Luận văn thạc sĩ: Giảng dạy tiếng Pháp thương mại cho sinh viên ESCE Hà Nội

• Tác giả: Đỗ Thị Thu Giang
• Người hướng dẫn: Pr. Nguyễn Vân Dung
• Trường học: Université Nationale de Hanoi
• Chuyên ngành: Didactique du FLE
• Đề tài: Nghiên Cứu Về Giảng Dạy Tiếng Pháp Thương Mại Tại ESCE Hà Nội
• Loại tài liệu: mémoire de master
• Năm xuất bản: 2009
• Địa điểm: Hanoi

• INTRODUCTION
• 1. CHƯƠNG 1: GÉNÉRALITÉS SUR LA REPRÉSENTATION SOCIALE ET L’ENSEIGNEMENT DU FOS
• 1.1. Concept de représentation sociale
• 1.2. Historique du concept
• 1.3. Les différentes approches
• 1.4. La clarification du concept
• 1.5. Fonctions des représentations sociales
• 1.6. Fonctionnement des représentations sociales
• 1.7. Enseignement du FOS
• 1.8. Généralités sur le FOS
• 1.9. Élaboration des programmes FOS
• 1.10. Conclusion du chapitre 1
• 2. CHƯƠNG 2: REPRÉSENTATIONS DE L’ENSEIGNEMENT/APPRENTISSAGE DU FRANÇAIS COMMERCIAL CHEZ LES ÉTUDIANTS DE L’ESCE DE HANOI
• 2.1. Généralités sur l’enseignement/apprentissage du français commercial à l’ESCE de Hanoï
• 2.2. Le programme de formation
• 2.3. Le corps professoral
• 2.4. Les matériels et équipements
• 2.5. Représentations de l’enseignement/apprentissage du français commercial chez les étudiants de l’ESCE de Hanoï
• 2.6. Présentation de l’enquête
• 2.7. Les résultats de l’enquête
• 2.8. Conclusion du chapitre 2
• 3. CHƯƠNG 3: PROPOSITIONS D’ORDRE GÉNÉRAL
• 3.1. Au niveau du programme de formation
• 3.2. Au niveau de l’enseignement
• 3.3. Au niveau des étudiants
• 3.4. Quelques fiches pédagogiques
• 3.5. Conclusion du chapitre 3

I. Giới thiệu về giảng dạy tiếng Pháp thương mại tại ESCE Hà Nội

Nghiên cứu về giảng dạy tiếng Pháp thương mại tại ESCE Hà Nội tập trung vào việc đánh giá chất lượng và hiệu quả của chương trình giảng dạy. Mục tiêu chính là xác định các kỹ năng giao tiếp tiếng Pháp cần thiết cho sinh viên trong lĩnh vực thương mại quốc tế. Chương trình học được thiết kế nhằm trang bị cho sinh viên những kiến thức và kỹ năng cần thiết để hoạt động hiệu quả trong môi trường kinh doanh toàn cầu. Theo nghiên cứu, sinh viên thường bày tỏ sự không hài lòng với chất lượng giảng dạy hiện tại, điều này cho thấy cần có sự cải tiến trong phương pháp giảng dạy và tài liệu học tập. Việc hiểu rõ các đặc điểm của chương trình học tiếng Pháp thương mại sẽ giúp cải thiện chất lượng giảng dạy và đáp ứng tốt hơn nhu cầu của sinh viên.

1.1. Chương trình học tiếng Pháp thương mại

Chương trình học tiếng Pháp thương mại tại ESCE Hà Nội được xây dựng dựa trên nhu cầu thực tế của thị trường lao động. Nội dung chương trình bao gồm các khía cạnh như giao tiếp thương mại, đàm phán, và viết báo cáo. Sinh viên được khuyến khích tham gia vào các hoạt động thực tiễn để nâng cao khả năng sử dụng ngôn ngữ trong các tình huống kinh doanh cụ thể. Tuy nhiên, một số sinh viên cho rằng chương trình chưa đủ linh hoạt để đáp ứng nhu cầu đa dạng của họ. Việc cải thiện chương trình học sẽ giúp sinh viên tự tin hơn khi giao tiếp bằng tiếng Pháp trong môi trường thương mại quốc tế.

