Nghiên cứu về phương pháp dạy từ vựng tiếng Anh cho học sinh lớp 10 dân tộc thiểu số tại trường THPT Vùng Cao Việt Bắc

• Tác giả: Nguyễn Thị Hoàng Yến
• Người hướng dẫn: Nguyễn Huy Kỷ, PhD
• Trường học: Vietnam National University, Hanoi University of Languages and International Studies
• Chuyên ngành: English Teaching Methodology
• Đề tài: Nghiên cứu dạy từ vựng tiếng Anh cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 10 tại trường THPT Vùng Cao Việt Bắc
• Loại tài liệu: thesis
• Năm xuất bản: 2014
• Địa điểm: Hanoi

• DECLARATION
• ACKNOWLEDGEMENTS
• ABSTRACT
• LIST OF ABBREVIATIONS
• LIST OF CHARTS
• LIST OF TABLES
• TABLE OF CONTENTS
• A. PART A: INTRODUCTION
• A.1. Aims of the study
• A.2. Significance of the study
• A.3. Scope of the study
• A.4. Methods of the study
• A.5. Design of the study
• 1. CHAPTER 1: LITERATURE REVIEW
• 1.1. What is vocabulary?
• 1.2. The importance of vocabulary in teaching and learning language
• 1.3. Communicative Language Teaching (CLT)
• 1.3.1. Communicative language teaching methods
• 3. CHAPTER 3: RESULT AND DISCUSSION
• 3.1. Presentation of statistical results
• 3.2. Result of questionnaire
• 3.2.1. Result of questionnaire for the students
• 3.2.2. Result of questionnaire for the teachers
• 3.3. The result of pre-tests and post-tests
• 3.3.1. The result of pre-tests
• 3.3.2. The result of post-tests
• 3.4. Findings and discussions
• 3.4.1. The opinions of the teachers and the 10th grade ethnic minority students at VCVBHS about the use of group activities in teaching and learning English vocabulary
• 3.4.2. Group activities used in teaching English vocabulary to the 10th grade ethnic minority students at VCVBHS
• 3.4.3. Problem solving and decision making
• 3.4.4. A particular example of using group work in teaching English vocabulary to the 10th grade ethnic minority students at VCVBHS
• 3.5. Limitations of the study
• 3.6. Suggestions for further research
• APPENDIX 1: QUESTIONNAIRE FOR THE STUDENTS
• APPENDIX 2: QUESTIONNAIRE FOR THE TEACHERS
• APPENDIX 3: PRE-TESTS
• APPENDIX 4: POST-TESTS
• APPENDIX 5: THE RESULTS OF PRE-TESTS AND POST-TESTS

I. Giới thiệu

Nghiên cứu này tập trung vào việc dạy từ vựng tiếng Anh cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 10 tại trường THPT Vùng Cao. Mục tiêu chính là tìm hiểu cách thức mà các hoạt động nhóm có thể hỗ trợ việc học từ vựng. Việc dạy từ vựng là một phần quan trọng trong nghiên cứu giáo dục, đặc biệt là trong bối cảnh học sinh dân tộc thiểu số, nơi mà việc tiếp cận ngôn ngữ có thể gặp nhiều khó khăn. Nghiên cứu này không chỉ giúp giáo viên nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của từ vựng mà còn cung cấp các phương pháp dạy học hiệu quả hơn.

1.1. Tầm quan trọng của từ vựng

Từ vựng là nền tảng của ngôn ngữ. Theo Harmer (1991), "Nếu cấu trúc ngôn ngữ tạo thành bộ khung, thì từ vựng cung cấp các cơ quan sống và thịt". Việc học từ vựng không chỉ là một bước đầu tiên trong việc học ngôn ngữ mà còn là một quá trình liên tục. Học sinh lớp 10 tại VCVBHS thường gặp khó khăn trong việc sử dụng từ vựng do thiếu tự tin và cơ hội thực hành. Do đó, việc áp dụng các hoạt động nhóm có thể tạo ra môi trường học tập tích cực, giúp học sinh cải thiện khả năng sử dụng từ vựng trong giao tiếp.

