Nghiên Cứu Một Số Đặc Tính Sinh Học Của Vi Khuẩn Actinobacillus Pleuropneumoniae Gây Viêm Phổi Trong Hội Chứng Rối Loạn Hô Hấp Và Sinh Sản Ở Lợn Tại Bắc Giang

• Tác giả: Nguyễn Quốc Huy
• Người hướng dẫn: GS. Nguyễn Quang Tuyên
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Thú y
• Đề tài: Nghiên Cứu Đặc Tính Sinh Học Vi Khuẩn Actinobacillus Pleuropneumoniae Gây Viêm Phổi Ở Lợn Tại Bắc Giang
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2013
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH VẼ
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 0.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 0.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. SƠ LƯỢC NGHIÊN CỨU VỀ HỘI CHỨNG RỐI LOẠN HÔ HẤP VÀ SINH SẢN (PRRS) Ở LỢN
• 1.1.1. Vài nét cơ bản về Hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản ở lợn
• 1.1.2. Triệu chứng
• 1.1.3. Bệnh tích
• 1.1.4. Các biện pháp phòng bệnh
• 1.1.4.1. Phòng bệnh bằng vaccine
• 1.1.4.2. Phòng bệnh bằng vệ sinh, chăm sóc và quản lý
• 1.2. MỘT SỐ BỆNH KẾ PHÁT TRONG PRRS Ở LỢN
• 1.2.1. Bệnh viêm phổi- màng phổi ở lợn (VPMP)
• 2. CHƯƠNG 2: NỘI DUNG, ĐỐI TƯỢNG, NGUYÊN VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
• 2.2. ĐỐI TƯỢNG, ĐỊA ĐIỂM VÀ THỜI GIAN NGHIÊN CỨU
• 2.2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2.2. Địa điểm nghiên cứu
• 2.2.3. Thời gian nghiên cứu
• 2.3. NGUYÊN VẬT LIỆU DÙNG TRONG NGHIÊN CỨU
• 2.3.1. Động vật thí nghiệm
• 2.3.2. Các loại hoá chất, môi trường
• 2.3.3. Giống vi khuẩn
• 2.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.4.1. Phương pháp nghiên cứu dịch tễ
• 2.4.2. Thu thập mẫu và phân lập vi khuẩn
• 2.4.3. Phương pháp kiểm tra các đặc tính sinh hoá và khả năng lên men đường của các chủng vi khuẩn phân lập được
• 2.4.4. Phương pháp xác định A. pleuropneumoniae bằng kỹ thuật PCR
• 2.4.5. Phương pháp xác định serotype của vi khuẩn A. pleuropneumoniae phân lập được
• 2.4.6. Phương pháp xác định độc lực của vi khuẩn A. pleuropneumoniae phân lập được
• 2.4.7. Phương pháp xác định khả năng mẫn cảm với kháng sinh của vi khuẩn A. pleuropneumoniae phân lập được
• 2.4.8. Phương pháp xác định độ dài miễn dịch và hiệu lực của Autovaccine
• 2.4.9. Xây dựng phác đồ điều trị lợn mắc viêm phổi
• 2.4.10. Phương pháp xử lý số liệu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. KẾT QUẢ XÁC ĐỊNH MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ HỘI CHỨNG RỐI LOẠN HÔ HẤP VÀ SINH SẢN Ở LỢN TẠI TỈNH BẮC GIANG
• 3.1.1. Kết quả xác định tỷ lệ lợn mắc và chết do PRRS ở một số huyện tại tỉnh Bắc Giang
• 3.1.2. So sánh nguy cơ tương đối ở lợn mắc PRRS giữa các huyện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang
• 3.1.3. Kết quả xác định tỷ lệ mắc và chết do PRRS ở các loại lợn khác nhau
• 3.1.4. So sánh nguy cơ tương đối ở lợn mắc PRRS giữa các loại lợn khác nhau
• 3.2. XÁC ĐỊNH VAI TRÒ CỦA VI KHUẨN A. PLEUROPNEUMONIAE Ở LỢN MẮC PRRS TẠI TỈNH BẮC GIANG
• 3.2.1. Kết quả phân lập vi khuẩn A. pleuropneumoniae từ bệnh phẩm lợn mắc PRRS ở các lứa tuổi khác nhau
• 3.2.2. Kết quả xác định một số đặc tính sinh học của các chủng vi khuẩn A. pleuropneumoniae phân lập được
• 3.2.3. Kết quả xác định các chủng A. pleuropneumoniae phân lập được bằng phương pháp PCR
• 3.2.4. Kết quả xác định serotype của các chủng vi khuẩn A. pleuropneumoniae phân lập được
• 3.2.5. Kết quả xác định độc lực các chủng A. pleuropneumoniae phân lập được
• 3.2.6. Kết quả xác định mức độ mẫn cảm với một số kháng sinh của các chủng vi khuẩn A. pleuropneumoniae phân lập được
• 3.3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG, TRỊ BỆNH VIÊM PHỔI Ở LỢN BỊ MẮC PRRS TẠI BẮC GIANG
• 3.3.1. Kết quả xác định độ dài miễn dịch của Autovaccine
• 3.3.2. Kết quả xác định hiệu lực của Autovaccine thử nghiệm ở lợn nuôi tại tỉnh Bắc Giang
• 3.3.3. Kết quả xác định nguy cơ lợn mắc PRRS, viêm phổi do không tiêm Autovaccine so sánh giữa nhóm lợn được tiêm và nhóm lợn không tiêm
• 3.3.4. Kết quả thử nghiệm một số phác đồ điều trị lợn mắc viêm phổi tại Bắc Giang
• KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Vi Khuẩn Actinobacillus Pleuropneumoniae

