Nghiên Cứu Đặc Điểm Sinh Học và Giải Pháp Bảo Tồn Loài Du Sam Đá Vôi Tại Khu Bảo Tồn Thiên Nhiên Kim Hỷ

• Tác giả: Phùng Thị Tuyến
• Người hướng dẫn: PGS. Trần Minh Hợi
• Trường học: Trường Đại Học Lâm Nghiệp
• Chuyên ngành: Quản Lý Bảo Vệ Tài Nguyên Rừng
• Đề tài: Nghiên Cứu Đặc Điểm Sinh Học Và Giải Pháp Bảo Tồn Loài Du Sam Đá Vôi Tại Khu Bảo Tồn Thiên Nhiên Kim Hỷ
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2010
• Địa điểm: Hà Nội

• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới
• 1.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Du Sam Đá Vôi Kim Hỷ Giá Trị Bảo Tồn

Khu Bảo Tồn Thiên Nhiên (KBTTN) Kim Hỷ là một khu vực quan trọng để bảo tồn đa dạng sinh học ở Việt Nam. Nơi đây lưu giữ nhiều loài động, thực vật quý hiếm, trong đó có Du Sam Đá Vôi (Keteleeria davidiana). Loài cây này đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng do môi trường sống bị thu hẹp và khai thác quá mức. Nghiên cứu về đặc điểm sinh học và giải pháp bảo tồn cho Du Sam Đá Vôi tại Khu Bảo Tồn Thiên Nhiên Kim Hỷ là vô cùng cấp thiết. Gỗ Du Sam Đá Vôi có giá trị kinh tế cao, được sử dụng trong sản xuất đồ mỹ nghệ và xây dựng. Tuy nhiên, việc khai thác quá mức đã đẩy loài cây này đến bờ vực tuyệt chủng. Cần có những nghiên cứu sâu rộng hơn về khả năng tái sinh tự nhiên và các biện pháp bảo tồn tại chỗ và bảo tồn chuyển chỗ để bảo vệ loài cây quý hiếm này.

1.1. Vị Trí Địa Lý và Tầm Quan Trọng của Khu Bảo Tồn Kim Hỷ

Khu Bảo Tồn Thiên Nhiên Kim Hỷ trải dài trên địa bàn hai huyện Na Rì và Bạch Thông của tỉnh Bắc Kạn. Đây là nơi lưu giữ hiện trạng nguyên sơ của thiên nhiên, sự phong phú của các loài động, thực vật quý hiếm và nguy cấp. Khu bảo tồn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ đa dạng sinh học và cung cấp các dịch vụ hệ sinh thái quan trọng. Theo nghiên cứu của Phùng Thị Tuyến, KBTTN Kim Hỷ có diện tích trên 14.000 ha, được đánh giá là nơi lưu giữ hiện trạng nguyên sơ của thiên nhiên kỳ thú, sự phong phú của các loài động, thực vật quý hiếm và nguy cấp, là kho gỗ quý của tỉnh Bắc Kạn.

1.2. Giá Trị Kinh Tế và Nguy Cơ Tuyệt Chủng của Du Sam Đá Vôi

Du Sam Đá Vôi là một loài cây gỗ quý hiếm, có giá trị kinh tế cao. Gỗ của loài cây này có màu vàng nhạt, thớ mịn, hương thơm và rất khan hiếm, có giá trị kinh tế cao. Gỗ dùng làm đồ mỹ nghệ, gỗ lạng, hàng mộc chạm khảm, ván sàn đặc biệt, đóng đồ, ốp trần, ốp tường. Tuy nhiên, do khai thác quá mức và môi trường sống bị thu hẹp, loài cây này đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng. Sách Đỏ Việt Nam đã xếp hạng Du Sam Đá Vôi vào nhóm loài nguy cấp (EN 1a, c, d, B1 + 2b, e, C2a), cho thấy mức độ đe dọa cao đối với sự tồn tại của loài.