1.2. Đội ngũ giảng viên và phương pháp giảng dạy

Đội ngũ giảng viên tại ESCE Hà Nội đóng vai trò quan trọng trong việc truyền đạt kiến thức và kỹ năng cho sinh viên. Các giảng viên cần có trình độ chuyên môn cao và kinh nghiệm thực tế trong lĩnh vực tiếng Pháp thương mại. Phương pháp giảng dạy hiện tại chủ yếu dựa vào lý thuyết, điều này có thể hạn chế khả năng thực hành của sinh viên. Cần áp dụng các phương pháp giảng dạy tích cực hơn, như học tập dựa trên dự án và mô phỏng tình huống thực tế, để sinh viên có thể áp dụng kiến thức vào thực tiễn. Việc này không chỉ giúp sinh viên nâng cao kỹ năng mà còn tạo động lực học tập cho họ.

II. Phân tích kết quả khảo sát về giảng dạy tiếng Pháp thương mại

Khảo sát được thực hiện với sinh viên của ESCE Hà Nội nhằm thu thập ý kiến về chất lượng giảng dạy tiếng Pháp thương mại. Kết quả cho thấy nhiều sinh viên cảm thấy chương trình học chưa đáp ứng được mong đợi của họ. Một số sinh viên cho rằng tài liệu giảng dạy không đủ phong phú và không phản ánh đúng thực tế thương mại hiện nay. Điều này cho thấy cần có sự cải tiến trong việc lựa chọn và cập nhật tài liệu học tập. Ngoài ra, sinh viên cũng bày tỏ mong muốn có nhiều cơ hội thực hành hơn trong các tình huống giao tiếp thực tế. Việc lắng nghe ý kiến của sinh viên sẽ giúp cải thiện chất lượng giảng dạy và tạo ra một môi trường học tập tích cực hơn.

2.1. Đánh giá về chương trình học

Chương trình học tiếng Pháp thương mại tại ESCE Hà Nội được đánh giá là cần thiết nhưng chưa đủ hiệu quả. Sinh viên cho rằng nội dung chương trình cần được cập nhật thường xuyên để phù hợp với xu hướng thương mại quốc tế. Việc này không chỉ giúp sinh viên nắm bắt kiến thức mới mà còn tạo điều kiện cho họ phát triển kỹ năng cần thiết trong công việc tương lai. Một số sinh viên đề xuất việc tổ chức các buổi hội thảo hoặc tọa đàm với các chuyên gia trong lĩnh vực thương mại để họ có thể học hỏi thêm kinh nghiệm thực tế.

2.2. Kỹ năng giao tiếp và thực hành

Kỹ năng giao tiếp là một trong những yếu tố quan trọng trong việc học tiếng Pháp thương mại. Sinh viên cần có nhiều cơ hội để thực hành kỹ năng này thông qua các hoạt động nhóm, thuyết trình và mô phỏng tình huống thực tế. Nghiên cứu cho thấy sinh viên cảm thấy thiếu tự tin khi giao tiếp bằng tiếng Pháp trong các tình huống thương mại. Do đó, việc tạo ra các hoạt động thực hành phong phú sẽ giúp sinh viên cải thiện kỹ năng giao tiếp và tự tin hơn khi sử dụng ngôn ngữ trong môi trường kinh doanh.

III. Đề xuất cải tiến chương trình giảng dạy tiếng Pháp thương mại

Dựa trên kết quả khảo sát và phân tích, một số đề xuất cải tiến chương trình giảng dạy tiếng Pháp thương mại tại ESCE Hà Nội được đưa ra. Đầu tiên, cần cập nhật tài liệu giảng dạy để phản ánh đúng thực tế thương mại hiện nay. Thứ hai, nên áp dụng các phương pháp giảng dạy tích cực hơn, như học tập dựa trên dự án và mô phỏng tình huống thực tế. Cuối cùng, việc tổ chức các buổi hội thảo với các chuyên gia trong lĩnh vực thương mại sẽ giúp sinh viên có thêm kiến thức và kinh nghiệm thực tế. Những cải tiến này không chỉ nâng cao chất lượng giảng dạy mà còn giúp sinh viên tự tin hơn khi giao tiếp bằng tiếng Pháp trong môi trường thương mại quốc tế.

3.1. Cập nhật tài liệu giảng dạy

Cập nhật tài liệu giảng dạy là một trong những yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng chương trình học. Tài liệu cần phản ánh đúng thực tế thương mại và cung cấp cho sinh viên những kiến thức mới nhất. Việc này sẽ giúp sinh viên nắm bắt được xu hướng và yêu cầu của thị trường lao động. Ngoài ra, tài liệu cũng cần được thiết kế sao cho dễ hiểu và dễ tiếp cận, giúp sinh viên có thể tự học và nghiên cứu thêm.