Vi khuẩn Actinobacillus pleuropneumoniae (APP) là tác nhân gây bệnh viêm phổi dính sườn ở lợn, một bệnh hô hấp nghiêm trọng gây thiệt hại kinh tế lớn cho ngành chăn nuôi lợn. Bệnh thường xảy ra kế phát sau các bệnh nhiễm trùng khác, đặc biệt là Hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản ở lợn (PRRS). Việc nghiên cứu về đặc tính sinh học của vi khuẩn này là rất quan trọng để hiểu rõ hơn về cơ chế gây bệnh, từ đó đưa ra các biện pháp phòng và điều trị hiệu quả. Nghiên cứu này tập trung vào việc phân lập và xác định các đặc tính sinh học của vi khuẩn gây bệnh ở lợn tại Bắc Giang, một tỉnh có ngành chăn nuôi lợn phát triển. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp thông tin quan trọng cho việc kiểm soát và phòng ngừa bệnh viêm phổi ở lợn do APP gây ra.

1.1. Đặc Điểm Hình Thái và Sinh Hóa của Actinobacillus Pleuropneumoniae

Actinobacillus pleuropneumoniae là vi khuẩn Gram âm, hình que ngắn, không sinh nha bào. Vi khuẩn này có thể phát triển trên môi trường thạch máu hoặc môi trường chọn lọc có bổ sung yếu tố V (NAD). Các đặc tính sinh hóa quan trọng bao gồm khả năng lên men đường, phản ứng catalase và oxidase dương tính. Nghiên cứu này sẽ tập trung vào việc xác định các đặc điểm hình thái và sinh hóa của các chủng vi khuẩn phân lập được tại Bắc Giang để so sánh với các chủng đã được biết đến.

1.2. Vai Trò của Yếu Tố Độc Lực trong Gây Bệnh Viêm Phổi Lợn

Độc lực của Actinobacillus pleuropneumoniae được quyết định bởi nhiều yếu tố, bao gồm capsule polysaccharide (CPS), lipopolysaccharide (LPS) và các độc tố ApxI, ApxII, ApxIII và ApxIV. Các yếu tố này giúp vi khuẩn bám dính vào tế bào biểu mô đường hô hấp, gây tổn thương và viêm nhiễm. Nghiên cứu này sẽ đánh giá độc lực của các chủng vi khuẩn phân lập được thông qua các xét nghiệm in vitro và in vivo để xác định mức độ gây bệnh của chúng.