II. Thách Thức Bảo Tồn Du Sam Đá Vôi Tác Động Con Người

Một trong những thách thức lớn nhất đối với việc bảo tồn Du Sam Đá Vôi là tác động của con người. Khai thác gỗ trái phép, mở rộng diện tích đất nông nghiệp và các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội khác đã gây áp lực lớn lên môi trường sống của loài cây này. Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu cũng là một yếu tố đe dọa đến sự tồn tại của Du Sam Đá Vôi. Sự thay đổi về nhiệt độ và lượng mưa có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh trưởng và phát triển của loài cây này. Cần có những biện pháp quản lý chặt chẽ và sự tham gia của cộng đồng địa phương để giảm thiểu tác động của con người và bảo vệ Du Sam Đá Vôi.

2.1. Khai Thác Gỗ Trái Phép và Mất Môi Trường Sống

Việc khai thác gỗ trái phép là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm số lượng Du Sam Đá Vôi. Gỗ của loài cây này có giá trị kinh tế cao, thu hút những kẻ khai thác gỗ bất hợp pháp. Bên cạnh đó, việc mở rộng diện tích đất nông nghiệp và các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội khác đã làm mất đi môi trường sống tự nhiên của Du Sam Đá Vôi. Cần có những biện pháp quản lý chặt chẽ và sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng để ngăn chặn tình trạng khai thác gỗ trái phép và bảo vệ môi trường sống của loài cây này.

2.2. Biến Đổi Khí Hậu và Ảnh Hưởng Đến Sinh Trưởng

Biến đổi khí hậu đang gây ra những tác động tiêu cực đến đa dạng sinh học trên toàn thế giới, trong đó có Du Sam Đá Vôi. Sự thay đổi về nhiệt độ và lượng mưa có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh trưởng và phát triển của loài cây này. Các nghiên cứu cần tập trung vào đánh giá tính thích nghi của Du Sam Đá Vôi với biến đổi khí hậu và đề xuất các biện pháp giảm thiểu tác động tiêu cực.

III. Cách Nghiên Cứu Đặc Điểm Sinh Học Du Sam Đá Vôi Kim Hỷ

Nghiên cứu đặc điểm sinh học của Du Sam Đá Vôi là cơ sở quan trọng để xây dựng các giải pháp bảo tồn hiệu quả. Các nghiên cứu cần tập trung vào các khía cạnh như cấu trúc quần thể, độ tuổi, chiều cao, đường kính thân, sinh trưởng, phát triển và khả năng tái sinh tự nhiên. Bên cạnh đó, việc nghiên cứu tài nguyên di truyền và đánh giá đa dạng di truyền cũng rất quan trọng để bảo tồn nguồn gen quý hiếm của loài cây này. Các phương pháp công nghệ sinh học và phân tích DNA có thể được sử dụng để xác định các marker di truyền và đánh giá đa dạng di truyền của Du Sam Đá Vôi.

3.1. Phân Tích Cấu Trúc Quần Thể và Đặc Điểm Sinh Trưởng

Nghiên cứu cấu trúc quần thể của Du Sam Đá Vôi bao gồm việc xác định số lượng cá thể, độ tuổi, chiều cao, đường kính thân và sự phân bố của các cá thể trong quần thể. Các nghiên cứu về sinh trưởng và phát triển cần tập trung vào việc xác định tốc độ sinh trưởng, khả năng tái sinh tự nhiên và các yếu tố ảnh hưởng đến sinh trưởng của loài cây này. Các dữ liệu này sẽ cung cấp thông tin quan trọng để đánh giá tình trạng của quần thể và xây dựng các giải pháp bảo tồn phù hợp.

3.2. Đánh Giá Đa Dạng Di Truyền và Bảo Tồn Nguồn Gen

Việc đánh giá đa dạng di truyền của Du Sam Đá Vôi là rất quan trọng để bảo tồn nguồn gen quý hiếm của loài cây này. Các phương pháp công nghệ sinh học và phân tích DNA có thể được sử dụng để xác định các marker di truyền và đánh giá đa dạng di truyền của Du Sam Đá Vôi. Kết quả của các nghiên cứu này sẽ cung cấp thông tin quan trọng để lựa chọn các cá thể ưu tú cho việc nhân giống và trồng rừng, đồng thời giúp bảo tồn tài nguyên di truyền của loài cây này.