3.2. Áp dụng phương pháp giảng dạy tích cực

Áp dụng các phương pháp giảng dạy tích cực sẽ giúp sinh viên tham gia nhiều hơn vào quá trình học tập. Các hoạt động như thảo luận nhóm, mô phỏng tình huống thực tế và học tập dựa trên dự án sẽ tạo ra môi trường học tập năng động và thú vị. Sinh viên sẽ có cơ hội thực hành kỹ năng giao tiếp và làm việc nhóm, điều này rất cần thiết trong môi trường thương mại. Việc này không chỉ giúp sinh viên nâng cao kỹ năng mà còn tạo động lực học tập cho họ.

Tổng quan nghiên cứu

Việc giảng dạy tiếng Pháp thương mại tại Trường Đại học Ngoại thương Hà Nội (ESCE) giữ vị trí quan trọng trong chương trình đào tạo chuyên ngành kinh tế và thương mại. Với khoảng 300 sinh viên theo học chuyên ngành thương mại quốc tế, trong đó có 61 sinh viên được khảo sát ở cuối năm thứ ba, nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá các biểu trưng về dạy và học tiếng Pháp thương mại từ góc nhìn của chính sinh viên. Mục tiêu chính của luận văn là xác định nhận thức, đánh giá và kỳ vọng của sinh viên đối với môn học này, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào sinh viên chuyên ngành Thương mại quốc tế tại ESCE trong năm học 2008-2009, với dữ liệu thu thập qua khảo sát bằng bảng hỏi. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp thông tin thực tiễn về mức độ phù hợp của chương trình đào tạo, năng lực giảng viên và phương pháp giảng dạy, góp phần cải thiện hiệu quả học tập và đáp ứng nhu cầu thực tiễn của sinh viên trong môi trường kinh doanh quốc tế. Kết quả nghiên cứu cũng giúp nhà trường điều chỉnh chương trình đào tạo phù hợp với xu hướng hội nhập và phát triển kinh tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết về biểu trưng xã hội (représentation sociale) và phương pháp giảng dạy tiếng Pháp theo mục tiêu chuyên biệt (Français sur Objectifs Spécifiques - FOS).

• Lý thuyết biểu trưng xã hội: Khái niệm này được phát triển từ công trình của Emile Durkheim và Serge Moscovici, mô tả cách thức mà các cá nhân và nhóm xã hội xây dựng, chia sẻ và biến đổi nhận thức về một hiện tượng xã hội. Biểu trưng xã hội có tính tự chủ, sáng tạo, mang tính biểu tượng và định hướng hành vi, giúp cá nhân định vị bản thân trong không gian xã hội.

• Phương pháp giảng dạy FOS: Đây là phương pháp giảng dạy tiếng Pháp dành cho các đối tượng học tập có mục tiêu chuyên biệt, như tiếng Pháp thương mại. Phương pháp này nhấn mạnh vào việc phân tích nhu cầu học tập, xây dựng chương trình dựa trên các tình huống giao tiếp thực tế trong lĩnh vực chuyên môn, sử dụng tài liệu và hoạt động học tập mang tính chuyên ngành, kết hợp các tiếp cận như tiếp cận chức năng-nghĩa, tiếp cận diễn ngôn, tiếp cận liên văn hóa và tiếp cận hành động.

Ba khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: biểu trưng xã hội, tiếng Pháp thương mại (Français commercial), và phương pháp giảng dạy theo mục tiêu chuyên biệt (FOS).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp mô tả và phân tích dựa trên khảo sát bằng bảng hỏi với cỡ mẫu 61 sinh viên chuyên ngành Thương mại quốc tế tại ESCE, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho nhóm sinh viên đã hoàn thành phần lớn chương trình tiếng Pháp thương mại.

Nguồn dữ liệu chính là phản hồi của sinh viên qua hai bảng hỏi: bảng hỏi đầu tiên tập trung thu thập các biểu trưng xã hội về tiếng Pháp thương mại và các thành phần cấu thành khóa học; bảng hỏi thứ hai nhằm làm rõ, giải thích các biểu trưng và thu thập kỳ vọng của sinh viên.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp định tính và định lượng, bao gồm thống kê tần suất, phân tích nội dung các từ khóa và biểu trưng, so sánh tỷ lệ phần trăm các nhận định tích cực và tiêu cực. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong năm học 2008-2009, với khảo sát được tiến hành vào cuối năm thứ ba của sinh viên.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Vai trò và tầm quan trọng của tiếng Pháp thương mại: 75,4% sinh viên đánh giá môn học rất quan trọng hoặc khá quan trọng trong học tập và công việc tương lai, trong khi 16,4% cho rằng ít quan trọng và 8,2% chỉ thấy quan trọng khi có mục tiêu cụ thể như làm luận văn hay làm việc trong môi trường sử dụng tiếng Pháp.

