Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông theo Chương trình Giáo dục Phổ thông (CTGDPT) 2018, việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học trở thành nhiệm vụ trọng tâm. Quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội, với 13 trường tiểu học công lập và hơn 23.000 học sinh, đang đối mặt với thách thức trong việc quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên (BDGV) để đáp ứng yêu cầu đổi mới này. Nghiên cứu tập trung khảo sát thực trạng quản lý hoạt động BDGV các trường tiểu học trên địa bàn quận từ năm 2016 đến giữa năm 2020, nhằm đánh giá mức độ đáp ứng CTGDPT 2018 và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý. Qua khảo sát 91 cán bộ quản lý và giáo viên, nghiên cứu xác định nhu cầu bồi dưỡng khá cao với điểm trung bình 2,86/4, đồng thời chỉ ra những hạn chế trong việc tổ chức, nội dung, hình thức và phương pháp bồi dưỡng. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học, góp phần thực hiện thành công CTGDPT 2018 tại quận Thanh Xuân và các địa phương tương tự.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các cách tiếp cận quản lý giáo dục hiện đại, bao gồm:

  • Tiếp cận hoạt động: Xem quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên là quá trình tác động có mục đích của chủ thể quản lý nhằm nâng cao năng lực giáo viên tiểu học theo CTGDPT 2018.
  • Tiếp cận hệ thống: Hoạt động bồi dưỡng giáo viên được xem như một hệ thống liên kết chặt chẽ với các hoạt động giáo dục khác trong nhà trường và các cơ sở đào tạo.
  • Tiếp cận chức năng quản lý: Tập trung vào các chức năng quản lý như lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và đánh giá hoạt động bồi dưỡng.
  • Tiếp cận quá trình: Phân tích các thành tố cấu thành quá trình bồi dưỡng và mối quan hệ giữa chúng để đề xuất biện pháp quản lý phù hợp.

Các khái niệm chính bao gồm: hoạt động bồi dưỡng giáo viên, quản lý hoạt động bồi dưỡng, hình thức và phương pháp bồi dưỡng, cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp:

  • Nghiên cứu văn bản, tài liệu: Tổng hợp, phân tích các văn bản pháp luật, tài liệu chuyên ngành về quản lý giáo dục và bồi dưỡng giáo viên tiểu học theo CTGDPT 2018.
  • Khảo sát điều tra bằng bảng hỏi: Thu thập dữ liệu từ 91 người gồm cán bộ quản lý và giáo viên tại 3 trường tiểu học công lập trên địa bàn quận Thanh Xuân.
  • Phỏng vấn sâu: Thực hiện phỏng vấn 15 cán bộ quản lý và giáo viên để làm rõ các vấn đề liên quan đến quản lý hoạt động bồi dưỡng.
  • Phân tích thống kê: Sử dụng phần mềm thống kê để xử lý số liệu, đánh giá mức độ thực hiện các nội dung quản lý và bồi dưỡng.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 2 cán bộ Phòng Giáo dục, 18 cán bộ quản lý trường và 71 giáo viên, đảm bảo tính đại diện cho thực trạng địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhu cầu bồi dưỡng giáo viên tiểu học khá cao
    Điểm trung bình đánh giá nhu cầu bồi dưỡng là 2,86/4, trong đó tiêu chí "Phân tích phát hiện nhu cầu nội dung bồi dưỡng" đạt 3,07 điểm, cao nhất trong các tiêu chí khảo sát.

  2. Mục tiêu hoạt động bồi dưỡng được đánh giá ở mức khá
    Mức độ đáp ứng các mục tiêu bồi dưỡng đạt trung bình 2,80/4, với tiêu chí "Đáp ứng yêu cầu vị trí việc làm" được đánh giá cao nhất (3,06 điểm), trong khi "Đạt chuẩn trình độ, kỹ năng đáp ứng CTGDPT 2018" thấp hơn (2,65 điểm).