II. Thực Trạng Bệnh Viêm Phổi Do APP Tại Bắc Giang Nghiên Cứu Dịch Tễ

Tình hình dịch tễ của bệnh viêm phổi ở lợn do Actinobacillus pleuropneumoniae tại Bắc Giang cần được đánh giá để hiểu rõ hơn về sự lây lan và ảnh hưởng của bệnh. Nghiên cứu này sẽ thu thập dữ liệu về tỷ lệ mắc bệnh, tỷ lệ chết, các yếu tố nguy cơ và sự phân bố của các serotype khác nhau của APP trong khu vực. Thông tin này sẽ giúp các nhà quản lý và người chăn nuôi đưa ra các quyết định phòng bệnh và kiểm soát dịch bệnh hiệu quả hơn. Theo thống kê, tính đến ngày 01/4/2012 tỉnh Bắc Giang có tổng đàn lợn khoảng 1.166.642 con. Trong đó, đàn lợn nái khoảng 182.780 con, lợn thịt khoảng 983.862 con và có trên 550 trại chăn nuôi lợn tập trung (Cục thống kê tỉnh Bắc Giang, 2012) [5].

2.1. Xác Định Tỷ Lệ Mắc và Chết Do Viêm Phổi ở Các Lứa Tuổi Lợn

Tỷ lệ mắc và chết do viêm phổi ở lợn có thể khác nhau tùy thuộc vào lứa tuổi, giống lợn và điều kiện chăn nuôi. Nghiên cứu này sẽ phân tích dữ liệu dịch tễ để xác định tỷ lệ mắc và chết ở các lứa tuổi khác nhau, từ lợn con đến lợn trưởng thành. Kết quả sẽ giúp xác định nhóm lợn có nguy cơ cao nhất và tập trung các biện pháp phòng bệnh vào nhóm này.

2.2. Phân Tích Các Yếu Tố Nguy Cơ Gây Bệnh Viêm Phổi ở Lợn

Nhiều yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc viêm phổi ở lợn, bao gồm mật độ nuôi, thông gió kém, stress do vận chuyển và các bệnh nhiễm trùng khác. Nghiên cứu này sẽ sử dụng các phương pháp thống kê để xác định các yếu tố nguy cơ quan trọng nhất trong điều kiện chăn nuôi tại Bắc Giang. Thông tin này sẽ giúp người chăn nuôi cải thiện điều kiện chăn nuôi và giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.

III. Phân Lập và Định Danh Vi Khuẩn Actinobacillus Pleuropneumoniae

Việc phân lập và định danh Actinobacillus pleuropneumoniae là bước quan trọng để xác định sự hiện diện của vi khuẩn trong các mẫu bệnh phẩm và xác định các đặc tính sinh học của chúng. Nghiên cứu này sẽ sử dụng các phương pháp nuôi cấy và xét nghiệm sinh hóa để phân lập và định danh APP từ các mẫu phổi của lợn nghi mắc bệnh. Các chủng vi khuẩn phân lập được sẽ được sử dụng cho các nghiên cứu tiếp theo về độc lực và kháng sinh đồ.

3.1. Quy Trình Thu Thập Mẫu Bệnh Phẩm và Nuôi Cấy Vi Khuẩn

Mẫu bệnh phẩm sẽ được thu thập từ phổi của lợn nghi mắc viêm phổi tại các trang trại ở Bắc Giang. Mẫu sẽ được vận chuyển đến phòng thí nghiệm và xử lý để nuôi cấy trên môi trường thạch máu hoặc môi trường chọn lọc. Các khuẩn lạc nghi ngờ sẽ được kiểm tra bằng các xét nghiệm sinh hóa để xác định Actinobacillus pleuropneumoniae.

3.2. Sử Dụng Kỹ Thuật PCR để Xác Định Actinobacillus Pleuropneumoniae

Kỹ thuật PCR (Polymerase Chain Reaction) là một phương pháp nhanh chóng và chính xác để xác định sự hiện diện của Actinobacillus pleuropneumoniae trong mẫu bệnh phẩm. Nghiên cứu này sẽ sử dụng các cặp mồi đặc hiệu để khuếch đại gen đặc trưng của APP, giúp xác định chính xác các chủng vi khuẩn phân lập được.

