Nghiên cứu hiệu quả giảm đau sau mổ bụng trên bằng levobupivacain kết hợp sufentanil, fentanyl hoặc clonidin qua catheter ngoài màng cứng

• Tác giả: Trần Đức Thọ
• Người hướng dẫn: GS. Nguyễn Quốc Kính
• Trường học: Viện Nghiên cứu Khoa học Y Dược Lâm sàng 108
• Chuyên ngành: Gây mê hồi sức
• Đề tài: Nghiên cứu hiệu quả giảm đau sau mổ bụng trên bằng levobupivacain kết hợp sufentanil, fentanyl hoặc clonidin qua catheter ngoài màng cứng
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ y học
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Đau sau mổ bụng trên
• 1.2. Đau sau mổ
• 1.3. Thang đồng dạng nhìn VAS
• 1.4. Thang điểm lượng giá và trả lời bằng số
• 1.5. Thang điểm theo phân loại
• 1.6. Các phương pháp giảm đau sau phẫu thuật tầng trên ổ bụng
• 1.6.1. Sử dụng nhóm thuốc giảm đau hạ sốt và thuốc kháng viêm non-steroid
• 1.6.2. Dùng thuốc opioid đường tĩnh mạch, tiêm bắp hoặc tiêm dưới da
• 1.7. Giảm đau qua catheter NMC
• 1.8. Điều trị giảm đau đa mô thức
• 1.9. Phương pháp PCEA sau phẫu thuật tầng trên ổ bụng
• 1.10. Giải phẫu khoang NMC ngực liên quan đến PCEA
• 1.11. Chi phối thần kinh theo khoanh tủy
• 1.12. Cơ chế tác dụng của gây tê NMC bằng thuốc tê
• 1.13. Cơ chế tác dụng của thuốc opioid trong khoang NMC
• 1.14. Cơ chế tác dụng của clonidin trong khoang NMC
• 1.15. Sự phối hợp thuốc tê levobupivacain với opioid hoặc clonidin
• 1.16. Cài đặt PCEA
• 1.17. Một số nghiên cứu giảm đau NMC sử dụng levobupivacain kết hợp với opioid hoặc clonidin
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Tiêu chuẩn lựa chọn và tiêu chuẩn loại trừ
• 2.3. Tiêu chuẩn đưa bệnh nhân ra khỏi nghiên cứu
• 2.4. Phương pháp nghiên cứu
• 2.5. Thiết kế nghiên cứu
• 2.6. Các tiêu chí đánh giá chủ yếu
• 2.7. Các tiêu chí đánh giá khác
• 2.8. Một số tiêu chuẩn và định nghĩa sử dụng trong nghiên cứu
• 2.9. Xử lý số liệu
• 2.10. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm chung
• 3.2. Đặc điểm về tuổi, giới, chiều cao, cân nặng, BMI
• 3.3. Chức năng thông khí phổi
• 3.4. Đặc điểm về phẫu thuật
• 3.5. Vị trí chọc kim
• 3.6. Các chỉ tiêu đánh giá tác dụng giảm đau
• 3.7. Liều khởi đầu và số phân đốt bị ức chế
• 3.8. Điểm VAS khi nằm nghỉ và khi vận động
• 3.9. Các chỉ số liên quan đến PCEA
• 3.10. Các chỉ tiêu theo dõi về tuần hoàn, hô hấp và tác dụng không mong muốn
• 3.11. Diễn biến tuần hoàn
• 3.12. Diễn biến hô hấp
• 3.13. Các tác dụng không mong muốn
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đặc điểm chung của bệnh nhân nghiên cứu
• 4.2. Đặc điểm về tuổi, giới, chiều cao, cân nặng
• 4.3. Chức năng thông khí trước mổ
• 4.4. Đặc điểm về phẫu thuật đã thực hiện
• 4.5. Kỹ thuật gây tê NMC
• 4.6. Lựa chọn nồng độ
• 4.7. Hiệu quả giảm đau
• 4.8. Thể tích thuốc tê tiêm liều khởi đầu và số phân đốt bị ức chế
• 4.9. So sánh hiệu quả giảm đau khi nghỉ của các nhóm
• 4.10. So sánh hiệu quả giảm đau khi ho hoặc vận động của các nhóm
• 4.11. Đánh giá về phương pháp PCEA
• 4.12. Mức độ hài lòng
• 4.13. Thời gian phục hồi sau phẫu thuật
• 4.14. Tác dụng không mong muốn
• 4.15. Ảnh hưởng lên tuần hoàn và độ an thần
• 4.16. Ảnh hưởng lên hô hấp
• 4.17. Sự thay đổi lưu lượng đỉnh
• 4.18. Các chỉ số xét nghiệm khí máu động mạch
• 4.19. Các tác dụng không mong muốn khác
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Giảm đau sau mổ bụng trên

Nghiên cứu tập trung vào hiệu quả giảm đau sau mổ bụng trên bằng phương pháp sử dụng levobupivacain kết hợp với sufentanil, fentanyl hoặc clonidin qua catheter ngoài màng cứng. Đau sau mổ là vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sự phục hồi của bệnh nhân. Phương pháp gây tê ngoài màng cứng được xem là hiệu quả trong việc kiểm soát đau cấp tính sau phẫu thuật. Levobupivacain là thuốc tê được ưa chuộng do ít tác dụng phụ trên tim mạch và thần kinh trung ương. Kết hợp với các thuốc phụ trợ như sufentanil, fentanyl hoặc clonidin giúp tăng cường hiệu quả giảm đau. Nghiên cứu này so sánh hiệu quả của các phối hợp thuốc này trong việc giảm đau sau mổ bụng trên.