IV. Giải Pháp Bảo Tồn Du Sam Đá Vôi Tại Khu Bảo Tồn Kim Hỷ

Để bảo tồn Du Sam Đá Vôi hiệu quả, cần kết hợp nhiều giải pháp khác nhau, bao gồm bảo tồn tại chỗ, bảo tồn chuyển chỗ, ươm giống, trồng rừng và phục hồi sinh thái. Bảo tồn tại chỗ tập trung vào việc bảo vệ môi trường sống tự nhiên của loài cây này, trong khi bảo tồn chuyển chỗ bao gồm việc ươm giống và trồng rừng ở các khu vực khác. Bên cạnh đó, cần tăng cường công tác tuyên truyền giáo dục để nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị của Du Sam Đá Vôi và tầm quan trọng của việc bảo tồn đa dạng sinh học. Hợp tác quốc tế và xây dựng các chính sách bảo tồn phù hợp cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ loài cây quý hiếm này.

4.1. Bảo Tồn Tại Chỗ và Quản Lý Môi Trường Sống

Bảo tồn tại chỗ là biện pháp quan trọng nhất để bảo vệ Du Sam Đá Vôi. Biện pháp này bao gồm việc bảo vệ môi trường sống tự nhiên của loài cây này, ngăn chặn khai thác gỗ trái phép và các hoạt động gây hại khác. Cần có những quy định chặt chẽ về quản lý rừng và sử dụng đất để đảm bảo môi trường sống của Du Sam Đá Vôi được bảo vệ. Bên cạnh đó, cần tăng cường công tác giám sát quần thể để theo dõi tình trạng của loài cây này và có những biện pháp can thiệp kịp thời.

4.2. Ươm Giống Trồng Rừng và Phục Hồi Sinh Thái

Bảo tồn chuyển chỗ là một biện pháp quan trọng để bổ sung cho bảo tồn tại chỗ. Biện pháp này bao gồm việc ươm giống và trồng rừng Du Sam Đá Vôi ở các khu vực khác. Cần lựa chọn các khu vực có điều kiện sinh thái phù hợp để đảm bảo cây sinh trưởng và phát triển tốt. Bên cạnh đó, cần thực hiện các biện pháp phục hồi sinh thái để cải thiện môi trường sống cho Du Sam Đá Vôi.

V. Ứng Dụng Nghiên Cứu Phát Triển Bền Vững Khu Bảo Tồn Kim Hỷ

Kết quả nghiên cứu về Du Sam Đá Vôi có thể được ứng dụng để xây dựng các chương trình phát triển bền vững tại Khu Bảo Tồn Thiên Nhiên Kim Hỷ. Việc bảo tồn đa dạng sinh học không chỉ có ý nghĩa về mặt sinh thái mà còn mang lại lợi ích kinh tế cho cộng đồng địa phương. Phát triển du lịch sinh thái, khai thác các sản phẩm từ rừng một cách bền vững và tạo ra các nguồn thu nhập thay thế cho người dân là những giải pháp quan trọng để giảm thiểu áp lực lên môi trường sống của Du Sam Đá Vôi. Cần có sự tham gia tích cực của cộng đồng địa phương trong quá trình xây dựng và thực hiện các chương trình phát triển bền vững.

5.1. Phát Triển Du Lịch Sinh Thái và Nâng Cao Nhận Thức

Phát triển du lịch sinh thái là một giải pháp quan trọng để tạo ra nguồn thu nhập cho cộng đồng địa phương và nâng cao nhận thức về giá trị của đa dạng sinh học. Du khách có thể tham quan các khu rừng Du Sam Đá Vôi, tìm hiểu về đặc điểm sinh học của loài cây này và tầm quan trọng của việc bảo tồn. Cần có những hướng dẫn viên địa phương được đào tạo bài bản để cung cấp thông tin chính xác và hấp dẫn cho du khách.