3.3. Xác Định Serotype của Vi Khuẩn Actinobacillus Pleuropneumoniae

Actinobacillus pleuropneumoniae có nhiều serotype khác nhau, mỗi serotype có độc lực và khả năng gây bệnh khác nhau. Nghiên cứu này sẽ sử dụng các phương pháp huyết thanh học để xác định serotype của các chủng vi khuẩn phân lập được. Kết quả sẽ giúp hiểu rõ hơn về sự phân bố của các serotype khác nhau tại Bắc Giang và lựa chọn vaccine phù hợp.

IV. Nghiên Cứu Kháng Sinh Đồ Của Vi Khuẩn APP Phân Lập Tại Bắc Giang

Tình trạng kháng kháng sinh của Actinobacillus pleuropneumoniae đang trở thành một vấn đề nghiêm trọng trong điều trị bệnh viêm phổi ở lợn. Nghiên cứu này sẽ thực hiện kháng sinh đồ để xác định mức độ mẫn cảm của các chủng vi khuẩn phân lập được với các loại kháng sinh thông thường. Kết quả sẽ giúp bác sĩ thú y lựa chọn kháng sinh phù hợp và hiệu quả để điều trị bệnh.

4.1. Phương Pháp Xác Định Mức Độ Mẫn Cảm Kháng Sinh

Mức độ mẫn cảm của vi khuẩn với kháng sinh sẽ được xác định bằng phương pháp khuếch tán trên đĩa thạch hoặc phương pháp pha loãng. Kết quả sẽ được đánh giá theo tiêu chuẩn của CLSI (Clinical and Laboratory Standards Institute) để xác định các chủng vi khuẩn kháng thuốc.

4.2. Đánh Giá Tình Hình Kháng Kháng Sinh Của APP Tại Bắc Giang

Kết quả kháng sinh đồ sẽ được phân tích để đánh giá tình hình kháng kháng sinh của Actinobacillus pleuropneumoniae tại Bắc Giang. Thông tin này sẽ giúp các nhà quản lý và bác sĩ thú y đưa ra các biện pháp kiểm soát việc sử dụng kháng sinh và ngăn ngừa sự lây lan của các chủng vi khuẩn kháng thuốc.

V. Thử Nghiệm Autovaccine Phòng Bệnh Viêm Phổi Do APP Tại Bắc Giang

Sử dụng vắc xin tự chế (Autovaccine) là một giải pháp tiềm năng để phòng bệnh viêm phổi do Actinobacillus pleuropneumoniae tại các trang trại có tình hình dịch tễ đặc biệt. Nghiên cứu này sẽ thử nghiệm hiệu quả của Autovaccine được chế tạo từ các chủng vi khuẩn phân lập được tại Bắc Giang trên lợn thí nghiệm. Kết quả sẽ đánh giá khả năng bảo vệ của Autovaccine và cung cấp thông tin cho việc sử dụng Autovaccine trong thực tế.

5.1. Quy Trình Sản Xuất và Kiểm Định Chất Lượng Autovaccine

Autovaccine sẽ được sản xuất từ các chủng vi khuẩn phân lập được và bất hoạt bằng formaldehyde. Chất lượng của Autovaccine sẽ được kiểm định bằng các xét nghiệm vô trùng, an toàn và hiệu lực. Vắc xin BSL-PS 100: là vaccine PRRS nhược độc đông khô thế hệ mới có nguồn gốc từ chủng JKL-100 thuộc dòng châu Mỹ. Một liều chứa ít nhất 105. Có độ an toàn rất cao, vaccine an toàn dù chủng cao gấp 20 liều.

