Luận án tiến sĩ về dân ca Mường ở Phú Thọ trong bối cảnh đương đại

• Tác giả: Tạ Thị Thu Hiền
• Người hướng dẫn: PGS. Kiều Trung Sơn
• Trường học: Viện Văn Hóa Nghệ Thuật Quốc Gia Việt Nam
• Chuyên ngành: Văn Hóa Học
• Đề tài: Dân Ca Mường Ở Phú Thọ Trong Bối Cảnh Hiện Đại
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KHÁI QUÁT VỀ NGƯỜI MƯỜNG Ở PHÚ THỌ
• 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
• 1.2. Những công trình nghiên cứu về dân ca
• 1.2.1. Những công trình nghiên cứu dân ca Mường ở ngoài vùng Phú Thọ
• 1.2.2. Một số công trình nghiên cứu về dân ca Mường ở Phú Thọ
• 1.3. Các quan điểm liên quan vấn đề nghiên cứu
• 1.3.1. Quan điểm lý luận vận dụng trong luận án
• 1.4. Người Mường ở Phú Thọ
• 1.4.1. Vị trí địa giới và dân cư
• 1.4.2. Nguồn gốc người Mường ở Phú Thọ
• 1.4.3. Văn hóa truyền thống người Mường Phú Thọ
• 2. CHƯƠNG 2: CÁC THỂ DÂN CA MƯỜNG Ở PHÚ THỌ
• 2.1. Đặc điểm nghệ thuật hát ru Mường
• 2.1.1. Bối cảnh truyền thống của hát ru Mường
• 2.1.2. Vai trò hát ru trong đời sống cộng đồng Mường
• 2.2. Đặc điểm nghệ thuật hát rang
• 2.2.1. Bối cảnh truyền thống của hát rang
• 2.2.2. Vai trò của hát rang trong đời sống cộng đồng Mường
• 2.3. Đặc điểm nghệ thuật hát ví Mường
• 2.3.1. Bối cảnh truyền thống của hát ví Mường
• 2.3.2. Vai trò hát ví Mường trong đời sống cộng đồng Mường
• 2.4. Hát ghẹo Việt – Mường
• 2.4.1. Đặc điểm nghệ thuật hát ghẹo Việt – Mường
• 2.4.2. Bối cảnh truyền thống của hát ghẹo Việt- Mường
• 2.4.3. Vai trò hát ghẹo Việt - Mường trong đời sống cộng đồng
• 2.5. Đặc điểm nghệ thuật hát hò đu Mường
• 2.5.1. Bối cảnh truyền thống trong hát hò đu Mường
• 2.5.2. Vai trò của hò đu trong đời sống cộng đồng người Mường
• 3. CHƯƠNG 3: SINH HOẠT DÂN CA CỦA NGƯỜI MƯỜNG Ở PHÚ THỌ HIỆN NAY
• 3.1. Đời sống trong bối cảnh đương đại ở các làng Mường Phú Thọ
• 3.1.1. Điều kiện đời sống vật chất
• 3.2. Biến đổi, đa dạng văn hóa. Thực trạng sinh hoạt dân ca Mường ở Phú Thọ hiện nay
• 3.3. Thực trạng hiện tồn các thể loại trong sinh hoạt dân ca Mường
• 3.4. Lý giải thực trạng tồn tại sinh hoạt dân ca Mường ở Phú Thọ
• 4. CHƯƠNG 4: NHỮNG BÀN LUẬN VỀ DÂN CA MƯỜNG Ở PHÚ THỌ TRONG BỐI CẢNH ĐƯƠNG ĐẠI
• 4.1. Nhận thức về dân ca trong cộng đồng Mường hiện nay
• 4.2. Dân ca trong tâm thức các thế hệ người Mường
• 4.3. Thực hành dân ca trong và ngoài cộng đồng Mường
• 4.4. Dân ca Mường trong bối cảnh di sản hóa
• 4.4.1. Di sản hóa là gì
• 4.4.2. Vấn đề di sản hóa đối với dân ca Mường ở Phú Thọ
• 4.5. Ý thức bảo tồn dân ca Mường trong xu hướng tồn tại và phát triển ở Phú Thọ
• 4.6. Xu hướng tồn tại của dân ca Mường ở Phú Thọ trong bối cảnh hiện nay
• 4.7. Xu hướng phát triển dân ca Mường ở Phú Thọ hiện nay
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

I. Tổng quan nghiên cứu về dân ca Mường

Nghiên cứu về dân ca Mường tại Phú Thọ đã được thực hiện qua nhiều công trình khác nhau, tuy nhiên, vẫn còn nhiều khoảng trống cần được lấp đầy. Các nghiên cứu trước đây chủ yếu tập trung vào nghiên cứu văn hóa và truyền thống dân gian, nhưng chưa có nhiều đề tài chuyên sâu về dân ca Mường. Những công trình này đã chỉ ra rằng dân ca không chỉ là một phần của di sản văn hóa mà còn là một phương tiện giao tiếp, thể hiện tâm tư, tình cảm của người Mường. Đặc biệt, âm nhạc dân tộc này phản ánh rõ nét đời sống và phong tục tập quán của người Mường, từ đó tạo nên một bức tranh sinh động về văn hóa Mường. Việc nghiên cứu dân ca Mường trong bối cảnh hiện đại không chỉ giúp bảo tồn di sản văn hóa mà còn góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về giá trị của văn hóa Mường.

