I. Cơ sở lý luận về năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp
Chương này tập trung vào việc xác định và phân tích các khái niệm cơ bản về năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Các định nghĩa từ các nghiên cứu trong và ngoài nước được tổng hợp, nhấn mạnh khả năng của doanh nghiệp trong việc duy trì và phát triển lợi thế cạnh tranh. Năng lực cạnh tranh không chỉ bao gồm khả năng đánh bại đối thủ mà còn liên quan đến việc tạo ra giá trị vượt trội cho khách hàng, tăng trưởng bền vững và hiệu quả kinh doanh. Các yếu tố nội tại như công nghệ, tài chính, nhân lực và quản trị đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành năng lực cạnh tranh. Bên cạnh đó, môi trường kinh doanh, chính sách của Chính phủ và cơ sở hạ tầng cũng ảnh hưởng đáng kể đến khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.
1.1. Khái niệm năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp
Khái niệm năng lực cạnh tranh được hiểu là khả năng của doanh nghiệp trong việc tạo ra và duy trì lợi thế cạnh tranh so với các đối thủ. Các nghiên cứu từ Buckley (1988), Ramasamy (1995), và Garelli (2005) đều nhấn mạnh khả năng cung cấp sản phẩm/dịch vụ chất lượng cao với giá cả cạnh tranh. Năng lực cạnh tranh cũng bao gồm khả năng tăng trưởng thị phần, lợi nhuận và phát triển bền vững. Các yếu tố như công nghệ, tài chính, nhân lực và quản trị đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành năng lực cạnh tranh. Môi trường kinh doanh, chính sách của Chính phủ và cơ sở hạ tầng cũng ảnh hưởng đáng kể đến khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.
1.2. Mô hình đánh giá năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp
Michael Porter (1980) đưa ra mô hình lợi thế cạnh tranh dựa trên hai chiến lược chính: chi phí thấp và khác biệt hóa sản phẩm. Chiến lược chi phí thấp giúp doanh nghiệp duy trì lợi nhuận cao hơn hoặc giảm giá để giành thị phần. Chiến lược khác biệt hóa tập trung vào việc tạo ra sản phẩm/dịch vụ độc đáo, thu hút khách hàng sẵn sàng trả giá cao. Các hoạt động tạo ra lợi thế cạnh tranh bao gồm quản lý chuỗi cung ứng, nghiên cứu và phát triển, marketing và dịch vụ khách hàng. Mô hình này giúp doanh nghiệp xác định hướng đi phù hợp để nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh thị trường ngày càng cạnh tranh.
II. Kết quả nghiên cứu đánh giá năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Hà Nội
Chương này trình bày kết quả nghiên cứu về năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) thuộc Hiệp hội doanh nghiệp thành phố Hà Nội. Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng và định tính để đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh, bao gồm nguồn lực động, vị thế thị trường và kết quả hoạt động kinh doanh. Kết quả cho thấy, các DNNVV tại Hà Nội đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc duy trì và phát triển năng lực cạnh tranh, đặc biệt là trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Các yếu tố như nguồn lực hạn chế, áp lực cạnh tranh và môi trường kinh doanh phức tạp đòi hỏi các doanh nghiệp phải có chiến lược phù hợp để tồn tại và phát triển.
2.1. Phân tích năng lực cạnh tranh theo nguồn lực động
Nghiên cứu sử dụng cách tiếp cận nguồn lực động để đánh giá năng lực cạnh tranh của các DNNVV. Các yếu tố như khả năng sáng tạo, thích nghi và học hỏi được xem là nền tảng để tạo ra lợi thế cạnh tranh. Kết quả cho thấy, các doanh nghiệp có khả năng thích nghi cao và liên tục đổi mới thường đạt được hiệu quả kinh doanh tốt hơn. Tuy nhiên, nhiều DNNVV tại Hà Nội vẫn còn hạn chế trong việc phát triển nguồn lực động, dẫn đến khó khăn trong việc duy trì năng lực cạnh tranh trong môi trường kinh doanh biến động.
2.2. Phân tích năng lực cạnh tranh theo vị thế thị trường
Nghiên cứu đánh giá năng lực cạnh tranh của các DNNVV dựa trên vị thế thị trường, bao gồm thị phần, uy tín thương hiệu và mối quan hệ với khách hàng. Kết quả cho thấy, các doanh nghiệp có vị thế thị trường vững chắc thường đạt được hiệu quả kinh doanh cao hơn. Tuy nhiên, nhiều DNNVV tại Hà Nội vẫn gặp khó khăn trong việc xây dựng và duy trì vị thế thị trường do nguồn lực hạn chế và áp lực cạnh tranh từ các doanh nghiệp lớn hơn. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải có chiến lược phù hợp để nâng cao năng lực cạnh tranh và củng cố vị thế thị trường.
III. Đánh giá về năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Hà Nội
Chương này tổng hợp các điểm mạnh và hạn chế của năng lực cạnh tranh của các DNNVV tại Hà Nội. Các điểm mạnh bao gồm khả năng thích nghi nhanh, sáng tạo và tận dụng cơ hội thị trường. Tuy nhiên, các doanh nghiệp cũng đối mặt với nhiều thách thức như nguồn lực hạn chế, áp lực cạnh tranh và môi trường kinh doanh phức tạp. Nghiên cứu đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của các DNNVV, bao gồm tăng cường nguồn lực, đổi mới sáng tạo và tận dụng các chính sách hỗ trợ từ Chính phủ. Các giải pháp này không chỉ giúp các doanh nghiệp tồn tại mà còn phát triển bền vững trong bối cảnh hội nhập quốc tế.
3.1. Những điểm mạnh
Các DNNVV tại Hà Nội có khả năng thích nghi nhanh với sự thay đổi của thị trường, đặc biệt là trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Nhiều doanh nghiệp đã tận dụng cơ hội từ các chính sách hỗ trợ của Chính phủ để mở rộng quy mô và nâng cao năng lực cạnh tranh. Sự linh hoạt trong quản lý và khả năng sáng tạo cũng là những điểm mạnh giúp các DNNVV duy trì và phát triển trong môi trường kinh doanh cạnh tranh.
3.2. Những điểm hạn chế
Nguồn lực hạn chế là một trong những thách thức lớn nhất đối với các DNNVV tại Hà Nội. Nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn, công nghệ và nhân lực chất lượng cao. Áp lực cạnh tranh từ các doanh nghiệp lớn hơn và môi trường kinh doanh phức tạp cũng đặt ra nhiều thách thức cho các DNNVV. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải có chiến lược phù hợp để vượt qua khó khăn và nâng cao năng lực cạnh tranh.
