Luận Án Tiến Sĩ: Đa Dạng Sinh Học Họ Nấm Túi Clavicipitaceae, Cordycipitaceae, Ophiocordycipitaceae tại Copia và Xuân Sơn

• Tác giả: Nguyễn Đình Việt
• Người hướng dẫn: PGS. Dương Minh Lam
• Trường học: Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
• Chuyên ngành: Vi sinh vật
• Đề tài: Nghiên cứu đa dạng sinh học của họ nấm túi Clavicipitaceae, Cordycipitaceae, Ophiocordycipitaceae tại Khu Bảo Tồn Thiên Nhiên Copia và Vườn Quốc Gia Xuân Sơn
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Lý do chọn đề tài
• 0.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 0.4. Nội dung nghiên cứu
• 0.5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
• 0.6. Những đóng góp mới của nghiên cứu
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Đa dạng và hệ thống phân loại nấm và nấm ký sinh côn trùng
• 1.2. Giới thiệu về giới nấm và nấm ký sinh côn trùng
• 1.3. Vai trò của hình thái học, sinh học phân tử và hóa học trong định loại nấm túi, nấm côn trùng
• 1.4. Tình hình nghiên cứu về các loài nấm ký sinh côn trùng họ Clavicipitaceae, Cordycipitaceae, Ophiocordycipitaceae trên thế giới
• 1.5. Vị trí phân loại và số lượng các chi, loài của các họ nấm Clavicipitaceae, Cordycipitaceae, Ophiocordycipitaceae
• 1.6. Đặc điểm hình thái nấm túi ký sinh côn trùng họ Clavicipitaceae, Cordycipitaceae, Ophiocordycipitaceae
• 1.7. Điểm sinh thái của nấm túi họ Clavicipitaceae, Cordycipitaceae, Ophiocordycipitaceae
• 1.8. Nghiên cứu các hợp chất hóa học được tách chiết từ nấm túi họ Clavicipitaceae, Cordycipitaceae, Ophiocordycipitaceae
• 1.9. Nghiên cứu đa dạng nấm ký sinh côn trùng họ Clavicipitaceae, Cordycipitaceae, Ophiocordycipitaceae trên thế giới
• 1.10. Nghiên cứu nấm ký sinh côn trùng họ Clavicipitaceae, Cordycipitaceae, Ophiocordycipitaceae tại Việt Nam
• 1.11. Đặc điểm khu vực nghiên cứu
• 1.11.1. Khu bảo tồn thiên nhiên Copia
• 1.11.2. Vườn Quốc gia Xuân Sơn Phú Thọ
• 2. CHƯƠNG 2: VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Vật liệu nghiên cứu
• 2.2. Mẫu nghiên cứu
• 2.3. Dụng cụ và thiết bị
• 2.4. Các môi trường sử dụng trong nghiên cứu
• 2.5. Phương pháp nghiên cứu
• 2.6. Các phương pháp nghiên cứu ngoài thực địa
• 2.7. Các phương pháp vi sinh
• 2.8. Phương pháp sinh học phân tử
• 2.9. Các công thức toán học
• 2.10. Sơ đồ nghiên cứu tổng quát trong luận án
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Đa dạng chủng nấm túi họ Cordycipitaceae, Clavicipitaceae, Ophiocordycipitaceae ở KVNC
• 3.2. Phân lập và định danh nấm ký sinh côn trùng
• 3.3. Đặc điểm hình thái của một số loài nấm họ Ophiocordycipitaceae, Cordycipitaceae, Clavicipitaceae mới ghi nhận ở Việt Nam
• 3.4. Đặc điểm hình thái của các taxon chưa được định loại
• 3.5. Nhận xét chung về đặc điểm hình thái và cấu trúc hiển vi của nấm túi họ Cordycipitaceae, Clavicipitaceae, Ophiocordycipitaceae ở KVNC
• 3.6. Mối quan hệ di truyền của các loài nấm túi họ Clavicipitaceae, Cordycipitaceae, Ophiocordycipitaceae ở KVNC
• 3.7. Mối quan hệ di truyền của các taxon trong họ Cordycipitaceae
• 3.8. Mối quan hệ di truyền của các taxon trong chi Ophiocordyceps, Purpureocillium họ Ophiocordycipitaceae
• 3.9. Mối quan hệ di truyền của các taxon trong họ Clavicipitaceae
• 3.10. Danh lục các taxon nấm túi họ Cordycipitaceae, Clavicipitaceae, Ophiocordycipitaceae ở khu vực nghiên cứu
• 3.11. Ghi nhận mới cho khu hệ nấm Việt Nam
• 3.12. Đa dạng về sinh thái của nấm túi họ Cordycipitaceae, Clavicipitaceae, Ophiocordycipitaceae ở KVNC
• 3.13. Đa dạng các taxon của họ nấm Cordycipitaceae, Clavicipitaceae, Ophiocordycipitaceae ở KVNC
• 3.14. Đa dang sinh học của các chi ở 2 KVNC
• 3.15. Đa dạng sinh học theo KVNC
• 3.16. Đa dạng theo mùa
• 3.17. Ảnh hưởng của sinh cảnh đến đến sự đa dạng các taxon tại KVNC
• 3.18. Đa dạng về yếu tố độ cao của nấm ký sinh côn trùng họ ở KVNC
• 3.19. Đa dạng theo ký chủ
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ
• LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC HÌNH

I. Nghiên cứu đa dạng sinh học

Nghiên cứu đa dạng sinh học của họ nấm túi Clavicipitaceae, Cordycipitaceae, Ophiocordycipitaceae tại Khu Bảo Tồn Copia và Vườn Quốc Gia Xuân Sơn tập trung vào việc đánh giá mức độ đa dạng loài, phân bố và sinh thái của các loài nấm này. Kết quả nghiên cứu cung cấp dữ liệu về 33 taxa nấm túi ký sinh côn trùng, trong đó có 09 loài mới ghi nhận tại Việt Nam và 01 loài mới cho khoa học. Đây là nguồn tài nguyên sinh học quý giá, góp phần vào công tác bảo tồn và phát triển bền vững.