II. Phương pháp dạy từ vựng

Nghiên cứu này áp dụng phương pháp dạy tiếng Anh thông qua các hoạt động nhóm. Phương pháp này không chỉ khuyến khích sự tham gia của học sinh mà còn giúp họ học hỏi lẫn nhau. Theo Richards & Rodgers (2001), phương pháp dạy ngôn ngữ giao tiếp (CLT) nhấn mạnh việc phát triển khả năng giao tiếp của học sinh thông qua các hoạt động thực tế. Việc sử dụng các hoạt động nhóm trong dạy từ vựng giúp học sinh có cơ hội thực hành và củng cố kiến thức một cách tự nhiên.

2.1. Lợi ích của hoạt động nhóm

Hoạt động nhóm mang lại nhiều lợi ích cho việc dạy và học từ vựng. Nó không chỉ tạo ra một môi trường học tập thân thiện mà còn khuyến khích học sinh giao tiếp và hợp tác. Theo nghiên cứu, học sinh tham gia vào các hoạt động nhóm có xu hướng ghi nhớ từ vựng tốt hơn và sử dụng chúng một cách tự tin hơn. Điều này đặc biệt quan trọng đối với học sinh dân tộc thiểu số, những người có thể cảm thấy thiếu tự tin khi học tiếng Anh. Việc tạo ra các hoạt động nhóm thú vị và hấp dẫn sẽ giúp học sinh cảm thấy hứng thú hơn với việc học từ vựng.

III. Kết quả nghiên cứu

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc áp dụng các hoạt động nhóm trong dạy từ vựng tiếng Anh đã mang lại kết quả tích cực. Các bảng khảo sát cho thấy học sinh lớp 10 tại VCVBHS có thái độ tích cực hơn đối với việc học từ vựng khi tham gia vào các hoạt động nhóm. Kết quả từ các bài kiểm tra trước và sau cho thấy sự cải thiện rõ rệt trong khả năng sử dụng từ vựng của học sinh. Điều này chứng tỏ rằng việc áp dụng phương pháp dạy học hiện đại có thể giúp nâng cao hiệu quả dạy và học từ vựng.

3.1. Đánh giá từ giáo viên và học sinh

Cả giáo viên và học sinh đều nhận thấy rằng việc sử dụng hoạt động nhóm trong dạy từ vựng là một phương pháp hiệu quả. Giáo viên cho rằng hoạt động nhóm giúp học sinh tự tin hơn trong việc sử dụng từ vựng và cải thiện khả năng giao tiếp. Học sinh cũng bày tỏ sự thích thú với các hoạt động này, cho rằng chúng giúp họ học từ vựng một cách tự nhiên và thú vị hơn. Điều này cho thấy rằng việc áp dụng các phương pháp dạy học hiện đại là cần thiết để nâng cao chất lượng giáo dục tại VCVBHS.

Tổng quan nghiên cứu

Tiếng Anh là một trong những ngoại ngữ bắt buộc tại Việt Nam từ cấp tiểu học đến đại học, đóng vai trò quan trọng trong việc trang bị kiến thức xã hội, văn hóa và thông tin cập nhật cho người học. Tuy nhiên, việc dạy từ vựng tiếng Anh cho học sinh dân tộc thiểu số, đặc biệt là học sinh lớp 10 trường phổ thông Vùng Cao Việt Bắc (VCVBHS), gặp nhiều khó khăn do các em thường có trình độ tiếng Việt hạn chế, ít cơ hội thực hành và tâm lý e ngại khi giao tiếp bằng tiếng Anh. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm khảo sát việc áp dụng các hoạt động nhóm trong dạy từ vựng tiếng Anh cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 10 tại VCVBHS, từ đó đề xuất các hoạt động nhóm hiệu quả giúp nâng cao khả năng học tập và giao tiếp của học sinh.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào học sinh lớp 10 tại VCVBHS, thành phố Thái Nguyên, trong khoảng thời gian 13 tuần từ tháng 2 đến tháng 5 năm 2014. Mục tiêu cụ thể là khảo sát ý kiến của giáo viên và học sinh về việc sử dụng hoạt động nhóm trong dạy học từ vựng, đồng thời đề xuất các hoạt động nhóm phù hợp nhằm cải thiện hiệu quả dạy và học từ vựng tiếng Anh. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy tiếng Anh cho học sinh dân tộc thiểu số, góp phần phát triển kỹ năng giao tiếp và tăng cường sự tự tin cho học sinh trong môi trường học tập.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Khái niệm từ vựng: Theo Michael Lewis (1993), từ vựng bao gồm các từ đơn lẻ và các cụm từ mang ý nghĩa đặc biệt, là công cụ thiết yếu để giao tiếp và tiếp nhận kiến thức. Stahl (1999) nhấn mạnh từ vựng phát triển theo tuổi tác và là nền tảng cho việc học ngôn ngữ thứ hai.

