Luận văn thạc sĩ về diễn ngôn sư phạm trong giảng dạy đọc hiểu tiếng Pháp

• Tác giả: Nguyễn Việt Quang
• Người hướng dẫn: Dr Vi Văn Đính
• Trường học: Université Nationale de Hanoi
• Chuyên ngành: Didactique et Méthodologie de l’enseignement/apprentissage du français
• Đề tài: Nghiên cứu diễn ngôn sư phạm trong giảng dạy đọc hiểu tiếng Pháp
• Loại tài liệu: thèse
• Năm xuất bản: 2013
• Địa điểm: Hanoi

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. INTRODUCTION
• 2. Première partie : cadre théorique
• 2.1. Chapitre 1 : Le discours en classe de langue
• 2.1.1. La notion de discours pédagogique
• 2.1.2. Discours pédagogique et fonctions de l’enseignant
• 2.2. Chapitre 2 : Le texte en tant qu’objet de la lecture
• 2.2.1. La typologie de textes
• 2.2.2. Les fonctions du texte
• 2.3. Chapitre 3 : La lecture et le lecteur dans le modèle de compréhension
• 2.3.1. La lecture et les particularités du texte écrit
• 2.3.2. Le lecteur dans le modèle de compréhension en lecture
• 2.3.3. Les pratiques de lecture
• 2.4. Chapitre 4 : Le contexte de lecture et le discours pédagogique
• 2.4.1. Contexte social et le discours pédagogique
• 2.4.2. Synthèse de la première partie
• 3. Deuxième partie : Etude de terrain
• 3.1. Chapitre 5 : La conception du cours de CE et la formation des enseignants en la matière au DLCF
• 3.1.1. Référence au CECR
• 3.1.2. La formation des enseignants
• 3.2. Chapitre 6 : Enquête auprès des professeurs
• 3.2.1. Analyse des résultats
• 3.2.2. Synthèse de l’enquête-enseignants
• 3.3. Chapitre 7 : Enquête auprès des étudiants
• 3.3.1. La fiche d'enquête
• 3.3.2. Analyse d’enquête des étudiants
• 3.3.3. Synthèse de l’enquête-étudiants
• 3.4. Chapitre 8 : Observations de classe
• 3.4.1. Analyse des observations de classe
• 3.4.2. Première année
• 3.5. Chapitre 9 : Propositions et perspectives
• 3.5.1. Pédagogie de la découverte
• 3.5.2. Profil du professeur
• 3.5.3. Le profil de l’apprenant
• 3.5.4. Le profil du discours pédagogique en CE
• 3.5.5. Le DP et la formation universitaire
• Abréviations

Tóm tắt

I. Diễn ngôn sư phạm trong giảng dạy đọc hiểu tiếng Pháp

Phần này khảo sát khái niệm diễn ngôn sư phạm (DP) trong ngữ cảnh giảng dạy đọc hiểu tiếng Pháp. Luận án xác định diễn ngôn sư phạm là toàn bộ hoạt động ngôn ngữ, cả nói và viết, của giáo viên nhằm mục đích giáo dục và đào tạo. Tác giả nhấn mạnh sự khác biệt giữa diễn ngôn sư phạm và văn bản, cho rằng diễn ngôn sư phạm mang tính tình huống, xã hội lịch sử cao hơn. Việc sử dụng ngôn ngữ của giáo viên, không chỉ là truyền đạt kiến thức mà còn là điều khiển lớp học, tương tác với học sinh, tạo động lực học tập. Khả năng sử dụng hiệu quả diễn ngôn sư phạm là yếu tố quyết định chất lượng giảng dạy. Luận án đề cập đến các khía cạnh quan trọng của diễn ngôn sư phạm, bao gồm chức năng thông tin, điều khiển và đánh giá. Giảng dạy đọc hiểu được xem như một hoạt động giao tiếp đặc biệt, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa giáo viên và học sinh.

