I. Tổng quan về rối loạn phổ tự kỷ RLPTK
Rối loạn phổ tự kỷ (RLPTK) là một rối loạn phát triển thần kinh phức tạp, đặc trưng bởi sự thiếu hụt trong tương tác xã hội, giao tiếp và hành vi lặp đi lặp lại. Dịch tễ học của RLPTK cho thấy tỷ lệ mắc bệnh đang gia tăng trên toàn cầu, đặc biệt ở trẻ em từ 18-30 tháng. Tại Việt Nam, RLPTK vẫn còn là một vấn đề y tế công cộng chưa được nghiên cứu đầy đủ. Nghiên cứu này nhằm cung cấp cái nhìn toàn diện về tình hình tự kỷ ở trẻ em và các rào cản chẩn đoán can thiệp tại Việt Nam.
1.1. Khái niệm và đặc điểm RLPTK
Rối loạn phổ tự kỷ được định nghĩa là một dạng khuyết tật phát triển, xuất hiện trong ba năm đầu đời. Đặc điểm chính bao gồm khiếm khuyết trong tương tác xã hội, giao tiếp và hành vi lặp lại. Trẻ em 18-30 tháng là nhóm tuổi quan trọng để phát hiện sớm RLPTK. Các nghiên cứu chỉ ra rằng can thiệp sớm có thể cải thiện đáng kể khả năng phát triển của trẻ.
1.2. Tình hình RLPTK tại Việt Nam
Tại Việt Nam, RLPTK được quan tâm từ những năm 1990. Tuy nhiên, chẩn đoán can thiệp vẫn còn nhiều hạn chế do thiếu hệ thống sàng lọc và nhận thức cộng đồng. Nghiên cứu tại Bệnh viện Nhi Trung ương cho thấy số trẻ được chẩn đoán RLPTK tăng đáng kể từ năm 2000 đến 2015. Rào cản chẩn đoán bao gồm thiếu dịch vụ chuyên môn và kỳ thị xã hội.
II. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp dịch tễ học để đánh giá tỷ lệ hiện mắc RLPTK ở trẻ 18-30 tháng tại Việt Nam. Công cụ M-CHAT và DSM-IV được sử dụng để sàng lọc và chẩn đoán RLPTK. Nghiên cứu cũng phân tích các rào cản chẩn đoán can thiệp từ góc độ gia đình và cộng đồng.
2.1. Thiết kế nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện từ năm 2017 đến 2019 tại 7 tỉnh/thành phố. Đối tượng nghiên cứu là trẻ 18-30 tháng và gia đình của trẻ. Phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên và thu thập dữ liệu qua bảng hỏi, phỏng vấn sâu.
2.2. Công cụ và tiêu chí đánh giá
Công cụ M-CHAT được sử dụng để sàng lọc RLPTK, trong khi DSM-IV là tiêu chuẩn chẩn đoán. Nghiên cứu cũng đánh giá các yếu tố liên quan như yếu tố gia đình, yếu tố trước sinh, và yếu tố sau sinh.
III. Kết quả nghiên cứu
Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ hiện mắc RLPTK ở trẻ 18-30 tháng tại Việt Nam là 4-5‰. Chẩn đoán can thiệp sớm vẫn còn nhiều thách thức do thiếu dịch vụ chuyên môn và nhận thức cộng đồng. Các rào cản chẩn đoán bao gồm kỳ thị xã hội, thiếu thông tin và chi phí cao.
3.1. Tỷ lệ hiện mắc RLPTK
Nghiên cứu xác định tỷ lệ hiện mắc RLPTK ở trẻ 18-30 tháng là 4-5‰, tương đương với các nghiên cứu trước đây tại Việt Nam. Can thiệp sớm được khuyến nghị để cải thiện kết quả phát triển của trẻ.
3.2. Rào cản chẩn đoán can thiệp
Các rào cản chẩn đoán chính bao gồm thiếu dịch vụ chuyên môn, kỳ thị xã hội và chi phí cao. Gia đình trẻ RLPTK gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ chẩn đoán can thiệp do thiếu thông tin và hỗ trợ từ cộng đồng.
IV. Bàn luận và khuyến nghị
Nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của can thiệp sớm trong việc cải thiện kết quả phát triển của trẻ RLPTK. Cần xây dựng hệ thống sàng lọc và chẩn đoán can thiệp hiệu quả tại Việt Nam. Các khuyến nghị bao gồm nâng cao nhận thức cộng đồng và đào tạo chuyên môn cho nhân viên y tế.
4.1. Giá trị thực tiễn của nghiên cứu
Nghiên cứu cung cấp dữ liệu quan trọng về dịch tễ học RLPTK và các rào cản chẩn đoán can thiệp tại Việt Nam. Kết quả nghiên cứu có thể hỗ trợ việc hoạch định chính sách y tế và giáo dục cho trẻ RLPTK.
4.2. Khuyến nghị chính sách
Cần xây dựng hệ thống sàng lọc RLPTK quốc gia và đào tạo chuyên môn cho nhân viên y tế. Nâng cao nhận thức cộng đồng về RLPTK và giảm kỳ thị xã hội là những ưu tiên hàng đầu.
