Luận án tiến sĩ sinh học: Đặc điểm hình thái, di truyền và hệ thống học các loài lưỡng cư Rhacophorus ở Việt Nam

• Tác giả: Ninh Thị Hòa
• Người hướng dẫn: PGS. Lê Xuân Cảnh
• Trường học: Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
• Chuyên ngành: Động vật học
• Đề tài: Nghiên cứu đặc điểm hình thái, mối quan hệ di truyền và hệ thống học các loài Lưỡng cư thuộc giống Rhacophorus (Amphibia: Rhacophoridae) ở Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• 1. CHƯƠNG II: ĐỊA ĐIỂM, ĐỐI TƯỢNG, THỜI GIAN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Thời gian, địa điểm và đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Cách tiếp cận giải quyết vấn đề nghiên cứu
• 2.3. Phương pháp nghiên cứu
• 2.4. Khảo sát thực địa
• 2.5. Phân tích đặc điểm hình thái
• 2.6. Phương pháp phân tích sinh học phân tử
• 2.7. Phân tích thống kê
• 3. CHƯƠNG III: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Về phân loại giống Rhacophorus sensu lato
• 3.2. Giống Rhacophorus Kuhl & Van Hasselt, 1822
• 3.3. Đa dạng thành loài giống Rhacophorus ở Việt Nam
• 3.4. Mô tả đặc điểm hình thái các loài trong giống Rhacophorus ở Việt Nam
• 3.5. Quan hệ di truyền các loài thuộc giống Rhacophorus ở Việt Nam
• 3.6. Các vấn đề tu chỉnh phân loại học các loài Lưỡng cư giống Rhacophorus ở Việt Nam
• 3.7. Giống Zhangixalus Li, Jiang, Ren & Jiang, 2019 ở Việt Nam
• 3.8. Đa dạng thành phần loài giống Zhangixalus ở Việt Nam
• 3.9. Mô tả đặc điểm hình thái các loài trong giống Zhangixalus ở Việt Nam
• 3.10. Quan hệ di truyền các loài Lưỡng cư trong giống Zhangixalus
• 3.11. Các vấn đề tu chỉnh phân loại học các loài Lưỡng cư giống Zhangixalus ở Việt Nam
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

Tóm tắt

I. Đặc điểm hình thái và di truyền các loài lưỡng cư Rhacophorus tại Việt Nam

Nghiên cứu tập trung vào đặc điểm hình thái và di truyền của các loài thuộc giống Rhacophorus tại Việt Nam. Các loài này được phân tích dựa trên các chỉ số hình thái như kích thước cơ thể, màu sắc, và cấu trúc da. Đồng thời, nghiên cứu sử dụng phương pháp sinh học phân tử để đánh giá mối quan hệ di truyền giữa các loài. Kết quả cho thấy sự đa dạng cao về hình thái và di truyền trong giống Rhacophorus, đặc biệt là các loài đặc hữu tại Việt Nam.

1.1. Đặc điểm hình thái

Các loài Rhacophorus tại Việt Nam thể hiện sự đa dạng về hình thái, từ kích thước cơ thể đến màu sắc và cấu trúc da. Các chỉ số hình thái được đo lường chính xác, bao gồm chiều dài cơ thể, chiều dài chi, và kích thước đầu. Một số loài như Rhacophorus kio và Rhacophorus hoabinhensis có đặc điểm hình thái độc đáo, giúp phân biệt chúng với các loài khác trong giống.

1.2. Đặc điểm di truyền

Nghiên cứu sử dụng phương pháp sinh học phân tử để phân tích mối quan hệ di truyền giữa các loài Rhacophorus. Kết quả cho thấy sự phân nhóm rõ ràng dựa trên trình tự gen, đặc biệt là các loài trong nhóm hoanglienensis – orlovi. Các dữ liệu di truyền cũng giúp xác nhận sự tồn tại của các loài mới và làm rõ mối quan hệ phát sinh loài trong giống.

II. Đa dạng thành phần loài và phân bố

Nghiên cứu đã ghi nhận 16 loài thuộc giống Rhacophorus sensu stricto và 9 loài thuộc giống Zhangixalus tại Việt Nam. Trong đó, 4 loài mới được mô tả và 7 loài có phân bố mở rộng. Các loài này phân bố chủ yếu ở các khu vực rừng núi phía Bắc và Tây Nguyên, nơi có điều kiện sinh thái phù hợp cho sự phát triển của lưỡng cư.

2.1. Đa dạng thành phần loài

Nghiên cứu đã xác định 25 loài thuộc giống Rhacophorus và Zhangixalus tại Việt Nam. Các loài này được phân loại dựa trên đặc điểm hình thái và di truyền, trong đó có 4 loài mới được mô tả lần đầu tiên. Điều này khẳng định sự đa dạng cao của lưỡng cư tại Việt Nam.

2.2. Phân bố địa lý

Các loài Rhacophorus phân bố chủ yếu ở các khu vực rừng núi phía Bắc và Tây Nguyên. Một số loài như Rhacophorus hoabinhensis và Zhangixalus franki có phân bố hẹp, chỉ được tìm thấy ở một số địa điểm cụ thể. Điều này cho thấy sự nhạy cảm của các loài này với sự thay đổi môi trường.

III. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo tồn đa dạng sinh học tại Việt Nam. Các kết quả cung cấp dữ liệu cơ bản về đặc điểm hình thái và di truyền của các loài Rhacophorus, hỗ trợ công tác quản lý và bảo tồn các loài lưỡng cư đặc hữu. Đồng thời, nghiên cứu cũng là tài liệu tham khảo quan trọng cho các nhà khoa học và sinh viên ngành Sinh học.

3.1. Ý nghĩa khoa học

Nghiên cứu khẳng định sự phân tách giống Rhacophorus sensu lato thành Rhacophorus sensu stricto và Zhangixalus. Đồng thời, cung cấp dữ liệu mới về đặc điểm hình thái và di truyền của các loài, góp phần làm phong phú thêm kiến thức về lưỡng cư tại Việt Nam.

3.2. Ý nghĩa thực tiễn

Kết quả nghiên cứu là cơ sở khoa học cho việc quy hoạch và quản lý bảo tồn đa dạng sinh học. Đặc biệt, các dữ liệu về đặc điểm hình thái và di truyền giúp xác định các loài cần được ưu tiên bảo vệ, đảm bảo sự phát triển bền vững của hệ sinh thái.