1.1 Khái niệm Diễn ngôn sư phạm

Định nghĩa diễn ngôn sư phạm dựa trên quan điểm của các nhà nghiên cứu như Kramsch và Giasson được trình bày chi tiết. Luận án phân tích sự khác biệt giữa diễn ngôn sư phạm và các khái niệm liên quan như diễn ngôn học thuật, diễn ngôn giao tiếp. Tác giả nhấn mạnh tính chất đặc thù của diễn ngôn sư phạm trong môi trường lớp học, bao gồm tính đa chức năng (thông tin, hướng dẫn, đánh giá), tính tương tác cao giữa giáo viên và học sinh, và sự ảnh hưởng của bối cảnh văn hóa, xã hội. Sự thành công của diễn ngôn sư phạm phụ thuộc vào sự kết hợp hài hòa giữa các yếu tố ngôn ngữ, ngữ dụng, và ngữ cảnh. Các yếu tố như sự mạch lạc, sự liên kết, và tính phù hợp với trình độ của học sinh được xem xét kỹ lưỡng. Diễn ngôn sư phạm hiệu quả sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp thu kiến thức và phát triển năng lực của học sinh. Việc phân tích diễn ngôn sư phạm dựa trên các chức năng ngôn ngữ, cấu trúc ngữ pháp và các thủ pháp tu từ giúp làm rõ hơn đặc điểm của diễn ngôn sư phạm trong bối cảnh cụ thể.

1.2 Diễn ngôn sư phạm và Giảng dạy đọc hiểu tiếng Pháp

Phần này tập trung vào vai trò của diễn ngôn sư phạm trong việc hướng dẫn giảng dạy đọc hiểu tiếng Pháp. Luận án phân tích cách thức giáo viên sử dụng ngôn ngữ để hướng dẫn học sinh đọc hiểu văn bản, từ việc giải thích từ vựng, ngữ pháp đến việc đặt câu hỏi, gợi ý, và định hướng. Tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tạo ra một môi trường học tập tích cực, khuyến khích sự tương tác giữa giáo viên và học sinh. Giảng dạy đọc hiểu tiếng Pháp đòi hỏi giáo viên phải linh hoạt ứng dụng các phương pháp giảng dạy khác nhau, tùy thuộc vào trình độ và đặc điểm của học sinh. Các phương pháp giảng dạy đọc hiểu hiệu quả được đề cập đến trong luận án, bao gồm việc sử dụng các hoạt động nhóm, trò chơi, và các tài liệu đa dạng. Diễn ngôn sư phạm đóng vai trò then chốt trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình học tập của học sinh, giúp học sinh tự tin hơn trong việc thể hiện khả năng đọc hiểu của mình. Giáo viên tiếng Pháp cần có kỹ năng sư phạm tốt để điều khiển lớp học và hướng dẫn học sinh một cách hiệu quả.

II. Phương pháp giảng dạy đọc hiểu tiếng Pháp và phân tích diễn ngôn

Phần này trình bày các phương pháp giảng dạy tiếng Pháp, tập trung vào phương pháp dạy đọc hiểu. Luận án phân tích cách thức áp dụng các phương pháp giảng dạy đọc hiểu hiệu quả, ví dụ như phương pháp tiếp cận giao tiếp (approche communicative), dựa trên khung tham chiếu Châu Âu (CECR). Phân tích diễn ngôn đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá hiệu quả của các phương pháp giảng dạy. Luận án sử dụng dữ liệu thu thập từ khảo sát, quan sát lớp học để phân tích diễn ngôn sư phạm của giáo viên, từ đó đánh giá hiệu quả của các phương pháp giảng dạy. Các yếu tố như sự tương tác giữa giáo viên và học sinh, sự sử dụng ngôn ngữ, và cách thức hướng dẫn học sinh được phân tích kỹ lưỡng. Phân tích bài đọc tiếng Pháp cũng được đề cập, nhằm làm rõ cách thức giáo viên hướng dẫn học sinh tiếp cận và hiểu nội dung văn bản.

2.1 Phương pháp giảng dạy đọc hiểu hiệu quả

Luận án đề cập đến nhiều phương pháp giảng dạy đọc hiểu khác nhau, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lựa chọn phương pháp phù hợp với trình độ và nhu cầu của học sinh. Phương pháp tiếp cận giao tiếp được xem là một trong những phương pháp dạy đọc hiểu hiệu quả. Luận án cũng đề cập đến vai trò của giáo trình tiếng Pháp và các tài liệu hỗ trợ trong việc triển khai các phương pháp giảng dạy. Kỹ năng đọc hiểu tiếng Pháp của học sinh được đánh giá thông qua các bài kiểm tra và hoạt động thực hành. Việc kết hợp giữa lý thuyết và thực hành được nhấn mạnh. Luận án cũng đề cập đến tầm quan trọng của việc tạo ra môi trường học tập tích cực, khuyến khích học sinh chủ động tham gia vào quá trình học tập. Rèn luyện kỹ năng đọc hiểu cần được thực hiện một cách bài bản, từ việc làm quen với các loại văn bản đơn giản đến các văn bản phức tạp hơn.