5.2. Khai Thác Bền Vững Sản Phẩm Từ Rừng và Tạo Thu Nhập

Khai thác bền vững các sản phẩm từ rừng, như các loại thảo dược và lâm sản ngoài gỗ, có thể tạo ra nguồn thu nhập cho cộng đồng địa phương và giảm thiểu áp lực lên môi trường sống của Du Sam Đá Vôi. Cần có những quy định chặt chẽ về khai thác để đảm bảo không gây ảnh hưởng tiêu cực đến đa dạng sinh học và tái sinh tự nhiên của rừng.

VI. Tương Lai Bảo Tồn Du Sam Đá Vôi Hợp Tác và Chính Sách

Để đảm bảo tương lai của Du Sam Đá Vôi, cần tăng cường hợp tác quốc tế và xây dựng các chính sách bảo tồn phù hợp. Chia sẻ kinh nghiệm và kiến thức với các quốc gia khác có loài Du Sam Đá Vôi là rất quan trọng. Bên cạnh đó, cần có những chính sách khuyến khích các hoạt động bảo tồn, như hỗ trợ tài chính cho các dự án ươm giống và trồng rừng, và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về bảo tồn đa dạng sinh học. Sự chung tay của cộng đồng quốc tế, chính phủ, các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng địa phương là yếu tố then chốt để bảo tồn Du Sam Đá Vôi và các loài quý hiếm khác.

6.1. Hợp Tác Quốc Tế và Chia Sẻ Kinh Nghiệm Bảo Tồn

Hợp tác quốc tế đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn Du Sam Đá Vôi. Chia sẻ kinh nghiệm và kiến thức với các quốc gia khác có loài Du Sam Đá Vôi, như Trung Quốc, có thể giúp chúng ta học hỏi những phương pháp bảo tồn hiệu quả. Bên cạnh đó, cần tham gia vào các chương trình bảo tồn đa dạng sinh học quốc tế để nhận được sự hỗ trợ về tài chính và kỹ thuật.

6.2. Xây Dựng Chính Sách Bảo Tồn và Thực Thi Pháp Luật

Cần có những chính sách bảo tồn phù hợp để khuyến khích các hoạt động bảo tồn Du Sam Đá Vôi. Các chính sách này có thể bao gồm hỗ trợ tài chính cho các dự án ươm giống và trồng rừng, khuyến khích người dân tham gia vào các hoạt động bảo tồn và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về bảo tồn đa dạng sinh học. Việc thực thi pháp luật một cách nghiêm minh là yếu tố quan trọng để đảm bảo hiệu quả của các chính sách bảo tồn.

Tổng quan nghiên cứu

Khu bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ, tỉnh Bắc Kạn, với diện tích trên 14.000 ha, là nơi lưu giữ hệ sinh thái nguyên sơ và đa dạng sinh học quý hiếm, trong đó có loài Du sam đá vôi (Keteleeria davidiana (Bertrand) Beissn.), một loài thực vật hạt trần quý hiếm, phân bố hẹp chỉ còn tồn tại tự nhiên tại Kim Hỷ và Hạ Lang (Cao Bằng). Loài này được xếp vào nhóm nguy cấp theo Sách Đỏ Việt Nam 2007 với số lượng cá thể suy giảm nghiêm trọng. Gỗ Du sam đá vôi có giá trị kinh tế cao, được sử dụng trong đồ mỹ nghệ và xây dựng. Tuy nhiên, các nghiên cứu về đặc điểm sinh học, sinh thái và nhân giống loài này tại Việt Nam còn rất hạn chế, chưa có chương trình bảo tồn hiệu quả.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ đặc điểm sinh học, sinh thái của Du sam đá vôi tại khu bảo tồn Kim Hỷ, đánh giá mức độ nguy cấp và đề xuất các giải pháp bảo tồn phù hợp. Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 1/2009 đến tháng 9/2010, tập trung tại vùng núi đá vôi xã Kim Hỷ và Ân Tình, với thử nghiệm nhân giống tại Trạm thực nghiệm giống cây rừng Ba Vì. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp dữ liệu khoa học làm cơ sở cho công tác bảo tồn loài quý hiếm này, góp phần duy trì đa dạng sinh học và phát triển bền vững tài nguyên rừng tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết sinh thái học rừng và sinh học thực vật, tập trung vào đặc điểm hình thái, sinh trưởng, tái sinh và khả năng nhân giống của loài cây quý hiếm. Mô hình nghiên cứu bao gồm:

• Đặc điểm sinh thái học: Phân tích điều kiện khí hậu, đất đai, địa hình ảnh hưởng đến sự phân bố và sinh trưởng của Du sam đá vôi.
• Đặc điểm sinh học: Nghiên cứu hình thái, cấu trúc thân, lá, rễ, nón và chu kỳ sinh trưởng của cây.
• Khả năng tái sinh và nhân giống: Đánh giá khả năng tái sinh tự nhiên và thử nghiệm nhân giống vô tính bằng phương pháp giâm hom, nhân giống hữu tính qua gieo ươm hạt.
• Đặc điểm cấu trúc rừng: Phân tích tầng cây gỗ, cây bụi, thảm thực vật ngoại tầng và các chỉ tiêu sinh trưởng như đường kính thân, chiều cao, độ tàn che.

Các khái niệm chính bao gồm: tái sinh rừng, sinh trưởng chiều cao và đường kính, độ tàn che, nhân giống vô tính, nhân giống hữu tính, đặc điểm vật hậu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp điều tra thực địa kết hợp phỏng vấn người dân địa phương theo phương pháp PRA (Participatory Rapid Assessment) để thu thập thông tin về phân bố, đặc điểm sinh học và hiện trạng bảo tồn loài. Tổng cộng 28 tuyến điều tra được thiết kế đi qua các khu vực có khả năng phân bố của Du sam đá vôi tại KBTTN Kim Hỷ.

Cỡ mẫu gồm 14 cá thể Du sam đá vôi (8 cây trưởng thành, 6 cây tái sinh) được khảo sát chi tiết về các chỉ tiêu sinh trưởng: đường kính ngang ngực (D1.3), đường kính tán, chiều cao vút ngọn (HVN), chiều cao dưới cành (HDC). Mẫu đất được thu thập quanh gốc cây mẹ, cây con và các vị trí không có cây để phân tích các chỉ tiêu hóa học, vật lý như pHKCL, hàm lượng mùn, N, P2O5, K2O.

Thử nghiệm nhân giống vô tính được tiến hành tại Trạm thực nghiệm giống cây rừng Ba Vì với 960 hom giâm trong 3 đợt, sử dụng các chất điều hòa sinh trưởng NAA, IBA, TTG với nhiều nồng độ khác nhau. Thử nghiệm nhân giống hữu tính qua gieo ươm hạt được thực hiện với xử lý hạt bằng nhiệt độ và theo dõi tỷ lệ nảy mầm.

Số liệu được xử lý bằng phần mềm Excel, phân tích thống kê các chỉ tiêu sinh trưởng, tỷ lệ sống và ra rễ của hom, tỷ lệ nảy mầm của hạt.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Phân bố và số lượng cá thể: Du sam đá vôi chỉ phân bố tại đỉnh Khuẩy Tả, xã Kim Hỷ, với tổng số 14 cá thể (8 cây trưởng thành, 6 cây tái sinh). So với ước tính trước đây vài chục cá thể, số lượng hiện tại giảm mạnh, cho thấy nguy cơ tuyệt chủng rất cao.

2. Đặc điểm sinh trưởng: Các cây trưởng thành có đường kính trung bình 28,7 cm, đường kính tán 5,9 m, chiều cao vút ngọn 9,2 m, chiều cao dưới cành 5,1 m. Sinh trưởng tương đối tốt, tuy nhiên cây mọc chủ yếu trên vách đá hiểm trở, gây khó khăn cho bảo tồn.

