Tổng quan nghiên cứu
Súng tiểu liên AK là một trong những loại vũ khí cá nhân phổ biến và tin cậy nhất trên thế giới, được trang bị chủ yếu cho quân đội Việt Nam với mục đích gây sát thương bằng đạn kim loại. Tuy nhiên, trong thời bình, nhu cầu sử dụng súng bắn đạn cao su nhằm giảm thiểu thương vong và chỉ gây đau đớn, mất sức kháng cự cho mục tiêu ngày càng trở nên cấp thiết, đặc biệt trong công tác giữ gìn an ninh trật tự và trấn áp tội phạm. Hiện nay, các loại súng bắn đạn cao su chuyên dụng nhập khẩu có giá thành cao, hiệu quả sử dụng chưa tối ưu và không thể bắn liên thanh tự động như súng quân dụng. Do đó, việc nghiên cứu chuyển đổi súng AK để có thể sử dụng đồng thời đạn đồng và đạn cao su, đồng thời vẫn đảm bảo hoạt động tự động là một giải pháp kỹ thuật quan trọng.
Luận văn tập trung nghiên cứu các bài toán kỹ thuật liên quan đến thuật phóng trong, nhiệt động học buồng khí và động lực học máy tự động của súng AK khi sử dụng đạn cao su. Mục tiêu cụ thể là thiết kế và thử nghiệm thành công sản phẩm súng AK có khả năng bắn đạn cao su với tính năng tự động như khi bắn đạn chiến đấu, không làm thay đổi cấu trúc chính của súng và không gây hư hỏng thiết bị. Nghiên cứu được thực hiện trong phạm vi thời gian từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2014 tại Trường Đại học Bách Khoa, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, với sự hỗ trợ chuyên môn từ Viện Vũ khí - Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng.
Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa lớn trong việc nâng cao hiệu quả công tác trang bị vũ khí cho các lực lượng chức năng, giảm chi phí đầu tư và tăng tính chủ động trong sản xuất, đồng thời góp phần phát triển công nghiệp quốc phòng trong nước.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên ba khung lý thuyết chính để phân tích và giải quyết bài toán chuyển đổi chức năng súng AK:
Thuật phóng trong (Internal Ballistics): Mô tả quá trình cháy thuốc phóng, biến đổi áp suất khí thuốc trong nòng súng và chuyển động của đầu đạn. Áp dụng quy luật cháy hình học của thuốc phóng, trong đó thuốc cháy theo lớp bề dày đồng đều với tốc độ tuyến tính, cùng các phương trình vi phân mô tả vận tốc và gia tốc đầu đạn, áp suất khí thuốc và thể tích buồng đốt.
Nhiệt động học buồng khí (Thermodynamics of Gas Chamber): Mô hình hóa sự biến đổi áp suất và thể tích khí thuốc trong buồng khí trích khí, qua đó xác định lực tác dụng lên piston và bệ khóa nòng để kích hoạt máy tự động. Hệ phương trình vi phân mô tả lưu lượng khí vào và ra, áp suất và thể tích buồng khí được giải đồng thời với bài toán thuật phóng trong.
Động lực học máy tự động (Dynamics of Automatic Mechanism): Mô tả chuyển động của các khâu trong máy tự động của súng AK, bao gồm bệ khóa nòng, piston, khóa nòng, cơ cấu cò, cơ cấu tiếp đạn và các lực ma sát. Phương trình Lagrange loại 2 được sử dụng để xây dựng hệ phương trình vi phân chuyển động của hệ thống, tính toán khối lượng thu gọn, mô men quán tính và lực tác dụng.
Các khái niệm chuyên ngành quan trọng bao gồm: trích khí qua thành nòng, bệ khóa nòng, piston, khóa nòng kiểu then xoay, lực ma sát trong cơ cấu truyền động, và các chế độ bắn (phát một, liên thanh).
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa mô hình hóa toán học và thử nghiệm thực tế:
Nguồn dữ liệu: Số liệu kỹ thuật của súng AK và các loại đạn cao su nhập khẩu, thông số vật lý của thuốc phóng, đặc tính khí động học của đầu đạn cao su, dữ liệu thực nghiệm từ các bài thử nghiệm bắn súng.
Phương pháp phân tích: Xây dựng hệ phương trình vi phân mô tả thuật phóng trong, nhiệt động học buồng khí và động lực học máy tự động. Giải đồng thời hệ phương trình bằng phương pháp số trên máy tính để khảo sát ảnh hưởng của các thông số đầu vào đến hoạt động tự động của súng khi bắn đạn cao su.
Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu và thiết lập mô hình từ tháng 1 đến tháng 3 năm 2014; thiết kế và chế tạo sản phẩm thử nghiệm từ tháng 4 đến tháng 5; thử nghiệm và đánh giá kết quả vào tháng 6 năm 2014.
Cỡ mẫu và chọn mẫu: Sử dụng mẫu súng AKM tiêu chuẩn và đạn cao su cỡ 7,62x39 mm được thiết kế đặc biệt. Các thử nghiệm được thực hiện nhiều lần để đảm bảo tính lặp lại và độ tin cậy của kết quả.
Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khoa học, chính xác và khả năng ứng dụng thực tiễn cao.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Mô hình thuật phóng trong và nhiệt động học buồng khí: Hệ phương trình vi phân đã mô tả chính xác sự biến đổi áp suất khí thuốc trong nòng và buồng khí trích khí. Kết quả tính toán cho thấy áp suất khí thuốc trong buồng khí đủ lớn để cung cấp năng lượng kích hoạt piston và bệ khóa nòng khi sử dụng đạn cao su có năng lượng đầu đạn khoảng 120 J, cao hơn so với các loại đạn cao su nhập khẩu (khoảng 85 J). Điều này đảm bảo súng có thể hoạt động tự động khi bắn đạn cao su.
Động lực học máy tự động: Phân tích chuyển động của các khâu trong máy tự động cho thấy với thiết kế cơ cấu khóa nòng và piston phù hợp, súng AK có thể tiếp đạn tự động và bắn liên thanh khi sử dụng đạn cao su. Tỷ lệ truyền động và lực ma sát được điều chỉnh để đảm bảo hoạt động ổn định. So sánh với súng chuyên dụng bắn đạn cao su, súng AK chuyển đổi có hiệu suất hoạt động tự động tương đương.
Thử nghiệm thực tế: Sản phẩm súng AK chuyển đổi đã được chế tạo và thử nghiệm tại trường bắn. Kết quả cho thấy súng hoạt động ổn định, bắn liên thanh với đạn cao su ở cự ly hiệu quả từ 20 đến 30 mét, không gây hư hỏng cấu trúc súng. Tỷ lệ bắn trúng mục tiêu đạt khoảng 75%, tương đương với súng chuyên dụng nhập khẩu. Thời gian chuyển đổi giữa đạn cao su và đạn chiến đấu dưới 1 phút, không ảnh hưởng đến tính năng chính của súng.
So sánh chi phí: Chi phí chế tạo súng chuyển đổi trong nước thấp hơn 40-50% so với việc mua súng chuyên dụng nhập khẩu, đồng thời giảm thiểu chi phí bảo trì và phụ tùng.
Thảo luận kết quả
Nguyên nhân chính giúp súng AK có thể chuyển đổi chức năng thành công là do thiết kế cơ cấu trích khí và máy tự động của AK có khả năng điều chỉnh lực kích hoạt piston phù hợp với năng lượng thấp hơn của đạn cao su. Việc mô hình hóa chính xác các bài toán kỹ thuật đã giúp xác định các thông số kỹ thuật tối ưu cho thiết kế cơ cấu khóa nòng và piston.
So với các nghiên cứu quốc tế, sản phẩm này có tính sáng tạo cao khi tận dụng súng quân dụng phổ biến để bắn đạn cao su, thay vì phải sử dụng súng chuyên dụng đắt tiền và cồng kềnh. Điều này phù hợp với điều kiện kinh tế và nhu cầu thực tế của Việt Nam.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ áp suất khí thuốc theo thời gian trong buồng khí, biểu đồ chuyển động của bệ khóa nòng và piston, cũng như bảng so sánh hiệu suất bắn và chi phí giữa súng chuyển đổi và súng chuyên dụng.
Kết quả nghiên cứu góp phần nâng cao hiệu quả trang bị vũ khí cho lực lượng chức năng, đồng thời mở ra hướng phát triển công nghiệp quốc phòng trong nước.
Đề xuất và khuyến nghị
Triển khai sản xuất đại trà súng AK chuyển đổi: Đề nghị các cơ quan chức năng phối hợp với các nhà máy quốc phòng để sản xuất đại trà súng AK có khả năng bắn đạn đồng và đạn cao su, nhằm đáp ứng nhu cầu trang bị cho các lực lượng cảnh sát, công an và bảo vệ trong vòng 2 năm tới.
Phát triển đạn cao su nội địa: Khuyến khích nghiên cứu và sản xuất đạn cao su cỡ 7,62x39 mm trong nước với tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương hoặc vượt trội, nhằm giảm phụ thuộc nhập khẩu và đảm bảo nguồn cung ổn định.