5.2. Đánh Giá Hiệu Quả Bảo Vệ Của Autovaccine Trên Lợn Thí Nghiệm

Lợn thí nghiệm sẽ được tiêm Autovaccine và sau đó gây nhiễm bằng Actinobacillus pleuropneumoniae. Tỷ lệ mắc bệnh, tỷ lệ chết và mức độ tổn thương phổi sẽ được đánh giá để xác định hiệu quả bảo vệ của Autovaccine. Thực nghiệm chứng minh hiệu quả trên lợn con theo mẹ tỷ lệ tử vong 0% so với lô đối chứng không sử dụng vaccine là 7%. Một tuần sau khi tiêm phòng hàm lượng kháng thể trong máu đạt được mức bảo hộ và thời gian miễn dịch kéo dài 16 tuần.

VI. Phác Đồ Điều Trị Viêm Phổi Hiệu Quả Cho Lợn Mắc PRRS Tại Bắc Giang

Việc xây dựng phác đồ điều trị viêm phổi hiệu quả cho lợn mắc PRRS là rất quan trọng để giảm thiểu thiệt hại kinh tế cho người chăn nuôi. Nghiên cứu này sẽ thử nghiệm một số phác đồ điều trị khác nhau, sử dụng các loại kháng sinh và thuốc hỗ trợ, để xác định phác đồ hiệu quả nhất trong điều kiện thực tế tại Bắc Giang.

6.1. Thử Nghiệm Các Phác Đồ Điều Trị Khác Nhau Trên Lợn Bệnh

Các phác đồ điều trị khác nhau sẽ được thử nghiệm trên lợn mắc viêm phổi và PRRS. Tỷ lệ khỏi bệnh, thời gian điều trị và chi phí điều trị sẽ được đánh giá để so sánh hiệu quả của các phác đồ.

6.2. Đề Xuất Phác Đồ Điều Trị Viêm Phổi Tối Ưu Cho Lợn Mắc PRRS

Dựa trên kết quả thử nghiệm, nghiên cứu sẽ đề xuất phác đồ điều trị viêm phổi tối ưu cho lợn mắc PRRS tại Bắc Giang. Phác đồ này sẽ bao gồm các loại kháng sinh, thuốc hỗ trợ và các biện pháp chăm sóc phù hợp để đạt hiệu quả điều trị cao nhất.

Tổng quan nghiên cứu

Ngành chăn nuôi lợn tại tỉnh Bắc Giang đã phát triển mạnh mẽ với tổng đàn khoảng 1 triệu con tính đến năm 2012, trong đó đàn lợn nái chiếm gần 183.000 con và hơn 550 trại chăn nuôi tập trung. Tuy nhiên, dịch bệnh vẫn là thách thức lớn, đặc biệt là Hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản ở lợn (PRRS) – một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus gây ra với tỷ lệ chết cao và khả năng lây lan nhanh. Năm 2010, tỉnh Bắc Giang ghi nhận hơn 101.000 con lợn mắc bệnh, trong đó có hơn 24.000 con chết và bị tiêu hủy, dịch bệnh lan rộng trên 956 thôn của 151 xã, phường, thị trấn. PRRS không chỉ gây tổn thương trực tiếp mà còn tạo điều kiện cho các vi khuẩn kế phát như Actinobacillus pleuropneumoniae (A. pleuropneumoniae) gây viêm phổi màng phổi làm bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định đặc điểm dịch tễ của PRRS tại Bắc Giang, phân lập và đặc tính sinh học của vi khuẩn A. pleuropneumoniae, đánh giá khả năng mẫn cảm với kháng sinh, thử nghiệm hiệu quả Autovaccine phòng bệnh và xây dựng phác đồ điều trị viêm phổi hiệu quả. Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 8/2012 đến tháng 8/2013 tại một số huyện của tỉnh Bắc Giang, với ý nghĩa khoa học và thực tiễn quan trọng trong việc kiểm soát dịch bệnh, giảm thiệt hại kinh tế và nâng cao hiệu quả chăn nuôi lợn công nghiệp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về dịch tễ học bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là mô hình dịch tễ học mô tả và phân tích nhằm xác định tỷ lệ mắc, tỷ lệ chết và nguy cơ tương đối (Relative Risk - RR) của PRRS ở các nhóm lợn khác nhau. Ngoài ra, nghiên cứu áp dụng các khái niệm chuyên ngành như:

• Virus PRRS: virus ARN đơn sợi thuộc họ Arteriviridae, có hai dòng chính là dòng Bắc Mỹ và châu Âu, với độc lực khác nhau.
• Vi khuẩn A. pleuropneumoniae: tác nhân vi khuẩn gây viêm phổi màng phổi, có nhiều serotype và độc tố Apx quyết định độc lực.
• Độc tố Apx: nhóm RTX-toxin gồm ApxI, ApxII, ApxIII và ApxIV, đóng vai trò quan trọng trong sinh bệnh học của vi khuẩn.
• Kháng sinh đồ: phương pháp đánh giá mức độ mẫn cảm của vi khuẩn với các loại kháng sinh khác nhau.
• Autovaccine: vaccine tự chế từ chủng vi khuẩn phân lập tại địa phương, dùng để phòng bệnh viêm phổi do A. pleuropneumoniae.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp dịch tễ học mô tả và phân tích cắt ngang, chọn mẫu ngẫu nhiên theo mẫu chùm nhiều bậc tại các huyện thuộc tỉnh Bắc Giang. Mẫu bệnh phẩm gồm phổi và dịch cuống họng của lợn nghi mắc PRRS được thu thập, bảo quản lạnh và vận chuyển đến phòng thí nghiệm.

Phân lập vi khuẩn A. pleuropneumoniae được thực hiện trên các môi trường chuyên biệt như thạch máu bổ sung NAD, thạch chocolate, thạch TSA có bổ sung Yeast Extract và huyết thanh ngựa. Các đặc tính sinh hóa và khả năng lên men đường được xác định qua các phản ứng Oxidase, Catalase, Indol, urease và lên men các loại đường như glucose, mannitol.

Xác định vi khuẩn bằng kỹ thuật PCR dựa trên gen omlA đặc trưng, với sản phẩm PCR dài 950 bp. Serotype được xác định bằng phản ứng kết tủa khuếch tán trên thạch (AGID). Độc lực vi khuẩn được đánh giá qua tiêm truyền chuột nhắt trắng và theo dõi biểu hiện lâm sàng, tỷ lệ tử vong.

Khả năng mẫn cảm với kháng sinh được xác định bằng phương pháp khuếch tán đĩa giấy trên môi trường Muller Hinton, đo đường kính vòng vô khuẩn và so sánh với tiêu chuẩn NCCLS 2002. Hiệu lực Autovaccine được đánh giá qua hiệu giá kháng thể trong máu lợn thí nghiệm bằng phản ứng ngưng kết hồng cầu gián tiếp (IHA) trong vòng 4 tháng sau tiêm.

Phác đồ điều trị được xây dựng dựa trên kết quả kháng sinh đồ, kết hợp thuốc kháng sinh mẫn cảm cao với thuốc điều trị triệu chứng, trợ sức, thử nghiệm trên lợn mắc viêm phổi tại Bắc Giang. Dữ liệu được xử lý thống kê với các chỉ số tỷ lệ, RR, kiểm định χ2 để đánh giá mức độ liên quan và hiệu quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ mắc và chết do PRRS tại Bắc Giang: Tỷ lệ lợn mắc PRRS tại một số huyện dao động khoảng 10-15%, tỷ lệ chết do bệnh chiếm khoảng 5-7%. Nguy cơ mắc PRRS ở lợn ≤ 2 tháng tuổi cao gấp 2,5 lần so với lợn thịt lớn hơn (RR > 2,5; p < 0,05).

2. Phân lập và đặc tính vi khuẩn A. pleuropneumoniae: Tỷ lệ phân lập A. pleuropneumoniae từ mẫu bệnh phẩm lợn mắc PRRS là khoảng 8%. Các chủng phân lập thuộc các serotype 1, 2 và 5, trong đó serotype 2 chiếm 43%, serotype 5 chiếm 50%. Kết quả PCR xác nhận 100% các chủng phân lập là A. pleuropneumoniae với sản phẩm 950 bp.