3. Đặc điểm sinh học: Cây có thân thẳng, vỏ nâu xám, dày, có mùi thơm nhẹ do tinh dầu. Lá hình dải hẹp, dài 3-6,5 cm, mặt trên xanh đậm bóng, mặt dưới xanh nhạt. Nón đực mọc thành cụm, nón cái đơn lẻ, quả nón chín màu nâu đen tồn tại lâu trên cành, hạt có cánh giúp phát tán. Phát hiện mới là khả năng ra rễ bất định, hỗ trợ nhân giống vô tính.

4. Khả năng tái sinh và nhân giống: Tái sinh tự nhiên còn yếu, số lượng cây con ít. Thử nghiệm giâm hom cho thấy tỷ lệ sống trung bình khoảng 60%, với các công thức sử dụng IBA và NAA cho kết quả khả quan. Gieo ươm hạt sau xử lý nhiệt độ đạt tỷ lệ nảy mầm ổn định.

Thảo luận kết quả

Sự suy giảm nghiêm trọng số lượng cá thể Du sam đá vôi tại KBTTN Kim Hỷ phản ánh tác động tiêu cực của khai thác gỗ và thay đổi môi trường sống. Việc cây mọc chủ yếu trên địa hình đá vôi hiểm trở làm hạn chế khả năng tái sinh tự nhiên và nhân giống. Đặc điểm sinh trưởng ổn định trong giai đoạn 5-20 năm tuổi phù hợp với điều kiện sinh thái vùng núi đá vôi.

Khả năng ra rễ bất định là phát hiện quan trọng, mở ra hướng nghiên cứu nhân giống vô tính hiệu quả cho loài. Kết quả thử nghiệm giâm hom và gieo ươm hạt cho thấy tiềm năng nhân giống để phục hồi quần thể. So sánh với các nghiên cứu ở Trung Quốc và các loài cây lá kim quý hiếm khác tại Việt Nam, việc áp dụng các chất điều hòa sinh trưởng như IBA, NAA là phù hợp và cần được tối ưu hóa.

Dữ liệu sinh trưởng và phân bố có thể được trình bày qua biểu đồ chiều cao, đường kính thân theo tuổi cây, bản đồ phân bố cá thể và bảng thống kê tỷ lệ sống hom giâm theo công thức điều hòa sinh trưởng, giúp minh họa rõ ràng tình trạng và tiềm năng phục hồi loài.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Bảo vệ nghiêm ngặt khu vực phân bố hiện tại: Tăng cường quản lý, giám sát tại đỉnh Khuẩy Tả, cấm khai thác gỗ Du sam đá vôi, treo biển cảnh báo và bảo vệ các cây cổ thụ. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý KBTTN Kim Hỷ, lực lượng kiểm lâm. Thời gian: ngay lập tức và liên tục.

2. Xây dựng vườn cây mẹ và khu vực nhân giống: Thiết lập vườn cây mẹ tại khu vực nghiên cứu và trạm thực nghiệm để thu hái hạt giống, hom giâm, phục vụ nhân giống và gây trồng. Chủ thể: Viện Khoa học Lâm nghiệp, Trung tâm nghiên cứu giống cây rừng. Thời gian: 1-3 năm.

3. Phát triển kỹ thuật nhân giống vô tính và hữu tính: Nghiên cứu tối ưu hóa nồng độ chất điều hòa sinh trưởng, kỹ thuật giâm hom và xử lý hạt để nâng cao tỷ lệ sống và sinh trưởng cây con. Chủ thể: Các viện nghiên cứu, trường đại học. Thời gian: 2-4 năm.

4. Tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng: Giáo dục người dân địa phương về giá trị và tình trạng nguy cấp của Du sam đá vôi, khuyến khích tham gia bảo vệ và phát triển rừng. Chủ thể: Ban quản lý KBTTN, chính quyền địa phương, các tổ chức phi chính phủ. Thời gian: liên tục.

5. Mở rộng diện tích trồng rừng Du sam đá vôi: Lựa chọn các vùng có điều kiện sinh thái tương đồng để trồng mới, kết hợp với các loài cây bản địa khác nhằm phục hồi hệ sinh thái rừng hỗn giao. Chủ thể: Ban quản lý KBTTN, các đơn vị trồng rừng. Thời gian: 3-5 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý bảo tồn và kiểm lâm: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, kế hoạch bảo vệ và phục hồi loài Du sam đá vôi tại khu bảo tồn và các vùng lân cận.