• Tầm quan trọng của từ vựng trong dạy học ngôn ngữ: Wilkins (1972) khẳng định “không có từ vựng thì không thể truyền đạt ý nghĩa”. Harmer (1991) ví von từ vựng như “cơ quan sống” của ngôn ngữ, thiết yếu cho việc giao tiếp hiệu quả.

• Phương pháp dạy học giao tiếp (Communicative Language Teaching - CLT): CLT tập trung phát triển năng lực giao tiếp thông qua các hoạt động có ý nghĩa, khuyến khích học sinh tương tác và sử dụng ngôn ngữ trong các tình huống thực tế (Richards & Rodgers, 2001). Các hoạt động nhóm là một phần quan trọng của CLT, giúp học sinh chủ động, tăng cường sự hợp tác và phát triển kỹ năng ngôn ngữ.

• Hoạt động nhóm trong dạy học từ vựng: Được định nghĩa là việc chia lớp thành các nhóm nhỏ để học sinh cùng làm việc, trao đổi và hỗ trợ nhau (Doff, 1988). Ưu điểm bao gồm tăng cơ hội giao tiếp, phát triển kỹ năng hợp tác, tạo môi trường học tập tích cực. Tuy nhiên, cũng tồn tại nhược điểm như khó kiểm soát lớp học, học sinh có thể sử dụng tiếng mẹ đẻ nhiều, hoặc không tham gia tích cực (Aneta Gorgon-Matera, 2008).

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu thu thập dữ liệu từ 181 học sinh lớp 10 (4 lớp) tại VCVBHS, trong đó 91 học sinh thuộc nhóm thực nghiệm (học qua hoạt động nhóm) và 90 học sinh nhóm đối chứng (học theo phương pháp truyền thống). Ngoài ra, 14 giáo viên tiếng Anh tại trường cũng tham gia khảo sát.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng kết hợp phương pháp định tính và định lượng qua bảng hỏi (questionnaire) dành cho học sinh và giáo viên, cùng với các bài kiểm tra trước (pre-test) và sau (post-test) để đánh giá hiệu quả học tập từ vựng.

• Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu kéo dài 13 tuần, nhóm thực nghiệm được dạy từ vựng qua các hoạt động nhóm có hướng dẫn của giáo viên, nhóm đối chứng học theo phương pháp truyền thống. Dữ liệu được thu thập qua 3 bài kiểm tra trước và 3 bài kiểm tra sau, cùng với bảng hỏi nhằm đánh giá thái độ, ý kiến và hiệu quả học tập.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Ý thức về tầm quan trọng của từ vựng: 100% học sinh nhóm thực nghiệm nhận thức từ vựng là yếu tố quan trọng hoặc rất quan trọng trong việc học tiếng Anh. Tuy nhiên, 93% trong số đó cho rằng việc học từ vựng là khó hoặc rất khó.

2. Thái độ đối với hoạt động nhóm: 82% học sinh thích học từ vựng qua hoạt động nhóm có sự hướng dẫn của giáo viên, 96% cho rằng hoạt động nhóm giúp tăng sự tự tin và cơ hội thực hành giao tiếp, làm bài học thú vị hơn.