2.2 Phân tích diễn ngôn trong giảng dạy đọc hiểu

Phân tích diễn ngôn được sử dụng như một công cụ để đánh giá hiệu quả của các phương pháp giảng dạy đọc hiểu. Luận án tập trung vào phân tích diễn ngôn sư phạm của giáo viên, bao gồm việc phân tích cách thức giáo viên sử dụng ngôn ngữ, đặt câu hỏi, tương tác với học sinh. Phân tích bài đọc tiếng Pháp giúp làm rõ cách thức giáo viên hướng dẫn học sinh tiếp cận và hiểu nội dung văn bản. Kết quả phân tích diễn ngôn được sử dụng để đề xuất các biện pháp cải thiện chất lượng giảng dạy. Ngôn ngữ học sư phạm được áp dụng để phân tích các khía cạnh ngôn ngữ trong diễn ngôn sư phạm, bao gồm việc sử dụng từ vựng, ngữ pháp, và các thủ pháp tu từ. Phân tích diễn ngôn giúp làm sáng tỏ mối quan hệ giữa diễn ngôn sư phạm và hiệu quả giảng dạy.

III. Kết quả nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn

Phần này trình bày kết quả nghiên cứu về diễn ngôn sư phạm trong giảng dạy đọc hiểu tiếng Pháp tại trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội. Luận án dựa trên dữ liệu thu thập từ khảo sát, quan sát lớp học và phân tích diễn ngôn. Kết quả cho thấy những điểm mạnh và điểm yếu trong thực tiễn giảng dạy tiếng Pháp, đặc biệt là trong việc sử dụng diễn ngôn sư phạm. Luận án đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện chất lượng giảng dạy, tăng cường hiệu quả giảng dạy đọc hiểu, và nâng cao kỹ năng đọc hiểu tiếng Pháp của học sinh. Các đề xuất này có tính khả thi cao và có thể áp dụng ngay trong thực tiễn giảng dạy.

3.1 Kết quả nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu cho thấy sự đa dạng trong diễn ngôn sư phạm của các giáo viên tiếng Pháp. Một số giáo viên sử dụng diễn ngôn sư phạm hiệu quả, tạo ra môi trường học tập tích cực và khuyến khích sự tương tác giữa giáo viên và học sinh. Tuy nhiên, một số giáo viên khác lại chưa sử dụng diễn ngôn sư phạm một cách hiệu quả, dẫn đến việc học sinh chưa tiếp thu kiến thức một cách tốt nhất. Phân tích bài đọc tiếng Pháp cho thấy sự khác biệt trong cách thức giáo viên hướng dẫn học sinh tiếp cận và hiểu nội dung văn bản. Một số giáo viên hướng dẫn học sinh một cách chi tiết và cụ thể, trong khi một số giáo viên khác lại chưa hướng dẫn học sinh một cách đầy đủ. Khả năng đọc hiểu tiếng Pháp của học sinh cũng được đánh giá khác nhau tùy thuộc vào phương pháp giảng dạy và diễn ngôn sư phạm của giáo viên.

3.2 Ứng dụng thực tiễn

Các kết quả nghiên cứu có thể được ứng dụng vào thực tiễn giảng dạy để cải thiện chất lượng giảng dạy tiếng Pháp, đặc biệt là trong việc giảng dạy đọc hiểu. Luận án đề xuất các biện pháp cụ thể như: tổ chức các buổi tập huấn cho giáo viên về phương pháp giảng dạy đọc hiểu hiệu quả, cung cấp cho giáo viên các tài liệu hỗ trợ giảng dạy, thiết kế các bài kiểm tra đánh giá kỹ năng đọc hiểu tiếng Pháp của học sinh. Việc áp dụng các đề xuất này sẽ giúp giáo viên nâng cao chất lượng giảng dạy, giúp học sinh nâng cao kỹ năng đọc hiểu tiếng Pháp, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo tiếng Pháp tại trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội. Giáo viên tiếng Pháp cần được đào tạo thường xuyên để cập nhật kiến thức và kỹ năng giảng dạy.