3. Độc lực vi khuẩn: Các chủng serotype 1, 5 có độc lực cao, gây tử vong 80-90% chuột thí nghiệm trong vòng 7 ngày, trong khi serotype 2 có độc lực trung bình. Độc tố ApxI và ApxII được phát hiện phổ biến ở các chủng độc lực cao.

4. Khả năng mẫn cảm với kháng sinh: Các chủng vi khuẩn mẫn cảm cao với ceftriaxone (73%), ampicillin (63%), amoxicillin (59%) và ceftazidine (56%). Tỷ lệ kháng cao với lincomycin (94%), erythromycin (86%), neomycin (81%) và gentamicin (49%). Kháng sinh florfenicol có tỷ lệ mẫn cảm 89%, amoxicillin 84%, enrofloxacin 95%.

5. Hiệu quả Autovaccine: Sau 4 tháng tiêm 2 mũi Autovaccine, hiệu giá kháng thể đạt ≥ 1/16 ở 90% lợn thí nghiệm. Tỷ lệ lợn mắc viêm phổi giảm 60% so với nhóm không tiêm (p < 0,01). Autovaccine giúp kéo dài thời gian miễn dịch và giảm nguy cơ mắc PRRS phối hợp viêm phổi.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy PRRS vẫn là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm tại Bắc Giang với tỷ lệ mắc và chết cao, đặc biệt ở lợn con dưới 2 tháng tuổi do hệ miễn dịch còn yếu. Vi khuẩn A. pleuropneumoniae đóng vai trò quan trọng trong bệnh kế phát, làm tăng mức độ nghiêm trọng của viêm phổi trong PRRS. Việc phân lập thành công các serotype phổ biến và xác định độc lực giúp hiểu rõ cơ chế bệnh sinh và hướng điều trị.

Khả năng kháng thuốc của vi khuẩn A. pleuropneumoniae là thách thức lớn, đặc biệt với các kháng sinh truyền thống như lincomycin và erythromycin. Kết quả kháng sinh đồ cho thấy cần ưu tiên sử dụng các kháng sinh có hiệu quả cao như ceftriaxone, ampicillin, florfenicol và enrofloxacin trong điều trị. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế về xu hướng kháng thuốc ngày càng tăng của vi khuẩn này.

Hiệu quả của Autovaccine tự chế tại địa phương được chứng minh qua tăng hiệu giá kháng thể và giảm tỷ lệ mắc bệnh, góp phần quan trọng trong chiến lược phòng bệnh. Kết quả này đồng nhất với các nghiên cứu vaccine PRRS và viêm phổi màng phổi trên thế giới, nhấn mạnh vai trò của vaccine trong kiểm soát dịch bệnh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ mắc và chết do PRRS giữa các huyện, bảng phân bố serotype A. pleuropneumoniae, biểu đồ kháng sinh đồ và biểu đồ hiệu giá kháng thể sau tiêm Autovaccine để minh họa rõ ràng hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường giám sát dịch tễ PRRS và viêm phổi kế phát: Thực hiện điều tra định kỳ tại các trại chăn nuôi, đặc biệt tập trung vào lợn con dưới 2 tháng tuổi để phát hiện sớm và xử lý kịp thời. Thời gian: hàng quý; Chủ thể: Chi cục Thú y tỉnh Bắc Giang.

2. Sử dụng Autovaccine phòng bệnh tại các trại chăn nuôi: Tiêm 2 mũi cho lợn trên 6 tuần tuổi, duy trì miễn dịch kéo dài ít nhất 4 tháng, giảm tỷ lệ mắc viêm phổi do A. pleuropneumoniae. Thời gian: triển khai ngay và duy trì hàng năm; Chủ thể: người chăn nuôi, cán bộ thú y.

3. Áp dụng phác đồ điều trị dựa trên kết quả kháng sinh đồ: Ưu tiên sử dụng ceftriaxone, ampicillin, florfenicol và enrofloxacin trong điều trị viêm phổi phối hợp PRRS, tránh lạm dụng kháng sinh có tỷ lệ kháng cao. Thời gian: khi có dịch bệnh; Chủ thể: cán bộ thú y, bác sĩ thú y.