3. Kết quả học tập qua kiểm tra: Sau 13 tuần, điểm trung bình bài kiểm tra từ vựng của nhóm thực nghiệm tăng đáng kể, với 42.1% học sinh đạt điểm 9-10, tăng từ 4.8% ban đầu. Ngược lại, nhóm đối chứng chỉ tăng nhẹ, với 9.5% học sinh đạt điểm 9-10, tăng từ 5.5%. Tỷ lệ học sinh điểm thấp (0-3) giảm mạnh ở nhóm thực nghiệm (từ 22% xuống 4.4%) trong khi nhóm đối chứng giảm ít (từ 19.1% xuống 15%).

4. Hoạt động nhóm được ưa thích: Cả học sinh và giáo viên đều đánh giá cao các hoạt động như trò chơi (game), đóng vai (role playing), dự án (project), phỏng vấn (interview), và giải quyết vấn đề (problem solving). Các hoạt động này giúp học sinh phát triển kỹ năng giao tiếp, tăng tính sáng tạo và hứng thú học tập.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy hoạt động nhóm là phương pháp hiệu quả trong việc nâng cao khả năng học từ vựng tiếng Anh cho học sinh dân tộc thiểu số tại VCVBHS. Việc học theo nhóm giúp học sinh vượt qua sự e ngại, tăng cường sự tự tin và tạo môi trường giao tiếp thực tế, từ đó làm tăng khả năng ghi nhớ và sử dụng từ vựng. So với phương pháp truyền thống, hoạt động nhóm tạo điều kiện cho học sinh tương tác nhiều hơn, phát triển kỹ năng hợp tác và tự học.

Tuy nhiên, giáo viên cũng gặp khó khăn trong việc kiểm soát lớp học đông, chuẩn bị bài giảng tốn thời gian và việc học sinh sử dụng tiếng mẹ đẻ trong nhóm vẫn còn phổ biến. Những khó khăn này cần được khắc phục bằng cách tổ chức nhóm phù hợp, hướng dẫn rõ ràng và tăng cường giám sát trong quá trình học.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột so sánh điểm trung bình pre-test và post-test giữa nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng, cũng như biểu đồ tròn thể hiện tỷ lệ học sinh yêu thích các hoạt động nhóm khác nhau, giúp minh họa rõ ràng hiệu quả và sự ưa thích của học sinh đối với phương pháp này.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường sử dụng hoạt động nhóm trong dạy từ vựng: Giáo viên cần áp dụng thường xuyên các hoạt động nhóm như trò chơi, đóng vai, dự án, phỏng vấn và giải quyết vấn đề nhằm tăng cường sự tương tác và hứng thú học tập. Mục tiêu là nâng tỷ lệ học sinh đạt điểm từ vựng trên 8 lên ít nhất 50% trong vòng một học kỳ.

2. Đào tạo và hỗ trợ giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn về kỹ năng thiết kế và quản lý hoạt động nhóm, giúp giáo viên tiết kiệm thời gian chuẩn bị và kiểm soát lớp học hiệu quả. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do ban giám hiệu và phòng đào tạo chịu trách nhiệm.

3. Tổ chức nhóm học phù hợp: Dựa trên trình độ và sở thích của học sinh để phân nhóm, ưu tiên nhóm có thành viên có trình độ cao hơn nhưng cùng sở thích nhằm tạo môi trường học tập hỗ trợ lẫn nhau. Thực hiện ngay trong các lớp học hiện tại.

4. Giám sát và khuyến khích sử dụng tiếng Anh trong nhóm: Giáo viên cần thường xuyên đi lại quan sát, nhắc nhở và khích lệ học sinh sử dụng tiếng Anh, hạn chế việc dùng tiếng mẹ đẻ. Đồng thời, xây dựng quy tắc nhóm rõ ràng và khen thưởng các nhóm hoạt động tích cực. Thực hiện liên tục trong suốt năm học.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên tiếng Anh tại các trường vùng cao và dân tộc thiểu số: Nhận biết được phương pháp dạy từ vựng hiệu quả, áp dụng hoạt động nhóm để nâng cao chất lượng giảng dạy và tạo môi trường học tập tích cực cho học sinh.