Đào tạo kỹ thuật viên và người sử dụng: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về vận hành, bảo trì và chuyển đổi súng AK cho cán bộ kỹ thuật và lực lượng sử dụng, đảm bảo hiệu quả và an toàn trong thực tế.
Nâng cấp và cải tiến thiết kế: Tiếp tục nghiên cứu cải tiến cơ cấu trích khí và máy tự động để nâng cao độ chính xác, giảm độ giật và tăng tuổi thọ súng khi sử dụng đạn cao su, dự kiến hoàn thành trong 3 năm tới.
Xây dựng quy trình thử nghiệm và kiểm định: Thiết lập quy trình thử nghiệm tiêu chuẩn cho súng AK chuyển đổi và đạn cao su, đảm bảo chất lượng và an toàn trước khi đưa vào sử dụng rộng rãi.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Các nhà nghiên cứu và kỹ sư công nghiệp quốc phòng: Luận văn cung cấp cơ sở lý thuyết và phương pháp kỹ thuật để phát triển vũ khí chuyển đổi chức năng, hỗ trợ nghiên cứu và thiết kế sản phẩm mới.
Lực lượng công an, cảnh sát và bảo vệ: Giúp hiểu rõ về tính năng, ưu điểm và cách sử dụng súng AK chuyển đổi bắn đạn cao su trong công tác trấn áp tội phạm và bảo vệ an ninh trật tự.
Các cơ quan quản lý và hoạch định chính sách quốc phòng: Cung cấp dữ liệu và phân tích chi phí-hiệu quả để đưa ra quyết định trang bị vũ khí phù hợp với điều kiện kinh tế và yêu cầu nhiệm vụ.
Sinh viên và học viên chuyên ngành công nghệ chế tạo máy và kỹ thuật quân sự: Là tài liệu tham khảo quý giá về mô hình hóa kỹ thuật, phương pháp phân tích động lực học máy tự động và ứng dụng thực tiễn trong lĩnh vực vũ khí.
Câu hỏi thường gặp
Súng AK chuyển đổi có thể bắn đạn cao su liên thanh không?
Có, nghiên cứu và thử nghiệm cho thấy súng AK chuyển đổi có thể bắn liên thanh đạn cao su với cơ chế tiếp đạn tự động, đảm bảo tính năng tương đương súng bắn đạn chiến đấu.Đạn cao su sử dụng có gây sát thương nghiêm trọng không?
Đạn cao su được thiết kế để gây đau đớn và mất sức kháng cự mà không gây thương tích nghiêm trọng, phù hợp cho mục đích trấn áp và kiểm soát đám đông.Việc chuyển đổi giữa đạn cao su và đạn đồng có phức tạp không?
Quá trình chuyển đổi được thiết kế nhanh chóng, dưới 1 phút, không cần thay đổi cấu trúc chính của súng, thuận tiện cho người sử dụng trong các tình huống thực tế.Chi phí sản xuất súng AK chuyển đổi so với súng chuyên dụng như thế nào?
Chi phí sản xuất súng AK chuyển đổi trong nước thấp hơn khoảng 40-50% so với súng chuyên dụng nhập khẩu, giúp tiết kiệm ngân sách và tăng tính chủ động.Súng AK chuyển đổi có ảnh hưởng đến độ bền và tuổi thọ của súng không?
Thử nghiệm cho thấy súng không bị hư hỏng cấu trúc khi bắn đạn cao su, tuổi thọ và độ bền được duy trì, đảm bảo sử dụng lâu dài.
Kết luận
- Luận văn đã xây dựng thành công mô hình toán học mô tả thuật phóng trong, nhiệt động học buồng khí và động lực học máy tự động của súng AK khi sử dụng đạn cao su.
- Thiết kế cơ cấu khóa nòng và piston được điều chỉnh phù hợp để đảm bảo hoạt động tự động khi bắn đạn cao su với năng lượng thấp hơn đạn đồng.
- Sản phẩm súng AK chuyển đổi đã được chế tạo và thử nghiệm thành công, đạt hiệu suất bắn liên thanh và độ chính xác tương đương súng chuyên dụng.
- Giải pháp này giúp giảm chi phí trang bị, tăng tính chủ động trong sản xuất và đáp ứng nhu cầu thực tế của lực lượng chức năng trong nước.
- Đề xuất triển khai sản xuất đại trà, phát triển đạn cao su nội địa và đào tạo kỹ thuật viên để ứng dụng rộng rãi trong vòng 2-3 năm tới.
Hành động tiếp theo: Các cơ quan chức năng và nhà sản xuất cần phối hợp để đưa kết quả nghiên cứu vào thực tiễn, đồng thời tiếp tục cải tiến và hoàn thiện sản phẩm nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng và an toàn cho người dùng.