Nghiên cứu đời sống dân gian tại bảo tàng TP. Hồ Chí Minh

LỜI CAM ĐOAN

MỞ ĐẦU

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN

1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu

1.2. Các nghiên cứu về văn hóa dân gian và đời sống dân gian

1.3. Các nghiên cứu về đời sống dân gian – bảo tàng và cộng đồng

1.4. Tính chính trị của bảo tàng

1.5. Các quan điểm lý thuyết về đời sống dân gian

1.6. Các quan điểm, lý thuyết về bảo tàng

1.7. Cách tiếp cận

1.8. Tiểu kết chương 1

2. CHƯƠNG 2: BẢO TÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH: QUÁ TRÌNH CHUYỂN ĐỔI ĐƯA ĐỜI SỐNG DÂN GIAN VÀO BẢO TÀNG (QUA TRƯNG BÀY VỀ NGHỀ THỦ CÔNG TRUYỀN THỐNG)

2.1. Khái quát về lịch sử Bảo tàng Cách mạng Thành phố Hồ Chí Minh

2.2. Khái quát về Thành phố Hồ Chí Minh

2.3. Khái quát về lịch sử hình thành Bảo tàng Cách mạng Thành phố Hồ Chí Minh

2.4. Quá trình chuyển đổi từ Bảo tàng Cách mạng Thành phố Hồ Chí Minh đến Bảo tàng Thành phố Hồ Chí Minh

2.5. Bảo tàng - sự chuyển đổi từ góc nhìn lịch sử cách mạng sang góc nhìn lịch sử văn hóa

2.6. Sự chuyển đổi về chức năng, nhiệm vụ của bảo tàng

2.7. Sự chuyển đổi trong trưng bày của Bảo tàng Thành phố Hồ Chí Minh

2.8. Xây dựng Bảo tàng Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh tại công viên Lịch sử Văn hoá Dân tộc (quận 9)

2.9. Nghề thủ công truyền thống – Sự đổi mới trong trưng bày của Bảo tàng Thành phố Hồ Chí Minh

2.10. Tư liệu, hiện vật và các sưu tập về nghề thủ công truyền thống

2.11. Trưng bày, trình diễn và chương trình cộng đồng

2.12. Tiểu kết chương 2

3. CHƯƠNG 3: CÁC CHIỀU TƯƠNG TÁC TRONG VIỆC THỂ HIỆN ĐỜI SỐNG DÂN GIAN Ở BẢO TÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH QUA TRƯNG BÀY NGHỀ THỦ CÔNG TRUYỀN THỐNG

3.1. Tương tác giữa truyền thống đã định hình và thực hành ở thời điểm hiện tại

3.2. Tương tác giữa chủ thể văn hóa và Bảo tàng

3.3. Tương tác giữa cán bộ bảo tàng với khách tham quan

3.4. Tiểu kết chương 3

4. CHƯƠNG 4: NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA TỪ THỰC TẾ VIỆC THỂ HIỆN ĐỜI SỐNG DÂN GIAN Ở BẢO TÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

4.1. Nhận thức và thực hành về bảo tàng trong bối cảnh phát triển xã hội ở Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay – sự chuyển động của bảo tàng

4.2. Quan điểm nhận thức về đổi mới bảo tàng trong bối cảnh hội nhập quốc tế và hoạt động du lịch gắn với di sản. Vai trò của Bảo tàng đối với cộng đồng và các chủ thể văn hóa

4.3. Những vấn đề đương đại trong hoạt động bảo tàng ở Việt Nam hiện nay

4.4. Khai thác giá trị văn hóa dân gian trong bảo tàng gắn với bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa

4.5. Nhận thức về chiến lược phát triển - bảo tàng không chỉ lưu giữ quá khứ mà còn phản ánh hiện thực cuộc sống

4.6. Gắn kết bảo tàng với cộng đồng

4.7. Xu hướng bảo tàng thông minh và vấn đề cạnh tranh giữa các bảo tàng trong bối cảnh hiện nay

4.8. Nhận thức về nghiên cứu và thực hành bảo tàng

4.9. Tiểu kết chương 4

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về đời sống dân gian và bảo tàng TP

