Nghiên cứu điều trị phẫu thuật máu tụ dưới màng cứng cấp tính do chấn thương sọ não nặng tại Bệnh viện Thanh Nhàn

• Tác giả: Phạm Quang Phúc
• Người hướng dẫn: PTS. Nguyễn Văn Hưng
• Trường học: Học viện Quân Y
• Chuyên ngành: Ngoại Khoa
• Đề tài: Nghiên Cứu Điều Trị Phẫu Thuật Máu Tụ Dưới Màng Cứng Cấp Tính Do Chấn Thương Sọ Não Nặng Tại Bệnh Viện Thanh Nhàn
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ y học
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN LÀI LIỆU
• 1.1. Cấu trúc màng não cứng
• 1.2. Các tổ chức liên quan của màng não cứng
• 1.3. Động mạch, tĩnh mạch của màng não cứng và nguồn chảy máu trong máu tụ dưới màng cứng cấp tính
• 1.4. Nguyên nhân, cơ chế chấn thương, cơ chế bệnh sinh, tổn thương giải phẫu máu tụ dưới màng cứng cấp tính do chấn thương
• 1.4.1. Nguyên nhân, cơ chế chấn thương
• 1.4.2. Cơ chế bệnh sinh
• 1.4.3. Tổn thương giải phẫu
• 1.5. Lâm sàng, chẩn đoán hình ảnh máu tụ dưới màng cứng cấp tính do chấn thương
• 1.5.1. Chẩn đoán hình ảnh
• 1.6. Điều trị máu tụ dưới màng cứng cấp tính do chấn thương
• 1.6.1. Cấp cứu bệnh nhân máu tụ dưới màng cứng cấp tính do chấn thương
• 1.6.2. Điều trị bảo tồn
• 1.6.3. Điều trị phẫu thuật máu tụ dưới màng cứng do chấn thương
• 1.7. Áp lực nội sọ
• 1.7.1. Tăng áp lực nội sọ
• 1.7.2. Đánh giá và ứng dụng áp lực nội sọ
• 1.8. Tình hình nghiên cứu trên thế giới và trong nước
• 1.8.1. Trên thế giới
• 1.8.2. Tại Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3. Cỡ mẫu nghiên cứu
• 2.4. Các chỉ tiêu nghiên cứu
• 2.5. Thông tin chung: độ tuổi, giới tính, nguyên nhân tai nạn
• 2.6. Đặc điểm lâm sàng và hình ảnh cắt lớp vi tính
• 2.7. Đặt máy đo áp lực nội sọ
• 2.8. Điều trị hồi sức bệnh nhân sau mổ
• 2.9. Kết quả gần
• 2.10. Kết quả xa
• 2.11. Một số yếu tố liên quan đến kết quả điều trị
• 2.12. Thu thập và xử lý số liệu
• 2.13. Sai số và khống chế sai số
• 2.14. Đạo đức nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Đặc điểm lâm sàng và hình ảnh cắt lớp vi tính
• 3.3. Đặc điểm tổn thương trên phim chụp cắt lớp vi tính
• 3.4. Đánh giá kết quả phẫu thuật mở sọ giải áp, lấy máu tụ và một số yếu tố liên quan đến điều trị
• 3.4.1. Đường mổ, xử lý màng cứng và nắp sọ
• 3.4.2. Thời điểm và vị trí đặt máy đo áp lực nội sọ
• 3.5. Kết quả đo áp lực nội sọ
• 3.6. Đánh giá kết quả gần
• 3.7. Đánh giá kết quả phẫu thuật sau 6 tháng
• 3.8. Kết quả phẫu thuật sau 12 tháng và so sánh với thời điểm 6 tháng
• 3.9. Liên quan của áp lực nội sọ đến kết quả điều trị phẫu thuật
• 3.10. Liên quan của một số yếu tố khác đến kết quả điều trị phẫu thuật
• 3.11. Các yếu tố liên quan đến nguy cơ tử vong sau mổ
• 4. CHƯƠNG 4: ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA BỆNH NHÂN
• 4.1. Đặc điểm lâm sàng và hình ảnh cắt lớp vi tính
• 4.1.1. Đặc điểm lâm sàng
• 4.1.2. Hình ảnh tổn thương trên cắt lớp vi tính
• 4.2. Đánh giá kết quả phẫu thuật mở sọ giải áp, lấy máu tụ và một số yếu tố liên quan đến điều trị
• 4.2.1. Thái độ xử lý và phẫu thuật
• 4.2.2. So sánh ALNS trước và sau phẫu thuật
• 4.2.3. Tỷ lệ tử vong sau mổ và các biến chứng
• 4.2.4. Tri giác của bệnh nhân khi ra viện
• 4.2.5. Kết quả theo dõi bệnh nhân tại các thời điểm ra viện, khám lại
• 4.2.6. Một số yếu tố liên quan đến kết quả điều trị phẫu thuật
• KẾT LUẬN
• KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng quan về máu tụ dưới màng cứng cấp tính

Máu tụ dưới màng cứng cấp tính là một trong những tổn thương thường gặp trong chấn thương sọ não nặng. Tổn thương này xảy ra khi có sự chảy máu giữa màng cứng và màng nhện, thường do các nguyên nhân như tai nạn giao thông, tai nạn lao động hoặc các hành vi bạo lực. Theo Tổ chức Y tế thế giới, chấn thương sọ não là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và thương tật, đặc biệt là ở lứa tuổi lao động. Việc điều trị máu tụ dưới màng cứng cấp tính thường phụ thuộc vào mức độ tổn thương và tình trạng của bệnh nhân. Phẫu thuật mở sọ giải áp và lấy máu tụ được coi là phương pháp điều trị hiệu quả cho những trường hợp nặng, tuy nhiên, tỷ lệ tử vong và di chứng sau phẫu thuật vẫn còn cao.