  3. Nội dung bồi dưỡng còn hạn chế, đặc biệt về ứng dụng công nghệ thông tin và ngoại ngữ
    Điểm trung bình cho nội dung bồi dưỡng là 2,64/4, trong đó "Tạo dựng mối quan hệ hợp tác với cha mẹ học sinh" đạt 3,00 điểm, nhưng "Sử dụng ngoại ngữ, công nghệ thông tin" chỉ đạt 2,31 điểm.

  4. Hình thức và phương pháp bồi dưỡng được đánh giá khá, nhưng còn chưa đa dạng và hiệu quả tối ưu
    Điểm trung bình cho hình thức bồi dưỡng là 2,79 và phương pháp bồi dưỡng là 2,81. Hình thức bồi dưỡng qua sinh hoạt tổ bộ môn được đánh giá cao nhất (3,12 điểm), trong khi bồi dưỡng theo chuyên đề thấp hơn (2,51 điểm).

  5. Lực lượng tham gia bồi dưỡng chủ yếu là cán bộ quản lý và giáo viên tại trường, còn sự tham gia của các cấp quản lý cao hơn còn hạn chế
    Điểm trung bình đánh giá lực lượng tham gia là 2,73/4, trong đó ban giám hiệu và tổ trưởng chuyên môn được đánh giá cao hơn (2,93 và 2,91 điểm), còn cán bộ quản lý tại Sở và Phòng Giáo dục thấp hơn (2,51 và 2,41 điểm).

  6. Điều kiện đảm bảo cho hoạt động bồi dưỡng còn nhiều hạn chế
    Đánh giá chung về điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, tài liệu và môi trường bồi dưỡng đạt 2,70 điểm, trong đó trang thiết bị kỹ thuật được đánh giá cao nhất (3,00 điểm), nhưng hệ thống phòng học và tài liệu học liệu còn yếu.

  7. Quản lý mục tiêu, nội dung, hình thức và phương pháp bồi dưỡng được thực hiện ở mức khá
    Điểm trung bình cho quản lý mục tiêu và nội dung bồi dưỡng lần lượt là 2,86 và 2,86; quản lý hình thức bồi dưỡng đạt 2,90 điểm. Các tiêu chí như chỉ đạo phân loại đối tượng bồi dưỡng và tổ chức triển khai nội dung bồi dưỡng được đánh giá cao (gần 3 điểm).

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học tại quận Thanh Xuân đã đạt được những kết quả tích cực, thể hiện qua mức độ nhận thức đúng đắn về mục tiêu và nội dung bồi dưỡng, cũng như sự tham gia tích cực của ban giám hiệu và tổ trưởng chuyên môn. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại những hạn chế như chưa đa dạng hình thức bồi dưỡng, ứng dụng công nghệ thông tin và ngoại ngữ còn yếu, điều kiện cơ sở vật chất chưa đồng bộ, và sự tham gia của các cấp quản lý cao hơn chưa sâu rộng.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc bồi dưỡng giáo viên cần được tổ chức linh hoạt, đa dạng hình thức và phương pháp, đồng thời tăng cường hỗ trợ sau bồi dưỡng để duy trì và phát triển năng lực. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong bồi dưỡng cũng là xu hướng tất yếu, giúp nâng cao hiệu quả và mở rộng phạm vi tiếp cận.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ đánh giá các tiêu chí quản lý và bồi dưỡng, hoặc bảng tổng hợp điểm trung bình các nội dung khảo sát để minh họa rõ ràng sự phân bố đánh giá.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đa dạng hóa hình thức và phương pháp bồi dưỡng
    Áp dụng các hình thức bồi dưỡng trực tuyến, bồi dưỡng theo chuyên đề linh hoạt, kết hợp với sinh hoạt tổ bộ môn để nâng cao hiệu quả và thu hút sự tham gia của giáo viên. Thời gian thực hiện: trong 1-2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT phối hợp với các trường.

  2. Nâng cao năng lực ứng dụng công nghệ thông tin và ngoại ngữ cho giáo viên
    Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về CNTT và ngoại ngữ, hỗ trợ giáo viên sử dụng phần mềm giáo dục và tài liệu trực tuyến. Thời gian: 6-12 tháng. Chủ thể: Sở GD&ĐT, trung tâm bồi dưỡng.

