễn dịch: Qua bảng câu hỏi khảo sát, khoảng 75% học sinh trong nhóm diễn dịch cho biết họ cảm thấy tự tin và an tâm hơn khi được giảng giải rõ ràng các quy tắc ngữ pháp, trong khi chỉ khoảng 60% học sinh nhóm quy nạp có cảm nhận tương tự.

4. Khó khăn trong việc áp dụng ngữ pháp tự nhiên: Một số học sinh phản ánh rằng việc tập trung quá nhiều vào quy tắc ngữ pháp khiến họ gặp khó khăn trong giao tiếp tự nhiên, đặc biệt là nhóm học theo phương pháp diễn dịch, chiếm khoảng 30% số người được khảo sát.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của việc phương pháp diễn dịch cho kết quả tốt hơn có thể do tính trực tiếp và rõ ràng của việc giảng dạy quy tắc, giúp học sinh nhanh chóng nắm bắt cấu trúc ngữ pháp và áp dụng vào bài tập. Điều này phù hợp với quan điểm của Brown (1994) và Widodo (2006) về vai trò quan trọng của việc giảng dạy ngữ pháp một cách có hệ thống.

Tuy nhiên, phương pháp quy nạp cũng có ưu điểm trong việc kích thích sự chủ động và phát triển kỹ năng suy luận của học sinh, phù hợp với những học sinh có phong cách học tập tích cực và thích khám phá. Kết quả này tương đồng với nghiên cứu của Haight (2007) và Vogel (2011) khi chỉ ra rằng phương pháp quy nạp có thể hỗ trợ học sinh phát triển khả năng nhận thức ngữ pháp một cách tự nhiên hơn.

Việc một số học sinh cảm thấy khó khăn trong việc sử dụng ngữ pháp một cách tự nhiên khi học theo phương pháp diễn dịch cũng phản ánh những hạn chế của phương pháp này, như đã được Widodo (2006) đề cập về tính thụ động và thiếu tương tác trong lớp học.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm trung bình pre-test và post-test giữa các nhóm, cũng như bảng tần suất phản hồi về thái độ học tập, giúp minh họa rõ ràng sự khác biệt và xu hướng trong kết quả nghiên cứu.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Áp dụng linh hoạt phương pháp diễn dịch và quy nạp trong giảng dạy: Giáo viên nên kết hợp cả hai phương pháp để tận dụng ưu điểm của từng cách, giúp học sinh vừa nắm chắc quy tắc ngữ pháp vừa phát triển kỹ năng suy luận và tự học. Thời gian áp dụng có thể bắt đầu bằng phương pháp diễn dịch để giới thiệu kiến thức cơ bản, sau đó chuyển sang phương pháp quy nạp để củng cố và mở rộng.

2. Tăng cường hoạt động tương tác và thực hành ngôn ngữ: Để khắc phục hạn chế của phương pháp diễn dịch, giáo viên cần thiết kế các hoạt động giao tiếp, trò chơi ngôn ngữ và bài tập thực hành nhằm giúp học sinh vận dụng ngữ pháp một cách tự nhiên và linh hoạt trong giao tiếp hàng ngày.

3. Đào tạo và bồi dưỡng giáo viên về kỹ năng sử dụng phương pháp đa dạng: Các cơ sở đào tạo và trường học nên tổ chức các khóa tập huấn nhằm nâng cao năng lực sư phạm cho giáo viên, giúp họ hiểu rõ đặc điểm và cách áp dụng hiệu quả các phương pháp dạy ngữ pháp phù hợp với từng đối tượng học sinh.

4. Xây dựng tài liệu giảng dạy phù hợp với từng phương pháp: Cần phát triển các bộ tài liệu và giáo trình có thiết kế bài học rõ ràng, có sự phân bổ hợp lý giữa phần lý thuyết và thực hành, đồng thời phù hợp với trình độ và nhu cầu của học sinh trung học cơ sở.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên tiếng Anh trung học cơ sở: Luận văn cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn giúp giáo viên lựa chọn và áp dụng phương pháp giảng dạy ngữ pháp phù hợp, nâng cao hiệu quả giảng dạy và tạo hứng thú học tập cho học sinh.

2. Nhà quản lý giáo dục và các chuyên gia đào tạo giáo viên: Tài liệu này giúp họ hiểu rõ hơn về hiệu quả của các phương pháp dạy học ngữ pháp, từ đó xây dựng chính sách đào tạo và phát triển chương trình giảng dạy phù hợp.

3. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành sư phạm tiếng Anh: Luận văn là nguồn tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về phương pháp dạy học ngôn ngữ, đặc biệt trong bối cảnh giáo dục phổ thông Việt Nam.

4. Các nhà phát triển giáo trình và tài liệu học tập: Nghiên cứu cung cấp thông tin về nhu cầu và phản hồi của học sinh đối với các phương pháp dạy ngữ pháp, giúp thiết kế tài liệu phù hợp với thực tế giảng dạy và học tập.

Câu hỏi thường gặp

1. Phương pháp diễn dịch và quy nạp khác nhau như thế nào trong giảng dạy ngữ pháp?
   Phương pháp diễn dịch bắt đầu bằng việc giảng giải quy tắc ngữ pháp rõ ràng, sau đó học sinh áp dụng vào bài tập. Phương pháp quy nạp cho phép học sinh tự khám phá quy tắc thông qua việc quan sát các ví dụ trong ngữ cảnh. Ví dụ, trong lớp học, giáo viên có thể trình bày quy tắc thì hiện tại đơn trước khi cho học sinh làm bài tập (diễn dịch), hoặc cho học sinh đọc đoạn văn và tự rút ra quy tắc (quy nạp).

2. Phương pháp nào hiệu quả hơn cho học sinh trung học cơ sở?
   Nghiên cứu cho thấy phương pháp diễn dịch có hiệu quả cao hơn trong việc nâng cao điểm số ngữ pháp, nhưng phương pháp quy nạp giúp học sinh phát triển kỹ năng suy luận và tự học. Do đó, sự kết hợp linh hoạt giữa hai phương pháp là tối ưu.

3. Làm thế nào để giáo viên áp dụng linh hoạt hai phương pháp này?
   Giáo viên có thể bắt đầu bài học bằng việc giới thiệu quy tắc ngữ pháp (diễn dịch), sau đó tổ chức các hoạt động nhóm, trò chơi hoặc bài tập khám phá để học sinh tự tìm hiểu và áp dụng quy tắc (quy nạp). Ví dụ, sau khi học về câu điều kiện, học sinh có thể được yêu cầu tìm các ví dụ trong đoạn văn và thảo luận nhóm.

4. Học sinh có thể gặp khó khăn gì khi học ngữ pháp theo phương pháp diễn dịch?
   Một số học sinh có thể cảm thấy bị áp lực hoặc thiếu hứng thú do phương pháp diễn dịch thường mang tính thụ động và tập trung nhiều vào lý thuyết. Điều này có thể làm giảm khả năng vận dụng ngữ pháp trong giao tiếp tự nhiên.

5. Nghiên cứu có đề xuất gì cho việc phát triển tài liệu giảng dạy?
   Tài liệu nên được thiết kế cân bằng giữa phần lý thuyết và thực hành, có các hoạt động tương tác và bài tập đa dạng để phù hợp với cả hai phương pháp. Ví dụ, sách giáo khoa nên có phần giải thích quy tắc rõ ràng kèm theo các bài tập khám phá và vận dụng trong ngữ cảnh thực tế.

Kết luận

• Nghiên cứu đã chứng minh phương pháp diễn dịch có hiệu quả cao hơn trong việc nâng cao điểm số ngữ pháp của học sinh trung học cơ sở tại Trường THCS Ngô Mây.
• Cả hai phương pháp diễn dịch và quy nạp đều góp phần cải thiện khả năng ghi nhớ và vận dụng ngữ pháp của học sinh.
• Thái độ học tập tích cực hơn được ghi nhận ở nhóm học theo phương pháp diễn dịch, tuy nhiên phương pháp này cũng có hạn chế về tính tương tác và khả năng vận dụng ngôn ngữ tự nhiên.
• Đề xuất kết hợp linh hoạt hai phương pháp trong giảng dạy nhằm tối ưu hóa hiệu quả học tập và phát triển kỹ năng ngôn ngữ toàn diện cho học sinh.
• Các bước tiếp theo bao gồm đào tạo giáo viên, phát triển tài liệu giảng dạy phù hợp và mở rộng nghiên cứu sang các cấp học khác để hoàn thiện phương pháp dạy ngữ pháp trong bối cảnh giáo dục Việt Nam.

Hãy áp dụng những kết quả và đề xuất từ nghiên cứu này để nâng cao chất lượng giảng dạy ngữ pháp tiếng Anh, góp phần phát triển năng lực ngôn ngữ cho thế hệ học sinh tương lai.