1.1. Đa dạng loài

Nghiên cứu đã xác định được 25 loài nấm, bao gồm các loài như Ophiocordyceps campes, Cordyceps bassiana, và Isaria fumosorosea. Trong đó, 09 loài được ghi nhận lần đầu tiên tại Việt Nam, và 01 loài mới cho khoa học là Ophiocordyceps xuansonae. Điều này cho thấy sự phong phú về thành phần loài của họ nấm túi tại hai khu vực nghiên cứu.

1.2. Phân bố sinh thái

Các loài nấm túi được phân bố chủ yếu ở các khu vực có độ cao từ 500m đến 1500m, với sự đa dạng về sinh cảnh như rừng nguyên sinh, rừng thứ sinh và các khu vực canh tác. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng sự phân bố của các loài nấm phụ thuộc vào yếu tố độ cao, khí hậu và loại ký chủ.

II. Họ nấm túi

Họ nấm túi Clavicipitaceae, Cordycipitaceae, Ophiocordycipitaceae là nhóm nấm có giá trị cao trong y học và nông nghiệp. Nhiều loài trong họ này được sử dụng trong sản xuất dược phẩm và kiểm soát sinh học. Nghiên cứu đã phân lập và định danh các loài nấm dựa trên đặc điểm hình thái và sinh học phân tử, cung cấp cơ sở dữ liệu quan trọng cho các nghiên cứu tiếp theo.

2.1. Đặc điểm hình thái

Các loài nấm túi được nghiên cứu có đặc điểm hình thái đa dạng, từ cấu trúc thể quả đến hình dạng túi bào tử. Ví dụ, loài Ophiocordyceps campes có thể quả dạng sợi, trong khi Cordyceps bassiana có thể quả dạng cụm. Đặc điểm hình thái là yếu tố quan trọng trong việc định loại và phân loại các loài nấm.

2.2. Sinh học phân tử

Nghiên cứu sử dụng các đoạn gene ITS, LSU, và RPB1 để phân tích mối quan hệ di truyền giữa các loài nấm. Kết quả cho thấy sự tương đồng và khác biệt về trình tự gene giữa các loài, giúp xác định chính xác vị trí phân loại của chúng trong họ nấm túi.

III. Khu Bảo Tồn Copia và Vườn Quốc Gia Xuân Sơn

Khu Bảo Tồn Copia và Vườn Quốc Gia Xuân Sơn là hai khu vực có điều kiện sinh thái đa dạng, thuận lợi cho sự phát triển của các loài nấm túi. Nghiên cứu đã đánh giá ảnh hưởng của các yếu tố sinh thái như độ cao, khí hậu và sinh cảnh đến sự phân bố của các loài nấm tại hai khu vực này.

3.1. Đặc điểm sinh thái

Khu Bảo Tồn Copia và Vườn Quốc Gia Xuân Sơn có khí hậu nhiệt đới gió mùa, với sự đa dạng về thảm thực vật và động vật. Điều kiện này tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của các loài nấm túi, đặc biệt là các loài ký sinh côn trùng.

3.2. Ảnh hưởng của độ cao

Nghiên cứu chỉ ra rằng sự phân bố của các loài nấm túi phụ thuộc vào yếu tố độ cao. Các loài nấm như Ophiocordyceps xuansonae và Cordyceps cicada được tìm thấy chủ yếu ở độ cao từ 800m đến 1200m, trong khi các loài khác phân bố ở độ cao thấp hơn.

IV. Bảo tồn và ứng dụng

Nghiên cứu đa dạng sinh học của họ nấm túi tại Khu Bảo Tồn Copia và Vườn Quốc Gia Xuân Sơn có ý nghĩa quan trọng trong công tác bảo tồn và phát triển bền vững. Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở dữ liệu khoa học cho việc quản lý và bảo tồn nguồn gen sinh vật, đồng thời mở ra tiềm năng ứng dụng trong y học và nông nghiệp.

4.1. Bảo tồn nguồn gen

Nghiên cứu đã thu thập và lưu trữ mẫu vật, hình ảnh và trình tự gene của các loài nấm túi. Đây là nguồn tài nguyên quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo và công tác bảo tồn nguồn gen sinh vật tại Việt Nam.

4.2. Ứng dụng trong y học và nông nghiệp

Nhiều loài nấm túi như Cordyceps và Ophiocordyceps có giá trị dược liệu cao, được sử dụng trong điều trị ung thư và tăng cường miễn dịch. Ngoài ra, các loài nấm như Beauveria bassiana và Metarhizium anisopliae được ứng dụng trong kiểm soát sinh học, thay thế thuốc trừ sâu hóa học.