2. Đặc điểm và khó khăn trong học tập: 95% sinh viên cho rằng tiếng Pháp thương mại là môn học khó, trong đó 72,13% gặp khó khăn về từ vựng chuyên ngành, 60,66% do thiếu kiến thức chuyên môn kinh tế, 40,98% do giảng viên giải thích chưa rõ ràng. 76,92% sinh viên thấy môn học thú vị, tuy nhiên vẫn có 29,5% không hứng thú.

3. Chất lượng giảng dạy và chương trình học: 63,63% sinh viên nhận xét giảng dạy chưa hiệu quả, chưa đầy đủ và cần cải thiện; chỉ 36,37% đánh giá tích cực. Về chương trình, chỉ 29,51% cho rằng phù hợp với chương trình chung của trường, 63,93% cho là phù hợp một phần và 4,92% không phù hợp. 62,29% cho rằng tiến trình học không có sự sắp xếp logic, gây khó theo dõi.

4. Đánh giá về giảng viên: 60,65% sinh viên cho rằng trình độ tiếng Pháp thương mại của giảng viên chỉ ở mức đủ một phần, 29,61% đánh giá đủ, 9,84% nhận xét khác nhau tùy giảng viên. Sinh viên mong muốn giảng viên có trình độ chuyên môn kinh tế cao hơn và kỹ năng sư phạm tốt hơn.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sinh viên nhận thức rõ tầm quan trọng của tiếng Pháp thương mại trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, đồng thời thể hiện sự kỳ vọng cao về chất lượng giảng dạy và nội dung chương trình. Khó khăn về từ vựng và kiến thức chuyên ngành phản ánh sự thiếu hụt trong việc tích hợp kiến thức kinh tế vào giảng dạy ngôn ngữ, điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về giảng dạy FOS, nhấn mạnh vai trò của việc phân tích nhu cầu và xây dựng chương trình dựa trên thực tế chuyên ngành.

Sự không đồng bộ trong tiến trình học và sự thiếu thống nhất trong tài liệu giảng dạy làm giảm hiệu quả tiếp thu của sinh viên, đồng thời ảnh hưởng đến động lực học tập. Mức độ chưa hài lòng về trình độ giảng viên cũng cho thấy nhu cầu đào tạo nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng sư phạm cho đội ngũ giáo viên.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố đánh giá về vai trò môn học, mức độ khó khăn, sự hài lòng về giảng viên và chương trình học, giúp minh họa rõ ràng các điểm mạnh và hạn chế hiện tại. So sánh với các nghiên cứu trong lĩnh vực FOS cho thấy các vấn đề về sự phù hợp chương trình và năng lực giảng viên là phổ biến, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cập nhật tài liệu và phương pháp giảng dạy theo hướng thực tiễn.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Cải tiến chương trình đào tạo: Tổ chức rà soát và điều chỉnh nội dung chương trình tiếng Pháp thương mại để tăng cường tính liên kết với chương trình chuyên ngành kinh tế, bổ sung các chủ đề thực tiễn, ví dụ và tình huống kinh doanh cụ thể. Thời gian thực hiện: 1 năm; chủ thể: Ban đào tạo và giảng viên chuyên ngành.

2. Nâng cao năng lực giảng viên: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn kinh tế và kỹ năng sư phạm cho giảng viên tiếng Pháp thương mại, khuyến khích giảng viên tham gia các chương trình thực tế doanh nghiệp. Thời gian: 6-12 tháng; chủ thể: Nhà trường phối hợp với các tổ chức đào tạo chuyên ngành.

3. Phát triển tài liệu giảng dạy phù hợp: Biên soạn và cập nhật tài liệu tiếng Pháp thương mại phù hợp với đặc thù sinh viên ESCE, kết hợp tài liệu chính thống và tài liệu thực tế từ doanh nghiệp, đồng thời tăng cường sử dụng tài liệu đa phương tiện. Thời gian: 1-2 năm; chủ thể: Nhóm biên soạn tài liệu và giảng viên.

4. Đổi mới phương pháp giảng dạy: Áp dụng phương pháp giảng dạy theo hướng tiếp cận hành động, tăng cường các hoạt động mô phỏng, thảo luận nhóm, thực hành giao tiếp trong môi trường chuyên ngành để nâng cao kỹ năng thực hành cho sinh viên. Thời gian: liên tục; chủ thể: Giảng viên và bộ môn.