2. Nhà quản lý giáo dục và ban giám hiệu trường học: Có cơ sở để xây dựng chính sách đào tạo giáo viên, đầu tư trang thiết bị và tổ chức các hoạt động hỗ trợ nhằm nâng cao hiệu quả dạy học tiếng Anh cho học sinh dân tộc thiểu số.

3. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành sư phạm tiếng Anh: Tham khảo mô hình nghiên cứu thực tiễn, phương pháp thu thập và phân tích dữ liệu, cũng như các đề xuất cải tiến phương pháp dạy học từ vựng.

4. Các tổ chức, dự án phát triển giáo dục vùng dân tộc thiểu số: Sử dụng kết quả nghiên cứu để thiết kế chương trình đào tạo, hỗ trợ giáo viên và học sinh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ngoại ngữ tại các vùng khó khăn.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao từ vựng lại quan trọng trong việc học tiếng Anh?
   Từ vựng là nền tảng để giao tiếp và hiểu ngôn ngữ. Không có từ vựng, học sinh không thể diễn đạt ý tưởng hay hiểu người khác (Wilkins, 1972). Ví dụ, học sinh tại VCVBHS nhận thức rõ tầm quan trọng này nhưng gặp khó khăn trong việc học từ vựng.

2. Hoạt động nhóm giúp gì cho việc học từ vựng?
   Hoạt động nhóm tạo cơ hội cho học sinh thực hành giao tiếp, tăng sự tự tin và học hỏi lẫn nhau. 96% học sinh tại VCVBHS cho biết hoạt động nhóm giúp họ tự tin hơn và sử dụng từ vựng hiệu quả hơn.

3. Làm thế nào để tổ chức nhóm học hiệu quả?
   Nên phân nhóm dựa trên trình độ và sở thích để học sinh hỗ trợ nhau tốt hơn. Giáo viên cần hướng dẫn rõ ràng, giám sát và khích lệ học sinh sử dụng tiếng Anh trong nhóm.

4. Những khó khăn khi áp dụng hoạt động nhóm là gì?
   Khó kiểm soát lớp học đông, học sinh sử dụng tiếng mẹ đẻ nhiều, giáo viên tốn thời gian chuẩn bị bài giảng và khó sửa lỗi kịp thời. Cần có giải pháp như tổ chức nhóm hợp lý, tăng cường giám sát và phối hợp đồng nghiệp.

5. Các hoạt động nhóm nào được học sinh ưa thích nhất?
   Trò chơi (game) và đóng vai (role playing) được 100% học sinh và giáo viên yêu thích vì tạo không khí vui vẻ, giúp học sinh quên đi áp lực và học từ vựng tự nhiên hơn.

Kết luận

• Nghiên cứu khẳng định hoạt động nhóm là phương pháp hiệu quả giúp học sinh dân tộc thiểu số lớp 10 tại VCVBHS nâng cao khả năng học từ vựng tiếng Anh.
• Học sinh đánh giá cao các hoạt động nhóm như trò chơi, đóng vai, dự án, phỏng vấn và giải quyết vấn đề.
• Kết quả kiểm tra cho thấy nhóm học qua hoạt động nhóm có sự tiến bộ vượt trội so với nhóm học truyền thống.
• Giáo viên cần được đào tạo và hỗ trợ để khắc phục khó khăn trong tổ chức và quản lý hoạt động nhóm.
• Đề xuất triển khai rộng rãi hoạt động nhóm trong dạy học tiếng Anh tại các trường vùng cao nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ngoại ngữ.

Hành động tiếp theo: Các trường và giáo viên nên áp dụng các hoạt động nhóm được đề xuất, đồng thời tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng quản lý lớp học và thiết kế bài giảng phù hợp. Độc giả quan tâm có thể liên hệ với khoa Sư phạm tiếng Anh để nhận tài liệu hướng dẫn chi tiết và tham gia các hội thảo chuyên đề về phương pháp dạy học giao tiếp.