Luận án tiến sĩ: Đặc điểm lâm sàng và cắt lớp vi tính mô bệnh học của viêm tai giữa có cholesteatoma

• Tác giả: Nguyễn Kỳ Duy Tâm
• Người hướng dẫn: GS. Nguyễn Đình Phúc
• Trường học: Trường Đại học Y Hà Nội
• Chuyên ngành: Tai - Mũi - Họng
• Đề tài: Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cắt lớp vi tính, mô bệnh học của viêm tai giữa có cholesteatoma
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ y học
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. SƠ LƯỢC VỀ LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU CHOLESTEATOMA
• 1.2. GIẢI PHẪU XƯƠNG CHŨM
• 1.3. ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN VÀ PHÂN LOẠI CHOLESTEATOMA
• 1.4. CẤU TẠO VÀ TÁC HẠI CỦA CHOLESTEATOMA
• 1.5. MEN TRONG CHOLESTEATOMA, PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN
• 1.6. LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ VIÊM TAI GIỮA CÓ CHOLESTEATOMA
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.3. ĐẠO ĐỨC NGHIÊN CỨU
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG
• 3.1.1. Đặc điểm về tuổi – giới
• 3.1.2. Đặc điểm về địa dư
• 3.1.3. Đặc điểm về bệnh lý liên quan
• 3.1.4. Đặc điểm về thời gian mắc bệnh đến khi phẫu thuật
• 3.1.5. Đặc điểm về thời gian tái phát
• 3.1.6. Đặc điểm về biến chứng viêm tai giữa có cholesteatoma
• 3.1.7. Đặc điểm về nguyên nhân hình thành cholesteatoma
• 3.2. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG
• 3.2.1. Phân bố bệnh nhân theo triệu chứng cơ năng
• 3.2.2. Phân bố bệnh nhân theo các triệu chứng chảy mủ tai
• 3.2.3. Phân bố bệnh nhân theo đặc điểm nội soi
• 3.2.4. Phân bố bệnh nhân theo biểu hiện trên thính lực đồ
• 3.3. ĐẶC ĐIỂM CẬN LÂM SÀNG
• 3.3.1. Phân bố bệnh nhân theo tổn thương cholesteatoma trên CLVT
• 3.3.2. Phân bố bệnh nhân theo tổn thương biểu hiện trên MRI
• 3.3.3. Phân bố bệnh nhân theo các tổn thương trên mô bệnh học
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG
• 4.1.1. Phân bố theo tuổi và giới
• 4.1.2. Phân bố theo địa dư
• 4.1.3. Phân bố bệnh nhân theo bệnh lý liên quan
• 4.1.4. Phân bố bệnh nhân theo thời gian từ khi viêm tai đến khi phẫu thuật
• 4.1.5. Phân bố bệnh nhân theo thời gian tái phát
• 4.1.6. Phân bố theo các biến chứng do VTXC cholesteatoma
• 4.1.7. Phân bố theo nguyên nhân hình thành Cholesteatoma
• 4.2. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG
• 4.2.1. Triệu chứng cơ năng
• 4.2.2. Đặc điểm nội soi
• 4.2.3. Đặc điểm thính lực
• 4.3. ĐẶC ĐIỂM CẬN LÂM SÀNG
• 4.3.1. Phân bố bệnh nhân theo tổn thương cholesteatoma trên CLVT
• 4.3.2. Phân bố bệnh nhân theo tổn thương biểu hiện trên MRI
• 4.3.3. Phân bố bệnh nhân theo các tổn thương trên mô bệnh học
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Đặc điểm lâm sàng của viêm tai giữa có cholesteatoma

Viêm tai giữa có cholesteatoma là một bệnh lý phức tạp với các đặc điểm lâm sàng đa dạng. Các triệu chứng thường gặp bao gồm chảy mủ tai kéo dài, nghe kém, đau tai và ù tai. Cholesteatoma có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như viêm xương chũm, liệt dây thần kinh mặt, và thậm chí là viêm màng não. Nghiên cứu này tập trung vào việc mô tả chi tiết các triệu chứng lâm sàng, phân loại bệnh nhân theo tuổi, giới tính, và thời gian mắc bệnh. Kết quả cho thấy, viêm tai giữa có cholesteatoma thường xuất hiện ở nhóm tuổi trung niên và nam giới có tỷ lệ mắc cao hơn nữ giới.