1.1. Tình hình nghiên cứu dân ca Mường

Tình hình nghiên cứu về dân ca Mường tại Phú Thọ cho thấy sự quan tâm ngày càng tăng từ các nhà nghiên cứu. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu vẫn còn hạn chế về số lượng và chất lượng. Nhiều tác giả đã chỉ ra rằng dân ca là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người Mường, nhưng chưa có nhiều tài liệu hệ thống hóa các thể loại dân ca này. Việc thiếu hụt tài liệu và nghiên cứu có thể dẫn đến nguy cơ mai một di sản văn hóa này. Do đó, việc thực hiện các nghiên cứu chuyên sâu về dân ca Mường là cần thiết để bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của người Mường tại Phú Thọ.

II. Đặc điểm và vai trò của dân ca Mường

Các thể loại dân ca Mường như hát ru, hát ví, và hát ghẹo đều mang những đặc điểm nghệ thuật riêng biệt. Những bài hát này không chỉ đơn thuần là âm nhạc mà còn chứa đựng những giá trị văn hóa sâu sắc. Dân ca Mường thường được sử dụng trong các dịp lễ hội, nghi lễ, và trong đời sống hàng ngày, thể hiện tâm tư, tình cảm của người dân. Vai trò của dân ca trong đời sống cộng đồng là rất lớn, nó không chỉ giúp gắn kết các thành viên trong cộng đồng mà còn là phương tiện truyền tải các giá trị văn hóa, phong tục tập quán của người Mường. Việc bảo tồn và phát triển dân ca Mường trong bối cảnh hiện đại là một thách thức lớn, nhưng cũng là cơ hội để nâng cao nhận thức về giá trị văn hóa của người Mường.

2.1. Các thể loại dân ca Mường

Các thể loại dân ca Mường như hát ru, hát ví, và hát ghẹo đều có những đặc điểm nghệ thuật riêng biệt. Hát ru thường được sử dụng để ru trẻ, mang lại cảm giác êm đềm và bình yên. Hát ví là hình thức giao tiếp giữa nam và nữ, thể hiện tình cảm và tâm tư của người Mường. Hát ghẹo là một hình thức giao tiếp vui tươi, thường được sử dụng trong các dịp lễ hội. Mỗi thể loại dân ca đều có vai trò quan trọng trong việc duy trì và phát huy bản sắc văn hóa của người Mường, đồng thời tạo nên sự phong phú cho âm nhạc dân tộc.

III. Thực trạng sinh hoạt dân ca Mường hiện nay

Trong bối cảnh hiện đại, dân ca Mường đang phải đối mặt với nhiều thách thức. Sự phát triển của xã hội và sự du nhập của các nền văn hóa khác đã làm cho dân ca có nguy cơ bị mai một. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều người dân Mường đang nỗ lực gìn giữ và phát huy dân ca trong đời sống hàng ngày. Các hoạt động văn hóa, lễ hội truyền thống vẫn được tổ chức, tạo cơ hội cho dân ca Mường được thể hiện và phát triển. Việc ghi chép và lưu giữ các bài hát cũng đang được chú trọng hơn, nhằm bảo tồn di sản văn hóa cho các thế hệ sau.

3.1. Tình hình thực hành dân ca Mường

Thực trạng thực hành dân ca Mường hiện nay cho thấy sự quan tâm của cộng đồng đối với việc gìn giữ di sản văn hóa này. Nhiều câu lạc bộ, nhóm nhạc dân gian đã được thành lập để tổ chức các buổi biểu diễn, giao lưu văn hóa. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức trong việc thu hút thế hệ trẻ tham gia vào các hoạt động này. Việc kết hợp giữa dân ca và các hình thức nghệ thuật hiện đại có thể là một giải pháp để làm mới và phát triển dân ca Mường trong bối cảnh hiện đại.

IV. Bảo tồn và phát triển dân ca Mường

Bảo tồn và phát triển dân ca Mường là một nhiệm vụ quan trọng trong việc gìn giữ bản sắc văn hóa của người Mường. Các chính sách bảo tồn di sản văn hóa cần được triển khai một cách đồng bộ và hiệu quả. Việc tổ chức các hoạt động văn hóa, lễ hội truyền thống không chỉ giúp nâng cao nhận thức về giá trị của dân ca mà còn tạo cơ hội cho cộng đồng tham gia và trải nghiệm. Hơn nữa, việc kết hợp giữa dân ca và các hình thức nghệ thuật hiện đại có thể giúp thu hút sự quan tâm của giới trẻ, từ đó góp phần bảo tồn và phát triển dân ca Mường trong bối cảnh hiện đại.

4.1. Các giải pháp bảo tồn dân ca Mường

Để bảo tồn dân ca Mường, cần có các giải pháp cụ thể như tổ chức các lớp học, workshop về dân ca cho thế hệ trẻ. Việc ghi chép, lưu trữ các bài hát cũng cần được chú trọng hơn. Các cơ quan chức năng cần có chính sách hỗ trợ cho các hoạt động văn hóa, nghệ thuật liên quan đến dân ca Mường. Hơn nữa, việc kết hợp giữa dân ca và các hình thức nghệ thuật hiện đại có thể là một hướng đi mới để phát triển dân ca Mường trong bối cảnh hiện đại.