4. Nâng cao công tác vệ sinh, cách ly và quản lý chuồng trại: Đảm bảo chuồng trại sạch sẽ, thoáng mát, cách ly lợn mới nhập ít nhất 3 tuần, tiêu độc khử trùng định kỳ bằng các hóa chất phù hợp. Thời gian: liên tục; Chủ thể: người chăn nuôi.

5. Tuyên truyền, đào tạo nâng cao nhận thức người chăn nuôi: Tổ chức các lớp tập huấn về phòng chống PRRS và viêm phổi, hướng dẫn sử dụng vaccine và kháng sinh hợp lý, khai báo kịp thời khi phát hiện bệnh. Thời gian: hàng năm; Chủ thể: Chi cục Thú y, các tổ chức nông nghiệp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ thú y cơ sở và quản lý dịch bệnh: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để giám sát, chẩn đoán và xây dựng phác đồ điều trị hiệu quả, giúp giảm thiệt hại do PRRS và viêm phổi.

2. Người chăn nuôi lợn công nghiệp và hộ gia đình: Hiểu rõ về bệnh, biện pháp phòng ngừa và điều trị, từ đó áp dụng thực tiễn để bảo vệ đàn lợn, nâng cao năng suất và thu nhập.

3. Nhà nghiên cứu và giảng viên ngành Thú y: Tài liệu tham khảo quý giá về đặc tính sinh học vi khuẩn A. pleuropneumoniae, kỹ thuật phân lập, PCR, kháng sinh đồ và thử nghiệm vaccine.

4. Các doanh nghiệp sản xuất vaccine và thuốc thú y: Cung cấp dữ liệu về serotype phổ biến, độc lực và kháng sinh mẫn cảm để phát triển sản phẩm phù hợp với điều kiện địa phương.

Câu hỏi thường gặp

1. PRRS là bệnh gì và tại sao lại nguy hiểm cho chăn nuôi lợn?
   PRRS là hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản do virus gây ra, lây lan nhanh và gây chết cao, đặc biệt làm suy giảm miễn dịch khiến lợn dễ bị nhiễm khuẩn kế phát như A. pleuropneumoniae, gây thiệt hại lớn cho ngành chăn nuôi.

2. Vi khuẩn A. pleuropneumoniae có vai trò gì trong bệnh PRRS?
   A. pleuropneumoniae là tác nhân vi khuẩn kế phát gây viêm phổi màng phổi, làm bệnh PRRS trở nên nghiêm trọng hơn, tăng tỷ lệ chết và khó điều trị nếu không kiểm soát tốt.

3. Làm thế nào để phân lập và xác định A. pleuropneumoniae trong mẫu bệnh phẩm?
   Sử dụng môi trường thạch máu bổ sung NAD, thạch chocolate, kết hợp kỹ thuật PCR dựa trên gen omlA đặc trưng, cùng phản ứng huyết thanh học AGID để xác định serotype chính xác.

4. Kháng sinh nào hiệu quả nhất trong điều trị viêm phổi do A. pleuropneumoniae?
   Các kháng sinh như ceftriaxone, ampicillin, florfenicol và enrofloxacin có tỷ lệ mẫn cảm cao, trong khi các kháng sinh như lincomycin, erythromycin có tỷ lệ kháng cao nên cần hạn chế sử dụng.

5. Autovaccine có hiệu quả như thế nào trong phòng bệnh viêm phổi?
   Autovaccine tự chế từ chủng vi khuẩn địa phương giúp tăng hiệu giá kháng thể, kéo dài miễn dịch ít nhất 4 tháng và giảm tỷ lệ mắc viêm phổi đến 60%, là biện pháp phòng bệnh hiệu quả tại địa phương.

Kết luận

• Xác định tỷ lệ mắc PRRS tại Bắc Giang khoảng 10-15%, tỷ lệ chết 5-7%, nguy cơ cao ở lợn con dưới 2 tháng tuổi.