1.1. Triệu chứng cơ năng

Các triệu chứng cơ năng của viêm tai giữa có cholesteatoma bao gồm chảy mủ tai kéo dài, nghe kém, đau tai và ù tai. Chảy mủ tai thường có mùi hôi và màu sắc đặc trưng, phản ánh tình trạng nhiễm trùng mạn tính. Nghe kém là triệu chứng phổ biến, thường do tổn thương chuỗi xương con hoặc màng nhĩ. Đau tai và ù tai là các triệu chứng ít gặp hơn nhưng có thể là dấu hiệu của biến chứng nặng.

1.2. Đặc điểm nội soi

Nội soi tai cho thấy các tổn thương đặc trưng của cholesteatoma, bao gồm lỗ thủng màng nhĩ, túi co kéo, và khối u màu trắng đục. Lỗ thủng màng nhĩ thường nằm ở vùng thượng nhĩ hoặc hậu nhĩ, với bờ không đều và có thể kèm theo mủ. Túi co kéo là dấu hiệu quan trọng giúp chẩn đoán cholesteatoma, thường xuất hiện ở vùng thượng nhĩ.

II. Hình ảnh CT mô bệnh học của viêm tai giữa có cholesteatoma

CT mô bệnh học là công cụ quan trọng trong chẩn đoán và đánh giá viêm tai giữa có cholesteatoma. Hình ảnh CT cho thấy các tổn thương xương chũm, sự phá hủy chuỗi xương con, và sự hiện diện của khối cholesteatoma. Nghiên cứu này sử dụng kỹ thuật CT mô bệnh học để xác định vị trí và mức độ lan rộng của cholesteatoma, cũng như đánh giá các biến chứng liên quan. Kết quả cho thấy, hình ảnh CT viêm tai giữa có cholesteatoma thường biểu hiện bằng sự phá hủy xương và sự hiện diện của khối u trong hòm nhĩ.

2.1. Tổn thương trên CT

Hình ảnh CT viêm tai giữa có cholesteatoma thường cho thấy sự phá hủy xương chũm và chuỗi xương con. Khối cholesteatoma xuất hiện như một khối mềm, không đồng nhất, với mật độ thấp hơn so với mô xương xung quanh. Sự phá hủy xương thường tập trung ở vùng thượng nhĩ và hậu nhĩ, với sự lan rộng vào các cấu trúc lân cận như ống bán khuyên và dây thần kinh mặt.

2.2. Đánh giá biến chứng

CT mô bệnh học cũng giúp đánh giá các biến chứng cholesteatoma như viêm xương chũm, rò mê nhĩ, và viêm màng não. Sự phá hủy xương lan rộng có thể dẫn đến rò mê nhĩ, trong khi sự lan truyền nhiễm trùng vào nội sọ có thể gây viêm màng não hoặc áp xe não. Các biến chứng này thường được phát hiện thông qua sự hiện diện của khối u trong nội sọ hoặc sự phá hủy xương lan rộng.

III. Điều trị viêm tai giữa có cholesteatoma

Điều trị viêm tai giữa có cholesteatoma chủ yếu dựa vào phẫu thuật. Phẫu thuật cholesteatoma nhằm loại bỏ hoàn toàn khối u và phục hồi chức năng nghe. Nghiên cứu này đánh giá hiệu quả của các phương pháp phẫu thuật khác nhau, bao gồm phẫu thuật mở xương chũm và phẫu thuật kín. Kết quả cho thấy, phẫu thuật mở xương chũm có tỷ lệ tái phát thấp hơn so với phẫu thuật kín, nhưng có thể ảnh hưởng đến thẩm mỹ và chức năng nghe.

3.1. Phẫu thuật mở xương chũm

Phẫu thuật mở xương chũm là phương pháp điều trị chính cho viêm tai giữa có cholesteatoma. Phương pháp này cho phép loại bỏ hoàn toàn khối u và các mô bị nhiễm trùng, đồng thời tạo điều kiện cho việc dẫn lưu dịch. Tuy nhiên, phẫu thuật mở xương chũm có thể gây ra các biến chứng như mất thính lực dẫn truyền và thay đổi cấu trúc tai.

3.2. Phẫu thuật kín

Phẫu thuật kín là một lựa chọn thay thế cho phẫu thuật cholesteatoma, đặc biệt là trong các trường hợp cholesteatoma khu trú. Phương pháp này giúp bảo tồn cấu trúc tai và chức năng nghe, nhưng có tỷ lệ tái phát cao hơn so với phẫu thuật mở xương chũm. Nghiên cứu này khuyến nghị sử dụng phẫu thuật kín trong các trường hợp cholesteatoma nhỏ và khu trú.