  3. Cải thiện điều kiện cơ sở vật chất và tài liệu học liệu
    Đầu tư nâng cấp phòng học, trang thiết bị kỹ thuật, xây dựng hệ thống tài liệu bồi dưỡng phong phú, cập nhật theo CTGDPT 2018. Thời gian: 2-3 năm. Chủ thể: UBND quận, Sở GD&ĐT.

  4. Tăng cường vai trò và sự phối hợp của các cấp quản lý giáo dục
    Khuyến khích sự tham gia tích cực của cán bộ quản lý cấp sở, phòng trong công tác bồi dưỡng, đồng thời xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng giáo dục. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT.

  5. Xây dựng hệ thống hỗ trợ sau bồi dưỡng cho giáo viên
    Thiết lập các nhóm hỗ trợ, tư vấn chuyên môn, tạo môi trường trao đổi kinh nghiệm và phát triển nghề nghiệp liên tục cho giáo viên sau khi hoàn thành các khóa bồi dưỡng. Thời gian: 1 năm đầu tiên và duy trì. Chủ thể: Ban giám hiệu các trường, tổ chuyên môn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục tiểu học
    Giúp hiểu rõ về quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên, từ đó xây dựng kế hoạch và tổ chức hiệu quả các chương trình bồi dưỡng phù hợp với CTGDPT 2018.

  2. Giáo viên tiểu học
    Nắm bắt nhu cầu và nội dung bồi dưỡng cần thiết để nâng cao năng lực chuyên môn, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

  3. Nhà nghiên cứu và giảng viên quản lý giáo dục
    Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý bồi dưỡng giáo viên, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục cấp sở, phòng
    Hỗ trợ xây dựng chính sách, cơ chế phối hợp và giám sát hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học trên địa bàn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học là gì?
    Là quá trình tác động có mục đích của chủ thể quản lý nhằm tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và đánh giá các hoạt động bồi dưỡng để nâng cao năng lực giáo viên tiểu học, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

  2. Nhu cầu bồi dưỡng giáo viên tiểu học hiện nay như thế nào?
    Nhu cầu bồi dưỡng được đánh giá khá cao với điểm trung bình 2,86/4, đặc biệt là nhu cầu cập nhật nội dung bồi dưỡng phù hợp với CTGDPT 2018.

  3. Hình thức bồi dưỡng nào được đánh giá hiệu quả nhất?
    Bồi dưỡng qua sinh hoạt tổ bộ môn được đánh giá cao nhất với điểm 3,12/4, trong khi bồi dưỡng theo chuyên đề còn hạn chế về hiệu quả.

  4. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn đến quản lý hoạt động bồi dưỡng?
    Các yếu tố kinh tế - xã hội, chính sách giáo dục, điều kiện cơ sở vật chất, nhận thức và năng lực quản lý của cán bộ quản lý là những nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động bồi dưỡng?
    Cần đa dạng hóa hình thức bồi dưỡng, nâng cao năng lực ứng dụng công nghệ, cải thiện điều kiện vật chất, tăng cường phối hợp giữa các cấp quản lý và xây dựng hệ thống hỗ trợ sau bồi dưỡng cho giáo viên.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học quận Thanh Xuân đã đạt mức độ thực hiện khá, đáp ứng phần nào yêu cầu đổi mới CTGDPT 2018.
  • Nhu cầu bồi dưỡng giáo viên được đánh giá cao, đặc biệt về nội dung cập nhật và đổi mới phương pháp dạy học.
  • Hình thức và phương pháp bồi dưỡng còn hạn chế, cần đa dạng và linh hoạt hơn để thu hút giáo viên tham gia.
  • Điều kiện cơ sở vật chất và sự phối hợp của các cấp quản lý cần được cải thiện để nâng cao hiệu quả quản lý.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng quản lý và bồi dưỡng giáo viên, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học tại địa phương.

Tiếp theo, các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để hoàn thiện công tác bồi dưỡng giáo viên.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên, góp phần thực hiện thành công CTGDPT 2018 và phát triển giáo dục bền vững.