5. Tăng cường hỗ trợ học tập cho sinh viên: Tổ chức các buổi tư vấn học tập, nhóm học tập, cung cấp tài liệu tham khảo và hỗ trợ kỹ năng học tập nhằm nâng cao động lực và hiệu quả học tập của sinh viên. Thời gian: liên tục; chủ thể: Phòng đào tạo và giảng viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giảng viên tiếng Pháp thương mại và FOS: Nghiên cứu cung cấp cái nhìn sâu sắc về nhận thức sinh viên, giúp giảng viên điều chỉnh phương pháp và nội dung giảng dạy phù hợp hơn với nhu cầu thực tế.

2. Nhà quản lý đào tạo tại các trường đại học kinh tế và ngoại ngữ: Tài liệu giúp đánh giá và cải tiến chương trình đào tạo tiếng Pháp thương mại, nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng yêu cầu thị trường lao động.

3. Sinh viên chuyên ngành kinh tế và thương mại sử dụng tiếng Pháp: Giúp sinh viên hiểu rõ hơn về đặc điểm môn học, chuẩn bị tâm thế và phương pháp học tập hiệu quả.

4. Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực didactique du FLE và FOS: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm và phân tích về biểu trưng xã hội trong giảng dạy tiếng Pháp chuyên ngành, mở rộng nghiên cứu về phương pháp và hiệu quả đào tạo.

Câu hỏi thường gặp

1. Tiếng Pháp thương mại có vai trò như thế nào trong chương trình đào tạo tại ESCE?
   Tiếng Pháp thương mại được xem là môn học quan trọng, giúp sinh viên trang bị kỹ năng giao tiếp chuyên ngành trong lĩnh vực kinh tế và thương mại quốc tế, phục vụ cho công việc và học tập nâng cao.

2. Sinh viên gặp những khó khăn gì khi học tiếng Pháp thương mại?
   Khó khăn chủ yếu là từ vựng chuyên ngành, thiếu kiến thức kinh tế nền tảng và phương pháp giảng dạy chưa phù hợp, dẫn đến cảm giác môn học khó và phức tạp.

3. Chương trình tiếng Pháp thương mại hiện tại có phù hợp với nhu cầu sinh viên không?
   Phần lớn sinh viên cho rằng chương trình chỉ phù hợp một phần, còn tồn tại sự không đồng bộ với chương trình chuyên ngành và thiếu tính hệ thống trong tiến trình học.

4. Giảng viên tiếng Pháp thương mại có đáp ứng được yêu cầu chuyên môn?
   Sinh viên đánh giá trình độ giảng viên chỉ ở mức đủ một phần, mong muốn giảng viên có kiến thức chuyên môn kinh tế sâu hơn và kỹ năng sư phạm tốt hơn.

5. Có những đề xuất nào để nâng cao chất lượng giảng dạy tiếng Pháp thương mại?
   Đề xuất bao gồm cải tiến chương trình, nâng cao năng lực giảng viên, phát triển tài liệu phù hợp, đổi mới phương pháp giảng dạy và tăng cường hỗ trợ học tập cho sinh viên.

Kết luận

• Luận văn đã xác định rõ biểu trưng xã hội của sinh viên về tiếng Pháp thương mại tại ESCE, phản ánh sự quan tâm và kỳ vọng cao đối với môn học.
• Sinh viên đánh giá môn học quan trọng nhưng gặp nhiều khó khăn về từ vựng và kiến thức chuyên ngành, đồng thời chưa hài lòng với chương trình và phương pháp giảng dạy hiện tại.
• Chương trình tiếng Pháp thương mại cần được điều chỉnh để phù hợp hơn với chương trình chuyên ngành và nhu cầu thực tế của sinh viên.
• Nâng cao năng lực giảng viên và phát triển tài liệu giảng dạy chuyên biệt là những yếu tố then chốt để cải thiện chất lượng đào tạo.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các đề xuất cải tiến chương trình, tổ chức đào tạo giảng viên và xây dựng tài liệu mới, nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập trong vòng 1-2 năm tới.

Hành động ngay hôm nay: Các nhà quản lý đào tạo và giảng viên nên xem xét áp dụng các khuyến nghị từ nghiên cứu để nâng cao chất lượng môn học, đồng thời sinh viên cần chủ động tham gia các hoạt động học tập tích cực để phát huy tối đa lợi ích của khóa học.