Đời sống dân gian là một phần quan trọng trong văn hóa dân tộc, phản ánh những giá trị, phong tục tập quán của cộng đồng. Tại Bảo tàng TP. Hồ Chí Minh, đời sống dân gian được thể hiện qua các hoạt động trưng bày và giáo dục. Bảo tàng không chỉ là nơi lưu giữ hiện vật mà còn là không gian sống động để giới thiệu di sản văn hóa của thành phố. Theo tác giả Đặng Văn Bài, "các bảo tàng để dành cho con người và do đó, tương lai của bảo tàng phụ thuộc vào việc tự nâng cấp, tự phát triển để đáp ứng nhu cầu đã được thị trường chỉ rõ". Điều này cho thấy sự cần thiết của việc kết hợp giữa nghiên cứu văn hóa và hoạt động bảo tàng nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di sản dân gian.

II. Quá trình chuyển đổi của Bảo tàng TP

Quá trình chuyển đổi từ Bảo tàng Cách mạng Thành phố Hồ Chí Minh sang Bảo tàng TP. Hồ Chí Minh là một bước ngoặt quan trọng. Sự chuyển đổi này không chỉ đơn thuần là thay đổi tên gọi mà còn là sự thay đổi về nội dung và phương thức hoạt động. Bảo tàng đã mở rộng phạm vi nghiên cứu từ lịch sử cách mạng sang văn hóa dân tộc, bao gồm cả nghệ thuật dân gian và truyền thống dân tộc. Việc đưa đời sống dân gian vào hoạt động bảo tàng đã tạo ra một không gian giao lưu văn hóa phong phú, giúp công chúng hiểu rõ hơn về bản sắc văn hóa của thành phố. Sự chuyển đổi này cũng phản ánh sự thay đổi trong nhận thức của xã hội về vai trò của bảo tàng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa.

III. Tương tác giữa bảo tàng và cộng đồng

Tương tác giữa bảo tàng và cộng đồng là một yếu tố quan trọng trong việc thể hiện đời sống dân gian. Bảo tàng TP. Hồ Chí Minh đã tổ chức nhiều hoạt động giao lưu, trình diễn nhằm kết nối với cộng đồng. Những hoạt động này không chỉ giúp nâng cao nhận thức về di sản văn hóa mà còn tạo cơ hội cho các nghệ nhân, người dân địa phương thể hiện tài năng và kỹ năng của mình. Sự tương tác này cũng giúp bảo tàng thu thập thêm thông tin, hiện vật từ cộng đồng, từ đó làm phong phú thêm nội dung trưng bày. Theo nghiên cứu, "Bảo tàng không chỉ là nơi lưu giữ quá khứ mà còn là nơi phản ánh hiện thực cuộc sống". Điều này cho thấy vai trò của bảo tàng trong việc kết nối quá khứ và hiện tại.

IV. Những thách thức trong việc bảo tồn và phát huy giá trị đời sống dân gian

Việc bảo tồn và phát huy giá trị đời sống dân gian tại Bảo tàng TP. Hồ Chí Minh gặp phải nhiều thách thức. Một trong những thách thức lớn nhất là sự thay đổi nhanh chóng của xã hội hiện đại, dẫn đến sự mai một của nhiều giá trị văn hóa truyền thống. Bên cạnh đó, việc thu hút sự quan tâm của công chúng đối với các hoạt động bảo tàng cũng là một vấn đề cần được giải quyết. Để vượt qua những thách thức này, bảo tàng cần có những chiến lược phù hợp, như tổ chức các chương trình giáo dục, trải nghiệm thực tế cho khách tham quan. Điều này không chỉ giúp nâng cao nhận thức về di sản văn hóa mà còn tạo ra sự kết nối giữa các thế hệ, góp phần bảo tồn truyền thống dân tộc.

Luận án tiến sĩ về đời sống dân gian trong bảo tàng TP. Hồ Chí Minh