1.1. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh

Nguyên nhân chính gây ra máu tụ dưới màng cứng cấp tính thường liên quan đến chấn thương mạnh, dẫn đến tổn thương các tĩnh mạch cầu nối và các xoang tĩnh mạch sọ. Cơ chế bệnh sinh bao gồm sự tăng áp lực nội sọ do khối máu tụ gây ra, dẫn đến chèn ép não và các rối loạn sinh lý khác. Các yếu tố như tuổi tác, tình trạng sức khỏe tổng quát của bệnh nhân cũng ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của tổn thương và khả năng hồi phục sau điều trị.

1.2. Chẩn đoán và điều trị

Chẩn đoán máu tụ dưới màng cứng cấp tính thường dựa vào lâm sàng và hình ảnh cắt lớp vi tính. Hình ảnh cắt lớp vi tính cho thấy khối máu tụ rõ ràng, giúp xác định vị trí và kích thước của tổn thương. Điều trị có thể bao gồm cả phương pháp bảo tồn và phẫu thuật, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng bệnh nhân. Phẫu thuật mở sọ giải áp và lấy máu tụ là phương pháp phổ biến, tuy nhiên, cần phải đánh giá kỹ lưỡng các yếu tố liên quan để nâng cao tỷ lệ sống sót và giảm thiểu di chứng.

II. Đặc điểm lâm sàng và hình ảnh cắt lớp vi tính

Đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân bị máu tụ dưới màng cứng cấp tính thường bao gồm các triệu chứng như hôn mê, rối loạn tri giác, và các dấu hiệu thần kinh khu trú. Hình ảnh cắt lớp vi tính cho thấy khối máu tụ có thể nằm ở một hoặc cả hai bên bán cầu, với kích thước và vị trí khác nhau. Việc phân tích hình ảnh cắt lớp vi tính giúp bác sĩ đánh giá mức độ nghiêm trọng của tổn thương và quyết định phương pháp điều trị phù hợp. Các yếu tố như thời gian từ khi chấn thương đến khi nhập viện cũng ảnh hưởng đến kết quả điều trị.

2.1. Đặc điểm lâm sàng

Bệnh nhân thường có triệu chứng rõ rệt như đau đầu, nôn mửa, và mất ý thức. Các triệu chứng này có thể xuất hiện ngay sau chấn thương hoặc sau một khoảng thời gian ngắn. Việc theo dõi các dấu hiệu thần kinh là rất quan trọng để đánh giá tình trạng bệnh nhân và đưa ra quyết định điều trị kịp thời.

2.2. Hình ảnh cắt lớp vi tính

Hình ảnh cắt lớp vi tính cho thấy khối máu tụ dưới màng cứng có thể có hình dạng và kích thước khác nhau. Việc phân tích hình ảnh này không chỉ giúp xác định vị trí của máu tụ mà còn giúp đánh giá mức độ chèn ép não. Các dấu hiệu như phù não và tổn thương phối hợp cũng cần được xem xét để có kế hoạch điều trị hợp lý.

III. Kết quả điều trị phẫu thuật

Kết quả điều trị phẫu thuật máu tụ dưới màng cứng cấp tính tại Bệnh viện Thanh Nhàn cho thấy tỷ lệ sống sót và hồi phục chức năng của bệnh nhân có sự cải thiện đáng kể. Các yếu tố như áp lực nội sọ trước và sau phẫu thuật, thời gian phẫu thuật, và tình trạng lâm sàng của bệnh nhân trước mổ đều có ảnh hưởng lớn đến kết quả điều trị. Việc theo dõi và đánh giá kết quả sau phẫu thuật là cần thiết để cải thiện quy trình điều trị và nâng cao chất lượng chăm sóc bệnh nhân.

3.1. Đánh giá kết quả gần

Kết quả gần sau phẫu thuật cho thấy nhiều bệnh nhân hồi phục tốt, với tỷ lệ tử vong giảm đáng kể. Việc theo dõi áp lực nội sọ và các dấu hiệu lâm sàng là rất quan trọng trong giai đoạn này để phát hiện sớm các biến chứng có thể xảy ra.

3.2. Đánh giá kết quả xa

Kết quả xa sau 6 tháng và 12 tháng cho thấy nhiều bệnh nhân có thể trở lại cuộc sống bình thường, tuy nhiên vẫn còn một số bệnh nhân gặp phải di chứng. Việc đánh giá các yếu tố liên quan đến kết quả điều trị như tuổi tác, tình trạng sức khỏe trước mổ, và mức độ tổn thương là cần thiết để cải thiện kết quả điều trị trong tương lai.