1.1. Đau sau mổ và phương pháp giảm đau

Đau sau mổ là cảm giác khó chịu xuất hiện sau phẫu thuật, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và quá trình hồi phục của bệnh nhân. Các phương pháp giảm đau truyền thống như tiêm thuốc giảm đau non-steroid hoặc opioid thường không ổn định về nồng độ thuốc trong huyết tương. Phương pháp gây tê ngoài màng cứng (NMC) được xem là tiên tiến hơn, đặc biệt khi kết hợp với levobupivacain và các thuốc phụ trợ như sufentanil, fentanyl hoặc clonidin. Phương pháp này giúp bệnh nhân tự điều khiển mức độ giảm đau thông qua cơ chế PCEA (Patient Controlled Epidural Analgesia), mang lại hiệu quả cao và ít tác dụng phụ.

1.2. Levobupivacain và các thuốc phụ trợ

Levobupivacain là một đồng phân của bupivacain, có hiệu quả giảm đau tương đương nhưng ít độc tính hơn. Khi kết hợp với các thuốc phụ trợ như sufentanil, fentanyl hoặc clonidin, hiệu quả giảm đau được tăng cường. Sufentanil và fentanyl là các opioid tan mạnh trong lipid, có tác dụng giảm đau mạnh. Clonidin là thuốc chủ vận α2-adrenergic, giúp giảm đau thông qua cơ chế ức chế dẫn truyền thần kinh. Nghiên cứu này so sánh hiệu quả của các phối hợp thuốc này trong việc giảm đau sau mổ bụng trên, đồng thời đánh giá các tác dụng không mong muốn trên tuần hoàn và hô hấp.

II. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện trên các bệnh nhân trải qua phẫu thuật bụng trên, sử dụng phương pháp PCEA để giảm đau. Các bệnh nhân được chia thành ba nhóm, mỗi nhóm sử dụng levobupivacain kết hợp với sufentanil, fentanyl hoặc clonidin. Các chỉ tiêu đánh giá bao gồm mức độ giảm đau, thời gian phục hồi, và các tác dụng không mong muốn. Phương pháp nghiên cứu được thiết kế chặt chẽ, đảm bảo tính khách quan và độ tin cậy của kết quả.

2.1. Thiết kế nghiên cứu

Nghiên cứu được thiết kế theo phương pháp thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có đối chứng. Các bệnh nhân được chia ngẫu nhiên thành ba nhóm, mỗi nhóm sử dụng levobupivacain kết hợp với một trong ba thuốc phụ trợ: sufentanil, fentanyl hoặc clonidin. Các chỉ tiêu đánh giá bao gồm điểm VAS (Visual Analogue Scale) để đo mức độ đau, thời gian phục hồi sau phẫu thuật, và các tác dụng không mong muốn trên tuần hoàn và hô hấp. Dữ liệu được thu thập và phân tích bằng các phương pháp thống kê phù hợp.

2.2. Đánh giá hiệu quả giảm đau

Hiệu quả giảm đau được đánh giá thông qua điểm VAS tại các thời điểm khác nhau sau phẫu thuật. Kết quả cho thấy cả ba nhóm đều đạt được mức độ giảm đau đáng kể, nhưng nhóm sử dụng levobupivacain kết hợp với sufentanil có hiệu quả cao nhất. Các tác dụng không mong muốn như hạ huyết áp, nhịp tim chậm, và suy hô hấp được theo dõi chặt chẽ. Kết quả nghiên cứu cho thấy phương pháp PCEA sử dụng levobupivacain kết hợp với các thuốc phụ trợ là an toàn và hiệu quả trong việc giảm đau sau mổ bụng trên.

III. Kết quả và bàn luận

Kết quả nghiên cứu cho thấy levobupivacain kết hợp với sufentanil mang lại hiệu quả giảm đau cao nhất so với fentanyl và clonidin. Các tác dụng không mong muốn như hạ huyết áp và nhịp tim chậm xuất hiện ở mức độ nhẹ và có thể kiểm soát được. Phương pháp PCEA được đánh giá là hiệu quả trong việc giảm đau sau mổ bụng trên, đồng thời cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân trong giai đoạn hồi phục.

3.1. So sánh hiệu quả giảm đau

Kết quả nghiên cứu cho thấy nhóm sử dụng levobupivacain kết hợp với sufentanil có điểm VAS thấp nhất, chứng tỏ hiệu quả giảm đau cao nhất. Nhóm sử dụng fentanyl và clonidin cũng đạt được hiệu quả giảm đau đáng kể, nhưng thấp hơn so với nhóm sufentanil. Các tác dụng không mong muốn như hạ huyết áp và nhịp tim chậm xuất hiện ở mức độ nhẹ và có thể kiểm soát được. Kết quả này khẳng định tính ưu việt của sufentanil trong việc giảm đau sau mổ bụng trên.

3.2. Tác dụng không mong muốn

Các tác dụng không mong muốn như hạ huyết áp, nhịp tim chậm, và suy hô hấp được theo dõi chặt chẽ trong quá trình nghiên cứu. Kết quả cho thấy các tác dụng này xuất hiện ở mức độ nhẹ và có thể kiểm soát được. Nhóm sử dụng clonidin có tỷ lệ hạ huyết áp cao hơn so với các nhóm khác, nhưng không đáng kể. Phương pháp PCEA sử dụng levobupivacain kết hợp với các thuốc phụ trợ được đánh giá là an toàn và hiệu quả trong việc giảm đau sau mổ bụng trên.