2. Các nhà khoa học và nghiên cứu sinh: Tham khảo dữ liệu sinh học, sinh thái và phương pháp nhân giống để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về loài cây quý hiếm và đa dạng sinh học rừng.

3. Các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng địa phương: Áp dụng kiến thức về bảo tồn và nhân giống để triển khai các dự án bảo vệ rừng, nâng cao nhận thức và phát triển sinh kế bền vững.

4. Ngành lâm nghiệp và trồng rừng: Tham khảo kỹ thuật nhân giống vô tính và hữu tính, lựa chọn giống cây phù hợp để phục hồi rừng, phát triển kinh tế lâm nghiệp bền vững.

Câu hỏi thường gặp

1. Du sam đá vôi có đặc điểm sinh thái như thế nào?
   Du sam đá vôi là cây gỗ lớn, thường xanh, ưa sáng, sinh trưởng trên núi đá vôi ở độ cao 600-900m, thích khí hậu ẩm, ấm, đất hơi chua và tầng đất mỏng đến trung bình. Cây có khả năng tái sinh tự nhiên yếu, mọc chủ yếu trên vách đá hiểm trở.

2. Tình trạng phân bố và số lượng hiện nay của Du sam đá vôi ra sao?
   Hiện tại, loài chỉ còn phân bố tại đỉnh Khuẩy Tả, xã Kim Hỷ với 14 cá thể (8 cây trưởng thành, 6 cây tái sinh), giảm mạnh so với vài chục cá thể trước đây, đứng trước nguy cơ tuyệt chủng cao.

3. Phương pháp nhân giống nào hiệu quả cho Du sam đá vôi?
   Thử nghiệm giâm hom sử dụng các chất điều hòa sinh trưởng như IBA, NAA với tỷ lệ sống khoảng 60% là khả quan. Gieo ươm hạt sau xử lý nhiệt độ cũng cho tỷ lệ nảy mầm ổn định, mở ra hướng nhân giống vô tính và hữu tính phục vụ bảo tồn.

4. Nguyên nhân chính dẫn đến suy giảm loài Du sam đá vôi?
   Khai thác gỗ quá mức, mất môi trường sống do thay đổi sử dụng đất, địa hình hiểm trở hạn chế tái sinh tự nhiên, thiếu chương trình bảo tồn hiệu quả là các nguyên nhân chính.

5. Giải pháp bảo tồn nào được đề xuất cho loài này?
   Bảo vệ nghiêm ngặt khu vực phân bố, xây dựng vườn cây mẹ, phát triển kỹ thuật nhân giống, tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng và mở rộng diện tích trồng rừng là các giải pháp trọng tâm.

Kết luận

• Du sam đá vôi tại KBTTN Kim Hỷ đang ở trạng thái nguy cấp với số lượng cá thể tự nhiên rất ít, đòi hỏi biện pháp bảo tồn cấp bách.
• Nghiên cứu đã làm rõ đặc điểm sinh học, sinh thái, sinh trưởng và khả năng tái sinh của loài, bổ sung thông tin khoa học quan trọng.
• Phát hiện khả năng ra rễ bất định mở ra hướng nhân giống vô tính hiệu quả cho công tác bảo tồn.
• Thử nghiệm giâm hom và gieo ươm hạt cho kết quả khả quan, tạo cơ sở kỹ thuật phục hồi quần thể.
• Đề xuất các giải pháp bảo tồn toàn diện, kết hợp quản lý bảo vệ, nhân giống và tuyên truyền cộng đồng, hướng tới phát triển bền vững loài quý hiếm này.

Hành động tiếp theo: Triển khai ngay các giải pháp bảo tồn tại hiện trường, mở rộng nghiên cứu nhân giống, huy động sự tham gia của cộng đồng và các bên liên quan để bảo vệ và phát triển loài Du sam đá vôi tại Việt Nam.